Morgunblaðið - 31.05.1991, Blaðsíða 7
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 31. MAÍ 1991
D 7
Þær venjur sem karlmenn temja
sér í sambandi við notkun sjón-
varps, geta leitt ýmislegt í Ijós um
skapgerð þeirra og lífsviðhorf. Er
áhuginn mestur á menningarsvið-
inu eða á átak amiklum afþreying-
arverkum? Þetta smellna yfirlit
um manngerðirsýnir nokkurn
veginn, hver þeirra sterka hlið er
og hver hin veika. Og reyndar líka
um hvað mennina dreymir.
Hann er vissuleg þaulsætinn við
skjáinn og óþreytandi við að skipta
um rás í þeim tilgangi að setja
saman hæfilega blandaða kvöld-
dagskrá handa sér einum. Það
sem er voðalegast af öllu í hans
huga, er það klúður þegar sama
dagskráin reynist vera send út á
tveimur rásum í senn og því alveg
tilgangslaust að skipta yfir. En
annars má segja, að yfirleitt sé
fjarstýringin í mun betra lagi hjá
honum en sambandið við hitt kyn-
ið. Sá lausi í rásinni skiptir ekki
bara í sífellu um dagskrá í sjón-
varpinu, heldur er hann alltaf að
skipta um kærustu eða vinkonu.
Honum finnst ósköp gaman af að
fá sér eitthvað nýtt og er stöðugt
að leita sér að einverri tilbreytingu.
Og það tekst honum líka: Hvaða
kona kærir sig svo sem um að
þurfa til langframa að taka tillit til
þess háttar sjónvarpsgeggjara
sem er ekkert nema eigingirnin.
Allt framundir það að leiðir skilja,
verður það þó að viður-
kennast, að þessi mann-
gerð er einstaklega hug-
myndarík, létt og leikandi
og alltaf fús til að vera
með í einhverjum nýjum,
óvæntum uppátækjum.
Hann er framsækinn í
hugsun og leggur líka að
sér við að ná því fram sem
honum er hugleikið hverju
sinni. Það umræðuefni
sem honum er allra kær-
ast, er hvort möguleikar
séu á því að hann nái enn
fleiri gervihnattasending-
um eða hvort bráðum
verði farið út í að leggja
sjónvarþskapal um hverf-
ið þar sem hann býr.
Hans sterka hlið: Það
verður aldrei beinlínis
leiðigjarnt í kringum hann.
Veika hliðin: Vill helst
ráða öllu einn og sjálfur.
varpstækisins er undir niðri þó eig-
inlega sú, að það trufli nokkuð
eðlilegt fjölskyldulíf. Hann er sú
manngerð sem gjarnan bannar
börnum sínum að horfa á hroðann
sem birtist á skjánum (og er það
ástæðan fyrir því að börnin halda
sig oft á tíðum langdvölum hjá
nágrannafjölskyldunum, vinum og
kunningjum). Svo á að heita, að á
hans heimili sé einungis leyfilegt
að horfa á fréttaþætti, heimildar-
myndir eða þá leiknar kvikmyndir
sem hlotið hafa umsögnina „sér-
lega athyglisverð".
Hann er vingjarnlegur mennta-
maður sem hefur yndi af að sökkva
sér niður í umræður um vistfræði,
hvata í efnahvörfum og stefnuna
í Evróþumálum.
Hversdagslífið með honum
gengur skipulega og hnökralaust
fyrir sig. Áreiðanleiki, röð og regla
á öllum sviðum eru mjög áberandi
þættir í fari hans. Hann hefur á
sér hið klassíska yfirbragð virðu-
legs menntamálakennara. Hann
er alltaf til í að bæta menntun sína
og auka. Honum finnst þýðingar-
meira að eiginkonan sé góðum
gáfum gædd en hvort eða hvernig
augnskugga hún noti; förðun og
fagrar flíkur skipta hann í sjálfu sér
engu máli, þegar þau tvö njóta
samvistanna heima á kvöldin með
umræðum um bókmenntir og nýrri
heimspekilegar stefnur.
Sterka hliðin hjá honum: Hann
er tryggur og trúr maki, ef eigin-
konan hefur náð þeim andlegu
hæðum þar sem hann heldur sig
gjarnan á fluginu.
Veika hliðin: Þessi óslökkvandi
menntunarþorsti verður dálítið
leiðigjarn til langframa; það kemst
bókstaflega ekkert annað að.
Sá lausi í rásinni
Hann verður að teljast hreinasti
listamaður í notkun sjónvarps, sér
allt en þó eiginlega ekki neitt. Með
stíl og snilldarbrag lætur hann
fingurgómana líða um fjarstýring-
una fram og aftur og hefur um
leið á tilfinningunni, að hann sé
skipherra á meiriháttar millilanda-
fari. Þetta litla tæki með öllum litlu
tökkunum er í hans augum nánast
helgur dómur; hann hefur vararaf-
hlöður í tækið alltaf við höndina.
Gægju-gaurinn
Sýnir geysimikinn og lifandi
áhuga á bláleitum atlotamyndum
frá sjöunda og áttunda áratugnum.
„Ég er forvitinn . . og þess hátt-
ar kvikmyndaverk eru mjögspenn-
andi í hans augum: Allt sem menn
vildu gjarnan vita um kynlíf en
hafa aldrei árætt að fara sjálfir út
í. Þar sem sjónvarpsdagskrár
stöðvanna eru yfirleitt heldur
bragðdaufar og fátæklegar í blá-
leitum efnum, verður þessi mann-
gerð að leita á náðir myndbanda-
leiga til að finna eitthvað fyrir sinn
smekk. Hann reynir oft á tíðum
að fá vinkonu sína eða sambýlis-
konu til að njóta frygðugra áhrifa
slíkra fræðslumynda með sér og
vill sannfæra hana um notagildi
þess háttar tæknisýninga fyrir
samlífið: Það er best að horfa á
þær saman — og vera þannig um
stund laus við fjötra hversdagslífs-
ins. Hversdagslegur veruleiki
slíkra manna þarf svo sem ekki að
vera neitt sérstaklega grámyglu-
legur en á hinn bóginn oftast held-
ur tilbreytingalaus.
Þessi lostafulli karlkyns sjón-
varpsáhorfandi er venjulega góður
og umhyggjusamur fjölskyldufaðir
sem heldur sig alltaf á sama stað
í sumarleyfinu, kaupir alltaf sömu
jógúrtgerðina, og það er erfitt að
sannfæra hann um að það þurfi
ný gluggatjöld fyrir stofugluggana
í íbúðinni hans. En það er eins víst,
að hann hafi komið speglum fyrir
á hernaðarlega mikilvægum stöð-
um í svefnherbergi sínu, breiður
beðurinn hafi á sér vissan losta-
brag með innbyggðum Ijósabúnaði
og útvarpstæki. Þá er ekki óal-
gengt að hann eigi ýmis konar
kynörvandi leikföng, keðjubúnað
og fleira skrýtið sem hann getur
hengt utan á sig sér til hvatningar
til stórræða. Samt er hann sjaldn-
ast ofurmenni í hvílubrögðum og
lætur sér oftast nægja kynlega
fábreyttan kost til fullnustu; og þá
að sjálfsögðu í kolniðamyrkri. Á
heildina-litið: Ósköp sómakær og
skikkanleg manngerð sem aðeins
örsjaldan er líkleg til að misstíga
sig í hjónabandinu. Áreiðanlegur,
umhyggjusamur og trúr.
Sterka hliðin: Staðfesta.
Veika hliðin á honum: Stöðugt
slappur og þreytulegur af því að
hann sest sjaldan fyrir framan
sjónvarpstækið til að njóta lysti-
semdanna, fyrr en kl. hálftólf á
kvöldin og er því oftast vansvefta
á daginn.
Myndbanda-geggjarinn
Karlmaður sem telst afkasta-
mikill í starfi og getur því aðeins
slakað á eftir vinnutíma á kvöldin
að hann hafi allmargar myndband-
aspólur við höndina og geti rennt
þeim í gegn. „Tíminn er peningar“
og með fjarstýringunni getur hann
stokkið yfir langdregin atriði og
gripið hér og þar niður í myndinni.
En þótt hann eigi svo sem hið
ágætasta safn myndbanda og þótt
allar spólurnar séu vendilega
skráðar og merktar, þá hefur hann
samt bara horft á örfáar þeirra
með fullri athygli. Flest þau mynd-
bönd sem sýnd hafa verið í tæk-
inu, þjóna vart öðrum tilgangi en
að framleiða viðkunnanlegan ys
og þys í bakgrunni, á meðan verið
er að tala í símann þar skammt
undan eða þegar setið er við tölv-
una. Rafeindabúnaðurinn sem
hann er búinn að koma sér upp,
er svo stórkostlegur, að alla gesti
rekur jafnan í rogastans við að líta
alla dýrðinga; þar skortir heldur
ekki neitt af því allra nýjasta. Hann
á nýtísku íbúð, búna öllum hugsan-
legum tækjabúnaði og litsterkum
húsgögnum nútíma hönnuða, og
hann er líka áskrifandi að öllum
hinum þekktari tímaritum um nú-
tíma lífsstíl og lífsviðhorf. Á daginn
vinna þessir einkar virku nútíma-
menn á auglýsingastofum, Ijós-
myndastofum eða í herratísku-
verslunum. Sitji þeir á kvöldin ekki
fyrir framan imbann, þá fara þeir
á ölkrá eða þann vínbar sem talinn
er vinsælasti staðurinn hverju
sinni. Glæsilegur lífsstíll, gott
kvennaval, peningar og svo vitan-
lega „ég sjálfur" enn og aftur eru
aðal áhugamálin. Jafnvel sú kona
sem hann hefur kjörið sér að lífs-
förunaut, er í hans augum fyrst
og fremst eins konar skrautmun-
ur. Einu nánu tilfinningatengslin
sem karlmaður af þessari mann-
gerð myndar yfirleitt og leggur
stöðuga rækt við í lífinu, eru
tengslin við rafeindabúnaðinn —
hann gengur fyrir öllu.
Sterka hliðin: Glæsilegur lífsst-
íll sem byggist á góðum og traust-
um fjárhag.
Veika hliðin: Vill helst láta mata
sig á öllu, vill láta menn snúast í
kringum sig í sífellu, vill vart nokk-
urn tíma hafa frumkvæðið sjálfur
í samskiptum við aðra.
Afneitarinn
Sjónvarp — nei, þakk. Það er
nú hreinasta tímasóun fullyrðir
sjónvarps-afneitarinn. Til hvers á
maður að vera með imbakassa úr
því að það er nóg af prýðilegum
dagblöðum sem upplýsa menn að
minnsta kosti alveg eins og sjón-
varpið, eiginlega miklu betur meira
að segja. Og áskrift að blaði kost-
ar ekki nema brot af því sem mað-
ur þarf að leggja út fyrir sjónvarps-
tæki. í stað sjónvarpstækis gefur
að líta voldugt og viðamikið skrif-
borð í íbúð afneitarans, meiriháttar
pípusafn svo og nokkur haglega
gerð taflborð. Veggirnir eru alþakt-
ir bókum sem eiga að bera þess
Ijósan vott, að hér búi víðlesinn
og djúpt hugsandi maður. Þetta
menningarlega andrúmsloft sem
ríkir í kringum afneitarann, er um
leið heimsskoðun hans. Þegartalið
berst að bókakostinum, þrefaldar
hann gjarnan tölu þeirra bóka sem
hann er búinn að lesa, og sé spurt
um sjónvarpsnotkun hans, kveður
jafnan við það svar, að hann horfi
(næstum því) aldrei á sjónvarp.
Og hvers vegna ætti hann svo sem
að gera það, og á hvað ætti hann
eiginlega að horfa?
Nei, sjónvarps-afneitarinn er
ekki beinlínis hrifinn af rafeinda-
tækjum eða öðrum tæknibúnaði
yfirleitt. Hann er eiginlega á móti
öllum tækninýjungum tuttugustu
aldarinnar. Hann þykist því komast
af án uppþvottavélar á sínu heim-
ili, sömuleiðis án útvarpsvekjara
og bifreiðar. Þess í stað kýs hann
ódýrari lausnir; notar reiðhjól. Þeg-
ar eitthvað verulega spennandi er
á seyði, hjólar hann af stað og
heilsar upp á einhvern af sínum
fjölmörgu vinum og nýtur þess að
horfa á stórviðburðinn í sjónvarps-
tæki vinafólks síns. Hann er einkar
félagslyndur og á auðvelt með að
umgangast fólk. Hann lítur hvorki
á konur sem léttúðarleikföng né
barnfóstrur, heldur sem félaga.
Hann verður að teljast fyrirtaks
sambýlismaður: Kann að gera við
reiðhjól og baka brauðtertu.
Hans sterka hlið: Mjög tryggur
og traustur félagi; leggur sig fram
við að sýna honum skilning.
Veika hliðin: Hefur tilhneigingu
til að vera nískur, kostnaðarverð
og raunvirði hins keypta verður að
vera í góðu jafnvægi.
PRAKKARASTRIK
borð voru sæti fyrir 12-13 stráka.
Á hverju tímabili eða í hverjum
flokki sumarsins var háð keppni í
knattspyrnu og frjálsum íþróttum
milli borða. Það skipti því máli
hvaða einstaklingar veldust við
hvert borð.
Lassi, Bassi, Bussi og Kári sett-
ust allir við borð númer tvö.
— Köllum á Sigga, sagði Lassi.
Hann keppir með KR í fótbolta.
Hann er frábær. Og Siggi settist
hjá þeim.
Framkvæmdastjórinn bað um
þögn í matsalnum. Hann settist á
bakið á stólnum sínum og las upp
reglurnar. Áður en lesturinn byrj-
aði sagði hann strákunum skrýtlu
og allir hlustuðu:
— Fyrsta reglan er mikilvæg-
ust, sagði hann skýrt og greini-
lega. Elskið hver annan.
Fyrir nokkru lentu tveir strákar
hér í áflogum. Þegar ég kom að
þeim liggjandi á gólfinu, sagði sá
minni sem varð undir:
— Palli, þú manst það, að þú
átt að elska hver annan.
Framkvæmdastjórinn var
skemmtilegur og í gönguferðum
sagði hann einstaklega skemmti-
legar sögur sem hann skáldaði
sjálfur á meðan hann sagði þær.
Tíminn leið hratt og fram að
kvöldvöku notuðu flestir tækifærið
til þess að koma sér endanlega
fyrir, raða fötum sínum í skápana,
þvo sér og ganga frá kojunum sín-
um.
Lassi hrósaði Kára fyrir það
hvað honum tókst vel að taka frá
rúm fyrir þa'á svefnloftinu.
— Þú varst ótrúlega fljótur út
um gluggann. Nú getum við prakk-
arast í nótt. En við höfum ekki
sagt þér, að það er harðbannað
að stökkva svona út úr rútunni.
Bílstjórinn hefur sínar ströngu
reglur.
Kári þagði við. Hann vonaði að
ekki kæmist upp um hann. Þá yrði
hánn ef til vill rekinn heim hið snar-
asta. Hann slétti úr svefnpokanum
um leið og blásið var í lúður til
fyrstu kvöldvöku.
Arineldurinn logaði glatt þegar
strákarnir röðuðu sér á bekkina.
Öll borð voru færð upp að vegg.
Bekkjunum var raðað í hálfhring
kringum arininn.
Á arinhillunni stóðu tveir kerta-
stjakar og fyrir miðjum tréveggn-
um var stór, dökkur kross.
Strákarnir sungu hvern sönginn
á fætur öðrum.
„Á bátunum piltarnir bruna,"
„Já, gríðar er gaman að syngja,“
„Nú dvínar birta, kemur kveld," og
marga aðra. Hver söng með sínu
nefi. Ljóshærði drengurinn með
saklausu, bláu augun starði
dreymandi í eldinn. Hann langaði
heim til mömmu.
Þeir fóru í skemmtilegan spurn-
ingaleik, hlustuðu á spennandi
framhaldssögu, heyrðu Guðs orð,
fengu eina könnu af mjólk og tvær
ferkantaðar mjólkurkexkökur frá
kexverksmiðjunni Frón.
Svo kom að síðasta söngnum
fyrsta kvöldið:
Ó, vef mig vængjum þínum
til verndar, Jesú hér.
Og Ijúfa hvild mér Ijáðu
þótt lánið breyti sér...
Þegar þessu Ijúfa lagi var lokið
voru margir farnir að dotta eftir
viðburðarikan og spennandi dag.
En strákarnir á loftinu voru ekki á
þeim buxunum. Þeir tveir strákar
sem sofnuðu vært í svefnpokum
sínum voru færðir í hvers annars
rúm.
Framkvæmdastjórinn kom upp
á loft til þeirra og bað þá að taka
tillit til annarra sem þyrftu að sofa
og hvíla sig.
Næsta morgun voru allir vaktir
með hvellum lúðrablæstri.
Allt ætlaði um koll að keyra á
loftinu. Sumir bundnir saman og
aðrir vöknuðu í vitlausu rúmi, ráð-
villtir og ringlaðir. Sumir urðu sárir
og reiðir, aðrir hlógu og skemmtu
sér.
Þegar flestir höfðu þvegið sér
og blásið var til fánahyllingar þar
sem fáninn var dreginn að hún,
tóku sumir eftir því að Lassi, Bassi,
Bússi og Kári voru þreytulegir og
nudduðu enn stírur úr augum eins
og þeir væru þreyttir eftir nóttina.