Morgunblaðið - 22.10.1991, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 22. OKTÓBER 1991
tr
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Árvakur h.f., Reykjavík
Flaraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Björn Vignir Sigurpálsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal-
stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar-
gjald 1200 kr. á mánuði innanlands. f lausasölu 110 kr. eintakið.
U ndir búningiir op-
inberra fram-
kvæmda
Mistökin eru til þess að læra
af þeim. Umræður und-
anfarnar vikur um umfram-
kostnað við byggingu ráðhúss-
ins og útsýnishúss Hitaveitunn-
ar á Öskjuhlið hafa orðið til
þess að beina athygli að undir-
búningi opinberra fram-
kvæmda af ýmsu tagi. Dragi
menn réttar ályktanir af þeim
umræðum eiga þær að geta
orðið til þess að betur verði
staðið að málum í framtíðinni.
Morgunblaðið íjallaði í fyrra-
dag ítarlega um umframkostn-
að, sem orðið hefur við bygg-
ingar og breytingar á opinber-
um mannvirkjum á síðustu
árum. Niðurstaða sérfræðinga,
þ.e. verkfræðinga, arkitekta og
annarra hönnuða, er í megin-
atriðum sú, að æskilegt sé, að
hönnun mannvirkis sé lokið að
langmestu leyti áður en fram-
kvæmdir heijast. í sumum
þeirra tilvika a.m.k., sem mest
hafa verið um rædd að undan-
förnu hefur hönnunarvinna
staðið yfir samhliða byggingar-
framkvæmdum og raunar hef-
ur stundum verið um að ræða
verulegar breytingar á bygg-
ingum frá upphaflegum hug-
myndum.
Stefán Hermannsson, að-
stoðarborgarverkfræðingur,
sagði í Morgunblaðinu í fyrra-
dag: „Algengast er að hönnun-
arvinnu sé lokið áður en fram-
kvæmdir hefjast og þá eru for-
sendur til að gera áætlanir mun
betri en ella og frávik algeng
upp á 10%.” En Stefán Her-
mannsson segir jafnframt: „Ég
tel mjög vafasamt í stórum
mannvirkjum að ætla aðleikna
hveija einustu teikningu fyrir-
fram, þannig að hægt sé að sjá
mannvirkið á borðinu áður en
byrjað er á framkvæmdum.
Undirbúningsvinna tæki mörg
ár og hefði í för með sér mik-
inn kostnað.”
Pétur Stefánsson, aðstoðar-
framkvæmdastjóri Almennu
verkfræðistofunnar, segir m.a.
um ástæður þess, að áætlanir
standist ekki: „Meginorsakirn-
ar eru þær, að mannvirki breyt-
ast á hönnunartímanum eftir
að frumáætlun er gerð og því
er fyrstu gráðu kostnaðaráætl-
un oft og tíðum í allt annars
konar mannvirki en byijað var
á upphaflega, sem er eðlileg
þróun í hönnuninni.”
Jóhann Bergþórsson, for-
stjóri .Hagvhckis. hf., segir um
sama mál: „Fyrst og fremst
fara áætlanir úr böndunum
vegna þess, að nægileg gögn
liggja ekki fyrir þegar áætlana-
gerðin fer fram. I annan stað
koma til breytingar á bygging-
artímanum, sem eru mjög dýr-
ar. Sá hringlandaháttur er
hvorki verkkaupa né verktaka
í hag.”
Athyglisverð eru ummæli
Sigurðar Gísla Pálmasonar,
stjórnarformanns Hagkaups.
Hann segir m.a. um væntanleg-
ar byggingarframkvæmdir fyr-
irtækisins í Kópavogi: „Því mið-
ur var fullnaðarhönnun Kringl-
unnar ekki lokið áður en byijað
var að byggja og það myndum
við aldrei endurtaka. Kostnað-
araukinn við slíkt verklag er
geysihár og getur hæglega
skilið milli lífs og dauða.”
Hér tala menn, sem hafa
reynslu bæði af hönnun og
framkvæmdum, sem hönnuðir,
verktakar og verkkaupar. Meg-
inniðurstaða þeirra er sú, að
nauðsynlegt sé, að hönnunar-
vinnu sé lokið áður en fram-
kvæmdir hefjast og að breyt-
ingar á byggingartíma séu afar
kostnaðarsamar, þótt aðstoðar-
borgarverkfræðingur hafi
nokkurn fyrirvara á varðandi
sérstök mannvirki, Með hlið-
sjón af fenginni reynslu, bæði
með ráðhús, útsýnishús Hita-
veitu og nokkrar aðrar bygg-
ingar, sem hafa verið í sviðs-
ljósinu á undanförnum árum
vegna umframkostnaðar, sýn-
ist sá lærdómur, sem draga
má af þessum málum vera sá,
að undirbúningur þurfi að vera
vandaður áður en framkvæmd-
ir hefjast. En jafnframt bendir
Pétur Stefánsson á, að of lang-
ur framkvæmdatími geti líka
verið kostnaðarsamur og bend-
ir á Þjóðarbókhlöðuna í því
sambandi.
Það er engin ástæða til að
líta á þessi vandamál í sam-
bandi við opinberar fram-
kvæmdir sem einhver pólitísk
feimnismál. Hér er um að ræða
almannafé og umsjónarmönn-
um þess ber skylda til að fara
eins vel með þá fjármuni og
kostur er. Fengin reynsla af
þeim byggingum, sem um hef-
ur verið rætt, sýnir nauðsyn
þess, að undirbúa framkvæmd-
ir betur áður en þær hefjast.
Sjálfsagt er að taka mið af
þeirri reynslu í framtíðinni.
Fylgisþpóun á árinu
Vikmörk
100%
90
80
70
60
50-
40
30
20
15
10
5
0
■»
Febrúar '91 Mars '91 Apríl '91 Kosningar Júní '91 Október '91
AðPir
Skoðanakönnun Félagsvísindastofnunar:
Andstæðingar ríkis-
stjórnariiinai* 51,2%
fylgismenn 35,5%
Stj órnarflokkarnir samanlagt með 46,2% fylgi
ANDSTAÐA við ríkisstjórn Davíðs Oddssonar hefur aukizt veru-
lega frá því í júní síðastliðnum samkvæmt niðurstöðum skoðana-
könnunar, sem Félagsvísindastofnun Háskóla íslands gerði fyr-
ir Morgunblaðið 11. til 19. október. Er spurt var: „Hvort mund-
ir þú segja að þú værir stuðningsmaður ríkisstjórnarinnar eða
andstæðingur?” svöruðu 35,5% því til að þeir væru stuðnings-
menn ríkisstjórnarinnar, 13,3% sögðust hlutlausir og 51,2% lýstu
sig andstæðinga stjórnarinnar. í könnun Félagsvísindastofnunar
í júní síðastliðnum var ómarktækur munur á stuðningi og and-
stöðu við ríkisstjórnina. Andstæðingar hennar voru þá 39,6%,
stuðningsmenn 41,3% og hlutlausir 19,1%.
hins stjórnarflokksins, Alþýðu-
flokks, er hins vegar mun meiri
andstaða við stjórnina eða 25,6%.
Rúmlega 60% af stuðningsmönn-
um Alþýðuflokksins segjast
hlynntir stjórninni. í skoðanakönn-
unum á . tíma fyrrverandi ríkis-
stjórnar var sömuleiðis ævinlega
mest andstaða við stjórnina meðal
stuðningsmanna Alþýðuflokks, frá
fjórðungi og allt að þriðjungi.
í stuðningshópi stjórnarand-
stöðuflokkanna er lítinn stuðning
við stjórnina að finna. Af stuðn-
ingsmönnum Framsóknarflokks
eru 87% andvígir stjórninni, 93,4%
Alþýðubandalagsfólks og 82,5%
þeirra, sem segjast myndu kjósa
Kvennalistann.
í könnun Félagsvísindastofnun-
ar var jafnframt spurt um stuðn-
ing við stjórnmálaflokkanna. Þijár
spurningar voru lagðar fyrir svar-
endur í því skyni að fækka ó-
ákveðnum svarendum. Fyrst var
spurt: „Ef alþingiskosningar væru
haldnar á morgun, hvaða flokk eða
lista heldurðu að þú myndir
kjósa?”. Þeir, sem svöruðu „veit
ekki” við þessari spurningu, voru
spurðir áfram: „En hvaða flokk
eða lista heldurðu að líklegast'sé
að þú myndir kjósa?”. Þeir, sem
enn sögðust ekki vita, voru spurð-
ir í þriðja sinn: „En hvort heldurðu
..að.sé^líklegra að þú k.jósir...Sjálf-
Könnun Félagsvísindastofnunar
var gerð dagana 11. til 19. októ-
ber. Til viðmiðunar má nefna að
umræður um stefnuræðu forsætis-
ráðherra á Alþingi voru 10. októ-
ber, sama dag og „Hvíta bókin”,
stefna og starfsáætlun ríkisstjórn-
arinnar, var lögð fram. Tekið var
1.500 manna tilviljunarúrtak úr
þjóðskrá. Viðtöl voru tekin i síma
og fengust alls svör frá 1057
manns, sem er 70,5% svarhlutfall.
Nettósvörun — þegar dregnir hafa
verið frá nýlega látnir, erlendir
ríkisborgarar pg fólk sem dvelur
erlendis — er 73,5%. Félagsvís-
indastofnun telur fullnægjandi
samræmi milli skiptingar úrtaks-
ins og þjóðarinnar allrar eftir
aldri, kyni og búsetu og að því
megi ætla að úrtakið endurspegli
þjóðina, 18 til 75 ára, allvel.
Fjórðungur krata á móti
stjórninni
Þegar skoðað er hvernig stuðn-
ingi við ríkisstjórnina er háttað
meðal stuðningsmanna hvers
stjórnmálaflokks um sig kemur í
ljós að stjórnin nýtur mests stuðn-
ings meðal þeirra, sem segjast
myndu kjósa Sjálfstæðisflokkinn
ef nú yrði gengið til kosninga, eða
89%. Aðeins 3,4% stuðningsmanna
Sjálfstæðisflokks segjast andvígir
stjórninni. MeðaL stuðningsmanna
stæðisflokkinn eða einhvern annan
flokk eða lista?”. Eftir tvær fyrstu
spurnin'garnar voru 13,1% kjós-
enda enn óráðnir, en eftir að þeir
höfðu verið spurðir þriðju spurn-
ingarinnar var hlutfall óráðinna
aðeins 2,8% og 7,5% neituðu að
svara.
Stjórnarflokkarnir í
minnihluta
Þegar litið er á svör við öllum
þremur spurningunum samanlögð
og aðeins tekið tillit til þeirra, sem
svöruðu, kemur í ljós að 35,1%
segjast myndu kjósa Sjálfstæðis-
flokkinn ef nú yrði gengið til kosn-
inga. Flokkurinn fékk hins vegar
38,6% í síðustu kosningum og
37,8% í könnun Félagsvísinda-
stofnunar í júní. Fylgistap flokks-
ins frá kosningum er 3,5%, sem
er meira en nemur skekkjumörk-
um. Fylgistap Alþýðuflokksins frá
kosningum er sömuleiðis tölfræði-
lega marktækt. Flokkurinn fær í
könnuninni 11,1% en 15,5% í kosn-
ingunum. Útkoma flokksins er
svipuð og í síðustu könnun Félags-
vísindastofnunar. Samanlagt hafa
stjórnarflokkarnir fylgi minnihluta
svarenda, eða 46,2%. I kosningun-
um fengu þeir samanlagt 54,1%.
Alþýðubandalag bætir mestu
við sig
Framsóknarflokkurinn fær
svipaða útkomu og í síðustu könn-
un; 22,2% segjast myndu kjósa
hann nú. Þetta er aukning um
3,3% frá kosningum, sem er um-
fram skekkjumörk. Alþýðubanda-
lagið sækir mest í sig veðrið af
stjórnarandstöðuflokkunum og
fær nú 19,5%, en fékk 14,4% fylgi
í kosningunum. Sömuleiðis bætir
Kvennalistinn verulega við sig, fær
nú 11,4% fylgi, en hafði 8,3% í
kosningunum. Fylgi annarra
flokka en þeirra fimm, sem eiga
menn á þingi, er óverulegt.
Kvennalisti með 17,4% í
Reykjavík
Er litið er á fylgi flokkanna
eftir landshlutum má sjá að báðir
stjórnárflokkarnir njóta meira
fylgis í þéttbýlinu suðvestanlands
en á landsbyggðinni. Á lands-
byggðinni er Framsóknarflokkur-
inn langstærstur, með 37,8% fylgi.
Fylgi Alþýðubandalagsins er hins
vegar jafnara eftir landshlutum
en í mörgum fyrri könnunum.
Kvennalistinn nýtur sérstaklega
mikils fylgis í Reykavík, 17,4%.
Á meðfylgjandi mynd má sjá
samanburð fylgis flokkanna í
könnuninni við útkomu þeirra í
Alþingiskosningunum í apríl og í
síðustu skoðanakönnunum Félags-
vísindastofnunar. Athygli er vakin
á að á súlunum, sem sýna nýjustu
niðurstöðurnar, eru sýnd skekkju-
mörk. Skekkjumörkin eru mismik-
il eftir því hversu mikið fylgi flokk-
ur hefur. Þannig eru skekkjumörk-
in fyrir Sjálfstæðisflokkinn 3,2%
til eða frá, sem þýðir að miðað við
úrtaksstærð og fjölda svarenda,
sem segjast styðja flokkinn
(35,1%), má ætla með talsverðri
vissu að flokkurinn njóti stuðnings
31,9% til 38,3% kjósenda. Fyrir
minni flokka eru vikmörkin minni,
t.d. 2,1% fyrir Alþýðuflokkinn.
Hvort mundir þú segja að þú værir stuðningsmaður ríkisstjórnarinnar
eða andstæðingur? Afstaða til ríkisstjórnarinnar og samanburður við könn-
un Félagsvísindastofnunar í júní 1991.
Fjöldi
Hlutfall
Hlutfall,
þeir sem svara
Júní
1991
Stuðningsmaður 356 33,7 35,5 41,3
Hlutlaus 134 12,7 13,3 19,1
Andstæðingur 514 48,6 51,2 39,6
Neitar/veit ekki 53 5,0 - -
Afstaða til ríkisstjórnarinnar, greint eftir stuðningi við flokka
A B D G V Óráðnir
Stuðningsmaður 60,3 5,8 89,0 2,9 6,3 19,3
Hlutlaus 14,1 7,1 7,6 3,6 11,3 27.0
Andstæðingur 25,6 87,0 3,4 93,4 82,5 53,7
Fjöldi 78 154 264 137 80 285
Hlutfall 100% 100% 100% 100% 100% 100%
Fylgi stjórnmálaflokka greint eftir landshlutum.
Reykjavík Reykjanes Önnur kjördæmi
Alþýðuflokkur 13,5 11,9 7,8
Framsóknarflokkur 9,7 17,9 37,8
Sjálfstæðisflokkur 39,7 41,7 25,7
Alþýðubandalag 19,0 20,6 19,2
Kvennalisti 17,4 7,8 7,8
Aðrir flokkar/listar 0,6 0,0 1,6
Samtals 100% 100% 100%
Fjöldi 310 218 307
25 ^
_______________MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 22. OKTÓBÉR 1991_
Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn og Alþjóðabankinn:
Hægfara efnahags-
bata spáð á næsta árí
Ekki ágreiningnr um hugmyndafræði lengur - Allir vilja nú markaðshyggju
ÁRSFUNDIR Alþjóðagjaldeyrissjóðsins, Alþjóðabankans og systurstofn-
ana hans voru haldnir í Bangkok í síðustu viku. Af Islands hálfu sóttu
fundina Jón Sigurðsson, iðnaðar- og viðskiptaráðherra, Friðrik Sophus-
son, fjármálaráðherra, Jóhannes Nordal, seðlabankastjóri, og Ólafur
ísleifsson, forstöðuniaður alþjóðadeildar Seðlabankans. Þeir Jóhannes
Nordal og Friðrik Sophusson sögðu í samtölum við Morgunblaðið að
þetta hefðu verið markverðir fundir m.a. fyrir þá sök að enginn hug-
myndafræðilegur ági’einingur hefði komið þar fram eins og jafnan
áður - allir vildu nú markaðshyggju. Svo og vegna þess að Sovétríkin
hefðu nú í fyrsta sinn átt fulltrúa á fundunum.
„Ég býst við að flestum hafi þótt
þessi fundur marka tímamót fyrir
þá sök að þetta var í fyrsta skipti
sem ríki sem áður voru hluti Sovét-
ríkjanna voru þátttakendur. Því má
segja að í fyrsta sinn nái þessi sam-
tök með einuin eða öðrum hætti til
alls heimsins,” sagði dr. Jóhannes
Nordal í samtali við Morgunblaðið.
Jóhannes sagði að Sovétríkin væru
enn ekki orðnir formlegir þátttakend-
ur í Alþjóðagjaldeyrissjóðnum eða
Alþjóðabankanum, en komin væri á
föst samvinna, þannig að fulltrúar
frá þeim hefðu tekið þátt í umræðum
að vissu marki.
Jóhannes sagði að mikið hefði
verið fjallað um það á fundinum
hvernig Vesturlöndin geta orðið Sov-
étríkjunum að liði í náinni framtíð.
„Það kom mjög greinilega fram að
menn hafa miklar áhyggjur af efna-
hagsástandi Sovétríkjanna. Menn
voru sammála um að það þarf að
veita Sovétríkjunum mjög mikla
tæknilega aðstoð af ýmsu tagi við
að byggja upp nýtt hagkerfi, en
ágreiningur var kannski meiri um
það að hve miklu leyti og hversu
mikill fjárhagsstuðningur við Sovét-
ríkin sé tímabær núna. En einhvern
verulegan ijárhagsstuðning þurfa
þeir örugglega að fá mjög fljótlega,”
sagði Jóhannes.
Jóhannes var spurður hvort þessi
nýja staða gerði það að verkum að
þróunarlönd þriðja heimsins ættu þá
í harðari samkeppni um lánsfé stofn-
ananna hér eftir: „Það er enginn
vafi á því að þessi geysilega áhersla
sem komin er á Austur-Evrópu og
Sovétríkin hefur valdið því að sumir
óttast að vandamál þriðja heimsins
falli í skuggann. En þá hefur það
nú komið til að með friðsamlegri
horfum í heiminum, þá væri nauð-
synlegt og sjálfsagt að draga veru-
lega úr hernaðarútgjöldum, sem
væru óhóflega mikil. Þessar stofnan-
ir hafa náttúrlega á undanförnum
árum forðast að blanda sér í þau
viðkvæmu mái sem öryggismál þjóða
eru, en það er ljóst að mönnum finnst
nú hafa orðið svo gagnger breyting,
að það sé alveg ótvírætt tilefni til
þess að leita leiða til að lækka út-
gjöld til hermála. Þar væri hægt að
losa mjög mikla fjármuni til þess að
halda uppi þróunarútgjöidum, bæði
innan hvers ríkis fyrir sig og milli
ianda.”
Jóhannes sagði að mikið hefði
verið rætt um horfur í efnahagsmál-
um og efnahagsstjórn. „Varðandi
efnahagsstjórnina þá er skemmst frá
því að segja að nú eru allir markaðs-
hyggjumenn, hvert sem litið er. Þær
umræður sem oft áttu sér stað um
mismunandi hagkerfi og mismunandi
grundvallarleiðir til þess að leysa
vandann eru meira og minna horfnar
af dagskránni. Ágreiningur um hug-
myndafræðina hefur ekki lengur
þann sess sem hann hafði áður,”
sagði Jóhannes.
Hvað varðar horfurnar í efnahags-
málum sagði Jóhannes að spár
flestra opinberra stofnana gengju út
á það að á næsta ári yrði dálítil upp-
sveifla, eftir þann samdrátt sem hefði
verið víða um heim á þessu ári. „Hins
vegar eru mjög skiptar skoðanir um
það hversu ör batinn muni verða.
Nýjar tölur sem menn hafa verið að
sjá hafa verið mjög óljósar um hvaða
þróun eða stefnu þær sýndu. Tii
dæmis er uppsveiflan í Bandaríkjun-
um varia hafin, svo nokkru nemi, og
sömu sögu er að segja frá Bret-
landi. Víða annars staðar er svipaða
sögu að segja. Við vitum um mikia
erfiðleika á Norðurlöndum og í Japan
er heldur að draga úr hagvexti.
Þannig að þótt grundvaliarskoðunin
sé sú að á næsta ári verði þó nokkuð
meiri hagvöxtur en í ár, þá er ekki
víst að hann verði eins mikill og
menn hafa verið að vona. Um leið
hefur verðbólga í heiminum farið
minnkandi og það telja menn aftur
gefa góð merki um að bati muni sigla
í kjölfarið. En á þessu stigi málsins
er mjög erfitt að ákveða tímasetn-
ingu í þeim efnum. Því er ekki hægt
að segja að við sjáum að batnandi
ytra ástand sé mjög líklegt til þess %
að verða íslensku efnahagslífi til
mikillar hjálpar á næstunni,” sagði
Jóhannes.
Friðrik Sophusson íjármálaráð-
herra sagðist í samtali við Morgun-
blaðið telja að hvað markverðast
hefði verið á þessum fundum á hvaða
hátt Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn og
Alþjóðabankinn ætla sér að niarka
framtíðarstefnu stofnananna, miðað
við það umrót sem átt hefur sér stað
á vettvangi alþjóðastjómmála að
undanförnu. „í stað þess að litið sé
á Alþjóðagjaldeyrissjóðinn og Al-
þjóðabankann sem tæki hins kapítal- ♦
íska heims, má gera ráð fyrir því að
hann á næstunni hijóti algjöra viður-
kenningu á alþjóðavettvangi og þró-
unarstarf hans sem slíkt verði því
hafið yfir stjórnmálalega hugmynda-
fræði,” sagði Friðrik.
Fjármálaráðherra sagðí að ákall
Sovétríkjanna til hins vestræna
heims hefði sett sinn svip á ársfund-
ina og hin gífurlega fjárþörf Sovét-
ríkjanna hafí verið miídð rædd. Við-
brögð Vesturlanda á fundunum hafi
verið á þann veg, að það væri mjög
lítils virði að dæla peningum inn 1
efnahagskerfi sem væri ónýtt. For-
senda aðstoðar væri sú að bætur á
sjálfu kerfinu færu fram.
„Þá fannst mér koma fram meiri 1*
skilningur nú en áður á því að hægt
sé að nýta sér það að nú horfir frið-
vænlegar í heiminum en oft áður,
og Alþjóðagjaldeyrsisjóðurinn mun
gera meiri kröfur til þess í þriðja
heiminum að ríkisstjórnir fái ekki
lánafyrirgreiðslu, nema dregið sé
verulega úr hernaðarútgjöldum við-
komandi landa. Auk þess má nú
gera ráð fyrir því að vaxandi áhersla
verði lögð á umhverfisþáttinn, þegar
Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn og Al-
þjóðabankinn ákveða lánafyrirg;re- ^
iðslur, varðandi stofnframkvæmdir,”
sagði Friðrik Sophusson.
Sigrún Davíðsdóttir
ur það eitt væri að syngja þar. Þetta
tek ég fram hér, því ég nenni ekki
að láta klína á mig því sem þú kall-
ar „öfundsnaggi”.
Og að lokum ...
Nei, þú þarft ekki á íslenskum
fréttamönnum að halda, ferli þínum
til framdráttar og það er rétt hjá
þér að varðandi hann skiptir öldung-
is engu máli hvað íandar þínir segja.
Þú getur lokað á allt heiia klabbið
án þess að áhrifanna gæti í ítölskum
óperuhúsum. En hafðu í huga að
fjölmargir íslendingar fylgjast með
ferli þínum af innilegum áhuga og
gleðjast af hug og hjaria yfir vel-
gengni þinni, af því þú ert landi
þeirra og þeim finnst að þú komir
þeim við. Sem lesandi Morgunblaðs-
ins hef ég ekki komist hjá að taka
eftir hve dyggilega blaðið hefur sinnt
fréttum af þér, vísast af því að á
þeim bæ finna þeir áhugann og
kannski líka til að gleðja þig með
að þín eigin þjóð fylgist með þér,
því eins og þú segir sjálfur ertu alls **
staðar útiendingur. En þó blaðið
kjósi að segja bæði frá því sem fer
vel og miður, þá ræðst frammistaða
þín ekki af skrifum þess og sveitó
blaðakvenna. Þú kemst áfram á
hæfileikunum, liggur eins og þú
býrð sjálfur um þig, ert þinnar eigin
gæfu smiður, hana nú ... og gangi
þér allt í haginn! *'
Kaupmannahöfn 20.10 1990
• •
„Ofundsnagg” og
sveitó blaðakonur
Opið bréf til Kristjáns Jóhannssonar í tilefni af viðtali 18.
okt. sl. frá Sigrúnu Davíðsdóttur
Ég hafði ekki búist við að það
yrði á þennan hátt, sem ég þakkaði
þér fyrir fundina í Verónu í sumar,
en ég get ekki á mér setið að hnýta
nokkrum athugasemdum aftan við
orð þín í Morgunblaðinu 18. okt. sl.
Þú nefnir mig reyndar ekki á nafn,
en lesendum til upplýsingar þá er
undirrituð blaðakonan, sem kom til
Verónu síðastliðið sumar og skrifaði
þaðan greinar, sem þú á heimsborg-
aravísu kallar „próvinsíal”, en við
sem göngum í andlegum vaðmáls-
brókum myndum kalla að væru
sveitó.
í fyrsta lagi...
Aðdragandi greinanna var að ég
hafði imþrað á því við Morgunblaðs-
menn að ég færi einhvern tímann á
vegum blaðsins og skrifaði um
óperusyningu, sem þú tækir þátt í.
Margir landar þínir hafa áhuga á
því, sem þú tekur þér fyrir hendur
og hugmynd mín var að gefa innsýn
í starf söngvara með því að skrifa
um aðdragandann að óperusýningu
og það sem áhorfendum er hulið,
en ekki með eintómu viðtali og alls-
heijar „þú-um-þig-frá-þér-til-þín”
romsu. Þessi hugmynd hlaut sam-
þykki blaðsins.
Þegar ég hringdi i þig snemma í
vor til að fregna hvað til stæði á
næstunni og þú nefndir Verónu, var
ég ekki í vafa um að þar væri rétta
tækifærið komið. Sýningarnar þar
eru víðfrægar, draga að sér ferða-
menn víða að, svo tilefnið var ærið.
Ég fékk svo tilskilin leyfi hjá stjórn
óperunnar í Verónu til að fram-
kvæma ætlunarverkið og þar lágu
leiðir okkar saman. Ur þessu urðu
„Sem lesandi Morgun-
blaðsins hef ég ekki
komist hjá að taka eftir
hve dyggilega blaðið
hefur sinnt fréttum af
þér...
þijár greinar, sem birtust 28. júlí,
grein um einn æfingadag, viðtal við
Lorenzo Ferrero listrænan fram-
kvæmdastjóra óperunnar um starfs-
lag óperunnar og stutt viðtal við þig
um það sem að þér sneri og um
nokkur næstu verkefni. Meðal ann-
ars var hvergi dregið úr þeirri viður-
kenningu er felst í því að þú tekur
nú þátt í vígslu nýuppgerðs óperu-
húss í Genova. Það duldist vart hvert
tilefni greinanna var, með stórri
mynd af þér úr Turandot, svo ég
skil ekki hvernig þér gat virst að
ég færi í kringum þátttöku þína eins
og köttur í kringum heitan graut.
Hún var tilefni greinanna, en efni
þeirra var meira en bara þín þátt-
taka. Um það hvernig til tókst með
greinaskrifin er annað mál. Fóstur-
forfeður þínir Rómveijar höfðu að
orðtaki að ekki þýddi að deila um
smekk . . .
L öðru lagi...
Síðan fór ég á frumsýninguna 14.
júlí. Daginn eftir hringdi ég til Morg-
unblaðsins með frétt um viðtökur á
sýningunni, sem birtist 16. júlí und-
ir fyrirsögninni „Söng Kristjáns afar
vel tekið”, þar sem sagði frá klappi
og bravóhrópum. Næstu daga fylgd-
ist ég með dómum um sýninguna,
hringdi til blaðsins 17. eða 18. júlí,
til að segja frá þeim, sem ég hafði
fundið, en fékk þá að vita að blaðið
hefði þegar fengið símsend ljósrit
af nokkrum dómum og birt úrdrætti
þeirra. Það var því ekki ég, sem
þýddi og sendi inn úrdrættina undir
fyrirsögninni „Skiptar skoðanir um
frammistöðu Kristjáns í Veróna.”
Af viðtalinu við þig 18. okt. má hins
vegar skilja að ég hafi þýtt þessa
úrdrætti af ærinni fákunnáttu í ít-
ölsku, eftir að hafa valið þá af lágum
hvötum. Það er sumsé ekki rétt.
í þriðj’a lagi...
Þó ég hafi ekki skrifað umrædda
grein, get ég samt ekki á mér setið
að ræða hana. Þú segir að verstu
dómarnir hafi verið valdir úr „tugum
greina, sem voru allar mjög jákvæð-
ar.” Eftir að hafa lesið aftur yfir
Morgunblaðsgreinina með dómunum
sé ég að það er rangt að eingöngu
hafi verið fjallað um einn neikvæðan
dóm, því þar er líka sagt frá góðum
dómum. Dómarnir, sem ég sá eftir
sýninguna voru úr stærstu blöðun-
um, þeir voru misjafnir og það hafði
ekkert að gera með ítölskukunnáttu.
í því sem ég var of sein með, rakti
ég að blaðaumsagnir væru upp og
ofan en í iokin minnti ég á frammi-
stöðu þína í San Carlo óperunni í
Napólí í des. sl. Dóma um þá sýn-
ingu þýddi ég fyrir blaðið á sínum
tíma og sú grein birtist skilvíslega
í janúar. Þar lét ég ekki nægja að
þýða umsagnirnar, heldur skrifaði
inngang um hversu merkt hús San
Carlo væri, til að setja góða frammi-
stöðu þína þar í rétt samhengi og
undirstrika hversu glæsilegur árang-