Morgunblaðið - 16.10.1991, Síða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 16. OKTÓBER 1991
Aung San Suu Kyi hlýtur friðarverðlaun Nóbels:
Búrmamenn áræða ekki
að fagna af ótta við herinn
Stjórnarerindrekar búast við að harðstjórnin aukist enn
Rajigoon, Bangkok. Reuter.
FRÉTTIN um að Aung San Suu Kyi, leiðtogi stjórnarandstöðunn-
ar í Búrma, hlyti friðarverðlaun Nóbels í ár fór í gær eins og
logi yfir akur í Rangoon, höfuðborg landsins, en borgarbúar
áræddu ekki að láta gleði sína í ljós vegna harðsljórnar herforingj-
astjórnarinnar. Ríkisfjölmiðlarnir í landinu, sem lúta strangri
stjórn herforingjanna, hafa ekki skýrt frá verðlaunaveitingunni
og stjórnin hefur ekki Ijáð sig um hana opinberlega. Sljórnarerin-
drekar í höfuðborginni telja að verðlaunin verði til þess að herfor-
ingjarnir herði enn tökin.
Fréttin barst mann fram af
manni í Rangoon fyrir tilstilli fólks,
sem heyrði hana í erlendum út-
varpsstöðum, svo sem breska út-
varpinu BBC. Stjórnarerindrekar
sögðu að hún væri mikil hvatning
fyrir íbúana, sem risu upp gegn
herforingjastjórninni árið 1988, er
hundruð þúsunda manna efndu til
mótmæla í höfuðborginni og kröfð-
ust lýðræðis.
Fáir áræddu hins vegar að fagna
tíðindunum af ótta við herinn, sem
varð þúsundum manna að bana
þegar hann braut andófið 1988 á
bak aftur og hefur fangelsað hvern
þann sem andmælir stjórninni. íbú-
ar Rangoon sögðu að hermenn
héldu enn uppi ströngu eftirliti á
götunum og hefðu fyrir tveimur
vikum hafíð að nýju fyrirvaralausar
húsrannsóknir á nóttunni til að leita
uppi andófsmenn. „Fólk segist
himinlifandi en það segir ekkert
uppnátt þái' seni þáo véit ékki hvörj-
um hægt er að treysta,” sagði íbúi
höfuðborgarinnar.
Aung San Suu Kyi er leiðtogi
Lýðræðisfylkingarinnar, sem vann
yfirburðasigur í kosningum í fyrra
þótt hún væri í stofufangelsi meðan
á kosningabaráttunni stóð. Her-
foringjastjórnin virti hins vegar úr-
slitin að vettugi og iét handtaka
flesta leiðtoga fylkingarinnar. Frið-
arverðlaunahafinn hefur verið í
stofufangelsi í tvö ár.
Forsætisráðherra Tælands, An-
and Panyarachun, sagði að stjórn
sín myndi halda nánum tengslum
við herforingjastjórnina í Búrma.
Tælenski herinn skipaði hann í
embættið eftir valdarán hans í
febrúar.
Stjórnvöld í nágrannaríkjunum
Singapore og Malasíu, sem hafa
einnig haft tengsl við stjórnina í
Búrma, tjáðu sig ekki um verð-
launaveitinguna. Fjölmiðlar í Kína
skýrðu ekki frá tíðindunum en talið
er að herforingjastjórnin geti áfram
reitt sig á stuðning þarlendra
stjórnvalda.
Reuter
Verður Kiichi Miyazawa næsti
forsætisráðherra Japans?
Kiichi Miyazawa tilkynnti í gær að hann hygðist gefa kost á sér í
embætti leiðtoga Frjálslynda demókrataflokksins, stjórnarflokksins
í Japan, og er hann talinn líklegastur til að verða fyrir valinu. Á
myndinni hellir hann viskíi á grafstein læriföður síns í pólitíkinni,
Shigesaburo Maeo, fyrrum forseta efri deildar japanska þingsins,
eftir að hafa tilkynnt ákvörðun sína.
Arsfundur Alþjóðagjaldeyrissjóðsins og Alþjóðabankans:
Hvatt til aðhalds í ríkisfjármálum
Bangkok. Reuter.
ÁRSFUNDUR Alþjóðagjaldeyrissjóðsins og Alþjóðabankans var sett-
ur í Bangkok í gær. Seðlabankastjóri Japans, Yasushi Mieno, hvatti
nokkur af helstu iðnríkjum heims til að spara og draga úr fjárlaga-
halla sínum til að þau gætu lagt sitt af mörkum til enduruppbygging-
ar í Miðausturlöndum og til aðstoðar Sovétmönnum og Austur-Evr-
ópuþjóðum.
Mieno sagði að efnahagsþensla
væri almennt ríkjandi 1 heistu idn-
ríkjum heims. Ríkin þyrftu að grípa
til aðhaldsaðgerða til að stuðla að
áframhaldandi vexti án þess að
honum fylgdi aukin verðbólga og
tryggja um leið að ríkisútgjöldin
verði
í samræmi
við
Stjórnvöld i Kanada,
tekjumar.
á liaiiu og
einkum í Bandaríkjunum hafa sætt
vaxandi gagnrýni vegna ijárlaga-
halla.
Nicholas Brady, ijármálaráð-
herra Bandaríkjanna, fjallaði í ræðu
sinni einkum um vandamát sem
blasa við Sovétmönnum. Hann
sagði að Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn
og Alþjóðabankinn þyrftu að taka
upp „nýjar aðferðir í starfsemi
sinni” til að aðstoða Sovétmenn og
Austur-Evrópuþjóðirnar við að
koma á fijálsum markaðsbúskap.
* tl- • » H • AAi írMnr-i A rv-,41
AipjOOagjaiucynööjuúuriiiii
ar að þörfin fyrir aukna fjárhagsað-
stoð í Miðausturlöndum, Austur-
Evrópu og Sovétríkjunum kunni að
nema allt að 100 milljörðum dala á
ári (6.000 milljörðum ÍSK). Michel
Camdessus, framkvæmdastjóri
sjóðsins, sagði að hægt yrði að finna
þessa fjármuni ef iðnríkin minnk-
uðu fjárlagahalla sinn og öll ríki
heims einbeittu sér að því að draga
úr hergagnaframleiðslu sinni og
niðurgreiðslum til landbúnaðar.
Lewis Preston, forseti Alþjóða-
Kanlfflu« aanrrlí q,3, aiiklh ofHrcniirn
MMgVt v*v -
eftir Ijármagni myndi koma sér illa
fyrir þróunarríkin. Hann og Cam-
dessus hvöttu iðnríkin tii að auka
aðstoðina við fátækustu ríki heims.
Vitnaleiðslum lokið vegna tilnefningar Clarence Thom-
as í embætti hæstaréttardómara:
Menn engn nær um hvor
aðalpersónanna tveggja
sé meinsærismaðurinn
Washington. Daily Telegraph.
ÞEGAR öldungadeildarmaðurinn Joe Biden sló fundarhamrinum í
borðið til marks um að yfirheyrslum vegna tilnefningar dómarans
Clarence Thomas í embætti hæstaréttardómara væri lokið, voru
menn engu nær um hver væri meinsærismaðurinn, dómarinn eða
lagaprófessorinn og fyrrum hægri hönd hans, Anita Hill. Vitnaleiðsl-
urnar voru sýndar i beinni útsendingu bandarískra sjónvarpsstöðva
og þóttu þær slá bestu sápuóperum við.
Þótt aðalleikararnir væru oft
trúverðugir var sú mynd sem þeir
drógu upp af sjálfum sér ekki allt-
af mjög sannfærandi. Báðir höfðu
hlotið harða þjálfun hjá aðstoðar-
mönnum sínum. Lagaprófessorinn
hafði jafnvel leigt kynningarfyrir-
tæki til þess að draga upp ákveðna
mynd af sér og koma henni á fram-
færi. Thomas dómari hafði hjörð
ráðgjafa í kringum sig sem komu
úr röðum aðstoðarmanna George
Bush Bandaríkjaforseta og öldung-
ardeildarmanna Repúblikana-
flokksins.
Óttaðist uppsögn
Anita Hill hélt því fram við vitna-
leiðslurnar að í einfeldni sinni sem
25 ára nýgræðingur í starfí hefði
hún óttast að verða rekin úr starfi
og standa á götunni Ijóstraði hún
því upp að yfirmaður hennar,
Thomas dómari, væri kynóður
maður sem gortaði stöðugt af getu
sinni til að veita konum kynferðis-
legan unað.
Þessum málflutningi var hrundið
mjög sannfærandi á sunnudag og
mánudag er fjöldi fyrrum sam-
starfsmanna Hill og Thomas hjá
opinberri stofnun sem tryggja skal
jafnan rétt til vinnu. Þeim bar sam-
an um að Anita Hill væri greind
og sjálfsörugg, jafnvel oflætisfull
ung kona, sem ólíkleg hefði verið
til að byrgja kynferðislega niður-
lægingu, sem hún kvæðist hafa
sætt af hálfu dómarans, innra með
sér. Enginn þeirra sagðist minnast
neins óeðlilegs við samband þeirra
á vinnustað og heldur tók enginn
undir með Hill að Thomas hefði
verið „saurugt orðbragð” tamt í
munni.
Hins vegar tókst stuðnings-
mönnum Thomas ekki að sýna
fram á að Anita Hill væri kona sem
væri gröm yfir því að hafa verið
hafnað en ein fyrrum samstarfs-
kona þeirra gat sér til um að lík-
lega hefði lagaprófessorinn sóst
eftir kynferðislegu sambandi við
Thomas.
Blanda af heilögum Tómasi
og Móður Teresu
í vitnaleiðslunum hélt Clarence
Thomas því fram að persónuleika
sínum og hjartalagi væri best lýst
á þann veg að hann væri nokkurs
konar sambland af ítalska heim-
spekingnum og guðfræðingnum
heilögum Tómasi frá Aquino, sem
uppi var'á miðöldum, og Móður
Teresu. Fyrrum bekkjarfélagar
hans við Yale-háskólann tóku ekki
undir það; sögðu hann harðbijósta
og virðingarlausa manngerð sem
hefði skemmt sér við að horfa á
saurugar kvikmyndir. Ein bekkjar-
systranna, Lovida Coleman, sagði
í blaðaviðtali að Thomas hefði
stundum sagt bekkjarsystkinum
sínum frá myndunum og lýsingarn-
ar verið safaríkar. Þær hefðu verið
fremur teknar sem gróf fyndni og
á engan hátt verið móðgandi.
Athygli vakti að engin kona önn-
ur, sem yfirheyrð var og starfað
hafði með Thomas dómara, hafði
orðið fyrir þeirri reynslu sem Anita
Ilill kveðst hafa orðið að ganga í
gegnum. Kynóðir menn skilja
venjulega eftir sig slóð særðra
kvenna sem telja sér hafa verið
gróflega misboðið. Eina fyrrum
starfsystir Anitu Hill sem kvaðst
hafa eitthvað upp á Thomas dóm-
ara að klaga, Angela Wright, baðst
undan því að sitja fyrir svörum og
skilaði hún skriflegum vitnisburði
þar sem hún fullyrti að Thomas
hefði ítrekað spurt um bijóstastærð
hennar. Hann svaraði með því að
Reuter
Anita Hill kemur til blaðamannafundar í Oklahomaháskólanum
í Oklahomaborg á mánudag þar sem hún þakkaði stúdentum
fyrir stuðning í vitnaleiðslunum í öldungadeild Bandaríkjaþings
þar sem hún bar vitni gegn Clarence Thomas, fyrrum yfirmanni
sínum, sem George Bush Bandaríkjaforseti hefur tilnefnt í dóma-
rasæti við Hæstarétt bandaríkjanna.
halda því fram að Wright hefði
verið ónytjungur sem rekinn hefði
verið úr starfi fyrir að kalla sam-
kynhneigðan samstarfsmann sinn
kynvilling.
Samúðin með dómaranum
Skoðanakannanir sýna að
bandarískur almenningur hefur
tekið afstöðu með Thomas dómara,
bæði af samúð yfír þeirri meðferð
sem hann hefur orðið að sæta við
vitnaleiðslurnar og einnig vegna
ósamræmis í framburði Anitu Hill.
Skýringar hennar hvers vegna hún
beið í áratug með að segja frá fram-
komu dómarans í sinn garð þykja
ekki trúverðugar. Hún þykir heldur
ekki hafa lagt fram haldbæra skýr-
ingu á því hvers vegna hún fylgdi
Thomas úr einu starfi í annað og
af hvetju hún hefði haldið góðu
sambandi við hann eftir að leiðir
þeirra skildu, en hún hringdi meira
að segja í hann sérstaklega til að
óska honum til hamingju er hann
hafði gengið öðru sinni í hjónaband.
Leiðarahöfundar bandarískra
blaða voru ekki á einu máli um
hvort staðfesta bæri tilnefningu
Thomas í embætti hæstaréttar-
dómara. Blöð eins og New York
Times, New York Newsday, New
York Daily News, Boston Globe,
Philadelphia Inquirer og Los Ange-
les Times lögðust gegn tilnefningu
hans en New York Post, Washing-
ton Times, Chicago Tribune, Hous-
ton Post, Houston Chronicle og
Washington Times studdu tilnefn-
ingu hans. Blöðin voru þó á einu
máli um að vitnaleiðslurnar hefðu
verið sorglegar og þær væru svart-
ur kafli í bandarískri sögu. Sú að-
ferð sem beitt væri við að velja
hæstaféttardómara, að efna til op-
inberra vitnaleiðsla, skilaði engu
því menn væru engu nær um sann-
íeika málsins og hvort dómarinn
væri hæfur til að gegna starfi eður
ei.
T