Morgunblaðið - 16.10.1991, Side 14

14
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 16. OKTÓBER 1991
„Utanstefnur vilj-
um vér engar hafa”
eftir Hrafnkel A.
Jónsson
Samningar um Evrópskt efna-
hagssvæði eru komnir á lokastig,
en þrátt fyrir miklar umræður um
samningana þá er allur almenning-
ur í landinu illa upplýstur um þá.
Ég er í þeim stóra hópi.
Það að vita lítið um eitthvert
mál á að vera trygging fyrir því
að málefnið sé látið afskiptalaust.
Flestir láta sér þekkingarleysið að
kenningu verða. Þess vegna eru það
sérfræðingar og hagsmunaaðilar
gera heimilið glæsilegt
Ert þú að leita að vönduðum
innihurðum?
Þó bjóðum við hjó TS
einar vönduðustu fulninga-
hurðirnar ó markaðnum.
Innihurðir í miklu úrvali.
Massívar grenihurðir fró
kr. 17.800,-
Spónlagðar hurðir fró
kr. 14.300,-
Smiðjuvegi 6, Kópavogi,
sími 44544.
sem ráða ferðinni og taka ákvarð-
anir í málum eins og samningunum
um Evrópska efnahagssvæðið.
Þrátt fyrir það ætla ég að lýsa
yfir andstöðu gegn þessum samn-
ingum.
Þessa afstöðu tek ég vegna þeirra
skilmála sem Efnahagsbandalag
Evrópu hefur sett í viðræðum sínum
í samningunum um Evrópska efna-
hagssvæðið og virðast vera grund-
vallaratriði af hálfu EB.
Ég sakna þess jafnframt að ís-
lendingar skuli ekki ganga til þess-
ara samninga með jafn skýrt dreg-
in grundvallarsjónarmið og EB, ég
tel að ísland verði að setja sér mjög
ótvíræð mörk sem ekki megi víkja
frá þegar rætt er við aðrar þjóðir
um jafn náið samstarf og í samning-
um um Evrópska efnahagssvæðið
felast.
Þeir fyrirvarar sem ég tel mikil-
vægast að ísland víki ekki frá í
samningum við EB eru:
1. ísland má ekki undir neinum
kringumstæðum ganga undir yfir-
þjóðlegt vald einhvers Evrópudóm-
stóls. Utanstefnur viljum vér engar
hafa.
2. Islendingar mega aldrei sam-
þykkja rétt erlendra aðila til fjár-
festinga í undirstöðuauðlindum
landsins, sjávarútvegi og orkulind-
um.
3. ísl&ndingar mega aldrei af-
henda erlendum aðilum rétt til nýt-
ingar á auðlindum í hafinu um-
hveríis landið og á hafsbotninum
innan lögsögu íslands.
4. íslendingar verða að hafa
óumdeilda fyrirvara varðandi rétt
íbúa EB-landa til vinnu á íslandi.
Um það er deilt hvort ofangreind-
ir fyrirvarar séu til staðar af hálfu
íslendinga í viðræðunum. Að mín-
um dómi hefur ekki af íslands hálfu
verið sagt skýrt og skorinort að um
þessi atriði verði ekki samið. Á
meðan það liggur ekki fyrir af hálfu
Island þá er ég á móti samningum
við EB um þá aukaaðild að banda-
laginu sem í samningum um Evr-
ópskt efnahagssvæði felast.
Vissulega er það okkur mjög
mikilvægt efnahagslega að ná hag-
stæðum viðskiptasamningum við
ríki EB, á sama hátt er okkur nauð-
synlegt að halda óhindruðum við-
skiptum við þær þjóðir EFTA sem
Mér er sama
eftir Árna Helgason
Þetta eru ljót orð ef menn meina
nokkuð með þeim. Ríkisstjórnin er
tekin til starfa af fullum krafti og
auðvitað verður ekki hjá því komist
að breyta um stefnu. Viðhorfin skipa
svo fyrir blátt áfram. Við getum
ekki alltaf aukið skuldimar, ekki allt-
af eytt og svikið og sett í gjaldþrot.
Við getum ekki alltaf eytt meiru en
aflað er og heldur ekki talað um
velferðarkerfi meðan við látum alls
konar lýð naga rætur þess. Nei, nú
þurfa ráðamenn að segja hingað og
ekki lengra. Byija að hreinsa kring-
um sjálfa sig.
Ég var að horfa á umræður um
húsbréfakerfið og kom mér ekkert á
óvart að það var fasteignasali sem
fannst óþarfi að vera að minnka þar
um. Með allt að grátstafinn í kverk-
unum taldi hann mestu firruna vera
að lána ekki helst allt að 80% af
byggingarverði, en hvergi var minnst
á að lánin þyrftu að endurgreiðast
eða með hvaða hætti. Það kom hvergi
fram hvemig sá sem kaupir getur
lagt á sig slíkar drápsklyfjar. Og það
er ekki um lélegar tekjur eða atvinnu
hjá þeim sem rísa undir afborgunum
og vöxtum slíkra drápsklyfja. Og er
það þá ekki rétt að hjónin verði að
vinna bæði til að geta lifað. En fast-
eignasalar segja svo að það sé eng-
inn vandi að kaupa ef húsbréfin séu
nógu há. Já, þá sé allt í lagi. Og
HRAÐLESTRARNAMSKEIÐ
*■ Vilt þú margfalda lestrarhraðann og bæta eftirtektina?
k Vilt þú verða mikið betri námsmaður og auðvelda þér nám-
ið með auknum lestrarhraða og bættri námstækni?
•k Vilt þú lesa meira af fagurbókmenntum?
k Vilt þú hafa betri tima til að sinna áhugamálunum?
Svarir þú játandi, skaltu skrá þig strax. Næsta námskeið hefst
fimmtudaginn 17. okt. Skráning í síma 641091.
Ath.: Óbreytt verð frá síðasta vetri. VR og mörg önnur félög
styrkja félaga sína til þátttöku á námskeiðunum.
HRAÐLESTRARSKOLINN
nn 10 ÁRA mmm
Ræóunamskeiö
Takmarkaður fjöldi ó hvert nómskeið.
Hver nemandi fær persónulega róðgjöf.
Upplýsingar í síma 91-46751.
„Eldra fólkið vill leggja
á sig ef það gæti orðið
þjóðfélaginu til bless-
unar og yrði fyrst til
að rétía fram sína
hendi ef að gagni gæti
komið. Nei, þessar
raddir eru frekar frá
þeim sem hafa nóg og
ekkert vilja missa.”
hvað er svo langt í að svona leiðsögn
endi með nauðungaruppboði?
Þá era það námslánin. Þeim má
alls ekki hreyfa, hvað þá athuga
hvemig þeim er varið. Það var þungt
hljóðið í námsmönnum. Það er eins
og þeir eigi að vera svo miklir að
lifað af í nútímaþjóðfélagi án þess
að láta nokkuð á móti sér. Láns-
tíminn mátti ekki styttast né vextir
koma á. Seinasta greiðsla yrði þá
um leið og ellilaunin kæmu til greina
og vextir svo freistandi að menn
gætu lagt þetta í alla annað, sem
sagt. Ekkert að leggja á sig eins og
sagt var í gamla daga og þóttu held-
ur köld orð. Vita menn ekki að ríkið
er í stórskuldum vegna námslán-
anna, þær skuldir nema milljörðum
og veitti ekki af að fá slíkar upphæð-
ir til að grynnka á ríkisskuldum.
Væri nú nokkur goðgá að skoða
betur meðferðina á þessu öllu því
það getur aldrei sakað.
Þá skal nokkuð rætt um meðölin
og meðferð þeirra. Það er gott rann-
sóknarefni næstu árin fyrir eina
nefndina enn, því ekki munar um
einn kepp í sláturtíðinni. En um
hækkun — hversu lítil sem er — á
meðulum er alltaf vitnað til sjúklinga
og gamalmenna. Þetta komi svo hart
niður á þeim. Nei, það era ekki þeir
sjúku og öldruðu sem kvarta. Þessar
raddir koma úr allt öðra homi. Eldra
fólkið vill leggja á sig ef það gæti
orðið þjóðfélaginu til blessunar og
yrði fyrst til að rétta fram sína hendi
ef að gagni gæti komið. Nei, þessar
raddir era frekar frá þeim sem hafa
nóg og ekkert vilja missa. Svo má
engu breyta í heilbrigðis- og mennta-
kerfinu. Þá kemur það niður á
blessuðum bömunum. Allt má nú
heimskum segja. Er ekki einungis
verið að efla hugsunarháttinn sem
veður uppi f dag: Baksað er og bara
eytt. Borgað aldrei neitt.
Nei, það er hugarfarið sem þarf
að hreinsa. Hressa upp á heiðarleik-
Hrafnkell A. Jónsson
„Eg tel að Island verði
að selja sér mjög ótví-
ræð mörk sem ekki
megi víkja frá þegar
rætt er við aðrar þjóðir
um jafn náið samstarf
og í samningum um
Evrópska efnahags-
svæðið felast.”
eru á leið inn í EB. Þessir hagsmun-
ir verða hins vegar að vegast á
móti því endurgjaldi sem krafíst
verður af okkur.
Ísland hefur ekki ýkja margt að
bjóða sem nágrannar okkar í Evr-
ópu sækjast eftir. Tvennt er þó sem
við eigum og telja verður eftirsókn-
arvert, það er annars vegar fískur-
inn í sjónum umhverfís landið og
hins vegar orkulindir landsins.
Ég tel að ef við eram staðföst
þá getum við samið við EB um tolla-
fríðindi án þess að afhenda banda-
laginu óhindraðan aðgang að þess-
um auðlindum, ef ekki þá ber okkur
að róa á önnur mið en Évrópumark-
að._
Ég treysti því að forysta Sjálf-
stæðisflokksins knýji ekki í gegn
samninga um Evrópskt efnahags-
svæði án þess að þjóðin fái stað-
góða kynningu á því um hvað verð-
ur samið.
Jafnframt heiti ég á efasemdar-
mennina í Sjálfstæðisflokknum,
sem ég veit að era margir, að láta
í sér heyra, við eigum ekki að þegja
ef það er trú okkar að forysta
flokksins fari villur vega.
Verði niðurstaða samningana á
þann veg að grundvallarsjónarmið
EB verði samþykkt af íslendingum
og samningur með því innihaldi
verði síðan staðfestur af Alþingi,
þá er tímabært að líta á þær hug-
myndir sem nýr forsætisráðherra
Svíþjóðar, Carl Bildt, hefurgert til-
lögu um, þ.e.a.s. að Norðurlöndin
gangi sem efnahagsleg og pólitísk
heild inn í EB.
Höfundur er formaður
Verkamannafélagsins Árvakurs á
Eskifirði og varaþingmaður
Sjilfstæðisflokksins á Austurlandi
Ný ríkisstjóm er komin af stað.
Nú er bara að þora og fara ekki í
sama fen og hin fyrri. Hún á að
þora að vera leiðsögumaður þjóðar-
innar á misvindasömum og erfíðum
tímum. Það byrjar ekki vel með kaup-
um og sölum á nýjum glæsibifreiðum
en fólk má ekki búast við að ráðherr-
ar sýni sig á reiðhjóli. Fyrr má nú
vera en fólk verður að gera þá kröfu
að ráðamenn sýni trú sína í verki
og muni að það kemur að skuldadög-
unum. Það er ekki víst hvenær auð-
lindum okkar hefír verið komið svo
fyrir að þangað sé minna að sækja.
Fordæmið verður að koma ofan frá.
Þetta vona ég og veit að ríkisstjóm-
in skilur og vill gera sitt og verða
það leiðarljós sem fólkið lítur upp til
og treystir. Hún verður að vera sjálf-
stæð, þora að gera það sem hún
veit að er til blessunar og láta ekki
villu ljóssins, sem nóg er af í þjóð-
félaginu, hrekja sig af leið.
Ámi Helgason
ann. Og minnka lygina og hálfsann-
leikann og hræsnina.
Höfundur er fréttaritari
Morgunblaðsins í
Stykkishólmi.
Náttúra og galdrar
_________Leiklist______________
Súsanna Svavarsdóttir
Norræna húsið
„TUPILA” og „UAAJEERNEQ”
Silamiut-leikhópurinn frá Græn-
landi var hér í heimsókn um síðustu
helgi og sýndi tvö verk, Tupila og
Uaajeemeq. Leikhópurinn var
stofnaður haustið 1984, í Nuuk, og
hefur það takmark að efla skilning
á Inuitamenningu og veruleika íbúa
Grænlands.
Fyrra verkið, Tupilak, segir frá
því að í gamla daga réðu menn
yfír öflum sem við á síðari tímum
geram ekki lengur. Menn kunnu
ýmislegt fyrir sér og oft var gripið
til svarta galdurs. Eitt af því sem
menn gerðu var að búa til óheilla-
verana Tupilak. Það voru galdra-
menn og -konur sem bjuggu Tupil-
ak til og í þeim eina tilgangi að
drepa. En það er ekki auðvelt að
búa til Tupilak, því ef fórnarlambið
hefur sterka hjálparanda eða kraft
snýr Tupilak aftur til skapara síns,
drepur hann og eyðir þar með sjálf-
um sér.
Sýningin Tupilak er nútímalegur
dans, án talaðs máls og mjög ólíkt
öllu sem við eigum að venjast hér
í leikhúsinu. Atökin í verkinu er
milli náttúru og galdra, tjáningin
er hrá og hispurslaus og til dæmis
ekki sýnt undir rós að skapari Tupil-
aks hefur mök við hann.
Uaajemeq merkir grímu-sjón-
leikur. Mannfræðingar álíta að slík-
ir leikir hafí komið fram fyrir 3000
árum, en í dag er Uaajeerneq að;
eins leikinn á Austur-Grænlandi. í
verkinu era þijú meginatriði: I
fyrsta lagi, skrípalæti, skemmtiat-
riði þar sem menn gretta sig og
gera sig eins ljóta og þeir mögulega
geta og gera grín að sjálfum sér
og öðram. í öðra lagi Helgisiðir
fijóseminnar, þar sem fólk skiptir
um kynhlutverk, og í þriðja lagi,
að kenna börnum eðli hræðslunnar,
þannig að þau kynnist sönnum ótta
og geti því bragðist við án óðagots
þegar hættu ber að höndum. Uaaje-
erneq er leikið um allan áhorfenda-
salinn, persónurnar glenna sig og
geifla og skaka sér framan í áhorf-
endur, smjúga inn á milli sætarað-
anna og klifra yfír stóla og fólk.
í Silamiut-Ieikhópnum sem sýndi
í Norræna húsið um helgina voru
leikendur þau Simon Lövström,
Rink Egede, Laila Hansen, Hiels
Egede Höegh, Anda Kristiansen,
Agga Olsen og Marius Olsen. Verk-
in sem þau sýndu voru lífleg og
skemmtileg, þótt Uaajerneq hafí
ekki verið eins skemmtileg útfærsla