Morgunblaðið - 25.09.1991, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 25. SEPTEMBER 1991
15
Skattar og
skrýtnir fuglar
*
eftirSverri Olafsson
Það vakti nokkra athygli, er skatt-
skrár komu út á liðnu sumri, að IBM
á íslandi skipaði efsta sæti fyrir-
tækja í Reykjavík bæði hvað varðaði
heildargjöld samtals og fjárhæð tekj-
uskatts.
Raunar er það svo, að fyrirtækið
hefur verið ofarlega á listum að
þessu leyti á liðnum árum, og í er-
lendum nágrannalöndum skipar það
sér jafnan í efstu sætin. Þar þykir
góður fengur að hveijum góðum
skattgreiðanda, sem lætur eitthvað
af hendi rakna til að standa undir
samneyslunni.
Astæður hinna háu skatta eru
gerðar að umtalsefni í síðasta tölu-
blaði Fijálsrar verzlunar. Megin-
ástæða þeirra er, að fyrirtækið,,sem
hefur útibú í um 130 þjóðlöndum,
hefur gert það að stefnu sinni að
láta hagnað koma fram í því landi,
sem tekjumyndunin er. Aðföng eru
því seld til landanna á framleiðslu-
kostnaðarverði frá verksmiðjum fyr-
irtækisins án álagningar. í löndun-
um er hagnaður skattlagður og af-
gangur síðan meðal annars notaður
til að standa undir umfangsmiklu
rannsóknar- og þróunarstarfi fyrir-
tækisins.
Nú skyldu menn ætla, að það sé
ekki síður góður fengur á Islandi
að hafa góða skattgreiðendur heldur
en annars staðar. Manni skilst raun-
ar, að ekki veiti af nú í sláturtíð-
inni, en á þeirri tíð fer fram undir-
búningur fjárlaga. Slíkt ættu vörslu-
menn opinberra fyrirtækja með
þröngan fjárlagaramma ekki síst að
hafa djúptækan skilning á og víð-
tæka innsýn í.
Þau viðbrögð, sem nokkuð hefur
orðið vart, eru þó mjög á annan
veg, en ef til vill eru þau nokkuð
einkennandi fyrir viðhorf fólksins í
landinu til þessara mála. Undirritað-
ur átti starfs síns vegna góða mögu-
leika á að fylgjast með viðbrögðum
þjóðarinnar við framangreindum tíð-
indum, sem voru meðal annars á
þessa leið:
Spurt var, hvort eitthvað alvarlegt
hefði farið úrskeiðis í bókhaldi fyrir-
tækisins, hvort menn kynnu ekki að
telja almennilega fram, hvers vegna
væru ekki keypt töp til að minnka
gróðann, hvort væri virkilega smurt
svona á, hvers vegna aðalbókarinn
væri ekki rekinn, en hann er raunar
einn sérdeilis grandvar og heiðarleg-
ur maður, hvort væri til fyrir þessu
og hvort einhveijir vildu skipta við
svona okursjoppu.
Sem sagft, hvernig er hægt að
snuða skattinn?
Þetta er að sjálfsögðu ekki svara-
vert, en þó skal á það bent, að ekk-
ert ruglaðist í bókhaldinu, menn eru
býsna lagnir við að telja fram, ekki
eru keypt töp vegna þess .að það er
ekkert sniðugt og samrýmist heldur
ekki stefnu fyrirtækisins um að skila
arði og greiða skatt, vörur eru á
samkeppnishæfu verði, því að ann-
ars seldist ekki neitt, aðalbókarinn
verður ekki aldeilis rekinn, hann fær
jafnvel kauphækkun, það er til fyrir
þessu og vel það og íjjöldi viðskipta-
manna sér hag í að skipta við fyrir-
tækið.
Það er að sjálfsögðu gott og gilt
að kasta fram þessum og áþekkum
spurningum sér til skemmtunar. Þó
má lesa út úr þessu hvert hið al-
menna viðhorf til skatta er í hugum
margra og þeir sem stuðla að auk-
inni skattlagningu ákveðins fyrir-
tækis hér á landi hljóta ósjálfrátt
þann dóm að vera álitnir hálf skrítn-
ir fuglar svo ekki sé meira sagt.
Raunar hefði það verið einfalt
mál, til að losna við neikvæða um-
ræðu af þessu tagi, að kaupa öll
aðföng inn frá t.d. Danmörku á til-
tölulega háu verði þannig að afkoma
IBM hér á landi yrði eins og svo
margra þjóðlegra fyrirtækja sem
næst núllinu. Þá hefðu menn verið
álitnir alveg fullkomlega normal,
hækkun hefði orðið í hafi rétt eins
og hjá flestum, ríkissjóður Dana
fengi alla skattana en ríkissjóður
Sverrir Ólafsson
„Nú skyldu menn ætla,
að það sé ekki síður
góður fengur á íslandi
að hafa góða skatt-
greiðendur heldur en
annars staðar.“
íslands ekkert og aukinn niðurskurð-
ur í sláturtíðinni á Fróni.
Kannski er bezt að hafa það þann-
ig næsta ár.
Einhveijir eru þó til, sem beijast
fyrir hinu og fyrir bragðið fær hið
opinbera á þriðja hundrað milljóna
í skatt í ár og niðurskurðurinn verð-
ur minni sem því nemur eða þjón-
ustugjöld sjúkrahúsa ekki eins há
og þau hefðu ella orðið.
Það er sómi af því að vera talinn
til skrýtinna fugla; þeir eru raunar
allt um kring sem betur fer og lífga
upp á tilveruna. Hitt er verra ef
dómgreindarleysi manna er slíkt, að
þeir sjái ekki hvert gildi það hefur
að hafa góða skattborgara, sem
leggja eitthvað til samneyzlunnar.
Verst er þó, ef þessum sömu skatt-
borgurum er haldið frá viðskiptum,
sjálfri forsendu skattlagningarinnar,
af því að þeir greiða háan skatt og
hljóta neikvæða umræðu fyrirtóman
misskilning en allra verst ef í hlut
eiga vörzlumenn hins opinbera.
Það er undirrituðum gjörsamlega
hulin ráðgáta og verður að orði eins
og kellingunni forðum, er hún hafði
saklaus verið svipt ærunni:
„Manni getur nú sámað.“
Höfundur er framkvæmdastjóri
fjárm&Ia- og stjórnunarsviðs IBM
á Islandi.
---------------------
■ FUNDUR í Verkamannafé-
laginu Hlíf fimmtudaginn 19. sept-
embersl. mótmælir hvers konar
álögum á almennar launatekjur og
varar stjórnvöld við þeim afleiðing-
um sem það hefur á gerð kjara-
samninga. Nýir skattar eða gjöld á
einstaklingaán tillits til tekna koma
illa við fjárhág almennings, sérstak-
lega þeirri lægst launuðu og leiða
til enn meiri ójafnaðar í þjóðfélag-
inu en þekkst hefur hingað til. Þurfi
ríkissjóður meiri tekjur er þeirra
ekki leita í vösum almenns launa-
fólks, heldur hjá öðrum og hærra
launuðum þjóðfélagsþegnum sem í
mörgum tilfellum hafa milljónatugi
í árstekjur en greiða ekki eyri af
þeim í skatt. Þangað eiga stjórn-
völd að heina spjótum sínum en
láta lágu launin vera. Verkamanna-
félagið Hlíf hefur frá því að síðustu
kjarasamningar voru undirritaðir
gert ráð fyrir að nú í haust næðist
leiðrétting á skertum kaupmætti
launa verkafólks. Félagið mun því
taka það óstinnt upp er stjórnvöld
ætla eina ferðina enn að koma í
veg fyrir að það sé hægt.
(Fréttatilkynning)
Ef þér er annt um línurnar og krónurnar
—geturðu glaðst yfir Hvers dags ís á hverjum degi.
HVÍTA HÚSIÐ / SÍA