Morgunblaðið - 23.10.1991, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 23. OKTÓBER 1991
19
Utanríkismálanefnd gefin skýrsla
Ráðherrarnir Jón Baldvin Hannibalsson og Þorsteinn Pálsson gerðu utanríkismálanefnd Alþingis grein
fyrir samkomulaginu þegar þeir komu til landsins í gær.
Verbið svíkur engan, því nú um sinn bjóðum við ASKO
þvottavélarnar, bæðí framhiabnar og topphlabnar, á sérstöku
kynningarverði:
ASKO 10003 framhl. 1000 sn.vinding KR. 71.500 (67.920 stgr.)
ASKO 11003 framhl. 900/1300 snún. KR. 79.900 (75.900 stgr.)
ASKO 12003 framhl. 900/1300 snún. KR. 86.900 (82.550 stgr.)
ASKO 20003 framhl. 600-1500 snún. KR. 105.200 (99.940 stgr.)
ASKO 16003 topphl. 900/1300 snún. KR. 78.900 (74.950 stgr.)
Góbir greiösluskilmálar: 5% staögreiösluafsláttur (sjá ab ofan) og 5% að auki séu keypt
2 stór tæki samtímis (magnafsláttur). VISA, EURO og SAMKORT raðgreiöslur til allt að
12 mán. ,án útborgunar.
ÞVOTTAVÉLAR 6 GERÐIR TAUÞURRKARAR 8 GERÐIR
UPPÞVOTTAVÉLAR 5 CERÐIR
iFOnix
HÁTÚNI6A SÍMI (91)24420
Hvaba kröfur
gerir þú til
nýrrar
þvottavélar ?
Helstu atriði samnings um
evrópskt efnahagssvæði
SAMNINGURINN um evrópskt efnahagssvæði byggir að mestu á
reglugerðum og lögum Evrópubandalagsius, og með honum er verið
að yfirfæra fjórfrelsið svonefnda, sem er grundvöllur sameiginlegs
innri markaðar EB, yfir á sameiginlegt efnahagssvæði EB og EFTA-
ríkjanna. í fjórfrelsinu felast frjáls vöruviðskipti, frjálsir fjármagns-
flutningar, frjáls þjónustuviðskipti, og óhindraður atvinnu- og búsetu-
réttur. Samningurinn á að taka gildi í ársbyrjun 1993. Hér á eftir
verður stiklað á nokkrum helstu atriðum samningsins sem varða
Islendinga.
V ÖRU VIÐSKIPTI
Hindrunarlaus viðskipti verða
með hefðbundnar iðnaðai’vörur á
efnahagssvæðinu. . Opinber útboð
verða samræmd, þannig að allir á
efnahagssvæðinu geta tekið þátt í
þeim hvar sem er á svæðinu. Þá
verða reglur um ríkisstyrki sam-
ræmdar.
Stærstur hluti sjávarafurða fær
sömu stöðu og iðnaðarvörur. Þann-
ig telur utanríkisráðuneytið, að
96,6% af sjávarafurðum Islendinga
á markaði Evrópubandalagsins
njóti þar tollfrelsis árið 1997.
Island og Evrópubandalagið gera
sérstakan samstarfssamn'ing um
sjávarútveg. í honum felst m.a. að
skipst verður á veiðiheimildum sem
jafngilda 3000 tonnum af karfa.
Þróunarsjóður verður stofnaður
fyrir vanþróuð ríki í Evrópubanda-
laginu, sem EFTA-ríkin greiða í 1,5
milljarða ECU næstu fimm ár, eða
rúma 100 milljarða króna. Reiknað
er að ísland þurfi að greiða að jafn-
virði 67 milljóna króna árlega í sjóð-
inn næstu fimm ár.
íslendingar fallast á að leyfa inn-
flutning á fimm tegundum afskor-
inna blóma 4 mánuði á ári. Einnig
verði innflutningur fijáls á nokkrum
öðrum gróðurhúsavörum frá
Suður-Evrópu, á meðan uppskeru-
tími er ekki hér á landi. Að öðru
leyti er ekki samið um tollfijálsarr
aðgang með landbúnaðarvörur, og
frívörulisti yfir iðnaðai’vörur úr
landbúnaðarhráefnum, eins og Létt
og Iaggott, Smjörvi og ís ýmiskon-
ar, gildir ekki á íslandi eins og út-
lit var þó fyrir í sumar. Það verður
þó endurskoðað án skuldbindinga
1998.
I samningnum er einnig svokall-
að þróunarákvæði þar sem samn-
ingsaðilar skuldbinda sig til að
halda áfram samningaviðræðum
um landbúnaðarvörur 'og stefna að
fríverslun með þær.
Heilbrigðiskröfur EB gilda ekki
fyrir íslendinga, sem þýðir að ís-
lendingar geta áfram bannað inn-
flutning á hráu kjöti af dýrum,
eggjum, og ýmsum lífrænum efnum
af heilbirgðisástæðum.
íslendingar fá áfram að leggja
fjáröflunartolla á fjölmargar iðnað-
arvörur sem ekki eru í samkeppni
við innlenda framleiðslu, svo ríkis-
sjóður verði ekki fyrir tekjutapi.
Þessir tollar breytast þó í vörugjöld.
Hefjist innlend framleiðsla á við-
komandi vöru verða Islendingar að
fella vörugjaldið niður.
Ríki verða að falla frá ríkiseinok-
un á ýmsum viðskiptum, ef hún
hefur það í för með sér að aðilum
sé mismunað. Þannig má nefna að
einkaréttur áburðarverksmiðjunnar
í Gufunesi á framleiðslu og innflutn-
ingi á áburði fellur niður eftir 5 ár.
Hvað varðar einokun á áfengisinn-
flutningi og sölu, hafa Norðurlöndin
gert fyrirvara um að þar sé þessi
einokun af félagslegum ástæðum.
ÁTVR getur því áfram einokað sölu
áfengis en má ekki mismuna inn-
flytjendum eða kaupendum á neinn
hátt. r
FJÁRMAGNS- OG
Þ J ÓNU STU VIÐSKIPTI
Fjármagnsflutningar milli landa
verða frjálsir og reglur um banka,
verðbréfafyrirtæki og tryggingafé-
lög verða samræmdar. Þessi fyrir-
tæki geta sett upp útibú hvay sem
er á efnahagssvæðinu, en ísland
fær 2 ára aðlögunartíma vegna
banka- og tryggingarstarfsemi.
Fyrirtækjum og einstaklingum
verður heimilt að fjárfesta eins og
þörf krefur vegna atvinnurekstrar.
Þó eru undanskyldar fjárfestingar
í útgerð og frumfiskvinnslu á ís-
landi. Þar er um ótímabundinn fyr-
irvara að ræða sem ekki verður
tekinn til endurskoðunar. Þá verður
öll nýting orkuauðlinda íslands og
sala orku áfVarn í höndum íslenska
ríkisins og opinberra aðila nema
íslensk stjórnvöld ákveði annað.
Til stendur að koma í veg fyrir
með lögum að útlendingar geti fjár-
fest í fasteignum og jörðum hér á
landi í ágóðaskyni, en slík lög
myndu ekki ekki bijóta í bága við
efnahagssvæðiðssamninginn. Þá
hafa íslensk stjórnvöld lýst því yfir,
að þau muni beita öryggisákvæði,
sem er í samningnum og fella hluta
hans úr gildi, verði röskun á fast-
eigna- eða jarðeignamarkaði.
ATVINNU OG
BÚ SETURÉTTINDI
Öllum þegnum efnahagssvæðins
verður fijálst að leita sér að vinnu
hvar sem er á svæðinu, hvort sem
þeir eru launþegar eða sjálfs sín
herrar, að vísu eru opinberir starfs-
menn undanskyldir. Fólk hefur rétt
til að fara á milli landa og leita að
vinnu í 3 mánuði, og fær sjálfkrafa
dvalarleyfi á meðan. Ef vinna fæst
er dvalarleyfið sjálfkrafa framlengt
um 5 ár, en annars fellur það úr
gildi.
Háskólapróf og starfsmenntun
verða að mestu leýti viðurkennd
milli landa, þannig að ekki er hægt
að mismuna umsækjendum um at-
vinnu eftir því hvaðan þeir hafa
próf. Þó er hægt í sumum tilfellum
að krefjasttungumálakunnáttu sem
ekki er talin mismunun.
Með samningnum fylgja sérstak-
ar yfirlýsingar um að Islendingar,
sem stundað hafi nám í þriðja landi
njóti sömu réttinda og aðrir. Samn-
ingsaðilar hafa skuldbundið sig til
að greiða fyrir námsmönnum hvors
annars þannig að þeir hafi sem jafn-
astan rétt. Þetta gildir þó ekki um
skólagjöld, þannig að íslenskir
námsmenn gætu þurft að greiða
hærri skólagjöld í öðrum löndum
efnahagssvæðisins en heimamenn.
Vegna þessa ftjálsa flæðis fólks,
verður að breyta íslenskum lögum
um eftirlit með útlendingum, og
landamæraeftirlit með fólki verður
einfaldað á efnahagssvæðinu.
Islensk stjórnvöld hafa lýst því
yfir, að varnaglaákvæði samnings-
ins verði beitt ef horfur eru á rösk-
un á atvinnuástandi í einstökum
héröðum eða atvinnugreinum vegna
aðsóknar erlends vinnuafls. Ekki
er þó talin raunveruleg hætta á
sklíku, og bent á reynsluna af sam-
eiginlegum norrænum vinnumark-
aði þar sem íslendingar hafa notað
sér þessi réttindi á hinum Norður-
löndunum í mun meiri mæli en út-
lendingar hér.
JAÐARMÁLEFNI
í samningnum er samið um ýmis
málefni sem ekki falla beint undir
fjórfrelsið svonefnda. Þar má nefna
menntamál, rannsóknir og þróunar-
verkefni, neytendamál, umhverfis-
mái, hollustuvernd, félagsmál og
fleira.
LAGA OG
STOFNANAMÁLEFNI
Til að stjórna efnahagssvæðinu
verður sett upp nokkuð viðamikið
stjórnkerfi. Sett verður á stofn
EES-ráð þar sem sitja ráðherrar
EFTA-ríkja og EB, og sjá um al-
menna pólitíska stefnumótun. Einn-
ig verður skipuð EES-nefnd þar
sem situr framkvæmdastjórn EB
og einn fulltrúi frá hvetju EFTA-
ríki. Nefndin á að hafa yfirumsjón
með rekstri svæðisins og tekur
ákvarðanir um nýjar reglur eða
breytingar á reglugerðum.
Dómstóll fyrir efnahagssvæðið
mun dæma í deilumálum sem koma
upp milli samningsaðila um fram-
kvæmd samningsins. Þar sitja fimm
dómarar frá EB og þrír frá EFTA.
Urskurðir dómstólsins hafa ekki
lágagildi, en væntanlega yrði það
túlkað sem samningsrof, fari ríki
ekki eftir úrskurðinum.
Sett verður á stofn eftirlitstofnun
EFTA, sem hefur sambærilegt hlut-
verk og framkvæmdastjórn EB, þ.e.
að hafa eftirlit með að reglum, svo
sem samkeppnisreglum, verði fylgt
á efnahagssvæðinu.
GSH.
r
Væntanlega þær, ab hún þvoi, skoli og vindi vel, en sé jafnframt sparneytin
á orku, vatn og sápu. Aö hún sé auöveld í notkun, hljóölát og falleg.
Síðast en ekki síst, ab hún endist vel án sífelldra bilana, og ab varahluta- og
vibgerðaþjónusta seljandans sé gób.
Séu þetta kröfurnar, líttu þá nánar á ASKO hjá Fönix. ASKO stenst þær allar
og meira til, jjví þab fást ekki vandabarí né sparneytnari vélar. Og
þjonusta Fönix er fyrsta flokks, traust og lipur.