Morgunblaðið - 08.10.1991, Qupperneq 1

56 SIÐUR B
228. tbl. 79. árg._________________________________ÞRIÐJUDAGUR 8. OKTÓBER 1991_______________________________Prentsmiðja Morgunblaðsins
Loftárás gerð á for-
setahöliina í Zagreb
Króatískur þjóðvarðliði stend-
ur í garði forsetahallarinnar
í Zagreb, sem varð fyrir
árás júgóslavneska flughers-
ins í gær. Forsetar Júgóslavíu
og Króatíu voru í höllinni,
ásamt júgóslavneska forsætis-
ráðherranum, sem sagði að
árásin hefði verið gerð til að
ráða þá af dögum. Það gengi
kraftaverki næst að enginn
þeirra skyldi hafa beðið bana.
Júgóslavneskir og króatískir leiðtogar
í lífshættu en sleppa naumlega - For-
sætisráðherra Júgóslavíu sakar
varnarmálaráðherrann um morðtilraun
Zagreb. Reuter.
FLUGHER Júgóslavíu gerði í gær loftárásir á forsetahöllina og fleiri
stjórnarbyggingar í Zagreb, höfuðborg Króatíu. Króatarnir Stipe
Mesic, forseti Júgóslavíu, Ante Markovic, forsætisráðherra landsins,
og Franjo Tudjman, forseti Króatíu, voru í forsetahöllinni. Þeir sluppu
allir ómeiddir en Markovic sakaði varnarmálaráðherra Júgóslavíu,
Veljko Kadijevic hershöfðingja, um að hafa reynt að myrða þá. Þetta
er í fyrsta sinn sem gerðar eru árásir á Zagreb frá því bardagar
brutust út í Króatíu fyrir þremur niánuðuin í kjölfar sjálfstæðisyfir-
lýsingar lýðveldisins.
Markovic sagði það ganga krafta-
verki næst að enginn leiðtoganna
þriggja skyldi bíða bana í árásinni
á forsetahöllina. Hann kvaðst ekki
ætla að fara aftur til Belgrad fyrr
en varnarmálaráðherrann segði af
sér.
Því sem næst allar rúður í höll-
inni brotnuðu og innri garður hennar
eyðilagðist er flugskeyti var skotið
á hana úr herþotu. Vestrænir stjórn-
arerindrekar sögðu að svo virtist sem
árásin hefði verið gerð af mikilli
nákvæmni í því skyni að ráða leið-
togana af dögum.
Miklar skemmdir urðu einnig á
nálægri byggingu frá átjándu öld
og katólskri kirkju. Sjónarvottar
sögðu að tveir menn hefðu orðið
fyrir lítilsháttar meiðslum.
Tudjman hafði skömmu áður var-
að við því að júgóslavneskar her-
Kjarnorkuvopn;
Tillögum for-
seta Sovétríkj-
anna vel tekið
Bonn, Moskvu.
LEIÐTOGAR Vesturveldanna
hafa fagnað víðtækum afvopnun-
artillögum Sovétmanna sem Mík-
haíl S. Gorbatsjov forseti kynnti á
laugardag. George Bush Banda-
ríkjaforseti sagðist telja að jákvæð
þróun ætti sér stað varðandi stór-
felldan niðurskurð kjarnavopna
en margt þyrfti að kanna betur í
sovésku tillögunum áður en hann
vildi tjá sig um þær að öðru leyti.
Helmut Kohl, kanslari Þýskalands,
iagði áherslu á mikilvægi þess að
Sovétmenn ætluðu að eyða skamm-
drægum kjamavopnum sínum. „Ég
fagna mjög víðtækum tillögum Gorb-
atsjovs um takmörkun kjarnorkuvíg-
búnaðar og tel þær mikilvægt skref
í átt til aukins öryggis í Evrópu,”
sagði kanslarinn.
John Major, forsætisráðherra
Bretlands, fagnaði einnig tillögunum
er boðuðu „þáttaskil”. Hann sagði
að Sovétríkin yrðu þó eftir sem áður
gífurlegt herveldi og Bretar myndu
ekki skera kjarnavopn sín meira nið-
ur en ákveðið hefði verið síðustu vik-
ur. Frakkar taka í sama streng og
Bretar.
Sjá frétt á bls. 22.
sveitir væru í grennd við höfuðborg-
ina og hygðust leggja hana í rúst.
Herinn væri að herða sókn sína á
öllum vígstöðvum í Króatíu.
Júgóslavneskir hermenn börðust
í gær við króatíska þjóðvarðliáa á
ýmsum stöðum frá Dubrovnik í suð-
urhluta Króatíu til Vukovar í norð-
austurhlutanum. Ekki var vitað
hversu margir biðu bana í bardögun-
um í gær en rúmlega þúsund manns
hafa fallið frá því í júní. Útvarpið í
Zagreb sagði að loftvarnaflautur
hefðu verið þeyttar í borgum og
bæjum um allt lýðveldið.
Fyrir árásirnar hafði Míkhaíl
Gorbatsjov Sovétforseti hvatt her
Júgóslavíu til að ráðast ekki á borg-
ir í Króatíu. Þá hafði Evróþubanda-
lagið varað við því að viðskiptabann
yrði sett á Júgóslavíu ef endi yrði
ekki bundinn á bardagana fyrir mið-
nætti að staðartíma í gær, eða
klukkan ellefu í gærkvöldi að ís-
lenskum tíma. .
Bandaríkjastjórn fordæmdi árás-
irnar á Zagreb og sagði að hún
myndi einnig íhuga efnahagslegar
refsiaðgerðir gegn Júgóslavíu.
Leiðtogar Króatíu og Slóveníu
höfðu frestað gildistöku sjálfstæðis-
yfirlýsinga sinna til miðnættis í
gær, samkvæmt samkomulagi sem
náðist fyrir tilstilli Evrópubanda-
lagsins 7. júlí. Gildistökunni verður
ekki frestað að nýju, að sögn stjórn-
valda í lýðveldunum í gær.
Reuter
E vrópubandalagið:
Sovétmönnum boöið
lán til matvælakaupa
Lúxemborg. Reuter.
Utanríkisráðherrar Evrópubandalagsins (EB) samþykktu í gær
að bjóða Sovétmönnum lán sem nemur 1,25 milljörðum ECU (90
milljörðum ÍSK) til kaupa á matvælum og lyfjum í vetur. Þeir
hvöttu einnig Bandaríkjamenn, Kanadamenn og Japani til að leggja
sitt af mörkum.
Lánið er viðbót við lánaábyrgðir I arða ÍSK) og matvælagjafir fyrir
upp á 500 milljónir ECU (36 millj- | 250 milljónir ECU (18 milljarða
Sænska stjómin boðar breyt-
ingar á sjúkratryggingum
Stokkhólmi. Frá Erik Lidén, fréttaritara Morgunblaðsins.
ANNE Wibble, fjármálaráðherra Svíþjóðar, boðar breytingar á
sænska sjúkratryggingakerfinu með vorinu. Hún segir að þær
útgjaldalækkanir, sem fyrri stjórn stóð fyrir, hafi gefið góða
raun. Heilsufar fólks hafi snarbatnað. Til greina komi að fullar
bótagreiðslur verði felldar niður fyrstu tvo dagana sem menn
eru fjarverandi vegna veikinda.
Sænski fjármálaráðherrann
kveðst einnig vera reiðubúinn að
lækka virðisaukaskatt en vill bíða
með að lækka greiðslur atvinnu-
rekenda til ríkisins. „Það myndi
kosta of njikið fé og torvelda
nauðsynlegar breytingar á vinnu-
markaðinum að lækka gjöld at-
vinnurekenda strax. Allar fyrir-
hugaðar skattalækkanir okkar,
sem koma fyrst og fremst smáfyr-
irtækjum til góða, verður að fjár-
magna að fullu,” segir Wibble.
Leiðarahöfundar flestra dag-
blaða í Svíþjóð voru um helgina
mjög jákvæðir í garð stefnuyfir-
lýsingar Carls Bildts forsætisráð-
herra sem kynnt var sænska þing-
inu á föstudag. Enginn stjórnar-
flokkanna fjögurra var gagnrýnd-
ui' sérstaklega í foiystugreinum
dagblaðanna. Hins vegar voru
blöð jafnaðarmanna fremur nei-
kvæð í garð stjórnarinnar og
sögðu að verið væri að hygla þeim
efnameiri með stefnu hennar.
Þannig sagði t.d. Arbetarbladet
að ekki væri búið að fjármagna
fyrirhugaðar skattalækkanir og
að stefnan væri of óljós í mörgum
brýnum málum.
ÍSK), sem ráðherrarnir samþykktu
í desember.
Heildaraðstoð EB við Sovét-
menn verður því um tveir milljarð-
ar ECU, eða um 140 milljarðar
ÍSK. Wim Kok, íjármálaráðherra
Hollands, sagði að bandalagið
myndi óska eftir því að ríki utan
EB, sem teljast til sjö helstu iðn-
ríkja heims, þ.e Bandaríkin,
Kanada og Japan, samþykktu að
leggja um tvisvar sinnum hærri
fjárhæð af mörkum. Því er gert
ráð fyrir að með aðstoð ríkjanna
þriggja verði heildaraðstoðin við
Sovétmenn um sex milljarðar ECU
(430 milljarðar ÍSK). Það eru um
þrír fjórðu af þeirri ijárhæð sem
Míkhaíl Gorbatsjov hafði farið
fram á.
Wim Kok sagði að eftir að sjö
helstu iðnríki heims hefðu rætt
aðstoðina yrðu háttsettir embætt-
ismenn sendir til að ræða við
stjórnvöld í Sovétríkjunum og ein-
stökum lýðveldum um hvernig
standa bæri að henni. Hann bætti
við að gengið væri út frá því að
helmingur lánsins íynni til kaupa
á matvælum frá Austur-Evrópu
og Eystrasaltsríkjunum, sem yrðu
síðan send til Sovétríkjanna.