Morgunblaðið - 19.09.1991, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 19. SEPTEMBER 1991
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 19. SEPTEMBER 1991
25
pitrgmiíiWalii!
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjörar
Ritstjórnarfulltrúi
Árvakurh.f., Reykjavík
Flaraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
ÁrniJörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Björn Vignir Sigurpálsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal-
stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar-
gjald 1100 kr. á mánuði innanlands. I lausasölu 100 kr. eintakið.
Sígild vestræn
frj álsly ndisstefna
Fjölmennt lið félagsvísinda-
manna kannaði lífsskoð-
anir þrjátíu vestrænna þjóða á
liðnu ári. Endurteknar við-
horfskannanir af þessu tagi
hafa mikið gildi, meðal annars
vegna þess, að þær gefa nokkra
vísbendingu um, hvert þjóðfé-
lagsþróunin stefnir í viðkom-
andi löndum. Niðurstöður fyrir
Evrópubandalagslöndin og
Norðurlöndin voru birtar fyrr í
vikunni, m.a. í ítarlegri frétta-
frásögn hér í blaðinu.
íslendingar skera sig úr öðr-
um þjóðum vegna mikillar trúar
á samkeppni, frelsi til athafna
og einkaeign. Fleiri íslendingar
telja sig til hægri en vinstri í
stjórnmálum. Ríkiseign á fyrir-
tækjum nýtur nánast einskis
stuðnings. Þjóðerniskennd ís-
lendinga er og sterkari en hjá
öðrum Evrópuþjóðum. - En
jafnhliða leggja íslendingar
ríka áherzlu á jafnrétti þegn-
anna í þjóðfélaginu gagnvart
landslögum, til menntunar, at-
hafna, hvers konar félagslegrar
þjónustu, áhrifa á framvindu
mála í samfélaginu o.s.frv.
Stefán Ólafsson hjá Félags-
vísindastofnun kemst svo að
orði um þetta efni hér í blaðinu:
„Þegar við skoðum niður-
stöður um þjóðmálagildi á borð
við frelsi og jöfnuð, sjáum við,
að íslendingar sveija sig mjög
í ætt við Bandaríkjamenn,
leggja mikla áherzlu á sumt
af því, sem hefur verið kallað
sígild, vestræn fijálslyndis-
stefna, allt frá dögum Adams
Smiths. Islendingar hafa ákaf-
lega mikla trú á að einkaeign
í atvinnulífinu sé betri en opin-
ber eign og leggja áherzlu á
sjálfsbjargarviðleitni einstakl-
inganna. Þeir trúa því sömu-
leiðis, jafnvel í ríkara mæli en
flestar þjóðir, sem verið er að
bera saman, að samkeppni sé
af hinu góða, hvetji menn til
nýsköpunar og vinnusemi."
í fljótu bragði kann það að
benda til nokkurrar togstreitu
og jafnvel misræmis í lífsskoð-
un íslendinga, að samhliða
sterkri einstaklingshyggju
leggja þeir ríka áherzlu á rétt-
læti, m.a. félagslegt réttlæti,
og jöfnuð,. m.a. launajöfnuð.
En er það svo, ef grannt er
gáð? Samkeppnisþjóðfélög hafa
ekki aðeins tryggt þegnum
sínum víðtækari persónuleg
réttindi hvers konar en ríki
sósíalismans. Þau hafa jafn-
framt skilað verulega meiri
verðmætasköpun á hvern vinn-
andi þegn, sem er marktækur
mælikvarði á lífskjör. Þau eru
með öðrum orðum betur í stakk
búin til að tryggja þegnum
sínum góð almenn lífskjör.
Samkeppnisríkin hafa og mun
traustari kostnaðarlega undir-
stöðu velferðar, bæði að því er
varðar einkaneyzlu og sam-
neyzlu, þ.e. fræðslu-, heilbrigð-
is- og tryggingakerfi o.s.frv.,
en ríki sósíalismans, sem flest
eru á vonarvöl um þessar
mundir.
Margt stendur að vísu enn
til bóta í samkeppnisríkjum að
því er varðar heill og hamingju
fólks, hér á landi sem annars
staðar. Þau standa og misvel
að vígi á vegferð sinni til betri
tíðar, sem ýmis dæmi sanna.
Þar standa á hinn bóginn flest
líkindi til þess að þoka megi
þjóðfélagsgerðinni til réttlátari
áttar - tryggja frelsi með
mannúð - með friðsömum
hætti, þ.e. með meirihlutaáhrif-
um í fijálsum og leynilegum
kosningum. í þeirri viðleitni
skiptir meint „togstreita í
íslenzkri lífsskoðun“, sem
reyndar speglar „sígilda, vest-
ræna fijálslyndisstefnu“ máski
höfuðmáli.
Lífsskoðun íslendinga bygg-
ir í senn á einstaklingshyggju
og jafnstöðu einstaklingannna
í lífsbaráttunni. Sá er rauði
þráðurinn í viðhorfí þeirra.
Samhliða leggja þeir áherzlu á
að réttur þeirra sem höllum
fæti standa af ýmsum ástæð-
um, verði ekki fyrir borð bor-
inn. Könnunin sýnir fleiri
kennileiti, sterka þjóðernis-
kennd, ríka trúhneigð, mikil-
vægi fjölskyldunnar í samfé-
laginu, gildi margs konar fé-
lagsstarfs, áhuga á heilsurækt
og umhverfisvernd og vaxandi
umburðarlyndi gagnvart skoð-
unum annarra.
Könnunin, sem nær til
þrjátíu þjóða, er samansafn af
staðreyndum og gildismati.
Niðurstöður segja þó hvergi
nærri allan sannleikann um við-
horf þjóða og einstaklinga,
enda fara orð og athafnir ekki
alltaf saman. Þær gefa engu
að síður athyglisverðar
vísbendingar um þjóðfélags-
þróunina. Það er góðs viti að
samkvæmt niðurstöðum þess-
arar viðhorfskönnunar, sem
Félagsvísindastofnun Háskóla
íslands stóð að hér, eru þau
þjóðmálagildi ráðandi í
lífsskoðun Islendinga, sem
heyra til „sígildri, vestrænni
fijálslyndisstefnu allt frá dög-
um Adams Smith“.
Mikil trúhneigð en lítil kirkjusókn íslendinga:
Kirkjan hlýtur að leggja áherzlu
á að ná til hinna mörgu truhneigðu
- segir herra Olafur Skúlason, biskup Islands
HERRA Ólafur Skúlason, biskup íslands, segir að kirkjan hljóti að
leggja mikla áherzlu á að ná til hins mikla meirihluta íslendinga,
sem segist mjög trúhneigður í nýrri könnun Félagsvísindastofnunar
Háskólans á lífsviðhorfum íslendinga. Biskup segir að liður í þessu
sé safnaðaruppbygging kirkjunnar, sem nýhafinn áratugur hefur
verið helgaður.
„Ekkert í þessari könnun kemur
mér beinlínis á óvart, en ýmislegt
gerir mig bjartsýnni, eins og vera
ber, tilheyrandi þjóð, sem er ein _sú
bjartsýnasta í veröldinni," sagði Ól-
afur í samtali við Morgunblaðið.
„Hún sýnir okkur að íslenzk þjóð
tekur alvarlega á málunum og hugs-
ar um þau. Við erum kannski ekki
alltaf sjálfum okkur samkvæm og
sjónarmið stangast á, eins og eðlilegt
er. Ég held að þessi könnun sýni
okkur eins og við erum; með ótrúlega
mikla ábyrgðartilfmningu og jákvæð
gagnvart þeim gildum, sem ég tel
að við getum skipað ofar öðrum. Við
erum svo bjartsýn að við látum ekki
skammdegið eða aðrar ógnir kúga
okkur.“
— I könnuninni kemur fram að
Islendingar eru með trúhneigðari
þjóðum. Gæti verið samhengi á milli
trúhneigðarinnar og hamingjunnar,
sem menn láta í ljós, að þínu mati?
„Eitt heiti á kristinni trú er fagn-
aðarboðskapurinn. Ég hef alltaf hald-
ið því fram að sá, sem virkiiega skil-
ur boðskap Jesú Krists, verði glaðari
í sinni en aðrir. Ekki þannig að við
lokum augunum fyrir því, sem úr-
skeiðis fer, eða fyrir synd og hörm-
ungum í heiminum. En fagnaðarboð-
skapurinn er sá að við megum líta
ofar því, sem heftir okkur eða gerir
okkur erfitt fyrir. Það gefur okkur
vitanlega gleði.“
Trúin getur aldrei verið
einkamál
— I könnuninni kemur líka fram
það, sem kirkjunnar menn hafa lengi
haft áhyggjur af; að kirkjusókn er
fremur lítil. Samt segjast menn vera
trúhneigðir. Hvaðan kemur trú-
hneigðin ef fólk kemur ekki í kirkju?
„Það er kannski eitt einkennið á
okkur íslendingum; við erum svo
miklir einstaklingshyggjumenn að
við teljum að við getum gefið okkur
ákveðin lögmál og sett okkur ákveðn-
ar reglur hvað sem hver segir. Þetta
minnir mig stundum á bamið, sem
á að klæða í samræmi við veðrið
utan dyra. Það horfir á rúðurnar og
telur sig vita hvernig veðrið sé. Það
segir við móður sína: „Ég þarf ekki
stígvél, sjóhatt eða þykkan frakka.“
Við segjum við sjálf okkur: „Mér
þykir gott að eiga Guð, ég er glaður
yfir því að Guð elskar mig, en ég
þarf ekki endilega að túlka það þann-
ig að aðrir viti af, með því að fara
í kirkju.“ Þetta er það, sem við höfum
verið að kljást við lengi. Hitt er svo
annað mál að þegar við skoðum aðr-
ar hliðar kirkjugöngu en þá, sem ein-
göngu tengist guðsþjónustuhaldi á
sunnudögum, sjáum við aðra mynd
af okkur. Við látum okkurekki nægja
að senda samúðarkort þegar kunn-
ingi eða ættingi deyr, heldur förum
við í kirkjuna til að taka þátt í þess-
ari guðsþjónustu, sem er jarðarförin.
Ég þykist vita að sá muni harður af
sér, sem ekki opnar hug sinn í bæn
við jarðarför. Við sjáum núna endur-
vakningu hjónavígslna. Parið lætur
sér ekki nægja að fara í kirkju til
að þiggja blessun kirkjunnar með
sínum nánustu, heldur fylgja kannski
hundrað manns eða fleiri, sem sýnir
okkur að ekki er um að ræða einka-
mál, heldur atburð, sem snertir
marga. Þetta sama vona ég að gerist
með trúna. Hún getur aldrei verið
einkamál okkar. Þegar okkur tekst
að tengja trú og trúartjáningu í
messunni, finnum við enn meiri
grundvöll fyrir gleði okkar og fögnuð
og áttum okkur á að ef við eigum
trú og tjáum hana vel, erum við jafn-
framt að boða hana. Þegar einhver
gengur inn í kirkju er hann í raun
trúboði, aðeins með því atferli sínu.
Við, sem erum svona trúuð, ættum
að þiggja þá aðstoð, sem kirkjan
veitir okkur. Kirkjusókn hefur farið
batnandi á síðustu árum og áratug-
um og ég tek eftir því með marga,
að þegar þeir venja sig á að fara í
kirkju finna þeir að þeir missa mikið
þegar þeir fara ekki i guðsþjónustu.
Við höfum ákveðið að áratugurinn
fram til aldamóta, er við minnumst
þúsund ára afmælis kristni á ís-
landi, verði áratugur safnaðarupp-
byggingar. Guðsþjónustan er mið-
punkturinn í slíkri uppbyggingu,
bæði í messunni og utan kirkjunnar.
Við hljótum að leggja mikla áherzlu
á að ná til þessa mikla meirihluta
fólks á íslandi, sem metur tiúna og
kirkjuna svona mikils og benda því
á að kirkjudymar standa opnar og
kirkjan er ekki aðeins byggð til að
setja svip á landslagið."
Þeir eru dómharðastir sem
minnsta reynslu hafa
— Það kemur fram að menn sækja
almenna guðsþjónustu lítið og sömu-
leiðis hefur minnihluti trú á svörum
kirkjunnar við ýmsum áleitnum
spurningum. Getur það síðarnefnda
verið afleiðing af lítilli kirkjusókn?
Þekkir fólk ekki boðskap kirkjunnar
vegna þess að það sækir ekki kirkju?
„Ég hef tekið eftir því að þeir tala
hæst um lélega kirkjusókn, sem sjálf-
ir koma aldrei í kirkju. Þeir eru dóm-
harðastir, sem hafa minnsta reynslu
að byggja á. Messan byggist auðvitað
ekki aðeins á ræðu prestsins, þótt
hún sé auðvitað mjög þýðingarmikil.
Prestar leitast við að taka á málunum
og ég er til dæmis sannfærður um
Herra Ólafur Skúlason biskup.
að á sunnudaginn kemur munu
langflestir prestar vitna til þessarar
könnunar á einhvern hátt, rétt eins
og við tökum tillit til stóratburða hér
heima og erlendis. En safnaðarupp-
byggingin byggist á því að við viljum
líka ná til fólks utan hinnar hefð-
bundnu messu, þegar fólkið getur
spurt sjálft. í báðum Reykjavíkur-
prófastsdæmunum er til dæmis að
hefjast markvisst starf í því skyni
að opna kirkjuna fyrir sem flestum.
Þá held ég að fólk muni átta sig á
að svar kirkjunnar er háværara og
greinilegra, en það hefur kannski
gert sér grein fyrir.“
Aldrei verið auðreknir í
kenningarbás
— Það hefur verið sagt að það,
hvernig íslendingar svara spurning-
um um tilvist framhaldslífs, helvítis,
himnaríkis og fleiri fyrirbæra, sé í
ekki beinlínis í samræmi við lúth-
erskan rétttrúnað.
„Við íslendingar höfum aldrei ver-
ið auðreknir í nokkurn kenningarbás.
Við höfum alltaf tekið okkur sjálf-
skipaðan rétt til að halda því, sem
við kærum okkur um, og virða hitt
einskis,_sem við kjósum að leiða hjá
okkur. Ég veit ekki hversu stranglút-
herskir við erum, íslendingar. Við
höfum alltaf tamið okkur að segja
fyrst að við séum kristin, en síðan
skilgreinum við það nánar. Þegar
maður spyr fólk t.d. í Bandaríkjunum
um trú þess, svarar það fyrst hver
kirkjudeildin sé, vegna þess að þar
er mikil aðgreining milli kirkjudeilda.
Hér á íslandi, þar sem mikill meiri-
hluti tilheyrir þjóðkirkjunni, er sett
samasemmerki milli þjóðkirkjunnar
og kristinnar tníar. Én oft er það
þannig að fólk sneiðir hjá trúaratrið-
um vegna þess að það er ekki nógu
vel upplýst um hvað raunverulega
felst í þeim. Kirkjan á auðvitað að
reyna að koma til móts við fólk, ekki
aðeins í boðun heldur líka í mark-
vissri fræðslu.“
Erfitt fyrir kirkjuna að taka
afstöðu
— Samkvæmt niðurstöðum könn-
unarinnar finnst mörgum að kirkjan
eigi að taka afstöðu til ýmissa mál-
efna á borð við umhverfismál, af-
vopnun og vanda þriðja heimsins.
Er þetta ákall um að kirkjan taki
afstöðu í þjóðmálum frekar en hún
hefur gert?
„Ég rek mig oft á það að fólk vill
gjarnan að kirkjan taki afstöðu og
er innilega ánægt með slíkt, ef við-
komandi aðili er sammála. Ef kirkjan
tekur aftur á móti afstöðu, sem
stangast á við það, sem fólk óskar,
er kirkjan gagnrýnd fyrir að taka
afstöðu til þjóðmála og blanda sér í
það, sem henni kemur ekki við. Mér
finnst að kirkjan eigi að taka afstöðu
til þjóðmála og alþjóðamála, en forð-
ast að gera það á persónulegum
grundvelli. Presturinn á ekki að segja
„Ég segi...“ heldur að þetta sé
það, sem kirkjan hafi verið að und-
irbúa og hjálpa sér að átta sig á.
En það er erfitt fyrir kirkjuna að
taka "afstöðu til þjóðmála á íslandi.
Ég gleymi því eklri þegar ég gagn-
rýndi meðferð ríkisstjórnarinnar á
sóknargjöldum til kirkjunnar á
kirkjuþingi í fyrra. Þá sagði ráðherra
að þetta hlyti að þýða að ég væri
kominn í framboð fyrir einn stjórn-
málafiokkinn. Það er ekki einu sinni
hægt fyrir biskup að tala um það
þegar verið er að sneiða að kirkjunni
og taka frá henni, það sem henni
ber, án þess að hann sé dreginn í
ákveðinn stjórnmálaflokk."
Kirkjan er á réttri leið
— Talað er um að skoðanakann-
anir séu tæki, sem getur hjálpað
stjórnvöldum, hagsmunasamtökum
og stofnunum að meta hvort þau séu
á réttri leið og hvort stefna þeirra
og boðskapur nái til fólksins. Hvaða
lærdóma getur kirkjan dregið af lífs-
gildakönnun Félagsvísindastofnun-
ar?
„Hún getur dregið þann lærdóm
af þessu að þar sem til dæmis kemur
fram að fólk ber almennt virðingu
fyrir fjölskyldunni, einstaklingnum
og vernd lífs og verðmæta, sé hún á
réttri leið af því að þetta er það, sem
kirkjan hefur ævinlega sett framar-
lega. Hins vegar verðum við líka að
horfast í augu við að fólk áttar sig
ekki alltaf á því hvað kirkjan hefur
verið að segja og er að segja af því
að það er of langt í burtu til þess
að kirkjan nái til fólksins. Við viljum
byggja á þeim jákvæðu gildum, sem
koma fram, en líka koma að ýmsum
trúarþáttum, sem í dag virðast alltof
fjarlægir þorra fólks, og eru ekki
bara hleypidómar, heldur oft á tíðum
kjarnaatriði kristinnar trúar, sem
fögnuðurinn og gleðin í fagnaðarboð-
skapnum hvílir á.“
Viðtal: ÓÞS
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Menningarsamskipti aukin milli
Glasgow og Reykjavíkur
Fhlltrúar frá ferðamálaráði Glasgow-borgar eru staddir hér á landi
til að kynna menningarsamskipti milli Reykjavíkurborgar og Glas-
gow. Þau hefjast í júní á næsta ári og standa yfír í tvö ár undir
yfírskriftinni Isinn brotinn, (Breaking The Ice). Sýningar verða á
íslenskri nútímalist og íslenskir tónleikar verða fluttir í Glasgow
og Edinborg í júní á næsta ári. Auk þess hefur verið ákveðið að
sýna fimm íslenskar kvikmyndir ytra. Kynning verður síðan á skoskri
list í Reykjavík í febrúar 1993 þar sem áhersla verður lögð á flutn-
ing skoskrar tónlistar á tónlistarhátíðinni Myrkum músíkdögum.
Rithöfundurinn og útvarpsmaðurinn Magnus Magnusson verður
heiðursgestur hátíðanna í báðum löndum. Meðal þeirra sem kynntu
hátíðina hér á landi er skoski risinn Rory, sem er borinn og barn-
fæddur í Glasgow. Katrín Fjeldsted borgarfulltrúi, sem er með
honum á myndinni, átti þátt í því að menningarsamskiptin komust
á laggirnar.
Morgunblaðið/Jón Sigurðsson
Nýja hringtorgið á Norðurlandsvegi við Blönduós hefur kallað yfir vegagerðina mótmæli vörubifreiðaeig-
enda, en umferðarhraði í gegnum Blönduós minnkar að öllum líkindum.
Blönduós:
Hringtorg' á Norðurlandsvegi
Blönduósi.
NÝLOKIÐ er gerð hringtorgs á Norðurlandsvegi við Blönduós. jafn-
framt hefur Blöndubrú verið þrengd svo koma mætti fyrir öruggri
gönguleið yfir brúna. Að sögn Jónasar Snæbjörnssonar umdæmisverk-
fræðings vegagerðarinnar á Norðurlandi vestra er megintilgangur
þessara aðgerða að hægja á umferðinni í gegnum Blönduós og auka
öryggi gangandi vegfarenda yfir brúna.
Landvari, landsfélag vörubifreiða-
eigenda, hefur mótmælt þessum
vegaframkvæmdum við Blönduós og
telur að með þessum breytingum
muni slysahætta verða meiri og þá
einkum að vetri til. Benda vörubif-
reiðaeigendur á að vel merkt hraða-
hindrun hefði verið mun heppilegri
lausn. Jónas Snæþjörnsson frá Vega-
gerðinni segir að vissulega hafi brú-
in þrengst en þó sé akbrautin á
brúnni sex metra breið sem er um
hálfum metra breiðara en bundna
slitlagið á Skagastrandarvegi. Jónas
sagði það ljóst vera að eftir þessar
breytingar á og við Blöndubrú þurfi
að auka þjónustuna við veginn, eink-
um á vetrum, til að tryggja um-
ferðaröryggið. Jónas Snæbjörnsson
sagði ennfremur að menn yrðu að
átta sig á því að þessar framkvæmd-
ir væru til þess að hægja á umferð-
inni og því þyrftu ökumenn að haga
akstri sínum í samræmi við aðstæður
hveiju sinni.
Jón Sig
Islendingum bjóð-
ast inuflytjendaieyfí
til Bandarí kj anna
BANDARÍSK yfirvöld hafa ákveð- I ingu um skráningu innflytjendaleyfis
ið að veita árlega næstu þrjú árin til. Oftast er hér um bandaríska
40 þúsund manns frá 34 löndum sendiráðið í heimalandi að ræða eins
innflytjendaleyfi til Bandaríkj- | og tilfellið er með ísland.
anria, svokallaðar AA-1 vega-
bréfsáritanir. Innflytjendaleyfi
fylgir réttur til varanlegrar bú-
setu í Bandaríkjunum.
Þau 34 lönd sem um ræðir hafa
verið valin, að því er segir í fréttatil-
kynningu frá Menningarstofnun
Bandaríkjanna, af því að talið er að
breytingarnar á innflytjendalög-
unum í Bandaríkjunum árið 1965
hafi verið þeim sérlega óhagstæðar.
ísland er eitt þessara landa. Umsókn-
artímabilið -fyrir fjárlagaárið 1992
hefst mánudaginn 14. október næst-
komandi og lýkur 20 október kl.
23.59.
Umsóknir verða skráðar í þeirri
röð sem þær berast á umsóknartíma-
bilinu. Ekki er um neitt umsóknar-
eyðublað að ræða. Umsóknina skal
rita á venjulegt autt blað. Eftirfar-
andi upplýsingar þurfa að koma fram
í umsókninni: Nafn umsækjanda.
Fæðingardagur og fæðingarstaður,
Nafn, fæðingardagur og fæðingar-
staður maka og bama. Heimilsfang
umsækjanda. Skrifstofa bandaríska
konsúlsins sem senda skal tilkynn-
Aætlunarsig'lingar
á Faxaflóa í 100 ár
Ný umferð-
arljós á Háa-
leitisbraut
KVEIKT verður á nýjum um-
ferðarljósum á mótum Háa-
Ieitisbrautar, Listabrautar og
Brekkugerðis laugardaginn
21. september kl. 14.00.
Umferðarljósin verða umferð-
arstýrð að hluta. Umferðar-
skynjarar verða á Listabraut og
Brekkugerði. Ef engin þverum-
ferð er, logar að jafnaði grænt
fyrir umferð á Háaleitisbraut.
Fótgangendur geta kallað á
grænt ljós yfir Háaleitisbraut
með því að ýta á hnapp.
Til að áminna ökumenn um
hin væntanlegu umferðarljós
verða þau látin blikka gulu ljósi
í nokkra daga, áður en þau verða
tekin í notkun.
(Fréttatilkynning)
Afgreiðsla Akraborgar verður færð að
Faxagarði á sunnudaginn
Akranesi.
NÚ ERU liðin rétt 100 ár frá því fyrsta tilraun var gerð til að halda
úti áætlunarsiglingum um Faxaflóa m.a. á milli Borgarness, Akraness
og Reykjavíkur. Þessa mun verða
22. september nk.
Það var Sigfús Eymundsson ljós-
myndari sem réðst í það ásamt fleir-
um að festa kaup á gufubát er þeir
hugðu að myndi henta til Faxaflóa-
ferða árið 1891. Báturinn var skosk-
ur, 20 rúmlestir að stærð og mun
hafa verið notaður þar sem vatnabát-
ur og þess vegna ekki ætlaður til
ferða á hafi úti. Sigling bátsins til
íslands tók þijár vikur og hreppti
hann hið versta veður og þótti með
ólíkindum hve gott sjóskip hann
reyndist og varði sig vel. Þegar skip-
ið birtist á Reykjavíkurhöfn var fólk
ekki alltof hrifíð enda þótti skipið
fremur óglæsilegt á að líta, „svartur
og sótugur, lítill og ljótur" eins og
fram kemur í bókinni „Á ströndinni
í hálfa öld“ sem eru minningar Þórð-
ar Guðmundssonar fyrrum skipstjóra
á Laxfossi og Akraborg.
Saga þessa skips sem nefnt var
Faxi var ekki löng. Kringum skipið
skapaðist strax ótrú sem erfítt var
að uppræta. Þó sigldi það áfallalaust
til margra staða og hélt nokkurn
minnst á ýmsan hátt sunnudaginn
veginn áætlun. Þann 8. nóvember
1891 gerði aftakaveður. „Faxi“ lá
þá fyrir festum í Reykjavíkurhöfn
en mannlaus. Veðrið stóð óslitið í tvo
sólarhringa og er menn komu á fæt-
ur 10. nóvember og litu út á höfnina
þá var „Faxi“ þar ekki. Brátt gengu
menn úr skugga um að hann hefði
sokkið. Þegar Faxi var úr sögunni
fundu menn fljótlega hve miklu hlut-
verki skipið hafði gegnt og var þá
mikið rætt að fá nýjan flóabát. Síðan
hefur með litlum hléum verið haldið
úti ferðum flóabáta á Faxaflóa.
Áhugi er fyrir því hjá stjórnendum
Skallagríms hf. sem gerir út Akra-
borgina að minnast þessara tíma-
móta á ýmsan hátt. Sunnudaginn
22. september 1991 verður aðstaða
Akraborgar í Reykjavíkurhöfn færð
að Faxagarði. Áf þessu tilefni og
einnig til að minnast 100 ára afmæl-
is áætlunarferða á Faxaflóa er far-
þegum boðið hálft fargjald þennan
dag. Frítt er fyrir börn yngri en
8 ára. — JG.
Morgunblaðið/KGA
Hin nýja aðstaða Akraborgarinnar við Faxagarð.