Morgunblaðið - 23.10.1991, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 23. OKTÓBER 1991
13
*
Islensk píanótónlist
Tónlist
Jón Ásgeirsson
Það verður að teljast merkilegt
hversu íslensk tónskáld hafa lagt
litla rækt við píanóið sem miðil
hugmynda sinna og hafa menn
velt því fyrir sér, hvort þær miklu
bókmenntir, sem til eru fyrir það
hljóðfæri, hafi verið eins konar
ógnarfæling. Þeir sem leituðu til
íslenska þjóðlagsins fundu þar
fyrir tónlist sem er hrein söngtón-
list, þ.e. lög að öllu leiti rúin ein-
kennum hljóðfæranotkunar og
þykir mörgum það vera líkleg
skýring á því, hversu önug þjóð-
lögin hafa verið mörgum tón-
skáldum.
Sveinbjörn Sveinbjörnsson átti
tvö fyrstu viðfangsefnin á tónleik-
um þeim er Örn Magnússon hélt
í Gerðubergi sl. sunnudag og þar
er leitað á náðir þeirrar söng-
menntar sem Sveinbjörn þekkti
til. Idylle og Vikivaki eru byggð
á alþýðulögum, sem að vísu eru
ekki íslensk að uppruna og klæddi
þau í búning rómantískra hug-
mynda. Þetta er falleg, látlaus
og hugþekk tónlist, sem Örn lék
af þokka. Páll Isólfsson samdi
nokkur píanólög og af sem gefin
voru út sem op.5 og af þeim lék
Örn þrjú. Þetta eru á margan
hátt vel gerð tónlist og „píanis-
tísk”, sem að stíl vísar til þess
tíma er Páll nam tónlist í Þýska-
landi og þá var nýjast í tónsmíð-
um. Síðastur frumkvöðlanna var
Jón Leifs en eftir hann lék Öm
fjögur píanólög op.2. Jón notar
íslensk þjóðlög á sama hátt og
Svéinbjörn en reynir ekki að
klæða þau erlendum flíkum, held-
ur fínna þeim búning, sem hann
skynjar vera útfærslu á eðli
þjóðlaganna. Hann hafnar að
mestu hefðbundu kerfí hljóm- og
Örn Magnússon
raddskipunar og nær að magna
upp forneskjuleg blæbrigði, sem
enn í dag vekja undrun og vitna
um frumleika þess stórbrotna list-
amanns. Þrjú fyrstu lögin eru
feikilega áhrifamikil en það síð-
asta, lagið Hani, krummi, hundur
,svín (og fi. lög), er eins konar
uppgjöf gagnvart hefðbundinni
hljómskipan og stendur á skakk
við fýrri lögin, hvað snertir frum-
leika í útfærslu.
Örn lék lög Jóns mjög vel og
sama má segja um öll viðfangs-
efnin, að leikur hans í heild var
sérlega vandaður og vel til hans
lagt í undirbúningi öllum. Yngri
tónskáldin leita ekki í smiðju þjóð-
lagsins, heldur í þær hugmyndir,
sem eru ráðandi í síminnkandi
tónheimi nútímans, þar sem
fræðileg skilgreining á tónskipan
og fagurfræði leitar samræmis
við þá tækniþróun, sem gert hef-
ur jörðina minni og minni en
fært sýnina út frá henni sífellt
nær. Margir merkja fyrringu í
þessum ört stækkandi sjóndeild-
arhring en aðrir spá, að þar sé
að fínna lausn fyrir mannkynið,
þó það þurfí að yfírgefa uppsogið
hratið af jörðinni.
Þrátt fyrir að ekki sé hægt að
kalla nýju tónverkin frumieg,
miklu fremur bergmál að utan,
eru sum þeirra ágætlega gerð og
trú samtíma sínum. Kveðja eftir
Mist Þorkelsdóttur er fallegt verk
og Hilmar Þórðarson, sem nefnir
verk sitt Ó, gula undraveröld,
hefur ýmislegt að segja í sér-
kennilegum blæbrigðum. Til-
brigði eftir Hróðmar Sigurbjörns-
son minna nokkuð á Boulez, að
því leyti til að tilbrigðin öll eru
unnin útfrá miðju hljóðborðsins
og með veikum hljómi í upphafí,
er stækkar að styrk og tónsviði
upp til hæstu og lægstu tóna
hljóðfærisins.
Hans tilbrigði, en svo kallar
Þorkell Sigurbjörnsson tilbrigða-
verk sitt, er ágætlega samið en
að formi til skyldara hefðbundn-
um tilbrigðum en verk Hróðmars.
Síðast á tónleikunum voru 5
prelúdíur eftir Hjálmar H. Ragn-
arsson. Prelúdíurnar eru sam-
bland af „minimalisma” og „agr-
essívri áreitislist”, er birtist ýmist
í sterkum, áreitnislegum, síendur-
teknum tónum eða veikum og
flöktandi tónhendingum, sem
byggðar eru á mjög einföldu tón-
ferli í einni og sömu tóntegund-
inni. Ýmislegt í þessum verkum
heldur athygli hlustandans, eins
og t.d. í annari prelúdíunni, sem
er alls ekki auðvelt í leik og var
útfærsla Arnar Magnússonar
mjög vel unnin og sannfærandi.
Tónleikamir í heild gefa nokkuð
góða hugmynd um stöðu píanó-
tónlistar í dag og auk þess að
Örn hefur leikið þessi verk inn á
geisladisk, hyggur hann á tón-
leikaferð til Japan. Örn hefur
bæði vandað val sitt og var leikur
hans gæddur sterkri tilfinningu
fyrir stíl og innihaldi verkanna.
//' /rv^ /s/s ifsési
feáfa /auýi á nýýawi <x^
Arið 1830 höfðu uppfinningamenn-
imir Gumey, Hancock o. fl. sýnt fram
á yfirburði gufubíls-
ins yfir gömlu hest-
vagnana. Rekstar-
kostnaður gufubílsins
var lægri en hestvagn-
anna. Margt hefur breyst, en þó ekki
allt. í dag eru menn að vinna að því að
gera bílinn enn betri og spameytnari.
Þetta á ekki síst við um framleiðendur
Honda bflanna sem bjóða það besta í
hönnun og glæsileika á viðráðanlegu
verði.
7r?//i ffyffs'jfrs' J?/.
. . Zif/sráfr/rrsi Í/srý/nsi/ S.
HHjjjjjjjjBHjjH
Díselrafstöð
á Húsavík:
Gjaldskrá-
inbýður
uppá þetta
- segir rekstr-
arstjóri Lands-
virkjunar
DÍSELRAFSTÖÐ Húsvíkinga
veldur mönnum hjá Landsvirkj-
un ekki miklum áhyggjum.
Rekstrarstjórinn segir ekkert við
því að gera þó einhver byggðalög
noti díselrafstöðvar til fram-
leiðslu rafmagns á annatímum
og hann á ekki von á að gjald-
skránni verði breytt vegna þessa.
Guðmundur Helgason rekstrar-
stóri hjá Landsvirkjun sagði að þar
á bæ hefðu menn ekki miklar
áhyggjur af því þó einhverjir ætluðu
að nota díselrafstöðvar til að lækka
orkuverð. „Ég á ekki von á að þetta
verði almennt. Þetta er fyrst og
fremst til að keyra niður toppinn,
en ekki kílóvattsstundirnar. Þó kíló-
vattsstundin sé dýrari yfir vetrar-
mánuðina þá er hún talsvert ódýr-
ari en olían,” sagði Guðmundur.
Hann sagði að við þessu væri
ekkert að segja, viðkomandi veitur
tækju vissa áhættu með þessu en
þeim væri heimilt að nota díselraf-
stöðvar. „Gjaldskráin býður uppá
þetta og þá er sjálfsagt að menn
notfæri sér það, ef þeir telja sig
græða eitthvað á því,” sagði Guð-
mundur og sagðist ekki eiga von á
að gjaldskránni yrði breytt vegna
þessa.
Víglundur Þorsteinsson veitu-
stjóri á Húsavík sagði ógjörning að
bera saman verð á milli ára en
hann telur Húsvíkinga spara um
6% með því að nota díselrafstðð á
annatímum í vetur.
ifi
gera heimilið glæsilegt
.
Ert þú að leita að vönduðum
innihurðum?
Þá bjóðum við hjá TS
einar vönduðustu fulninga-
-hurðirnar á markaðnum.
Innihurðir í miklu úrvali.
Massívar grenihurðir frá
kr. 17.800,-
Spónlagðar hurðir frá
kr. 14.300,-
TS húsgögn og hurúir,
Smiðjuvegi 6, Kópavogi,
sími 44544.
cJícutda Qiuic IrfiXfUStAa Jhyia oesúí 1 .OUO.OOO.
w
......
* * ' ■ 'jMtv
» • »,
» • » »v
•» • • V
■m
>1
ri .................. . ..
Jfo+tda Gíuic SfiecicU v&uí j/iá hi. 9SO.OOO.