Morgunblaðið - 17.09.1991, Qupperneq 25

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 17. SEPTEMBER 1991
25
Bókmenntafræðiskrifstofa Háskóla íslands:
Þrjú „Fræðirit“ gefin út
sér inn í stofnanir ríkisvaldsins,
einkum fræðslukerfið, og móta
þaðan „skólastefnuna“ og frétta-
skýringar einkum í hljóðvarpi Rík-
isútvarpsins. Þegar þetta lið tekur
að kvaka um lýðræðissinnaðan sós-
íalisma, þá er það blaður allt hrein-
ar lygar, fyrst og fremst vegna
þess að hugtakið „lýðræðissinnaður
sósíalismi (þ.e. kommúnismi)" er
rökfræðileg mótsögn, „contredictio
in adjecto", það er algjör heila-
grautur.
Aftur á móti birtist sannleikur-
inn um stefnu marxista í þeim
stofnunum, þar sem þeir hafa náð
að hreiðra um sig og má það öllum
augljóst verða ef skoðuð er sú
heimsmynd, sem baráttumenn sós-
íalisjnans (þ.e. kommúnistar og
forustulið Alþýðubandalagsins)
vinnur að, að koma inn í meðvitund
nemenda í íslenska fræðslukerfinu.
Augljósustu dæmin eru kenningar
samféalgsfræðinnar (íslandssaga,
mannkynssaga og félagsfræði).
Auk þessa koma til innrætingarþul-
ur tötra-marxískra kennara, sem
láta ekki sitt eftir liggja að lofa
dýrðarríki framtíðarinnar um leið
og þeir falsa og skekkja íslenska
fortíð og gera sögu þjóðarinnar að
ömurlegri skýrslu um kúgun og
arðrán, sóðaskap og grimmd. Þess-
ir sagnfræðingar, sem móta um of
alla söguritun nú, hér á landi eru
gagnlegustu handbendi félags-
bræðra glæpahyskis alþýðulýðveld-
anna fyrrverandi; meðan þeir halda
sig að iðjunni að ljúga og falsa til
að villa á sér heimildir og telja sig
umbótasinna og sósialista.
Það má ganga að því sem vísu,
að þetta lið, Alþýðubandalagið,
haldi áfram innrætingu hugmynda-
fræðinnar hvernig sem málin velt-
ast í Sovétríkjunum nú. Þeir eru
þvi miður haldnir því sem franski
heimspekingurinn Bernard-Henri
Lévi segir í viðtali við Der Spiegel
1. apríl sl. „Pjörutíu ára kommún-
ismi hefur myndað meinsemd í
höfði þeirra ánetjuðu, sem ekki
verður læknuð“. Þ.e. heilaskemmd,
og því skiptir engu hvort glæpa-
saga sovéska kommúnistaflokksins
verður opinberuð og flokkurinn
jafnvel bannaður, þeir halda áfram
sinni iðju. Astæðan „heilaskemmd"
gerir það að verkum.
Gorbasjov virðist hafa komist að
sömu niðurstöðu og Bernard-Henri
Lévy um fyrrverandi félagsbræður
sína í kommúnistaflokki Sovétríkj-
anna. Hann talar um valdaræningj-
ana sem „grimma, slæga og frum-
stæða menn“. Og þar sem kom á
daginn að allt flokksliðið stóð bak
við valdaránið, hvað þá?
Síðustu atburðir í Sovétríkjunum
virðast boða e.t.v. meiri gjörbreyt-
ingu en byltingarnar 1989. Eins
og kunnugt er höfðu þær byltingar
fremur takmörkuð áhrif í hugar-
heimi kommúnista (alþýðubanda-
lagsmanna) hér á landi. Hvort
breytingarnar og dómsdagar sov-
éska kommúnistaflokksins muni
hafa einhver áhrif er ekki komð í
ljós. Þessi einkennilega afstaða og
fádæma trygglyndi eða skilnings-
skortur íslenskra flokksbræðra er
sannarlega rannsóknarefni.
Ein stofnun innan Háskóla ís-
lands nefnist „Félagsvísindastofn-
un Háskóla íslands“. Nú er full
ástæða til að þeir vísindamenn sem
starfa þar að félagsrannsóknum
rannsaki og geri könnun á þeim
ástæðum sem valda töluverðu fylgi
við þann flokk, sem er samsvari
þeirra flokka á meginlandi Evrópu
og í Sovétríkjunum sem Marks lýs-
ir með ágætum í „Steiktum snjók-
úlum“. Félagsvísindastofnunin ætti
að vera mjög fær til þessarar rann-
sóknar, starfsliðið samhæft og
einkar vel að sér í hugmynda-
fræði. Til stuðnings í væntanlegri
könnun gætu vísindamennirnir leit-
að til kunnáttumanna Kennarahá-
skóla íslands, en eins og kunnugt
er starfa þar leiðbeinendur Náms-
gagnastofnunar í þeim sömu fræð-
um.
Og nú er að bíða þess sem gerist
í Sovétríkjunum og ekki síður við-
bragða forustuliðs Alþýðubanda-
lagsins og hinna einstaklega trygg-
lyndu fylgismanna þess flokks.
EFTIR nokkurt hlé á útgáfu rit-
raðarinnar Fræðirit gefur Bók-
menntafræðistofnun Háskóla ís-
lands út 3 bækur í þeirri röð á
þessu ári. Ritstjórar Fræðirita nú
eru þeir Astráður Eysteinsson og
Matthías Viðar Sæmundsson.
Síðan bók Jóns Viðars Jónssonar,
Leikrit á bók, kom út árið 1985 hef-
ur útgáfa í þessari ritröð legið niðri
en von nýrra ritstjóra er að á kom-
andi árum verði starfsemin öflug,
enda er það eitt meginhlutverk Bók-
menntastofnunar að styðja og efla
lifandi starf á vettvangi bókmennta-
fræða hér á landi.
Fyrsta fræðiritið sem stofnunin
gefur út á þessu ári er Spor í bók-
menntafræði 20. aldar; frá Shlovskíj
til Focault, í ritstjórn Garðars Bald-
vinssonar, Kristínar Birgisdóttur og
Kristínar Viðarsdóttur, en þar er að
finna þýðingar á tíu ritgerðum sem
tíðindum hafa sætt í vestrænni bók-
menntaumræðu. í greinasafninu eiga
þessir höfundar ritgerðir: Viktor
Shklovskíj, T.S Eliot, Claude Lévi-
Strauss, Roman Jakobsen, Julia
Kristeva, Jacques Derrida, Umberto
Eco, Roland Barthes og Michel Fouc-
ault, og ræða þau margvísleg vanda-
mál, allt frá „bókmenntaleika“ bók-
menntanna til formgerða goðsagna,
frá málstoli til frumsetninga og valds
orðræðunnar, frá hæfileika einstakl-
ingsins til dauða höfundarins, frá
rökvísi skáldskaparmálsins til þver-
bresta formgerðarinnar.
Þýðingar ritgerðanna unnu auk
ritstjómar þau Árni Bermann, Guð-
laug Richter, Guðmundur Andri
Thorsson, Gunnar Á. Harðarson,
Matthías Viðar Sæmundsson og
Nanna Bjarnadóttir.
Nú í haust kemur út bók eftir
Matthías Viðar Sæmundsson sem
hefur að geyma greinar um bók-
menntir og menningarástand. Fyrri
hluti bókarinnar fjailar um sögu sam-
tímans frá ýmsum hliðum, skáld-
skap, bókmenntasögu, ljósmyndun,
þróun hugarfars, markaðskerfi og
stöðu lista, en sá síðari er helgaður
„upphafi nútímabókmennta" á þess-
ari öld.
I vetur gefur stofnunin síðan út
bók Ástráðs Eysteinssonar úm þýð-
ingar og bókmenntir, en um þau efni
hefur hann á undanförnum árum rit-
að alinokkrar geinar sem birst hafa
í tímaritum.
Setning bókanna er í höndum
Árna Finnssonar, prentun annast
prentsmiðjan Steinholt, en Bók-
menntafræðistofnun dreifir ritunum.
(Fróttatilkynning)
SKOLANESTISDAGAR
H“gi Loftsson eðlisfrasðikennari
Kjarngott skólanesti
- eflir námsgetu

3/^G'v\yí\
Lystug skólasam'
1B

Gott fyrir alla nemendur
-og suma kennara!
- maturfrá morgni til kvölds
Höfundur er rithöfundur.