Morgunblaðið - 06.10.1991, Blaðsíða 21

20
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 6. OKTÓBER 1991
lÖTHO ? r"701 #4* (jjq/
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 6. OKTÓBER 1991
íl
21

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Ritstjórnarf ulltrúi
Árvakur h.f., Reykjavík
HaraldurSveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Björn Vignir Sigurpálsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal-
stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar-
gjald 1200 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 110 kr. eintakið.
Vaxandi svartsýni
Tyjóðfélagsumræðurnar ein-
Jtr kennast af vaxandi
svartsýni. Smátt og smátt er
fólk að vakna upp við áhrif
aflaskerðingarinnar, sem
verða gífurleg. Rekstur út-
gerðar og fiskvinnslufyrir-
tækja verður mjög erfiður,
tekjur fólks, ekki sízt í sjávar-
plássunum, minnka og ann-
arra launþega í kjölfarið.
Bankarnir, sem eiga mikil við-
skipti við sjávarútvegsfyrir-
tækin, eiga eftir að finna fyr-
ir erfiðleikunum í rekstri
þeirra.
Verktakafyrirtækin eru
byrjuð að segja upp fólki og
horfa fram á vetur, þar sem
lítið verður um verklegar
framkvæmdir. Umræður á al-
þjóðavettvangi um áhrif álút-
flutnings Sovétmanna hafa
vakið upp efasemdir meðal
almennings um, að álver við
Keilisnes verði að veruleika á
næstu árum. Hvorki gengur
né rekur í viðræðum við Evr-
ópubandalagið um stofnun
hins evrópska efnahagssvæðis
og eftir fund með utanríkis-
ráðherra írlands fyrir nokkr-
um dögum var utanríkisráð-
herra svartsýnn á framhaldið.
Þessi almenna svartsýni smit-
ar út frá sér og dregur úr
athöfnum og framkvæmdum.
Þegar svo illa árar skiptir
forysta stjórnmálamanna
meira máli en ella. Þeirra hlut-
verk verður ekki einungis að
fást við dagleg vandamál í
rekstri hins opinbera. Þeir
þurfa líka að leiða þjóðina út
úr kreppunni. Þeir þurfa ann-
ars vegar að taka þannig á
vandamálum líðandi stundar
að það veki traust og trú á,
að þeir ráði við vandamálin
og hins vegar að móta þá
framtíðarstefnu í atvinnumál-
um, sem gefur einhverja von
um betri tíð.
í þessu sambandi vakna
tvær spurningar: í fyrsta lagi
má spyrja, hvort við höfum
efni á því að bíða svo lengi
eftir umbótum í sjávarútvegi
og um hefur verið talað. Er
ef til vill nauðsynlegt að hraða
mjög þeirri vinnu, sem nú er
að hefjast, við mótun fram-
tíðarstefnu í málefnum sjávar-
útvegsins? í öðru lagi er ljóst,
að mikil orka hefur farið í að
ljúka samningum við Atlant-
ál-fyrirtækin á undanförnum
misserum. Þeir samningar eru
á lokastigi og vonandi takast
þeir, þannig að framkvæmdir
heljist á næstu misserum. En
er ekki nauðsynlegt að heíjast
handa um frekari viðræður
við erlenda aðila um byggingu
annarra stórra fyrirtækja hér,
sem geta nýtt ódýra orku fall-
vatnanna? Reynslan hefur
sýnt okkur, að slíkar viðræður
taka langan tíma og þess
vegna ekki til setunnar boðið.
Möguleikar okkar til
lífvænlegrar afkomu byggjast
fyrst og fremst á fiskimiðum
og fallvötnum. Er hugsanlegt
á þessum erfiðu tímum að
nýta betur einhverja þá fiski-
stofna, sem við höfum ekki
hirt um fram að þessu? Senni-
lega eru þau tækifæri tak-
markaðri en stundum áður en
engu að síður ástæða til að
kanna það frekar.
Er grundvöllur til frekari
iðnaðaruppbyggingar í tengsl-
um við þau stóriðjuver, sem
hér eru staifrækt? Þeir kostir
hafa áður verið ræddir án
þess að komast til fram-
kvæmda að nokkru ráði. Slíka
leit að nýjum tækifærum í
atvinnulífinu þarf að efla mjög
ásamt því að draga stórlega
úr þjóðarútgjöldunum. Við
getum ekkert síður bætt af-
komu okkar með því að draga
úr útgjöldum en að auka tekj-
urnar.
Hér þarf pólitíska forystu.
Þjóðin þarf nú á slíkri forystu
að halda í ríkara mæli en um
nokkuð langt árabil. Núver-
andi ríkisstjórn hefur alla
burði til að veita þá sterku
forystu. Ráðherrarnir þurfa
hins vegar að gera meira af
því að tala við fólkið í land-
inu, gera grein fyrir þeim
hugmyndum, sem liggja að
baki niðurskurði í ríkiskerf-
inu. Gera grein fyrir þeim
sjónarmiðum, sem ráða, þegar
þjónustugjöld eru hækkuð eða
ný tekin upp. Ríkisstjórnin
þarf m.ö.o. að gera átak í því
að kynna þjóðinni stefnu sína
og viðhorf með árangursríkari
hætti en hún hefur gert fram
til þessa.
Vín -
Prag -
Bratislava.
I
Gott kvöld,
segir Mr. Friedman
við Manfreð leið-
sögumann,
gott kvöld þegar hann
birtist klukkutíma
of seint við Hótel
Ananas.
En Manfreð tekur
gamninu illa
enda er morgunninn
vart upp runninn
þegar Vín
er að baki
snakillur og þreyttur
eftir ferð til Búdapest
daginn áður getur Manfreð
ekki dulið geðvonzku sína,
Hann er húmorlaus,
hvíslar
Mr. Friedman
að mér
en upphátt .segir hann, Hvernig
er ástandið í Tékkóslóvakíu
núna? Það er eitthvað
að lagast, segir Manfreð
dræmt
og gefur í botn,
Nú ■
er bæði brauð á mánudögum
og þriðjudögum, smjör
á miðvikudögum
og salt á föstudögum.
HELGI
spjall
En þá er smjörið orðið
súrt(!)
Mér var hætt
að lítast á blikuna.
En þeir voru kurteisir
á landamærunum
og það lá vel á gæsinni
í litla garðinum
við. gamalt niðurnítt
veitingahús vestan
landamæranna, Hún
er einsog heil lúðrasveit,
segir Mr. Friedman, engu
líkara en hún
sé búin að taka völdin. .
Nú er hún að blása
til byltingar einsog það vanti
nýjar hugsjónir, segir Mr. Friedman
og hlær
einsog efnahagsráðgjafi.
Og við ökum
inní þetta hrygga
land
þarsem úlfarnir
þjöppuðu svínunum
saman.
II
Frá Vín til Prag
hlustum við á upptöku með
Satschmó í New Orleans,
þar hafði hugur minn
hvílzt t
einn skrælnaðan
bómullarhvítan dag
en aðeins stutta
stund einsog kría á steini,
Þarna
er hann uppá
sitt bezta,
segir kaninn
og á þeirri stund
urðu Manfreð og Mr.
Friedman einskonar
vinir,
sættust semsagt í minningu
Satschmós, Já, segir
Mr. Friedman, nú
er hann farinn,
hann líka og Elia
Fitzgerald að verða
blind, og Manfreð kinkar
kolli og gefur dapur
í botn, Og járntjaldið
failið, segi ég, Og
gæsin tekin við
segir Manfreð, augu
dauðans
fylgja hýenunum
miskunnarlaust
að yfirgefinni bráðinni,
segir Mr. Friedman
því hann er alvarlegur
efnahagsráðgjafi í splunkunýjum
heimi, líklega fæddur
í Suður-Ameríku.
Og Moldá fellur
fyrirhafnarlaust
inní umhverfislaus augu
okkar.
M.
(meira næsta sunnudag.)
Aundanförnum misserum
hefur síðasta áratug
verið lýst í Banda-
ríkjunum sem áratugi
græðgi og óhófs. Pen-
ingaveltan hafi verið
gífurleg, menn hafi tal-
ið sér alla vegi færa,
bankar hafi veitt milljarða dollara í lán til
yfirtöku á fyrirtækjum og kaupa á fast-
eignum, gróðamöguleikarnir hafi virzt tak-
markalausir. Þessu hafi fylgt gífurlegur
efnamunur, meiri en nokkru sinni fyrr þar
í landi og var hann þó nógur fyrir. Helztu
fjölmiðlastjörnur síðasta áratugar vestan
hafs voru hvorki stjórnmálamenn né kvik-
myndastjörnur, heldur viðskiptajöfrar, sem
virtust ná ótrúlegum hagnaði út úr urnsvif-
um sínum.
Uppgangi þessara töframanna í banda-
rísku viðskiptalífi er lokið. Viðskiptaveldi
þeirra hafa hrunið hvert á fætur öðru.
Eitt þekktasta verðbréfafyrirtæki í Banda-
ríkjunum á síðasta áratug hefur hætt
starfsemi sinni, eftir að hafa viðurkennt
margvíslega sviksemi í viðskiptum og
helzta undrabarn þess situr á bak við lás
og slá en hafði verjð hampað af banda-
rískum fjölmiðlum árum saman. Eitt
stærsta verðbréfafyrirtæki Bandaríkjanna
riðar nú til falls og óvíst, hvort því verður
bjargað eftir að upp komst um sviksam-
legt athæfi í tengslum við verðbréfavið-
skipti.
Fasteignakóngurinn Donald Trump,
sem var eitt helzta fjölmiðlatákn síðasta
áratugar í bandarísku viðskiptalífi lifir nú
á því, að það borgar sig betur fyrir bank-
ana, sem lánuðu honum fé, að halda rekstri
hans gangandi en gera hann gjaldþrota.
Hin risastóru Qölmiðlaveldi Murdochs og
Maxwells hafa fram að þessu naumlega
komizt hjá hruni. Flest það, sem á síðasta
áratug var talið til mestra afreka í fjölmiðl-
um á Vesturlöndum í viðskipta- og at-
vinnumálum, er ýmist hrunið til grunna
eða jaðrar við að hrynja.
Ahrif þessarar þróunar vestan hafs eru
þau, að menn byrja að endurmeta þau
viðhorf, sem ríkt hafa. Vaxandi hófsemi
gætir í daglegu lífi þeirra, sem áður vissu
ekki aura sinna tal. Forstjórar stórfyrir-
tækjanna standa framrni fyrir vaxandi
gagnrýni á hluthafafundum vegna hárra
launa. Óhóf og græðgi síðasta áratugar
er ekki lengur í tízku.
Að þessu er vikið hér vegna þess, að
ekki er fráleitt að halda því fram, að ein-
hver angi af þeim hugsunarhætti, sem ríkti
á Vesturlöndum á áratug hóflausrar pen-
ingaeyðslu, hafi náð hingað til lands og
haft áhrif á afstöðu og viðhorf til margra
þátta í þjóðlífi okkar. Sjálfsagt er hægt
að halda því fram, að við íslendingar höf-
um lifað um efni fram áratugum saman
en á undanfömum árum hefur slaknað
með áberandi hætti á aðhaldi við meðferð
almannafjár. Með rökum má segja, að
breyttur tíðarandi og almennt andrúm í
þjóðfélaginu eigi þar fremur hlut að máli
en einstakar ákvarðanir ráðamanna. Hér
hafi einfaldlega þótt við hæfi að fylgja
eftir háttum stærri og ríkari þjóða.
En hver svo sem ástæðan er fyrir þvi,
að verulega hefur slaknað á aðhaldi með
meðferð almannatjár á allmörgum undan-
förnum árum er alveg ljóst, að nú stöndum
við frammi fyrir breyttum aðstæðum. Að
baki eru þijú erfið kreppuár. Launþegar
hafa orðið að sætta sig við verulega kjara-
skerðingu á þessu tímabili. Vonir manna
um betri tíð framundan eru því miður
ekki að rætast. Þvert á móti bendir allt
til þess, að enn séu framundan nokkur
mögur ár. Því veldur fyrst og fremst afla-
skerðingin. Það verður mjög erfitt fyrir
fólk að taka á sig enn frekari kjaraskerð-
ingu miðað við þann lífsstíl, sem lands-
menn hafa tileinkað sér, hvort sem um
er að ræða húsakost eða önnur þægindi.
Þessum lífsháttum fylgir einfaldlega
ákveðinn fastur kostnaður, sem ekki verð-
ur auðveldlega skorinn niður.
Þegar þrengir að með þessum hætti
REYKJAVÍKLJRBREF
Laugardagur 5. október
verður enn sárara en ella fyrir hinn al-
menna launamann og skattgreiðanda að
fylgjast með kærulausri meðferð almanna-
fjár, að ekki sé talað um óhófi og bruðli.
Þess vegna er það í raun og veru forsenda
þess, að almenningur í landinu taki frek-
ari þrengingum með skilningi, að sjáanleg
breyting verði á meðferð opinberra fjár-
muna. Þegar haft er á orði, að ríkisvaldið
eigi að ganga á undan með góðu fordæmi
og skera niður ferðakostnað og risnukostn-
að og annan slíkan kostnað á vegum opin-
berra aðila hefur því jafnan verið svarað
á þann veg, að um svo litlar upphæðir
væri að ræða í heildardæminu, að þær
skiptu engu máli. Nú er hins vegar komið
í ljós, að ferða- og risnukostnaður hins
opinbera, og þá er eingöngu talað um
ríkið, nemur rúmum milljarði króna. Það
fer því ekkert á milli mála, að hér eru
upphæðir, sem skipta máli peningalega,
þótt hin sálrænu áhrif á almenning í land-
inu ættu út af fyrir sig að vera nægileg
rök fyrir einhveijum aðgerðum á þessu
sviði og öðrum, þar sem óhófs hefur gætt
í meðferð almannaíjár.
Aðhald og
niðurskurð-
ur
Fyrir nokkru birtist
í sunnudagsblaði
Morgunblaðsins
samanburður á
þeim reglum, sem
gilda á Islandi og í
nokkrum öðrum löndum varðandi ferða-
og risnukostnað ráðherra, alþingismanna
og embættismanna. Þessi samanburður
leiddi í ljós, að hér eru skattgreiðendur
mun örlátari við þessa opinberu umsýslun-
armenn en tíðkast annars staðar.
Norskur ráðherra, sem tekur sér ferð á
hendur til íslands, fær 7.000 íslenzkar
krónur á dag fyrir hótelkostnaði. Ef hótel-
kostnaður reynist mejri fær hann mismun
endurgreiddan samkvæmt reikningi. Að
auki fær hann 8.100 krónur í dagpeninga.
Þurfi ráðherrann að standa straum af risnu
hér á landi er hún greidd samkvæmt reikn-
ingi. Ekki er vitað til þess, að maki ráð-
herrans fái greidda sérstaka dagpeninga,
ef jnakinn ferðast með ráðheiTanum.
íslenzkur ráðherra, sem fer til Noregs,
fær greiddan allan hótelkostnað og að
auki fulla dagpeninga, sem nema 13.900
krónum á dag og 20% álag á þá upphæð.
Ef rétt er skilið borgar ráðherrann ein-
hvern skatt af þessum dagpeningum og
nema dagpeningar þá 14.300 krónum á
dag. Ef maki ráðherrans ferðast með hon-
um til Noregs fær sá hinn sami hálfa dag-
peninga. Að auki er risna ráðherrans í
Noregi greidd svo og leigubílar til og frá
flugvelli og milli fundarstaða.
Það gildir einu, þótt samanburður sé
gerður við önnur lönd en Noreg. í öllum
tilvikum einkennast þessar greiðslur af
meira öriæti hér en annars staðar. Jafnvel
í Bandaríkjunum er aðhaldið svo strangt,
að við útreikninga á dagpeningum er sólar-
hringnum skipt í fernt og einungis greitt
fyrir þann fjórðung, sem viðkomandi aðili
er raunverulega á ferðalagi. Ekki hafa
komið fram upplýsingar, sem benda til,
að nokkurs staðar gildi sú regla, að greiða
mökum ráðherra dagpeninga.
Þótt hér sé tekið dæmi af ráðherra er
augljóst, að eftir höfðinu dansa limirnir í
þessum efnum, sem öðrum. Smátt og
smátt er farið að beita þeim reglum, sem
gilda um ráðherra, við aðra háttsetta emb-
ættismenn og aðstoðarmenn ráðherra og
nú gildir t.d. sú regla, að þingmenn fá
fulla dagpeninga greidda auk hótelkostn-
aðar. Sjálfsagt eru þessar reglur síðan
notaðar sem viðmiðun hjá öðrum aðilum,
ríkisstofnunum, ríkisfyrirtækjum, bönkum
o.sv. frv.
Er nú ekki tímabært á tímum vaxandi
þrenginga og erfiðleika: að færa þessar
reglur til samræmis við það, sem tíðkazt
í nálægum löndum, og skera af þessu
óhófið, sem smátt og smátt hefur orðið
til án þess að auðvelt .sé að benda á hver
eða hveijir bera ábyrgðina? Heilbrigð skyn-
semi segir okkur, að hinn almenni launa-
maður og skattgreiðandi verður reiðubún-
ari til að herða sultarólina, ef hann sér
leiðtoga þjóðarinnar fara varlega með op-
inbert fé. Auk þess að þrengja þessar regl-
ur er áreiðanlega auðvelt að þrengja líka
þær reglur, sem gilda um það, hvort menn
fari yfirleitt til útlanda á kostnað hins
opinbera.
Þótt hér séu nefnd dæmi um ferðakostn-
að á hið sama við um margvíslega risnu
á vegum hins opinbera. Þar eiga margir
fleiri hlut að máli en ráðherrar og embætt-
ismenn hveiju sinni. Fjölmargir aðilar, fé-
lagasamtök og fleiri, liggja í opmberum
aðilum með beiðni um að erlendum gestum
verði boðið í móttöku eða málsverði. Ráð-
herrar eiga oft í vök að veijast vegna
slíkra óska. Þetta er auðvitað sveita-
mennska á hæsta stigi. Það er vel hægt
að taka á móti útlendingum, þótt þeim sé
ekki boðið í mat til ráðherra! Töíuverður
hluti af risnukostnaði opinberra aðila verð-
ur til með þessum hætti. Fyrir aldarljórð-
ungi tíðkaðist það nánast aldrei í venjuleg-
um opinberum veizlum, að skemmtikraftar
eða listamenn væru fengnir til þess að
skemmta fámennum hópi gesta. Nú sýnist
þetta vera daglegt brauð og kostar auðvit-
að umtalsverða fjármuni. Að ekki sé talað
um þá staðreynd, að skattgreiðendur eru
alltaf að borga matinn í opinberum veizlum
fyrir sama fólkið, sömu stjórnmálamenn-
ina, sörnu embættismennina, sömu Ijölm-
iðlamennina o.sv. fiw.!
Hvað veldur
þessari
tregðu?
í skýrslu yfirskoð-
unarmanna með
ríkisreikningi fyrir
árið 1989, sem ný-
Iega var birt, segir
m.a. svo: „Það er
álit yfirskoðunarmanna að hætta beri að
selja áfengi og tóbak úr Áfengis- og tób-
aksverzlun ríkisins á svonefndu kostnaðar-
verði til æðstu stofnana þjóðfélagsins eins
og tíðkazt hefur um áratugaskeið. Tvöföldi
verðlagning á vörum býður ævinlega heimi
möguleika á misnotkun, ekki sízt þegar
lægra verðið er svo Iágt að mönnum finnst.
vörur á því verði tæpast vera verðmæti.“
Sama ábending kom fram hjá yfirskoðun-,
armönnum vegna ríkisreiknings fyrir árið
1988. Hvers vegna hefur þetta ekki verið'
gert? Yfirskoðunarmenn eru sérstakir
trúnaðarmenn Alþingis. Hvað veldur því,
að fjármálaráðherrar á þessu tímabili hafa
ekki farið að þessum ábendingum? Friðrik
Sophusson, fjármálaráðherra, segir í
Morgunblaðinu um þessa helgi, að hann
muni ekki gera neinar breytingar á þessu
fyrr en fyrir liggi tillögur um breytta
starfshætti Áfengis og tóbaksverzlunar
ríkisins. Hvaða samhengi er þar á milli?
Fjármálaráðherra segir líka, að ekki sé
gert ráð fyrir þeim auknu útgjöldum, sem
þessu mundu fylgja í fjáriagafrumvarpi.
Það eru rök út af fyrir sig, en er ekki
ljóst, að tekjur mundu koma á móti?!
í skýrslu yfirskoðunarmanna kemur lika
fram, að þeir ítreka tilmæli yfirskoðunar-
manna 1988 um endurskoðun á gildandi
reglum vegna ferðakostnaðar hins opin-
bera. Hvað veldur því, að þessum ábend-
ingum yfirskoðunarmanna hefur ekki verið
sinnt? Hvaða tregðulögmál hjá hinu opin-
bera er hér í gangi? Þarf Alþingi að setja
lög til þess að koma fram svo sjálfsögðum
breytingum?
Ríkisendurskoðun, sem nú starfar undir
yfirstjórn Alþingis og er eins konar eftir-
litsstofnun þingsins með framkvæmda-
valdinu, gerir einnig margvíslegar athuga-
semdir við meðferð opinberra fjármuna.
Þótt varast beri að líta á Ríkisendurskoðun
sem einhvern æðsta dómstól í þessum
málum, enda hefur hún sætt gagnrýni
fyrir vinnubrögð, er engu að síður fróðlegt
að skoða athugasemdir hennar. Þar kemur
t.d. fram furðuleg meðferð fjármuna vegna
breytinga á Skriðuklaustri. Þeir, sem fyrir
framkvæmdum stóðu, virðast, ef marka
má athugasemdir Ríkisendurskoðunar,
einfaldlega ekki hafa tekið mark á því,
hvaða fjármuni þeir höfðu til ráðstöfunar
Haust á Þingvöllum.
samkvæmt ákvörðun Alþingis! ítrekuðum
ábendingum ráðuneytis um þetta var ekki
sinnt. Hvernig er þetta hægt? Hvernig
geta menn farið sínu fram hér og þar með
þessum hætti?
Óhóf af margvíslegu tagi hefur þróazt
á opinberum vettvangi án þess, að orð
hafi verið á því haft eða mikið um það
talað. Það á við um opinberar byggingar
hér heima fyrir, bæði hjá ríki, sveitarfélög-
um, bönkum og öðrum. Utanríkisþjónustan
hefur um langt árabil verið alltof kröfu-
hörð um húsnæði fyrir starfsmenn sína á
erlendum vettvangi. Þetta er ekki þroska-
merki heldur nesjamennska. Þetta sýnir
ekki þjóð, sem hefur náð langt á þroska-
ferli sínum heldur er meira í ætt við fram-
ferði einræðisherra í hinum nýju ríkjum
þriðja heimsins, sem berast á án þess að
hafa nokkur efni á því.
Alvarlegar athugasemdir hafa verið
gerðar við umframkostnað vegna ráðhúss-
ins og Perlunnar í Reykjavík og má raun-
ar bæta við kostnaði vegna breytinga á
Þjóðleikhúsinu. Miklar umræður fóru fram
á sínum tíma um flugstöðina í Keflavik.
Slíkar umræður eru eðlilegar. Þessi mikli
umframkostnaður er óviðunandi og allra
sízt eiga stjórnmálamennirnir, sem bera
hina pólitísku ábyrgð, að sætta sig við
hann.
Á næstu vikum og kannski mánuðum
eiga eftir að fara fram erfiðar samninga-
viðræður um kaup og kjör á vinnumark-
aðnum. Það er vonlaust að sannfæra fólk
um réttmæti þess að halda í bezta falli
óbreyttum kjörum og jafnvel að taka á sig
enn frekari kjaraskerðingu, ef hinir opin-
beru ráðamenn ganga ekki á undan með
góðu fordæmi varðandi þau málefni, sem
hér hafa verið gerð að umtalsefni. Friðrik
Sophusson, fjármálaráðherra, lýsti hinni
alvarlegu fjárhagsstöðu þjóðarbúsins í
mjög athyglisverðu viðtali hér í Morgun-
Ljósmynd/Snorri Snorrason
blaðinu fyrir viku. Fjármálaráðherra hefur
vald til þess að koma böndum á þá eyðslu,
sem hér hefur verið rædd, og hann á að
beita því valdi.
Breyttur
tíðarandi
Það er ágætt að
setja reglur en bezt,
ef tíðarandinn
breytist á þann veg,
að öllum verði ljóst,
að almenningur sættir sig ekki við máls-
meðferð af því tagi, sem hér hefur viðgeng-
ist. Þessi breyting á viðhorfi fólks er að
verða. Almenningur hefur ekki lengur
þolinmæði gagnvart hóflausri meðferð al-
mannafjár. Því fyrr sem umsjónarmenn
þessara fjármuna átta sig á því þeim mun
betra.
Hér á íslandi eru engar hefðir til um
það, hver viðbrögðin verða, ef trúnaðar-
menn almennings fara yfir strikið í með-
'ferð almannafjár. Þess vegna m.a. er erf-
itt að festa hendur á þessum viðfangsefn-
um. Hér eru heldur engar venjur eða hefð-
ir um það, hvenær nástaða vegna hags-
muna eða fjölskyldutengsla á að leiða til
þess að menn dragi sig í hlé, sækist ekki
eftir verkum eða embættum eða einhveiju
öðru. Það er ákaflega erfitt að koma við
einhveijum skynsamlegum reglum urn
slíkt vegna fámennis þessa samfélags.
Engu að síður er það staðreynd, að hinn
almenni borgari veltir meira og meira fyr-
ir sér þeirri nástöðu, sem blasir við, hvert
sem litið er.
Við þurfum að feta okkur áfram hægt
og rólega til þess að koma viðunandi skip-
an á þessi mál, þannig að meðferð al-
mannafjár verði til eins mikillar fyrirmynd-
ar og kostur er og að leikreglur þjóðfélags-
ins verði eins drengilegar og framast er
unnt. Þá verður auðvelt að tala við fólk
um aukið aðhald.
„Þegar þrengir
að með þessum
hætti verður enn
sárara en ella fyr-
ir hinn almenna
launamann og
skattgreiðanda að
fylgjast með
kærulausri með-
ferð almannafjár,
að ekki sé talað
um óhófi og
bruðli. Þess vegna
er það íraun og
veru forsenda
þess, að almenn-
ingur í landinu
taki frekari
þrengingum með
skilningi, að sjá-
anleg breyting
verði á meðferð
opinberra fjár-
muna.“
t