Morgunblaðið - 31.05.1991, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 31. MAÍ 1991
37
hvíla þreytta fætur
Vrv7
Wicanders
JS, Kork-o-Plast
Korkflísar er barnaleikur
að þrífa
ármtila 29, Mílatorgi, sími 31649
Þ. ÞORGRÍMSSON & CO
Heilbrigðis- og tryggingamólaráðuneytið • Tóbaksvgrnanefnd
Hjartavernd • Krabbameinsfélag íslands • SÍBS
Alþjóða heilbrigðisstofnunin
Flest höfum við skiliS hve mikilvægt er að vernda umhverfið fyrir sérhverju sem spillir (dví
aS þarflausu. Verum sjálfum okkur samkvæm: Gerum tóbaksreyk
útlægan úr sameiginlegu umhverfi okkar innan dyra. Er til of mikils mælst ?
kennslugagn við háskóla. En nú er
þessi oftast framúrskarandi penni
víðsfjarri góðu gamni og Hamm-
ett/Chandler-stíllinn sem lék í
höndum hans í Kínahverfinu er hér
skuggi af sjálfum sér. Atburðarásin
lognast smámsaman útaf en það
sem verra er eru misbrestir í sam-
henginu og einsog fyrr segir, oft
illskiljanlegar tilvísanir í aðra mynd.
Tveir góðir er því miður sígilt dæmi
um gott myndefni sem farið hefur
útaf sporinu. 1985 var ákveðið að
gera framhald hinnar sögufrægu
myndar Kínahverfis. Polanski fjarri
góðu gamni í útlegð í Frans - og
munar um minna - svo Towne var
ráðinn leikstjóri auk þess að vera
handritshöfundur. Robert Evans
Olía og vatn
Kvikmyndir
Sæbjöm Valdimarsson
Háskólabíó:
Tveir góðir - „The Two Jakes“
Leiksljóri Jack Nicholson. Hand-
rit Robert Towne. Kvikmynda-
tökustjóri Vilmos Zsigmond. Að-
alleikendur Jack Nicholson,
Harvey Keitel, Meg Tilly, Madel-
eine Stowe, Rubén Blades, Eli
Wallach, David Keith, Tom
Waits, Richard Farnsworth.
Bandarísk. Paramount 1990.
Bakgrunnur Kínahverfisins -
Chinatown, hins fræga forvera
Tveggja góðra, var vatn, hér er það
olían sem er undirrót atburðanna.
En sem kunnugt er blandast þessir
lífsvökvar illa saman og það sama
má segja um myndirnar tvær því
allar tilvitnanir í fyrri myndina eru
ákaflega óljósar hér og rugla áhorf-
andann í ríminu. Það er ætlast til
þess að hann sé a.m.k. vel inní sögu-
þræði Kínahverfisins sem er bágt
fyrir þá gleymnu og afleitt fyrir
alla þá sem hafa hana aldrei augum
litið - obba þeirrar kynslóðar sem
nú fylla kvikmyndahúsin. Hinsveg-
ar vantar ekki íburðinn og vand-
virknina hvað stílinn og tæknihlið-
ina snertir. Myndin gerist undir lok
fimmta áratugarins og útlitið er
óaðfinnanlegt. Stálþráðurinn (for-
veri segulbandsins) malar, þung-
lamalegir blæjubílar prýða göturn-
ar, zippóar keðjureykjandi persón-
anna sífellt á lofti í byggingum í
glæstum art deco-stíl og tíðarand-
inn endurskapast ekki hvað síst í
nosturslega gerðum sviðsmyndum
og búningum. Og allt fagurlega
myndað af snillingnum Zsigmond.
En leikstjórn Nicholsons og handrit
Townes eru í molum.
Liðið er hátt á annan áratug frá
því Kínahverfið endar og Tveirgóð-
„ /rhefst. Einkaspæjarinn Jake Gittes
(Nicholson) er greinilega kominn
nokkuð í álnir og hefur vaxið að
virðingu (og holdum). Og inná borð
til hans kemur harla snúið mál.
Auðjöfurinn, nafni hans Berman
(Keitel), fær Gittes til að njósna
um konu sína sem hann grunar um
ótryggð og hljóðritar Gittes ástar-
fund þeirra á hótelherbergi. En
manþingið það endar vægast sagt
með ósköpum.
Fljótlega kemur í ljós að málinu
tengist Catharine Mulwray (Tilly),
ein af aðalpersónum Kínahverfisins,
og nú eru það olía og kvenfólk sem
eru bitbein persónanna.
Það glittir oft í góða mynd en
því miður, þegar Nichoison er búinn
að koma áhorfandanum í nokkur
tengsl við söguna og persónumar,
slitnar samhengið undantekningar-
lítið. Aukinheldur leggja hann og
Towne svo mikið ofurkapp á tilfinn-
ingasambönd að það skaðar spenn-
una og lykilmálið, olíuréttindin, svo
gott sem gleymast í atburðarás-
inni. Enda lítur Tveir góðir öllu
frekar út fyrir að vera mislukkað
melódrama en spennumynd.
Ásamt útlitinu er það tregi og
eftirsjá sem eru helstu kostir þess-
arar brokkgengu myndar og leikar-
inn Nicholson fer á sínum vel kunnu
kostum og leikhópurinn er hárrétt
valinn og dregur ekki myndina nið-
ur. Það gerir hinsvegar afleitt hand-
rit Townes sem minnir lítið á afrek
hans, Kínahverfið, sem hann hlaut
Óskarsverðlaunin fyrir að vonum.
Það snilldarverk er notað sem
Verum sjálfum okkur samkv«m !
Umhverfisvernd og hollusta eru meðal mikilvægustu viðfangsefna stjórnvalda
að mati þessarar þjóðar.
í dag, á alþjóðlegum tóbaksvarnadegi, hvetur AlþjóSa heilbrigðisstofnunin til þess að viS
beinum athygli aS skæðum umhverfis- og heilsuspilli, tóbaksreyk, og sér í lagi að
baráttunni fyrir reyklausu andrúmslofti í húsakynnum og farartækjum fyrir almenning.
í því máli hafa íslensk stjórnvöld lagt línurnar: í lögum um tóbaksvarnir frál 984 segir að
tóbaksreykingar séu „óheimilar í þ eim hluta af húsnæSi stofnana, fyrirtækja og
annarra þar sem almenningur leitar aðgangs í sambandi viS afgreiSslu eða
þjónustu sem þessir aðilar veita". Eina undantekningin varöar veitinga- og skemmtistaði.
Samkvæmt sömu lögum er aðalreglan sú að tóbaksreykingar eru
„óheimilar í farþegarými almenningsfarartækja sem rekin eru gegn gjaldtöku".
Hverniq er þessum mikilvæqu ákvæðum framfylqt?
Við biðjum hvern mann að svara þessu fyrir sitt leyti því að við berum öll ábyrgð á
umhverfi okkar, ekki síst á hreinleika þess og hollustu.
Forráðamenn fyrirtækja og stofnana mætti spyrja sérstaklega hvort þeir hafi fyrir sitt
leyti gert fullnægjandi ráðstafanir til að fylgja eftir lagareglum um
reykingabann - meðal annars hvort þeir hafi brýnt fyrir starfsfólki að benda
viðskiptamönnum á þessar reglur þegar ástæða er til.
Þegar til kastanna kemur er það þó afstaða reykingamanna sem skiptir sköpum,
vilji þeirra til að virða lög sem eru mikilvægur þáttur mengunarvarna
og almennrar heilsuverndar og ómissandi vörn fyrir alla þá sem verst þola þau
fjölmörgu skaðlegu efni sem eru í tóbaksreyk.
framleiddi á ný og Nicholson tilbú-
inn að bregða sér í hlutverk einka-
spæjarans Gittes í annað sinn. Þá
byijuðu vandræðin er Evans krafð-
ist þess að fá að fara með hlutverk
Bermans. Þessir þrír langtímavinir
skildu nánast að skiptum um ára-
bil. Myndin, sem var mikið drauma-
verkefni félaganna og átti að vera
óður til Los Angeles-borgar æsku-
minninga þeirra, hnýtti þá að lokum
saman aftur eftir nokkurt hlé. En
nú var það Nicholson sem sestur
var í leikstjórasætið. Evans lét lítið
á sér kræla sem framleiðandi og
Towne samdi handitið en sögusagn-
ir eru á lofti um að Nicholson hafí
gert á því umtalsverðar breytingar
eftir að Towne yfirgaf kvikmynda-
gerðina í annað sinn og allt á hverf-
anda hveli. Tveir góðir var því hálf-
an áratug í framleiðslu gangandi
milli manna, slíkt er ekki góðs viti
einsog dæmin sanna.
Útlit Tveggja góðra er óaðfinnanlegt - öðru máli gegnir uni inni-
haldið.