Morgunblaðið - 26.09.1991, Qupperneq 1

64 SIÐUR B
218. tbl. 79. árg._______________________________FIMMTUDAGUR 26. SEPTEMBER 1991______________________________Prentsmiðja Morgunblaðsins
Rúmenía;
Nýrrí stjóm lofað
í kjölfar óeirða
Búkarest. Reuter.
LEIÐTOGAR Rúmeníu sam-
þykktu í gær að mynda nýja
ríkisstjórn eftir að brotist höfðu
út óeirðir í Búkarest, þær mestu
í fimmtán mánuði.
Forseti landsins, forsætisráð-
herra og æðstu yfirmenn hersins
ákváðu þetta á neyðarfundi eftir
að til harðra átaka hafði komið
milli námaverkamanna og óeirða-
lögreglu í höfuðborginni. Þeir lof-
uðu að gera ráðstafanir til að mynd-
uð yrði ný stjórn sem gæti komið
á lögum og reglu í landinu og „hald-
ið áfram á braut lýðræðisumbóta".
Áður höfðu á milli sjö og átta
þúsund námaverkamenn reynt að
ryðjast inn í stjórnarráðið í Búka-
rest og ná því á sitt vald. Þeir kröfð-
ust launahækkana, verðstöðvunar
og afsagnar ríkisstjórnarinnar.
Átök geisuðu við bygginguna fram
eftir kvöldi og kostuðu þau fjóra
menn lífið. Lögreglunni tókst þó
að lokum að dreifa mannijöldanum
og beitti til þess kylfum og tára-
gasi.
Keuter
Þúsundir kolanámamanna rændu tveimur lestum til að komast til Búkarest í gær. Þeir voru vopnaðir
bareflum og grjóti og hrópuðu: „Við viljum koma Ilescu [forsetanum] og Roman [forsætisráðherranum]
undir græna torfu.“
Deilan um kjarnorkuskjöl í Bagdad óleyst:
Irakar hundsa áfram
kröfur öryggisráðs SÞ
Washington, SÞ. Reuter.
TALSMAÐUR Bandaríkjastjórn-
ar, Marlin Fitzwater, sagði í gær
að deilan við Iraka um ótakmark-
að leyfi eftirlitsmanna Sameinuðu
þjóðanna (SÞ) til að kanna grun-
samlega staði úr lofti hefði verið
leyst „í bili“. Eftirlitsmönnunum
„Slátrarinn frá
Lyon“ látinn
París. Reuter.
KLAUS Barbie, nasistinn sem
nefndur var „Slátrarinn frá
Lyon“, lést í gær af völdum
krabbameins, 77 ára að aldri.
l.rtlit.i- KlnlK I,.,|I|H-
meins í blóði, hrygg og blöðru-
hálskirtli.
Barbie var yfirmaður Gestapo
er Þjóðveijar hemámu Frakk-
land. Hann var framseldur frá
Bólivíu, þar sem hann var í út-
legð, árið 1983 og franskur dóm-
stóll dæmdi hann í fangelsi fyrir
stríðsglæpi 1987. Hann var sak-
aður um að hafa látið taka 4.000
Frakka af lífi og sent 7.000
manns, einkum gyðinga og and-
spyrnumenn, í útrýmingarbúðir.
er ætlað að fylgjast með vopna-
búnáði Iraka, einkum tilraunum
þeirra til að framleiða gereyðing-
arvopn. Er síðast fréttist var 44
eftirlitsmönnum SÞ enn meinað
að yfirgefa byggingu í Bagdad,
þar sem þeir fundu mikilvæg skjöl
um kjarnorkuvopnasmiði íraka
er þeir neita að afhenda íröskum
embættismönnum aftur. Oryggis-
ráð SÞ krefst þess að eftirlits-
mennirnir fái að taka með sér öll
gögn sem þeir hafa komist yfir.
I yfirlýsingu Bandaríkjastjórnar
var þess krafist að mennimir
yrðu frjálsir ferða sinna. Yfir-
maður þeirra sagði í samtali við
gervihnattasjónvarpið Sky í gær-
kvöldi að til átaka hefði komið
við íraska verði en greindi ekki
nánar frá atvikinu.
Stjórn Saddams Husseins í
Bagdad sendi öryggisráði SÞ skeyti
seint á þriðjudagskvöld þar sem fall-
ist var á flugeftirlit, að sögn forseta
ráðsins.
Colin Powell, hershöfðingi og for-
seti bandaríska herráðsins, sagði á
fundi með þingnefnd í gær að
Bandaríkin hefðu bolmagn til að
tryggja að fulltrúar SÞ gætu sinnt
störfum sínum. Alls hefðu Banda-
ríkin um 35.000 hermenn í löndun-
um við Persaflóa og flugvélastyrkur-
inn væri „allmikill". Powell sagði að
þolinmæði umheimsins væri senn á
þrotum og George Bush forseti
áskildi sér allan rétt til aðgerða ef
írakar neituðu áfram að leyfa ótak-
markaðan aðgang að stöðvum
sínum. Tvö loftvarnaherfylki Banda-
ríkjamanna, búin Patriot-flaugum,
voru í gærmorgun send til Saudi-
Arabíu en þarlend stjórnvöld fóru í
síðustu viku fram á að varnir lands-
ins yrðu styrktar með þessum hætti.
Herfylkin ráða samanlagt yfir nær
100 flaugum. Powell sagði að sam-
kvæmt upplýsingum eftirlitsmanna
SÞ virtust írakar vera að smíða
kjarnorkuvopn en írösk stjórnvöld
vísa þeim ásökunum á bug.
Noregur:
Agremingur á með-
al EB-andstæðinga
Ósló. Frá Jan Gunnar Furuly, fréttaritara Morgunblaðsins.
MIKILL ágreiningur er nú kominn upp innan norsku samtak-
anna „Nei til EF“, sem berjast gegn aðild Norðmanna að Evrópu-
bandalaginu (EB). Andstæðingar formanns samtakanna, Krist-
ens Nygaards, kröfðust þess í gær að hann segði af sér. Þeir
sögðu hann pólitiskan viðvaning og skorta þær gáfur sem for-
maður „Nei til EF“ þyrfti að hafa.
Ágreiningsins varð fyrst vart
er varaformaður samtakanna,
Tetje Kalheim, sagði í blaðavið-
tali að mikið bæri á „þröngsýni"
meðal samstarfsmanna sinna.
Hann hvatti einnig EB-andstæð-
inga til þess að hætta að nota
gömlu röksemdirnar frá 1972
þegar efnt var til þjóðaratkvæða-
greiðslu um EB.
„Heimurinn hefur breyst mikið
frá 1972 og það er bara hlægi-
legt að ríghalda í eldgömul
sjónarmið," sagði Kalheim, sem
starfar innan verkalýðshreyfing-
arinnar. Þetta varð til þess að
Kalheim var húðskammaður fyrir
að ala á klofningi innan eigin
hreyfingar.
í viðtali í Dagbladet, sem birt-
ist í gær, fær Kalheim hins veg-
ar stuðning frá Bjorgulv Froyn,
sem er í fremstu fylkingu norsku
. verkalýðshreyfingarinnar og
EB-andstæðinga. Froyn segir að
þó að hann sé ekki sammála öllu
sem Kalheim sagði þá séu við-
brögð formannsins á þann veg
að þau sanni að þröngsýnin ráði
ríkjum innan samtakanna.
„Þröngsýnin hræðir þá í burtu
sem hefðu getað gert EB-and-
stæðinga að breiðri þjóðfylk-
ingu,“ segir Froyn og telur að
formaðurinn hafi átt að fallast á
sjónarmið Kalheims, ekki síst
vegna þess að þau voru sett fram
til þess að reyna að skapa breið-
ari grundvöll fyrir samtökin og
auka trúverðugleika þeirra.
Amnesty International um Kína:
Hundruð þúsunda manna
í fangelsi án dóms og laga
HUNDRUÐUM þúsunda og jafnvel inilljónuin manna er haldið í fang-
elsi í Kína án dóms og laga. Þar á meðal er fólk sem hefur verið
handtekið vegna trúar- og stjórnmálaskoðana, að því er fram kemur
í skýrslu sem mannréttindasamtökin Amnesty International birtu í
gær.
„Fólk er tekið af götunni, oft
aðeins vegna duttlunga í lögregl-
unni eða embættismönnum, og það
getur verið í fangelsi í áraraðir án
þess að vera nokkurn tíma leitt
fyrir rétt, auk þess sem það sætir
oft pyntingum og því er haldið við
ömurlegar aðstæður," segir í
skýrslunni.
Mannréttindasamtökin segja að
reglugerðir ríkisvaldsins um hand-
tökur séu óskýrar og margar hveij-
ar hafi aldrei verið birtar. Þær séu
því yfirleitt virtar að vettugi og
handtökurnar handahófskenndar.
Margir hafa verið handteknir
vegna trúar- eða stjórnmálaskoð-
ana og að minnsta kosti hundruð
manna hafa vérið send í „endur-
menntunarbúðir" frá því mótmæli
lýðræðissinna voru kveðin niður
1989. Mikill meirihluti fanganna er
þó lágstéttarfólk - flækingar, at-
vinnuleysingjar og farandverkafólk
- og „fólk sem víkur frá reglum
samfélagsins". Menn hafa verið
handteknir af ýmsum ástæðum,
meðal annars fyrir flakk og „glæp-
samlega villu“.
Fangarnir sæta oft barsmíðum
og aðstæður þeirra eru ekki mönn-
um bjóðandi, að sögn mannréttinda-
samtakanna. 24 mönnum var til að
mynda haldið illa öldum í litlum
ókyntum klefa og eina salerni þeirra
var hola í gólfinu.