Morgunblaðið - 10.10.1991, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 10. OKTÓBER 1991
Irak var með vetn-
issprengju í smíðum
Sameinuðu þjóðunum. Reuter.
IRAKAR unnu að smíði vetnissprengju, sem er miklu öflugri en
venjulegar kjarnorkusprengjur. Kom þetta fram á fréttamanna-
fundi, sem tveir æðstu yfirmenn IAEA, Alþjóðakjarnorkumálastofn-
unarinnar, héldu í fyrradag.
Hans Blix, yfirmaður IAEA, og
David Kay, yfirmaður nefndarinnar,
sem kannað hefur kjarnorkuáætlanir
Iraka, sögðu á blaðamannafundi í
aðalstöðvum Sameinuðu þjóðanna í
New York, að skjöl, sem nefndin
hefði komist yfir, sýndu, að írakar
hefðu unnið að framleiðslu liþíns-6
en það er efni, sem eingöngu er
notað við smíði vetnissprengju.
BBC með
þátt í rúss-
neska út-
varpinu
í skjölunum kemur fram, að unn-
ið sé að framleiðslu margra kílóa
af liþín-6 og markmiðið að framleiða
100 kíió á ári. Rannsóknarnefnd
Sameinuðu þjóðanna hefur ekki
fundið neitt af efninu og hvorki Blix
né Kay vildu segja hve mikið þarf
til smíði vetnissprengju.
írakar héldu rannsóknarnefnd SÞ,
sem er skipuð 44 mönnum, í eins
konar gíslingu í fjóra daga á bíla-
stæði í Bagdad og lögðu hald á
ýmis skjöl, sem hún hafði komist
yfir. Var þeim skilað aftur flestum
en sumum ekki. Áður höfðu nefnd-
armenn ljósmyndað forsíðu allra
skjalanna og því er vitað hvaða skjöl-
um írakar vilja leyna.
Bretland:
Reuter
Margaret Thatcher veifar til fulltrúa á þingi Ihaldsflokksins í gær en þeir tóku henni með kostum og
kynjum. Að baki Thatcher standa John Major forsætisráðherra (t.h.) og Chris Patten flokksformaður.
London. Reuter.
FRÁ og með næsta ári mun
Breska ríkisútvarpið, BBC,
vera vikulega með hálftíma
fréttaskýringaþátt í rúss-
neska útvarpinu. Voru samn-
ingar þessa efnis undirritað-
ir í gær en um áratugaskeið
voru útsendingar BBC og
annarra vestrænna útvarps-
stöðva truflaðar í Sovétríkj-
unum.
„Þetta er fýrsti samningur
af þessu tagi, sem gerður er
milli vestrænnar og rúss-
neskrar útvarpsstöðvar,” sagði
John Tusa, yfirmaður Alþjóða-
þjónustu BBC, „og það eru
ekki liðin fimm ár frá því hætt
var að trufla útsendingar okkar
til Sovétríkjanna.”
Fréttaskýringaþátturinn er
að sjálfsögðu á rússnesku og
verður hann sendur um fjar-
skiptahnött til Moskvu og út-
varpað þaðan um öll Sovétríkin.
Utsendingar rússneska út-
varpsins ná til 70% íbúanna og
yfir 11 tímabelti. Verður rúss-
neskur útvarpsmaður í starfs-
þjálfun í Moskvu næsta misser-
ið.
Thatcher ákaft fagnað á þingi
ílialdsflokksins en talaði ekki
VIÐBRÖGÐ fulltrúa og embættismanna á þingi breska íhaldsflokks-
ins í Blackpool voru ótvíræð er Margaret Thatcher birtist á sviði
fundarsalarins í gær; í meira en þijár mínútur var klappað, stappað
í gólfið og nafn hennar hrópað til að láta í ljós fögnuð og þakklæti
fyrir afrek Járnfrúarinnar. I nóvember sl. varð hún að víkja vegna
lélegrar útkomu í skoðanakönnunum. Þrátt fyrir hvatningarorð við-
staddra Iét Thatcher hjá líða að ávarpa fundinn en sagðist á eftir
vera snortin af móttökunum.
Alls voru um tíu þúsund manns
í salnum og nær allir ruku upp úr
sætum sínum er þeir komu auga á
Thatcher, klædda velþekktri blárri
dragt og með perlufestina um háls-
inn. Það var John Major, flokksleið-
togi og forsætisráðherra, sem leiddi
hana upp á sviðið. Er Thatcher
ræddi við fréttamenn á eftir sagði
hún: „Þetta var stórkostlegt, mér
leið frábærlega vel og var djúpt
snortin.” Þegar hún var spurð hvers
vegna hún hefði ekki viljað ávarpa
fundarmenn svaraði hún að þetta
Reuter.
Ásakar Thomas um áreitni
Anita Hill, lagaprófessor í Oklahóma, hefur beðið um lögreglurann-
sókn á dónalegum símtölum til sín síðustu daga. Hófust símtölin eftir
að hún sakaði Clarence Thomas, sem tilnefndur hefur sem dómari við
hæstarétt Bandaríkjanna, um kynferðislega áreitni er þau störfuðu
saman fyrir áratug. Bandaríska öldungadeildin hefur, að beiðni Thom-
as, frestað atkvæðagreiðslu um tilnefningu hans á meðan hann reynir
að hreinsa sig af ásökunum Hill.
væri þing Majors, ekki hennar, og
allir ættu að fylkja sér um Major.
Tilfínningar sumra þingfulltrúa
voru blendnar, þrátt fyrir fögnuð-
inn, enda hefur verið haft á orði
að margir flokksmenn hötuðu og
elskuðu Thatcher í senn. „Þetta er
eins og með sumar tegundir veik-
inda,” sagði miðaldra kona á þing-
inu um forystuár Thatcher. „Þú
stendur sterkar að vígi á eftir ef
þú lifír þau af’. Fjölmiðlar hafa
leitt getum að því að Thatcher
hyggist beijast með oddi og egg
gegn stuðningi Breta við aukið sam-
starf aðildarríkja Evrópubandalags-
ins (EB) m.a. hvað snertir sameigin-
lega mynt og seðlabanka. Margir
álíta að Major, sem naut stuðnings
Thatcher er kosinn var nýr leið-
togi, hyggist breyta stefnunni í átt
til meiri áherslu á EB-samstarfíð.
Norman Lamont fjármálaráð-
herra hyllti arfleifð Thatcher, sagði
hana hafa komið ótrúlega miklu í
verk í stjórnartíð sinni. Hann spáði
einnig betri tíð í ræðu sinni, hét
frekari skattalækkunum, sigri í
stríðinu gegn verðbólgunni og enda-
lokum efnahagskreppunnar. Margir
íhaldsmenn óttast að vaxandi at-
vinnuleysi muni tryggja Verka-
mannaflokknum sigur í næstu
kosningum. Þær verða í síðasta lagi
í júní á næsta ári og sýna skoðana-
kannanir að undanförnu svipað
fylgi Ihaldsflokksins og Verka-
mannaflokksins.
Stjórnarformaður fyrirtækisins
sem annast gerð jarðganga undir
Ermarsund gagnrýndi harðlega á
þinginu að ekki skyldi vera gert ráð
fyrir nýtískulegum, hraðskreiðum
lestaferðum milli Lundúna og gang-
anna fyrr en árið 2000; þetta sleif-
arlag væri „skelfílegt áfall”. Göngin
verða opnuð á næsta ári.
Sovétríkin:
Stj ómmálasam-
band við Eystra-
saltsríkin
Moskvu. Reuter.
SOVÉTRÍKIN tóku upp formlegt
stjórnniálasamband við Eistland
og Litháen í gær, að sögn TASS-
fréttastofunnar. Er búist við að
frá stjómmálasambandi við Lett-
land verði gengið fljótlega.
Borís Pankín, utanríkisráðherra
Sovétríkjanna, skiptist á skjölum um
stjórnmálasamband við fulltrúa Eist-
lands og Litháens í Moskvu. Eystra-
saltsríkin þrjú hlutu sjálfstæði frá
Moskvuvaldinu í síðasta mánuði,
skömmu eftir valdaránið misheppn-
aða í Sovétríkjunum í ágústmánuði.
Valdabarátta lamar
stjórnkerfi Rússlands
Moskvu. Reuter.
RUSSNESKA stjórnkerfið er hálflamað vegna valdabaráttu meðal
þeirra sem standa næst Borís Jeltsín forseta. Alexander Rutskoj
varaforseti fer nú með æðstu völd í fjarveru Jeltsíns sem er í sumar-
leyfi í Sotsjí við Svartahaf en hann sagði í gær að stjórnleysi væri
yfirvofandi í Rússiandi sökum skorts á forystu.
„Við höfum sett haug af nýjum fulltrúar lýðveldanna settu fanga-
lögum og reglum en það er enginn
til að hrinda þeim í framkvæmd,
það vantar raunverulegt stjórn-
kerfi,” sagði Rutskoj í rússneska
þinginu í fyrradag. Samdægurs
sögðu tveir aðstoðarforsætisráð-
herrar af sér, Igor Gavrílov og Jevg-
eníj Sabúrov, en sá síðarnefndi
gegndi jafnframt starfí efnahags-
ráðherra. Með afsögninni hófust
gagnkvæmar ásakanir háttsettra
embættismanna en einn slíkur kall-
aði samstarfsmenn sína barnalega
óþekktarorma og nokkrir kvörtuðu
undan því að Jeltsín liti fram hjá
þeim.
Valdabaráttan, sem í raun og
veru snýst um að ná eyrum og at-
hygli Jeltsíns, hefur geijast undanf-
amar vikur. Hafa menn notað sam-
komulag Sovétlýðveldanna um
samstarf á sviði efnahagsmála, sem
mark sitt við í Alma-Ata í Kaz-
akhstan í byijun mánaðarins, sem
átyllu. Sabúrov staðfesti samkomu-
lagið fyrir hönd Rússlands og hefur
hver ráðherrann af öðrum gagnrýnt
skjalið í þinginu undanfarna daga,
en meirihluti þingsins er talinn and-
vígur því. „Án samkomulagsins yrði
hætta á því að efnahagshrun yrði
Rússlandi ofviða,” sagði hagfræð-
ingurinn Grigoríj Javlínskíj á þingi
í fyrradag en hann er einn af höf-
undum skjalsins. Oleg Lobov, starf-
andi forsætisráðherra, sagði hins
vegar að Alma-Ata samkomulagið
lyktaði af tilraun til þess að endur-
reisa sovéska miðstjórnarvaldið í
Moskvu, einkum vegna ákvæðis um
að reglur sem settar yrðu á vett-
vnagi samstarfsstofnana lýðveld-
anna, yrðu æðri lögum viðkomandi
lýðvelda. „Þetta er tilræði við
stjórnarskrána,” sagði Lobov og
bætti við að samkomulagið yrði ein-
ungis undirritað að undangengnum
miklum breytingum á því.
Jeltsín er væntanlegur til Moskvu
í dag og búist er við að hann taki
af skarið næstu daga. Hann hefur
ekki lýst því yfír hvort Rússar eigi
að stíga skrefíð til fulls og undirrita
skjalið eins og þijú lýðveldi hafa
þegar gert. Þykir það benda til
þess að hann hafi viljað að valdabar-
áttan fengi að hafa sinn gang.
Það eru einkum tveir hópar sem
takast á um völd í Rússlandi, að
sögn Andreijs Kortúnovs, sérfræð-
ings hjá sovéskri stofnun sem fjall-
ar um bandarísk og kanadísk mál-
efni. Annars vegar svokallað eld-
húsráðuneyti sem skipað er gömlum
samstarfsmönnum Jeltsíns frá
Sverdlovsk en Lobov er í þeim hópi.
Hins vegar ríkisstjómin sem verður
sífellt máttlausari og sögð er gröm
út í Jeltsín fyrir að vera ekki með
í ráðum við frágang Alma-Ata sam-
komulagsins.