Morgunblaðið - 22.09.1991, Síða 21

Atvinnumennskan
Árið 1933 var fyrsta hálfgildings
atvinnufótboltaliðið í Eistlandi stofn-
að, sem hét Estonia og hafði höfuð-
stöðvar sínar í Tallinn. „Sama ár og
starfsemin hófst komu þeir til Tartú
til að keppa við liðið okkar þar sem
ég var markvörður. Frammistaða
mín þar hafði slík áhrif á atvinnu-
mennina að stuttu eftir leikinn fékk
ég skriflegt boð um að flytja til
Tallinn og ganga í liðið. Launin, sem
í boði voru, virtust mér sanngjörn
og einnig var mér lofað góðu hús-
næði. Við ræddum þetta vandlega
heima. Foreldrum mínum þótti leið-
inlegt að ég yrði að fara frá Tartú,
en þau kröfðust þess að ég stjórnaði
lífi mínu eins og mér sjálfum kæmi
best. Formaður fótboltafélagsins var
lögreglustjóri í Tallinn og hann stakk
upp á því að ég tækist á hendur það
starf sem faðir minn hafði áður
stundað. Samtímis því að hafa knatt-
spyrnuna að nokkru leyti að atvinnu
gat ég gengið i Lögregluskólann í
Tallinn, en þar var einnig besta
æfingaaðstaða sem hægt var að
hugsa sér. Brottför mín frá Tartú
var mikilvægur atburður fyrir allt
íþróttalíf í bænum. Ég var fyrsti
íþróttamaðurinn úr héraðinu sem
fékk tækifæri til að gerast atvinnu-
maður í höfuðborginni. Ég varð því -
nokkurs konar fyrirmynd annarra
sem áttu sér sömu markmið og ég,“
segir Eðvald.
Ættjarðarvinurinn
Eðvald var boðið í Höfða þegar
íslenskir ráðamenn skrifuðu form-
lega undir stjórnmálasamband við
Eistland, Lettland og Litháen þann
25. ágúst sl. Hvernig skyldi honum
nú vera innanbrjósts eftir áratuga
sjálfstæðisbaráttu Eistlendinga? „Ég
gleðst yfir sjálfstæði ríkjanna
þriggja. Ég gleðst með þjóð minni.
I Eystrasaltsríkjunum er Jón Baldvin
Hannibalsson hetja og nú verða Eist-
lendingar að vera skynsamir. Ósk
mín er sú að Eystrasaltsþjóðirnar
fengju að vera hluti af Skandinav-
íu,“ segir Eðvald. „Ég vil auðvitað
sjálfstæði til handa öðrum lýðveldum
innan Sovétríkjanna, en því miður
gerast hlutirnar þar allt of hratt.
Sá munur er á að Éystrasaltsþjóðirn-
ar þekkja frelsið því þær bjuggu við
það á milli stríða. En hvað vita hin
lýðveldin um frelsi? Ekki neitt. Ég
er hræddur við byltingar. Þess vegna
segi ég að nú sé eitt erfiðasta tímabi-
lið í sögu Rússlands," segir Eðvald
og hann bætir því við að þó tala
flokksbundinna kommúnista þar
nemi 30 til 40 milljónum manna sé
langt í frá að kommúnisminn sé
heilög trú alls þess fjölda. „Það var
bara ekki um neitt að velja. Menn
urðu að ganga til liðs við flokkinn,
ætluðu þeir sér á annað borð að
komast til mennta og metorða." Og
hann heldur áfram: „Kommúnista-
stefna er ekki til í reynd. Þessir
gömlu kommúnistar hafa lifað lúx-
uslífí hingað til. Þeir hafa átt sín
fínu sumarhús og haft þjónustufólk
og hermenn allt í kringum sig til
verndar. Þeir hafa verið svo langt
yfir almúgann hafnir að þeir hafa
hvorki treyst eiginkonum né mæðr-
um sínum til þess að matbúa ofan
í sig. Og þegar hátt settum komm-
únistum, sem búið hafa við allsnægt-
ir fram til þessa, er allt í einu vikið
úr sessi, standa þeir eftir sem telj-
ast þeim nákomnir og missa þar af
leiðandi af þeim fríðindum sem þeir
telja sig eiga rétt á, samkvæmt kerf-
inu. Þarna liggur hættan á upplausn
og því verða breytingarnar að ganga
hægar fyrir sig. Það er ekki hægt
að taka fáa útvalda og hengja fyrir
ástandið og varla er hægt að ætlast
til þess að dómsmálaráðherrann
dæmi þessa menn því hann er vita-
skuld sjálfur flæktur í málið.“
Hetjan og línudansarinn
„Tveir menn keppast nú um vald-
ið, Gorbatsjov og Jeltsin. Gorbatsjov
er harður karl með stáltennur, en
hann er líka mikill línudansari. Hann
dansar eftir því hvernig vindurinn
blæs hveiju sinni. Það sást til dæm-
is eftir valdaránstilraunina þegar
hann ætlaði sér að byggja upp aftur
Kommúnistaflokk Sovétríkjanna, en
þegar hann sá að Rússar voru á
móti, breyttist hans afstaða skyndi-
lega. Jéltsín er hetjan í augum unga
T1 ORGtTfíBLÁ Öí ð'- S ÚN1^ élJág tíR ’ §2.‘
oí21
fólksins og hetjan í augum heims-
ins. Það var hann sem stóð uppi í
þinghúsinu þegar valdaránstilraunin
var gerð og það var hann sem sagði
að ef vilji hefði verið fyrir hendi,
hefði hæglega verið hægt að ráðast
inn í þinghúsið. En það voru Rússar
í hernum og í lögreglunni, ættjarðar-
sinnar eins og við íslendingar, sem
gerðu sér grein fyrir því að ef þeir
hefðu stigið það skref, þá hefði það
kostað mörghundruð mannslíf.
Valdaránsklíkan gat ekki stjórnað
lengur. Rússar elska sitt land og
sína þjóð og þeir hefðu verið miklir
villimenn ef þeir hefðu drepið sam-
landa sína við þær aðstæður sem
þarna sköpuðust," segir Eðvald.
Tækniaðstoð
„Umfram allt verða vestræn ríki
að vita í hvað peningarnir eiga að
fara,“ segir Eðvald þegar hann var
að því spurður hvort vestrænum ríkj-
um bæri að hjálpa Sovétríkjunum
efnahagslega. „Að mínu mati á ekki
að hjálpa með beinum fjárframlög-
um. Ef vestræn ríki vilja hjálpa á
einhvern hátt, yrði það best gert
með vöru- og matarhjálp og ekki
síður með tækniaðstoð. Þá þarf að
koma til veruleg minnkun heraflans,
að mínu mati, en þess má geta að
í Eistlandi einu og sér eru nú starf-
andi um 600 þúsund Rússar sem
allir eru í herþjónustu og starfa þar
mestmegnis við stóriðju sem byggð
hefur verið upp á undanfömum
árum. Til samanburðar má geta þess
að þegar Eistland var fijálst ríki var
tala Rússa í Eistlandi um 100 þús-
und.
Og nú segir Jeltsín að semja verði
um ný landamæri Rússlands og
þeirra lýðvelda sem að landinu liggja
þar sem að Rússar séu svo fjölmenn-
ir annars staðar. Slíkur samningur
myndi einfaldlega þýða að Rússland
myndi taka hluta af Eistlandi og þar
með okkar helstu auðlindir. Hann
vill fá sneið af öllum þessum lýðveld-
um og helst hafnarborgirnar líka.
Og hvað gerist þá? Árið 1920 þegar
friðarsamningur var undirritaður
milli Eistlands og Rússlands voru
jafnframt gerðir samningar um það
að Rússar fengju afnot af höfninni
í Eistlandi. Þeir sendu sína menn
með vörum til þess að skipa um
borð í höfninni og alltaf fór Rússum
fjölgandi þar sem ekkert eftirlit var
haft með fjölda þeirra af Eistlend-
inga hálfu. Þessir menn voru um
kyrrt í Eistlandi og stuðluðu að und-
irrótsstarfsemi sem leiddi síðar til
byltingar," segir Eðvald.
„Pólitík er tóm lygi og kommún-
istastefnan er liðin tíð,“ segir hann
þegar ég spyr um hans pólitísku
afstöðu. „Ég er búinn að fyrirgefa
þeim mönnum núna sem gerðu mér
lífið leitt hér uppi á íslandi því ég
tel þá eiga bágt um þessar mundir.
Hugsjónir þeirra hafa brugðist.
Kommúnisminn hefur brugðist, en
ég trúi því að þessir menn séu sann-
ir íslendingar þrátt fyrir allt. Sú
staðreynd blasir eftir sem áður við
að hér á landi er eitt stærsta sendi-
ráð Sovétríkjanna miðað við fólks-
fjölda. Úr því að Sovétmenn eru svo
afvegaleiddir efnahagslega verður
forvitnilegt að fylgjast með því hvort
þar verði dregið úr starfsemi og
eignir seldar eða hvort ætlunin sé
að halda áfram njósnastarfseminni."
íslendingurinn
Eistland hefur verið mér allt síðan
hina örlagaríku septemberdaga árið
1944,“ segjr Eðvald m.a. í niðurlags-
orðum ævisögu sinnar sem út kom
hjá AB árið 1988. „Ég hef nú búið
á Islandi í meira en 40 ár, það er
mitt heimaland og ég elska það heitt
og hef mikla aðdáun á atorkumiklum
og drenglyndum íbúum þess. Fjöl-
skyldulíf mitt er ánægjulegt og syn-
ir mínir hafa báðir komið fram fyrir
íslands hönd sem knattspyrnumenn
úti í heimi. Bráðlega mun hinu
stormasama lífi mínu ljúka og þá
langar mig að leggjast til svefns í
moldu þessarar sögueyjar, lands
hrauns, elds og frelsis. Ég hef gegnt
skyldum mínum við Eistland, við
hina ógæfusömu þjóð mína, eins og
ég best hef getað. Ég hef einnig átt
í því örlítinn þátt að vara hinar
fijálsu þjóðir við glóandi hraunflóð-
inu úr eldfjallinu mikla í austri, sem
á sér það takmark að kaffæra jörð-
ina alla.“
Ólafur M. Jóhasnnesson með námskeið um greinaskrif:
E g lít á þetta sem fram-
lag til íslenskrar tungu
„FÓLK virðist hafa mikinn
áhuga á að skrifa,“ segir Ólafur
M. Jóhannesson, sem hefur efht
til námskeiðahalds í ritun blaða-
og tímaritsgreina og nefnir hann
námskeiðið Hagnýt greinaskrif
en Ólafur hefur einnig haldið
fyrirlestra um þessi mál, m.a. við
Háskóla íslands.
„Ég hef fundið fyrir miklum
áhuga hjá fólki og það hefur mikið
samband við mig út af þessu nám-
skeiði,“ segir Ólafur. „Það er einkar
gleðilegt að menn koma alls staðar
að úr samfélaginu. Fólk sem er á
kafi í félagsmálum, menn úr við-
skiptalífinu og fólk sem hefur hug
á blaðamennsku,“ segir hann.
„Ég lít á þessi náinskeið öðrum
þræði sem framlag til íslenskrar
tungu og finnst sorglegt þegar fólk
treystir sér ekki lengur til að skrifa
stuttar fréttatilkynningar eða þarf
að kaupa minningargreinar dýruin
dómurn," segir hann.
Ólafur segir aðspurður að hann
leggi fyrst og fremst áherslu á að
kynna fólki helstu gerðir greina-
skrifa, uppbyggingu og framsetn-
ingu ritaðs máls í fjölmiðlum. „Ég
byggi námskeiðið á bókinni Það er
leikur að skrifa sem kom út fyrir
skömmu. í henni er fjallað um ritun
blaða- og tímaritsgreina frá víðu
sjónhorni. Ég ritaði bókina til að
hafa áhrif á íslenskukennsluna á
framhalds- og háskólastigi og tel
að skipti máli að gefa ungu fólki
kost á að skrifa blaða- og tímarits-
greinar en ekki bara ritgerðir, sem
eru vissulega mjög nauðsynlegar
sem undirbúningur undir háskóla-
nám. Það fara bara ekki allir í há-
skóla. Menn fara til allrar hamingju
í önnur fög og þurfa ef til vill frem-
ur á því að halda að geta tjáð sig
í fjölmiðlum og komið frá sér stutt-
um fréttatilkynningum í bæklingum
og fréttabréfum en akademískum
ritgerðum. Ég vona að bókin og
námskeiðið breyti þessu viðhorfi til
íslenskukennslunnar þannig að hún
verði meira í takt við tírnann," seg-
ir hann.
Kórskóli fyrir börn og ungl-
inga í Langholtskirkju í vetur
Kórskóii fyrir börn og ungl-
inga tekur til starfa í Langholts-
kirkju í október. Kennslugreinar
verða tónfræði, tónheyrn og
nótnalestur, raddþjálfun og sam-
söngur. Kennsla fer fram tvisvar
í viku, á þriðjudögum og fimmtu-
dögum kl. 17-18 og 18-19, og
verður þátttakendum skipt í tvo
hópa eftir tónlistarþekkingu.
Mætir hvor liópur tvisvar í viku.
Vetrarstarfinu verður skipt í
tvær annir og hægt verður að
innrita sig á annað námskeiðið
eða bæði.
„Skólinn verður sambærilegur
við forskóladeildir tónlistarskólanna
að öllu öðru leyti en því að þar
verða nemendur ekki undirbúnir
undir nám í hljóðfærðaleik heldur
nám á sitt eigið hljóðfæri sem er
röddin,“ sagði Jón Stefánsson kant-
or og annar tveggja kennara við
skólann.
Jón Stefánsson.
Hann sagði að með skólanum
væri stefnt að því að byggja upp
úrvals barna- og unglingakór með
þátttakendum sem fengið hefðu
þjálfun í nótnalestri og raddbeit-
ingu. Hann sagðist halda að ekki
hefði áður verið gerð tilraun með
skóla af þessu tagi hér á landi en
benti á að erlendis væri mikil
áhersla lögð á tónlistarþekkingu. '
Kórstarfið ynnist hraðar og betur
ef kórfólk hefði fengið þjálfun í
nótnalestri og raddir þeirra væru
tilbúnar til að taka við þjálfun.
Sagði Jón að Kór Langholts-
kirkju myndi flytja Mattheusar-
passíu um næstu páska en gælt
væri við þá hugmynd að barna- og
unglingakórinn tæki þátt í flutningi
verksins. Auk Jóns Stefánssonar
mun Signý Sæmundsdóttir kenna í
Kórskólanum. Aldurstakmark í
skólánn er átta ár.

P E R L A N
Með opnunarsýningunni hlaut Perlan vígslu sem listagallerí.
Þeirri starfsemi verður haldið áfram.
LISTAMENN
sem hafa áhuga á að sýna verk sín í Vetrargarði Perlunnar
eru hvattir til að senda inn umsóknir sem fyrst.
Mikill áhugi er fyrir því að koma upp samsýningu á skúlptúr
og höggmyndum nú í haust.
Upplýsingar gefur Stefán Sigurðsson í síma: 620204.
Komið í Perluna og kynnið ykkur möguleika hússins.
tra, PERLAN á Öskjuhlíð • 125 Reykjavík • Pósthólf 5252
Fax 620207 • Sími 620200