Morgunblaðið - 23.10.1991, Blaðsíða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 23. OKTÓBER 1991
Minning:
OddurJ. Tómasson
málarameistari
Fæddur 14. júlí 1897
Dáinn 12. október 1991
Oddur Júlíus var fæddur 14. júlí
1897 og taldi sér það til heiðurs.
Hann var sonur hjónanna Vilhelm-
ínu Sveinsdóttur og Tómasar Jóns-
sonar fiskmatsmanns og skútuskip-
stjóra. Þau reistu sér hús að
Bræðraborgarstíg 35, Reykjavík.
Ólu þar upp börn sín 6 að undan-
skildum nokkrum árum er þau
bjuggu í Viðey. Vilhelmína var
áhugakona um garðrækt og rækt-
aði bæði mat og skrautjurtir í garði
síiium. Andlegri rækt sinnti hún í
trúnaðarstörfum fyrir IOGT. Tómas
maður hennar hlaut skipstjórarétt-
indi að afloknum munnlegum próf-
um undir umsjá skipstjóra herskips-
ins Jyllen, frá hans hátign Dana-
konungi, sem kom hér til hafnar
þeirra erinda að prófa íslensk skip-
stjórnarefni.
Oddur var næstelstur sex systk-
ina, og eru nú eftir tvö á lífi: Þuríð-
ur f. 1901 og Jóna Guðbjörg f.
1904. Áður eru látin Louisa f. 1895,
dáin 1973, Sveinn f. 1898, dáinn
1960 og yilhelmína Soffía f. 1908,
dáin 1987. Öll þessi systkin festu
bú í Vesturbænum og uxu og döfn-
uðu með honum. Horfðu á túnin
minnka, mýrarnar þorna, götumar
lengjast og húsin stækka. Vestur-
bærinn var eitt lifandi mannhaf
margra kynslóða í frásögnum þess-
ara systkina sem öll héldu og hafa
haldið fullum skýrleika hugans,
jafnt fjærminni sem nærminni auk
þess sem þeim var öllum frásagnar-
listin í blóð borin.
Bræðraborgarstígur, Vestur-
gata, Bakkastígur, Óldugata, Hofs-
vallagata og Sólvallagata voru sá
heimur sem ferðast var um á sunnu-
dögum jafnt sem öðrum helgidög-
um. Kaffi og langar þreytandi um-
ræður ráku okkur krakkana út að
leika. Með vaxandi þroska óx þó
löngunin að sitja inni og hlusta, í
dag heyrist örla fyrir söknuði
margra að hafa ekki haldið til haga
fróðleiksmolum þessara ára.
Oddur Júlíus var ættstoltur mað-
ur, og hélt minningu foreldra sinna
á lofti fram á síðasta dag með fögru
umtali. Ungur kynntist hann Rann-
veigu Margréti Guðmundsdóttur f.
1902 og eignaðist með henni Hauk
f. 1920, dáinn 1968, föður minn.
Ekki varð úr sambúð þeirra. Hauk-
ur ólst síðan upp hjá afa sínum og
ömmu á Bræðraborgarstíg 35.
Oddur kvæntist svo Guðbjörgu
Eiríksdóttur f. 1900. Þau eignuðust
sjö börn en misstu þijú þau yngstu.
Hin eru Tómas f. 1925, Eiríkur f.
1926, Jóhannes f. 1928 og Jóhanna
f. 1929.
> t
Eiginmaður minn,
BRYNJÓLFUR HALLGRÍMSSON,
Sunnubraut 37,
Kópavogi,
lést á heimili sínu föstudaginn 18. okóber.
Þórhalla Friðriksdóttir.
t
Móðir okkar, tengdamóðir, systir, amma og langamma,
KLARA ÓLSEN ÁRNADÓTTIR,
Faxabraut 6,
Keflavík,
lést 21. október. Útförin auglýst síðar.
Sigurður V. Ólafsson, Bára Guðmundsdóttir,
Ólöf Ólafsdóttir, Róbert Benitez,
Margrét Ólsen Árnadóttir.
barnabörn og barnabarnabörn.
t
Eiginmaður minn, faðir, tengdafaðir og afi,
VALGEIR HAUKDAL ÁRSÆLSSON,
lést mánudaginn 21. október.
Fyrir hönd aðstandenda,
Adeline Dagmar Andersen.
Móðir okkar, tengdamóðir og amma,
EMILI'A KARLSDÓTTIR,
Drápuhlíð 29,
lést í Landakotsspítala föstudaginn 18. október.
Útför hennar verður gerð frá Háteigskirkju
föstudaginn 25. október kl. 15.00.
Sverrir Steingrímsson,
Sigríður Steingrimsdóttir,
Sigurgeir Steingrímsson,
Steingrímur Sigurgeirsson,
Solveig Ýr Sigurgeirsdóttir,
Jóhann Guðmundsson,
Kristrún Emilía Kristjánsdóttir.
Sveinborg Símonardóttir,
Kristján Hermannsson,
Steingrímur Pálsson,
Gunnur Sif Sigurgeirsdóttir,
Embla Sigurgeirsdóttir,
Svanur Kristjánsson,
Móðir okkar og tengdamóðir,
GUÐMUNDA JÓNA JÓNSDÓTTIR
frá Hofi í Dýrafirði,
lést 21. október. Jarðarförin fer fram frá Þingeyrarkirkju 26. októ-
ber kl. 14.00.
Börn og tengdabörn.
Munu afkomendur Odds nú vera
73 talsins.
Oddur Júlíus, Oddur Tomm eða
Oddur málari, eins og hann var
oftast kallaður var mikill félags-
hyggjumaður og lífskúnstner. Hann
var einn af fyrstu ungu piltunum í
KFUM hópnum hans séra Friðriks
Friðrikssonar. Hann var einn af
ellefu sem komu á Valhúsahæð
árið 1911 þegar séra Friðrik stofn-
aði Væringjasveit sína. Komst þó
ekki í myndatökuna á tröppum
safnhússins á Hverfísgötu nokkrum
dögum seinna og þótti það miður
ala ævi. Síðar varð hann einn af
stofnendum skáta er Axel Tuliníus
breytti Væringjum í skáta og stóð
afi heiðursvörð þegar séra Friðrik
vígði skátafánann 1912. Minntist
afi þess oft með stolti. Þá var hann
einn af stofnendum Loftleiða.
Oddur lærði ungur málaraiðn og
lauk sveinsprófí 1929. Var hann
síðar einn af stofnendum Málara-
sveinafélags Reykjavíkur 1928 og
átti sæti í stjóm þess 1929 og var
varaformaður 1932. Varþað honum
mikil gleði er hann var sæmdur
gullmerki félagsins á hálfrar aldar
afmæli þess.
Oddur hlaut meistararéttindi
1937. Vildi hann efla menntun
málara við Iðnskólann og gaf til
þess fé að þar yrði aukinn kennsla
í efnafræði. Hann vann alla tíð að
iðn sinni sem sjálfstæður verktaki,
með fasta viðskiptavini lengst af,
allt fram undir 1970 er hann varð
að láta af störfum vegna gigtar og
slitsjúkdóma. Hann var eftirsóttur
í vinnu, var hamhleypa til verka og
oft harður húsbóndi, en þó alltaf
réttlátur og ekki fyrir smámuna-
semi. Hann gerði sér hinsvegar oft
og vel glaðan dag með góðum fríum
og fór þá vítt og breitt um land
ríðandi eða akandi, jafnan vel birg-
ur af föngum, mat sem drykk, og
veitti hvar sem hann kom og það
af rausn. Hann var þjóðrækinn og
vildi bara íslenskan mat. Tók hann
sig til og lét smíða sér stór trog
og hafði íslenskan sveitamat á borð-
um við fermingu barna sinna sem
þannig hefur verið vísir að því sem
síðar varð vinsælt sem þorrablót.
Oddur var höfðingi í eðli sínu,
styrkur þeim sem minna máttu sín,
og ef einhver dáðist að hlut í hans
eigu var viðkvæðið; „eigðu það”.
Hann hallaði sér þó helst til þétt
að Bakkusi um tíma, sem varð til
þess að honum hélst illa á fé og
varð því ekki eignastór maður.
Bæði gaf og missti. Af þessu orsök-
uðust einnig sambúðarslit hans og
Guðbjargar og bjó hann seinni hluta
ævi sinnar einn að Vesturgötu 14.
Stundaði þaðan vinnu og setti svip
á bæinn. Var hann vel þekktur og
kynntur því orð hann stóðu ávallt
og launaði vel greiða. Hann hélt
fast í gamia siði. Svaf hann alla tíð
í stórri lokrekkju sem hann lét
smíða sér. Er hann eltist og átti
orðið erfitt um ferðir, varð honum
til happs að fá inni á Vistheimilinu
Víðinesi, Kjalarnesi, Kjós. Þar réð
fyrir góður heimilisandi undir
styrkri stjórn ábyrgra manna sem
og ósérhlífnu starfsfólki. Átti afi
þar gott heimili tvo áratugi og undi
sér vel. Naut hann þar einnig virð-
ingar fyrir glaðleika, kímni og skýra
hugsun. Þökk sé sérstöku atlæti og
góðri umönnun hjúkrunar- og
starfsfólks á Víðinesi þessi 20 ár.
Þar átti afi góða vini.
Langvarandi stöður í málningar-
stigum með pensil í átökum upp
fyrir sig eru ekki vænleg til varð-
veislu liða og vöðva, enda gerðist
hann fótfúinn hin síðari ár. Tók sig
þó alltaf á og reyndi að gera æfing-
ar. Hafði hann alla jafnan orð á
því að eini ljóðurinn væri að ekki
væri unnt að sinna endurhæfingu
á svo fjölmennum stað vegna að-
stöðuleysis og átti sér þann draum
að kröftug endurhæfing kæmist á
legg í Víðinesi.
Oddur mátti líkt og aðrir beygja
sig fyrir Elli kerlingu. Sjónin dapr-
aðist og síðustu árin greindi hann
aðeins útlínur og sá birtumun.
„Hver ert þú?” var fyrsta spuming
er einhver ávarpaði hann. Oftast
svaraði hann sér sjálfur er hann
heyrði röddina. Tvö síðustu árin
átti hann mjög erfítt með gang og
fór um í hjólastól. Hlustaði þó ætíð
á fréttir í útvarpi og sjónvarpi og
starfsfólk var iðið að lesa úr blöðum
fyrir hann. Fylgdist hann með þjóð-
málum og heimsfréttum fram á síð-
asta dag. Kvöldið áður en hann dó
sat hann á tali við vakthafandi
næturhjúkrunarkonu og verið var
að lesa fyrir hann úr morgunblöðun-
um er hann skildi við.
Oddur Júlíus, var alla tíð ákveð-
inn og fljótur til svars, fáorður en
hnyttinn. Hitt hefur farið lægra að
Oddur var hagmæltur og orti mikið
bæði að bragði og af yfirvegun.
Hirti hann lítt um ljóð sín og því
hefur lítið varðveist.
Ekki ætla ég að setja á blað þá
sífelldu uppörvun og þann styrk
sem afi veitti mér með jákvæðum
samræðum, vakandi áhuga og
sannfæringu um að allt gengi vel
er eitthvað blés á móti. Þetta var
ekki yfirborðskennt, heldur fylgdi
hann áhuga sínum eftir með því
að hringja jafnt og þétt og kanna
framgang mála. Veit ég að svo var
með aðra ættingja hans. Þá sem
hann hitti sjaldan spurðist hann
fyrir um með orðunum; „hefurðu
eitthvað heyrt frá...”, eða „hvað
kanntu að segja mér af. . .”.
Oddur átti sterka trú og fór ekki
dult með það. Vissi hvert stefndi
og sagðist jafnan tilbúinn að mæta
drottni sínum. Sagði þó stundum
að úr því hann hefði náð því að
verða 90 ára, hefði hann ekkert á
móti því að halda veislu 95 ára.
Lifði einn dag í einu og fór með
bænirnar sínar hvert kveld alla
ævi. Þakkaði af heilum hug ef ein-
hver kom í heimsókn og kvaddi
með orðunum; „Þakka þér fyrir
komuna, þetta var góður dagur”.
Það ev með hálfum hug að ég
verð að viðurkenna að þessum háa
aldri og sinni skýi-u hugsun náði
afi þrátt fyrir að hann reykti tæp-
lega tvo pakka af sígarettum á dag
og tæki í nefið. Ætla má að áhugi
hans fyrir líkamsrækt á yngri árum
sem og sérviska í mataræði sem
áður gat eigi þar hlut að máli.
Á æskuárum mínum virtust allir
þekkja afa. Það eru hinsvegar örlög
þeirra sem ná háum aldri, að sífellt
hellast fleiri úr lestinni. Fyrst for-
eldrar, þá vinir og jafnaldrar, loks
börn og jafnvel barnabörn. Eftir
situr maður sjálfur gamall og ein-
mana og jafnvel ókunnur sínum
nánustu niðjum. Afi var þó ekki
slíkur að hann væri aleinn og ein-
mana. Hann fylgdist vel með og
hélt tengslum hvað hann gat.
í minningu barna-barna-barna
er hann afi gamli sem situr í stóln-
um sínum með heyrnartól frá dæg-
urmálaútvarpi og danstónlist á eyr-
unum, sígarettu í hendi og hlær við
þegar hann segir skondnar sögur.
Víst hafa skipst á veður í lifi Odds
Júlíusar. Hann hefur þó aldrei borið
kvíða sinn né sorg á torg, verið
stoltur, glaður, hvetjandi og hrókur
alls fagnaðar fram á síðasta dag.
Slík er sú mynd er ég varðveiti um
afa minn og vin minn Odd J. Tómas-
son.
Arnar og fjölskylda.
Nú er ég aldinn að árum.
Um sig meinin grafa.
Senn er sólarlag.
Svíður í gðmlum sárum.
Samt er gaman að hafa
lifað svo langan dag.
•Er syrtir af nótt, til sængur er mál að ganga,
- sæt mun hvíldin eftir vegferð stranga -
þá vildi ég, móðir mín,
að mildin þín
svæfði mig svéfninum langa.
(Höf. Óm Ámason)
í dag verður jarðsunginn frá
Fossvogskirkju afí okkar Oddur J.
Tómasson málarameistari sem lést
á vistheimilinu Víðinesi þann 12.
okt. sl.
Afi fæddist í Reykjavík 14. júlí
1897 sonur hjónanna Vilhelmínu
Sveinsdóttur og Tómasar Jónssonar
skipstjóra og fiskmatsmanns.
Hann eignaðist 7 börn, lifa fjögur
föður sinn. Afí lærði málaraiðn og
vann við það alla tíð og þótti verk-
maður góður.
Hann vann ásamt öðrum að
stofnun Sveinafélags málara og síð-
ar að Málarameistarafélaginu.
Afi var einn af þeim mönnum
sem alltaf var með svar á reiðum
höndum. Það tókst fáum að setja
ofan í við afa karlinn, án þess að
fá það beint til baka. Hann var
ekki lengi að skjóta fram hnitmið-
uðum svörum eða stuttum vísum
sem hann átti nóg af. Einnig afi
ógrynni af sögum og þá sérstaklega
af málaraferli sínum. Sá tími var
honum ferskur í minni. Ásamt sög-
um, þá hafði afi yfirleitt ráð undir
rifi hveiju, hvort sem það var meint
í glensi eða alvöru. Fólk varð bara
að túlka það á sinn hátt. En nú er
hann lagður af stað yfir móðuna
miklu.
Vegir Guðs eru órannsakanlegir,
það sama má segja um veg afa
okkar. Margt gekk á og rnargt gerð-
ist, en klukkan hans hélt áfram að
ganga sinn vanagang þó að líkam-
inn hafí oft þurft að þola margt,
þá var afi aldeilis ekki á þeim bux-
unum að gefast upp, heldur gekk
áfram hnarrreistur, í gegnum súrt
og sætt. Hans leiðarljós í lífínu var
mikill lífskraftur, ákveðnar skoðan-
ir og gott skap.
Við systkinin viljum sérstaklega
færa starfsfólki og vistmönnum
Víðiness þakkir fyrir alla þá góðu
umönnun og aðstoð sem það veitti
honum. Við biðjum Guð að blessa
og varðveita afa okkar.
Grétar, Oddur og Guðbjörg.