Morgunblaðið - 19.09.1991, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 19. SEPTEMBER 1991
Slysatíðni og örygg-
ismál sjómanna
TÍÐNI DAUÐASLYSA Á
ISLENSKUM FISKISKIPUM
TlMABILIÐ 1971 TIL 1989
Á HVER 10 ÞtJSUND ÁRSVERK.
50
40
30
20
10
0
1971-74 1975-79 1980-84 1985-89
ÁRIÐ 1989 VORU ÁRSERK I FISKVEIÐUM 6.551
eftirMagnús
Jóhannesson
Síðustu vikur hafa birst hér á síð-
um Morgunblaðsins viðtöl við lækn-
ana Vilhjálm Rafnsson _ yfirlækni
Vinnueftirlits ríkisins og Ólaf Ólafs-
son landlækni um tíðni dauðaslysa
hjá íslenskum sjómönnum og saman-
burð við Norðurlönd.
I viðtölum þessum hafa komið
fram upplýsingar um ástand og þró-
un þessara mála undanfarna tvo ára-
tugi sem eru því miður bæði rangar
og afskaplega misvísandi.
í viðtali við Vilhjálm Rafnsson í
Morgunblaðinu 11. ágúst sl., sem
mun vera samhljóða erindi sem hann
flutti á norrænni ráðstefnu um slys
og slysavarnir á Akureyri síðla sum-
ars, er fullyrt að tíðni dauðaslysa á
íslenskum sjómönnum hafí ekki
breyst á þijátíu ára tímabili og allar
aðgerðir til að draga úr slysahættu
á þessu tímabih hafi því til lítils ver-
ið. I viðtali við Ólaf Ólafsson í Morg-
unblaðinu 27. ágúst sl. er gerður
samanburður á tíðni dauðaslysa á
sjó á hveija 100.000 íbúa í hveiju
Norðurlandanna og komist að þeirri
niðurstöðu að við Islendingar stönd-
um langt að baki frændum okkar
hvað tíðni dauðaslysa varðar. A sömu
forsendum mætti bera saman dauða-
slys á sjó í Svíþjóð og Sviss og kom-
ast að þeirri niðurstöðu að Svíar
standi langt að baki Svisslendingum
í forvömum.
Samanburður á slysatíðni
Það er frumskilyrði þegar bomir
em saman hlutir að þeir séu saman-
burðarhæfir þ.e.a.s. ef sanamburð-
urinn á að vera marktækur. Þetta á
jafnt við hvort sem gerður er saman-
burður á slysatíðni • milli ára til að
fylgjast með þróun eða samanburður
milli landa til að meta stöðu með
hliðsjón af ástandi mála hjá öðmm.
Hlutfalislega stór þáttur sjávarút-
vegs í íslensku þjóðarbúi gerir sam-
anburð á slysatíðni byggðan á heild-
armannfjölda í hæsta máta villandi
um_ raunvemlegt ástand.
Á íslandi eru sjómenn á fískiskip-
um rúmlega 90% allra sjómanna,
þannig að slysatíðni hjá fiskimönnum
er afgerandi fyrir heildarþróun, auk
þess sem það er staðreynd að slysa-
tíðni hjá fiskimönnum er hærri en
hjá öðrum sjómönnum hér eins og
annars staðar. Til að bera saman
breytingar á slysatíðni fiskimanna
hefur verið notast við tölur Hagstofu
Islands sem gefnar eru út árlega
yfir fjölda ársverka í fiskveiðum, sem
er að mínum dómi eðlilegasta viðm-
iðunin, þó eflaust megi benda á aðr-
ar viðmiðanir sem mæla sjósókn.
I Noregi, svo tekið sé dæmi, hefur
slysatíðni hjá fiskimönnum verið mið-
uð við fjölda sjómanna án tillits til
þess hvort viðkomandi stunda sjó-
mennsku alfarið eða aðeins hluta úr
ári. Það gefur því augaleið að beinn
samanburður milli opinberra talna á
Islandi og í Noregi er ekki einfaldur.
Slysatíðni hjá íslenskum
sjómönnum
Á síðustu árum hafa yfirvöld sigl-
ingamála, þ.e. samgönguráðuneyti,
Siglingamálastofnun og siglingamál-
aráð, en í því sitja fulltrúar sjó-
manna, útgerðarmanna, Slysavama-
félags íslands og dráttarbrauta og
skipasmiðja, lagt aukna áherslu á
Magnús Jóhannesson
„Það er frumskilyrði að
menn vandi upplýsinga-
öflun, leiti fanga þang-
að sem þær er að fá og
síðast en ekki síst dragi
marktækar ályktanir af
niðurstöðunum. “
rækilega skoðun orsaka sjóslysa
m.t.t. forvarnaraðgerða og stefnu-
mótunar í öryggismálum sjómanna.
Hafa þessir aðilar ýmist einir eða í
sameiningu beitt sér fyrir ýmsum
aðgerðum með þátttöku sjómanna
sem hafa haft mikil áhrif að mínum
dómi, þó enn sé langt í land að viðun-
andi árangri sé náð. Að því er þó
stöðugt unnið og nú upp á síðkastið
hafa augu manna beinst enn frekar
að vinnuslysum um borð í skipum
og úrræðum til að auka vinnuöryggi
á skiþum.
Tíðni dauðaslysa hjá fiskimönnum
hefur sl. tuttugu ár lækkað mjög
verulega, þó enn sé því miður langt
í land að ástandið geti talist viðun-
andi. Tímabilið 1971 til 1989 lækk-
aði tíðni dauðaslysa úr 41 í 12 miðað
við hver 10.000 ársverk í fiskveiðum
(mynd 1).
Ekki liggja fyrir fyllilega sambæri-
legar tölur um tíðni dauðaslysa á
tímabilinu 1960-1970, þó er vitað
að hún er hærri á því tímabili en
eftir 1970. Því er augljóst að fullyrð-
ing Vilhjálms Rafnssonar um að ekki
hafi orðið lækkun á tíðni dauðaslysa
á sjó sl. þijátíu ár fær engan veginn
staðist.
Beinn samanburður milli Norður-
landa er erfiður þar sem ekki liggja
fyrir sambærilegar tölur þó svo muni
verða væntanlega í framtíðinni
vegna samræmdrar norrænnar
skráningar á sjóslysum sem hófst
1. janúar 1990. Samanburður á
grundvelli heildaríbúafjölda er hins
vegar frájeitur sem sést e.t.v. best á
því að á íslandi er hlutfall starfandi
sjómanna árið 1989 um 4%, í Noregi
0,7%, í Svíþjóð 0,08%, í Finnlandi
0,02%, og í Danmörku 0,1%. Skv.
upplýsingum frá dönsku siglingamál-
astofnuninni var tíðni dauðaslysa hjá
fiskimönnum 1990 18 dauðaslys mið-
að við 10.000 ársverk. Tímabilið
1985-1989 var sambærileg slysatíðni
á íslandi 12 dauðaslys á hver 10.000
ársverk, eins og fram kemur á mynd
1.
Því er augljóst að sá stórfelldi
munur se_m fram kom í samanburð-
artölum Ólafs Ólafssonar í Morgun-
blaðinu 27. ágúst um sjóslys, gefur
engan veginn raunhæfa mynd af
ástandi mála.
Lokaorð
Með þessum skrifum hef ég leitast
við í stuttu máli að gera grein fyrir
þróun mála varðandi tíðni dauðaslysa
á sjómönnum sl. tvo áratugi. Ljóst
er að um verulega fækkun dauða-
slysa er að ræða á þessu tímabili.
Stærstan þátt í þessari þróun eiga
að sjálfsögðu sjómenn sjálfir, sem
hafa sinnt þessum málum betur en
áður. Samkvæmt upplýsingum sem
liggja fyrir um sambærilega þætti
bendir allt til þess að tíðni dauða-
slysa hjá fiskimönnum sé nú eigi
Komið á stórglæsilegan haustlaukamarkað. Allir geta sett niður haustlauka. Haustlaukar, loforð um
litríkt vor. Garðyrkjumeistarar okkar verða á staðnum og leiðbeina um meðferð laukanna.
HAUSTLAUKAR-MAGNTILBOÐ
jNftar % 50 Túlípanar_________ 749.-
if&ÍRi \ 50Krókusar...............749.-
" "*s r 35-40Páskaliljur(blóm). 499.-
WKmM É . fkip’ 1 ERIKA-STOFULYNG TILBOD
A j| f 'Verðaðeins............ .....349.-
A fÉ^ÉÍ ■ f LÍFRÆN RÆKTUN
Grænmeti, kornvara, brauð og uppskriftir.
I | Faglegar leiðbeiningar og góð ráð.
W SSpiaT.ti
• * blómoual
Opið alla daga frá kl. 9-22. Sími 689070.