Morgunblaðið - 16.10.1991, Qupperneq 21

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 16. OKTÓBER 1991
21
Ronald Coase, nýr nóbelsverðlaunahafi í hagfræði:
Skilgreindi stofnana-
mynstur hagkerfisins
Stokkhólmi. Reutor.
RONALD Coase, prófessor við Chicago-háskóla, hlaut Nó-
belsverðlaunin í hagfræði fyrir árið 1991. Sagði í rökstuðn-
ingi sænsku vísindaakademíunnar, að hann hlyti verðlaunin
fyrir að hafa fyrstur skilgreint „stofnanamynstur hagkerfis-
ins” og fyrir að hafa uppgötvað og útskýrt „mikilvægi við-
skiptakostnaðar og eignarréttinda í efnahagsstarfseminni”.
Coase er fæddur á Englandi
árið 1910 en hefur starfað við
háskólann í Chicago frá því
snemma á sjöunda áratugnum
og vinnur þar enn við rannsókn-
ir. Lars Werin, prófessor við
Stokkhólmsháskóla og félagi í
vísindaakademíunni, sagði í gær,
að Coase hefði gert lögmálin um
viðskiptakostnað og eignarrétt-
indi að kenningu, sem aukið
hefði mönnum skilning á efna-
hagsstarfseminni. Hóf hann
þetta starf þegar á fjórða áratug
aldarinnar en það naut ekki al-
mennrar viðurkenningar fyrr en
á áttunda og níunda áratugnum.
Coase sýndi fram á, að venju-
legar efnahagskenningar væru
ófullnægjandi vegna þess, að
þær tækju ekki tillit til kostnað-
arins við viðskipti og til stjórnun-
arkostnaðar. „Þessi kostnaður
er hins vegar' umtalsverður og
ekki lítill hluti af því fjármagni,
sem notað er í efnahagslífinu,”
sagði í rökstuðningi vísindaaka-
demíunnar.
Coase gerði greinarmun á
ýmsum tegundum viðskipta-
kostnaðar og „ruddi þar með
brautina fyrir kerfisbundinni
greiningu á stofnunum í hag-
kerfinu og mikilvægi þeirra”.
Hann kenndi einnig, áð nauðsyn-
legt væri að skilgreina réttinn
til að nota vörur og framleiðslu-
tæki en ekki aðeins vörurnar og
framleiðslutækin sjálf. Sagði í
áliti akademíunnar, að þessi rétt-
ur eða „eignarréttindi” væru
einn af hornsteinum rétts skiln-
ings á stofnanamynstri hagkerf-
isins.
Ronald Coase var í sumarfrii
í Frakklandi þegar tilkynnt var
um Nóbelsverðlaunin en verð-
launaféð er um 60 milljónir ísl.
kr. Eru hagfræðiverðlaunin
raunar ekki rannin frá Alfred
Nobel sjálfum því að þau voru
fyrst veitt árið 1969 og þá fyrir
tilstilli sænska seðlabankans.
Þetta er annað árið í röð, sem
fræðimaður við Chicago-háskóla
fær hagfræðiverðlaunin en í
Konald Coase
fyrra hlaut þau Merton Miller.
Áðrir Chicago-menn, sem hafa
hlotið þau, eru George Stigler,
1982; Theodore Schultz, 1979;
Milton Friedman, 1976; Herbert
Simon, 1978, og Paul Samuel-
son, 1970. Háskólinn í Chicago
á aldarafmæli á þessu ári og á
þessum tíma hafa honum og
starfsmönnum hans fallið 62
Nóbelsverðlaun í skaut. Kemst
enginn annar skóli með tærnar
þar sem hann hefur hælana í því
efni.
Danmörk:
Vatnsflóð
tefur gerð
ganga undir
Stóra-Belti
Kaupmannahöfn. Reuter.
VATN og aur streymdu á mánu-
dag inn í lestagöng, sem verið
er að bora undir Stóra-Belti í
Danmörku. Gríðarstórir borar
fóru í kaf og starfsmenn urðu
að flýja úr göngunum. Þeir björ-
guðust allir.
Ekki var ljóst hvort vatnið kom
niður um loft ganganna eða hvort
borað var í á sem rennur neðan-
jarðar.
Göngin eiga ásamt brú að
tengja Sjáland og Jótland og áætl-
aður kostnaður þeirra er um 19
milljarðar danskra króna (173
milljarða ÍSK). Fjölmörg vandamál
hafa komið upp frá því hafist var
handa við boranir fyrir fjórum
áram. Ráðgert var í fyrstu að ljúka
göngunum fyrir lok ársins 1994
en boranirnar era þegar ári á eft-
ir áætlun. Búist er við að slysið á
mánudag teiji framkvæmdir enn
frekar.
Mið-Austurlönd:
Friðarráð-
stefna hefjist
í Lausanne
29. október
Daniaskus, Amman. Reuter.
JAMES Baker, utanríkisráð-
herra Bandaríkjanna, hélt í gær
frá Jórdaníu til Damaskus til
fundar við Assad Sýrlandsfor-
seta. Er talið að hann ætli m.a.
að hvetja Sýrlendinga til að hefja
tvíhliða viðræður við Israela um
ýmis málefni, s.s. afvopnun og
skiptingu á vatnslindum. Pa-
lestínskir heimildarmenn sögðu
í gær að Bandaríkjamenn hefðu
lagt til að ráðstefna um frið í
Miðausturlöndum færi fram í
Lausanne í Sviss frá 29. október.
Enn eru mörg önnur málefni
óleyst ef halda á friðarráðstefnu
um málefni Mið-Austurlanda í lok
mánaðarins eins og Baker stefnir
að. Ber þar hæst deilu um hvernig
eigi að velja fulltrúa Palestínu-
manna á ráðstefnuna.
Háttsettir fulltrúar Palestínu-
manna á hernumdu svæðunum áttu
í gær viðræður við stjórnvöld í Jórd-
aníu. Komu þeir til höfuðborgarinn-
ar Amman um svipað leyti og Bak-
er hélt þaðan eftir viðræður sínar
við Hussein konung.
Frelsissamtök Palestínu (PLO)
hafa á undanförnum dögum reynt
að semja um betri skilmála varð-
andi þátttöku Palestínumanna á
ráðstefnunni. Telja margir innan
raða PLO að ekki sé hægt að ganga
að þeim kröfum sem ísraelar hafa
sett upp en stjórnvöld í ísrael krefj-
ast þess m.a. að þau verði að fá
að samþykkja alla fulltrúa Pa-
lestínumanna á ráðstefnunni.
í dag ætlar miðstjórn PLO að
koma saman í Túnis og ákveða
hvort af þátttöku Palestínumanna
á ráðstefnunni verður. Helst hefur
verið talið koma til greina að Jórd-
anir og Palestínumenn sendi sam-
eiginlega sendinefnd á ráðstefnuna.
Þú svalar lestrarþörf dagsins ^
ásídum Moggans!
PS/2
Fyrirmynd annarra tölva

■... rsÉ
:
Enn tekur IBM forystuna!
IBM hefur sett á markaðinn nýja tölvu, sem
leysir af hólmi PS/2 30 og 30-286 tölvurnar,
sem notið hafa mikilla vinsælda. Nýju tölvurnar
eru IBM PS/2 35SX og PS/2 35LS.
IBM PS/2 35 einkatölvan er enn ein rós í
hnappagat IBM. Hún hentar jafnvel til einka-
nota, sem sjálfstæð vél ífyrirtækjum eða tengd
inn átölvunet.
IBM - valkostur fyrír vandláta
Ódýr og góð lausn
Nýr samningur við IBM gerir okkur mögulegt
að bjóða IBM PS/2 35 tölvurnar á verði sem
allir ráða við.
IBM
PS/2 35-043 borðvél/gólfvél
386 SX 20MHZ
2 MB vinnsluminni, stækkanlegt
40 MB hraðvirkur diskur 17 MS
1.44 MB 3.5“ disklingadrif
8515 VGA litaskjár
Dos5.0
Verð frá
kr. 144.900, ■ m/vsk.
Brautarholti 8, Pósthólf 5193,125 Reykjavík
Sími 615833, fax 621531.