Morgunblaðið - 24.10.1991, Blaðsíða 27
26
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 24. OKTÓBER 1991
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 24. OKTOBER 1991
27
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Árvakur h.f., Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson..
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jöhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Björn Vignir Sigurpálsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal-
stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar-
gjald 1200 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 110 kr. eintakið.
Stefnubreyting í rík-
isfjármálum
Ef undan er skilinn vandi
landsmanna vegna fyrir-
séðs samdráttar í fiskafla, er
hagstjórnarvandinn af þrennum
toga: Erfið afkoma atvinnuvega,
hallinn í ríkisbúskapnum og
hallinn í viðskiptum við útlönd.
Af þessum sökum hefur verið
lítið svigrúm til umsvifa í at-
vinnulífinu. Við þessar aðstæður
er einsýnt að leggja áherzlu á
að draga úr opinberum útgjöld-
um og tryggja stöðugleika í
launum og verðlagi.
Það kom því ekki á óvart að
fjárlagaræða Friðriks Sophus-
sonar fjármálaráðherra fjallaði
að meginmáli um stefnumörkun
ríkisstjórnarinnar í efnahags- og
ríkisijármálum í stað hefðbund-
ins talnalesturs um einstök efn-
isatriði ijárlagafrumvarpsins.
Ráðherra sagði meginmarkmið
í efnahagsstefnu ríkisstjórnar-
innar ijögur: 1) að draga úr rík-
isumsvifum, 2) að hemja verð-
bólgu og tryggja stöðugt gengi,
3) að stuðla að frjálsum viðskipt-
um milli landa og 4) að tryggja
atvinnu og aukinn kaupmátt
þegar til lengri tíma er litið.
Ef við lítum í kringum okkur,
sagði fjármálaráðherra, þá ríkir
kyrrstaða í íslenzku atvinnulífi,
nánast hvert sem litið er. Hag-
vöxtur er lítill sem enginn. Ný
ijárfesting í lágmarki. Nýsköp-
un og atvinnutækifæri af skorn-
um skarmnti. „Það er þessi logn-
molla, þessi stöðnun, sem er hið
raunverulega vandamál í ís-
lenzku efnahagslífi. Þessu verð-
ur að snúa við. Að öðrum kosti
blasir við áframhaldandi kyrr-
staða og sífellt lakari lífskjör.”
Atvinnuvegirnir og verð-
mætasköpunin hafa dregizt
satnan. En ríkisbáknið hefur
þanizt út. Aukin útgjöld þess
hafa kallað á skattahækkanir.
Og þegar þær dugðu ekki til var
gripið til skuldasöfnunar, innan-
lands og erlendis. Opinber
lánsíjárþörf 1991 nemur hærri
upþhæðum en allur innlendur
sparnaður ársins. Sú er megi-
norsök hárra vaxta í landinu,
ásamt þenslunni í húsbréfakerf-
inu. í frumvarpi til fjáraukalaga
fyrir árið 1991 er leitað heimilda
til 13.600 m.kr. erlendrar lán-
töku „til að brúa fjármögnun
ríkissjóðs”, eins og segir í at-
hugasemdum með frumvarpinu.
Fjármálaráðherra komst svo
að orði um þessa skuldasöfnun:
„Árið 1980 skuldaði hver ein-
staklingur í landinu 350 þúsund
krónur í útlöndum. Á þessu ári
eru skuldirnar tvöfalt hærri, þ.e.
hver íslendingur skuldar 700
þúsund krónur í útlöndum ... Á
hvetjum einasta degi ársins
hækka erlendar skuldir þjóðar-
innar að meðaltali um 40 m.kr.
Þetta jafngildir 1,5 m.kr. á
klukkustund. Með öðrum orðum,
á sama tíma og þessi ijárlaga-
umræða stendur yfir hækka er-
lendar skuldir þjóðarinnar um
6-7 m.kr., jafnvel 8-10 m.kr.,
ef umræðan tekur langan tíma.”
„Er það skynsamleg velferð-
arstefna,” spurði ráðherra, „að
taka erlend lán til standa straum
af samfélagsþjónustu dagsins í
dag og láta börnin okkar endur-
greiða lánin, þegar að skulda-
dögum kemur?” Hann sagði
tímabært að taka til hendi og
snúa þessari þróun við. Ekki
aðeins með niðurskurði ríkisút-
gjalda. „Við verðum að hleypa
nýju lÆi í íslenzkt efnahagslíf
til þess að það geti staðið straum
af kostnaðinum við þá samfé-
lagsþjónustu sem við viljum
veita og njóta.”
„Þetta kallar á róttækar
breytingar í hagstjórn. Gömlu
úrræðin duga ekki lengur.
Skattar á íslandi eru of háir.
Vextir á íslandi eru of háir. Við
verðum að lækka skatta og við
verðum að lækka vexti. Slíkt
gerist ekki með tilskipunum
stjórnvalda eða yfirlýsingum á
tyllidögum. Eina leiðin til þess
er að draga úr umsvifum ríkisins
og stöðva hallarekstur og lán-
tökur opinberra stofnana og
sjóða.”
Fyrsta skrefið er stigið með
fjárlagafrumvarpinu, það er að
stöðva útþenslu ríkisbáknsins.
Stefnt er að því að halli ríkis-
sjóðs verði ekki umfram 1% af
landsframleiðslu á næsta íjár-
lagaári. Og fjárlög eiga að vera
hallalaus árið 1993. Draga á úr
opinberri lánsíjárþörf til að
stuðla að lækkun vaxta. Sam-
hliða á að styrkja samkeppnis-
stöðu íslenzkra atvinnuvega og
treysta þann veg kostnaðarlega
undirstöðu lífskjara og velferð-
ar. Og síðast en ekki sízt „að
byggja traustan grunn fyrir
komandi kjarasamninga”. - „Eg
vil að það komi skýrt fram,”
sagði ráðherrann, „að ríkis-
stjórnin er reiðubúin til við-
ræðna við aðila vinnumarkaðar-
ins um frekari aðgerðir til að
lækka útgjöld ríkisins og draga
úr lántökum þess í því skyni að
stuðla að gerð ábyrgra kjara-
samninga”.
Stefnumörkun sú, sem felst í
fjárlagafrumvarpinu, er af hinu
góða. En eftir er afgreiðsla Al-
þingis. Og framkvæmd fjárlag-
anna. Vonandi tekst betur til
um þetta tvennt en næstliðin ár.
SAMNINGUR UM EVROPSKA EFNAHAGSSVÆÐIÐ
EES-samningur á bekk með
stærstu málum lýðveldisins
- sagði Jón Baldvin Hannibalsson utanríkisráðherra á Alþingi
JON Baldvin Hannibalsson utanríkisráðherra sagði á Alþingi í gær, að
samningur EFTA og Evrópubandalagsins um evrópskt efnahagssvæði
væri sambærilegur við stærstu ákvarðanirnar sem teknar hefðu verið
í sögu íslenska lýðveldisins, ákvarðanirnar um inngöngu í Atlantshafs-
bandalagið og um stækkun landhelginnar. Hann sagði að samningurinn
markaði tímamót í efnahagssögu Islands, þar sem með honum hefði í
fyrsta sinn verið tryggt að uppistöðuatvinnugrein íslcndinga, sjávarút-
vegurinn, njóti sambærilegra viðskiptakjara og aðrar atvinnugreinar.
Samningurinn gæfi íslendingum tækifæri, og það væri undir sjálfum
okkur komið hvernig það yrði nýtt.
Utanríkisráðherra flutti skýrslu
um saminginn á Alþingi í gær og
vísaði fyrst á bug gagnrýni í þá átt
að ekki hefði verið haft eðlilegt sam-
ráð við utanríkismálanefnd meðan á
samningunum stóð. Hann sagði að
samningurinn hefði þegar verið
kynntur þar og í ríkisstjórninni. Gert
væri ráð fyrir að aðalsamningamenn
settu stafí sína undir samningstext-
ann eftir hálfan mánuð. Utanríkisráð-
herrar landanna gætu þó ekki skrifað
undir samninginn, með fyrii’vara um
samþykki þjóðþinga, fyrr en samn-
ingstextinn hefði verið þýddur á þjóð-
tungur allra þeirra þjóða sem aðild
ættu að honum.
Ráðherra rakti síðan þau efnisatr-
iði samningsins um evrópskt efna-
hagssvæði sem gengið var frá á loka-
sprettinum í Lúxemborg á mánudag.
Fyrst ræddi hann sjávarútvegsmálin,
pg sagði að ófrávíkjanlegt skilyrði
íslendinga, að hafna algerlega kröfu
um veiðiheimildir fyrir tollfríðindi,
hefði staðist. Einnig það skilyrði að
vísa á bug kröfum um rétt EB til að
fjárfesta í útgerð og fiSkvinnslu.
Utanríkisráðherra sagði að eftir
að þessum kröfum EB hefði verið
hafnað hefði samningsstaða um
markaðsaðgang ekki verið góð. Engu
að síður hefði verið gerður samningur
þar'Sem sjávarafurðum væri skipt í
3 flokka. Flokk sem bæri enga tolla,
flokk þar sem tollar yrðu lækkaðir
um 70% frá því sem þeir væru nú.
Og loks væru nokkrar sjávarafurðir
þar sem tollum yrði ekki breytt. Mið-
að við núverandi útflutning íslend-
inga á sjavarafurðum og tollaívilnan-
ir, sem íslendingar njóta á Evrópu-
markaði, þá muni 96% íslenskra sjáv-
arafurða njóta tollfríðinda 1. janúar
1997, en nú væri það hlutfall um 60%.
Avinningur náðist í þremur grein-
um, á síðasta sólarhring samning-
anna, að sögn ráðherra. Tollfrelsi
náðist fyrir saltsíldarflök og hörpu-
disk, og tollar fengust lækkaðir um
70% á þeim afurðum sem enn bera
tolla. Ráðherra sagði að þeir tollar
sem eftir stæðu væru svo óverulegir
að þeir gætu ekki talist viðskipta-
hindranir.
„Með þessum samningum hefur
tekist í fyrsta sinn að tryggja höfuð-
útflutningsafurð íslendinga sama
sess í fríversiunarsamstarfi og hefur
gilt um iðnaðarvörur og nú mun gilda
um þjónustu. Þetta eru þess vegna
tímamót í efnahagssögu á íslandi,”
sagði Jón Baldvin.
Hann sagði að þessi samnings-
niðurstaða hefði farið fram úr þeim
vonum, sem hann hefði sjálfur getað
gert sér með raunsæju móti fyrir-
fram.
Utanríkisráðherra sagði að það
samkomulag um gagnkvæman sjáv-
arútvegssamning EB og íslands, sem
áður hefði verið boðið, stæði óbreytt
en það hefði áður verið kynnt á Al-
þingi.
Ráðherra rakti síðan önnur atriði
sem samkomulag hefði náðst um í
Lúxemborg. í þróunarsjóð hefði
EFTA samþykkt að greiða 1,5 millj-
arða ECU á fimm árum til að fjár-
magna ódýr lán til vanþróaðra EB-
ríkja, og að auki 500 milljónir ECU
í styrki. Hlutur ísland- næmi 67 millj-
ónum króna á fimm ára tímabili.
Þá væri tryggt að EB skuldbindi
sig til að beita EFTA-ríkin ekki
gagnráðstöfunum vegna undirboða,
sem væri mjög mikilvægt fyrir starf-
semi stóriðjufyrirtækja á íslandi.
Hvað varðaði skipasmíðar hefði
EB lýst því yfir að það myndi taka
til endurskoðunar tilskipun með það
að markmiði að afnema ríkisstyrki í
þessari grein.
Þá sagði ráðherra að þijár um-
deildar vörur úr landbúnaðarhráefn-
um, Létt og laggott, Smjörvi og
ijómaís, væru ekki á frívörulista fyr-
ir ísland.
Á það hefði verið fallist, að ríkis-
einokun á áfengissölu á Norðurlönd-
unum væri af félagslegum ástæðum
og því mætti halda henni áfram. Þó
yrði að tryggja að engin mismunun
ætti sér stað við innflutning á áfengi.
Einnig er ákvæði um að aðildarrík-
in muni leitast við að samræma inn-
byrðis reglur til að draga úr ríkisað-
stoð í sjávarútvegi. EB vissi að ríkis-
styrkir væru miklir í Noregi og þar
sem Norðmenn hefðu lagt áherslu á
að fá ákvæði um að ekki kæmu mót-
aðgerðir við undirboðum, þá hefði
þetta verið sett á blað, sem væri ís-
lendingum út af fyrir sig hagkvæmt.
Utanríkisráðherra svaraði síðan
ýmsum spurningum sem vaknað hafa
í umræðunni um samningana. Hann
sagði að samningarnir hefðu lítið
breyst á lokastigi þeirra, utan þau
atriði sem hér hafa áður verið nefnd.
Þannig hefði allur kaflinn um Ijár-
magnsflutninga verið tilbúinn á síð-
asta ári, og meginefni heildarsamn-
inganna verið tilbúið í tíð síðustu rík-
isstjórnar.
Þá sagði hann að fyrirvarar hefðu
komist til skila. Þeir hefðu aðallega
verið fjórir: 1. Engar veiðheimildir í
stað tollaheimilda. 2. Enginn fjárfest-
ingarréttur varðandi fiskveiðar og
vinnslu. 3. Fyrirvari um nýtingarrétt
á orkulindum. Upplýst hefði verið í
tíð síðustu ríkisstjórnar að hann væri
óþarfur vegna þess að íslensk lög
giltu þar. 4. Fyrirvari um rétt til að
takmarka innstreymi fólks á vinnu--
markaði. Sá fyrirvari væri enn efnis-
lega til staðar þótt hann væri í öðru
formi, þ.e. vísað væri til almenna
öryggisákvæðisins.
Þá fjallaði ráðherra um spurning-
una um hvort útlendingar gætu keypt
hlunnindajarðir. Hann sagði að land-
búnaðarráðherra væri með í undir-
búningi að herða á íslenskum lögum
til að koma í veg fyrir það, og sagði
að það stæðist fullkomlega gagnvart
EES-samningnum. Þetta hefði fyrr-
verandi landbúnaðarráðherra ekki
hirt um að gera. Hann vitnaði til
nokkurra dóma EB-dómstólsins um
að ríkjum í EB væri heimilt að setja
löggjöf sem takmarkaði fjárfestingar
útlendinga, þar á meðal annarra
þegna EB.
Jón Baldvin sagði síðan, að Islend-
ingar gætu samkvæmt samningnum
haldið óbreyttum íslenskum lögum
um fjárfestingar í fiskveiðum og
vinnslu og framkvæmd þeirra laga
kæmi því EES-samningi ekkert við.
Að öðru leyti væri það hagsmuna-
mál íslenskts atvinnulífs, fyrirtækja
og neytenda, að opinn íjármagns-
markaður veitti fákeppninni á hinum
þrönga íslenska markaði aðhald og
samkeppni.
Ráðherra sagði, að íslend hefði
eitt EFTA-ríkja fengið undanþágu frá
heilbrigðisreglugerð EB, þannig að
engin hætta væri á innflutningi á
dýrum sem sýktu íslenska stofna.
Hins vegar hefðu menn ahyggjur af
að þetta yrði notað gegn íslendingum
við fiskinnflutning til EB, og farið
hefði verið fram á sérstakar viðræður
til að tiyggja hagsmuni íslendinga í
því efni.
Jón Baldvin sagði að dómstólar
gætu ekki hnekkt fyrirvörum íslend-
inga, eins og haldið hefði verið fram.
Þá benti hann á, að ef Norðmenn
felldu EES-samningana, yrði heildar-
samningurinn endurskoðaður. Þá
vaéri hætt við að sá ávinningur sem
Islendingar hefðu fengið í sjávarút-
vegi yrði ekki tryggur, nema einhver
yrði til að borga það verð sem Norð-
menn hefðu borgað. íslendingar
hefðu verið í þessum samningum
vegna þess að hagstæðara væri fyrir
íslendinga að fórnarkostnaðurinn
dreifðist á fleiri. Af þeim sökum
væri ljóst, að tvíhliða viðræður við
EB hefðu ekki skilað jafngóðum ár-
angri.
Ráðherra benti einnig á, að þessir
samningar binda á engan hátt hendur
Islendinga í samningum við önnur
ríki.
Jón Baldvin sagði að EES-samn-
ingarnir væri enn mikilvægari en ella,
ef önnur EFTA-ríki væru á leið inn
í EB, þar sem hann tryggði brýnustu
viðskiptahagsmuni okkar án nok-
kurra skuldbindinga um inngöngu í
EB.
Utanríkisráðherra svaraði loks
þeirri spurningu neitandi, hvort
samningarnir fælu í sér afsal á full-
veldi íslands. Löggjafarvaldi væri
ekki afsalað, engar ákvarðanir yrðu
teknar um samningmn, eða breyting-
ar á honum nema Alþingi samþykkti
hann. Engar ákvarðanir yrðu teknar
í æðstu stofnunum efnahagssvæðis-
ins nema með samstöðu allra. Sama
máli gegndi með framkvæmdavaldið
og dómsvaldið. EES-dómstóllinn væri
gerðardómur um alþjóðlegar leikregl-
ur viðskiptalífsins, og hægt væri að
líkja því við, að ekki giltu sérreglur
um íslenskan fótbolta eða handbolta,
heldur væri farið eftir alþjóðlegum
reglum. Það væri raunar smáþjóðum
meira hagsmunamál en öðrum.
Nánar er greint frá umræðum
á Alþingi á blaðsíðu 30.
Frá stjórnarfundi Stéttarsambands bænda þar sem fjallað var um samninginn um Evrópska efnahagssvæð-
ið. Talið frá vinstri eru: Ari Teitsson, Birkir Friðbertsson, Rögnvaldur Olafsson, Guðmundur Jónsson,
Hákon Sigurgrímsson framkvæmdasljóri Stéttarsambandsins, Haukur Halldórsson, Emil Sigurjónsson,
Guðmundur Stefánsson og Þórólfur Sveinsson.
EES-samning’urinn:
Ymislegl virðist hafa
færst til betri vegar
varðandi landbúnaðinn
- segir Haukur Halldórsson, formað-
ur Stéttarsambands bænda
„VIÐ skulum vona að það sé
tilefni til að gleðjast yfir þess-
um samningi, en mér sýnist að
ýmislegt hafi færst til betri
vegar varðandi landhúnaðinn
en útlit var fyrir á tímabili. Það
eru þó ennþá of mörg ef í
þessu, og þörf á að fara betur
ofan í þetta,” sagði Haukur
Halldórsson, formaður Stéttar-
sambands bænda, um sainning-
inn um Evrópska efnahags-
svæðið.
Að sögn Hauks var farið laus-
Iega yfír ákveðna þætti EES-
samningsins • á fundi stjórnar
EES-samningurinn:
Minni breyting* en við áttum von á
- segir formaður Sambands garðyrkjubænda
SAMNINGURINN um Evrópskt
efnahagssvæði mun hafa óveru-
legar breytingar í för með sér
frá því sem verið hefur undanf-
arin ár varðandi innflutning á
grænmeti, að sögn Kjartans
Olafssonar, formanns Sam-
bands garðyrkjubænda. Sam-
kvæmt samningnum verður lok-
að fyrir allan innflutning græn-
Halldór Ásgrímsson fyrrverandi sjávarútvegsráðherra:
Tollfrelsið skiptir miklu
máli fyrir þróun sjávarútvegs
HALLDÓR Asgrímsson fyrrver-
andi sjávarútvegsráðherra segir
að markmiðum Islendinga hafi í
aðalatriðum verið náð í liöfn í
samningaviðræðunum við EB um
evrópskt efnahagssvæði. „Eg tel
að þarna hafi náðst verulegur
árangur og ég held að það sé
enginn vafi á því að það tollfrelsi
sem þarna er í myndinni mun
skipta miklu máli fyrir þróun ís-
lensks sjávarútvegs á næstu
árurn, og það atriði mun að sjálf-
sögðu vega afar þungt þegar end-
anleg afstaða er tekin til máls-
ins,” ságði Halldór í samtali við
Morgunblaðið í gær.
Halldór sagðist ekki hafa fengið
nægilega áreiðanlegar upplýsingar
um hvað felst í samningnum um EES
og hann myndi ekki taka endanlega
afstöðu til þessa samnings fyrr en
hann hefði kynnt sér hann til hlýtar.
„En sé miðað við þær undirtektir sem
verið hafa í Evrópubandalaginu í
sumar, þá varð lokaniðurstaðan að
mínu mati líkari því sem maður gat
búist við síðastliðið haust og síðastl-
iðinn vetur.-Ég hef alltaf haft trú á
því að það myndi nást tollfrelsi fyrir
meginhlutann af okkar sjávarafurð-
um og það væri í raun það eina sem
við gætum sætt okkur við,” sagði
Halldór, „Að því leytinu til má segja
Samningar um EES:
Til álita að takmarka
yfirdrátt ríkissjóðs
í Seðlabankanum
- segir Friðrik Sophusson, fjármálaráðherra
sem tekist hefðu milli íslands og
annarra aðildarríkja EFTA annars
vegar og Evrópubandalagsins hins
vegar hefði verið stigið mikilvægt
' skref til hagsbóta fyrir atvinnuljfið.
Samþykki Alþingi þessa samninga
.fengju íslensk fyrirtæki mikil sókn-
árfæri inn á erlenda markaði.
Samningarnir gætu þannig orðið til
þess að ijúfa þá kyrrstöðu, sem hér
hefði ríkt um langt árabil. Það
skipti því miklu að íslendingum
tækist að nýta þá möguleika, sem
samningarnir um evrópska efna-
hagssvæðið byðu.
• Þá sagði Friðrik: „Athuganir,
sem hér hafa verið gerðar á áhrifum
aðildar íslands að evrópska efna-
hagssvæðinu benda til þess að þau
geti verið umtalsverð, bæði í formi
aukins hagvaxtar og minni verð-
bólgu. Jafnframt felst í samningun-
um áskorun um að við tökum til
hendinni heima fyrir. Við þurfum
að laga atvinnulíf okkar að breytt-
um aðstæðum. Við þessar aðstæður
eru miklar kröfur gerðar til ríkis-
fjármálanna. Þar skiptir ekki síst
máli að stefnan í ríkisfjármálum sé
trúverðug og í samræmi við stefn-
una í gengis- og peningamálum.
Skattkerfið þarf að vera sveigjan-
legt tii þess að stuðla að meiri stöð-
ugleika í efnahagslífinu. Jafnframt
þarf að ná betri tökum á útgjalda-
hliðinni og hverfa frá varanlegum
hallarekstri. Hér hlýtur að koma til
álita að takmarka yfirdráttarheim-
ildir ríkissjóðs í Seðlabanka, líkt og
tíðkast víða í Evrópu. Með því gæti
skapast nauðsynlegt aðhald að út-
gjaldaákvörðunum stjórnvalda og
um leið forsendur fyrir jafnvægi í
þjóðarbúskapnum.”
FRIÐRIK Sophusson, fjármála-
ráðherra, telur að aðild íslands
að evrópska efnahagssvæðinu
geri miklar kröfur til ríkisfjár-
mála. Til álita komi að takmarka
yfirdráttarheimildir ríkissjóðs í
Seðlabanka til að skapa nauðsyn-
legt aðhald að útgjaldaákvörðun-
um stjórnvalda og um leið for-
sendur fyrir jafnvægi í þjóðarbú-
skapnum.
Þetta kom fram í ræðu fjármála-
ráðherra á Alþingi á þriðjudag,
þegar hann mælti fyrir frumvarpi
til fjárlaga fyrir árið 1992. Friðrik
sagði, að með þeim samningum,
að stórum aðalatriðum í markmiðum
íslendinga í þessum viðræðum hafi
verið náð í höfn.”
„Þá hefur verið samið þarna um
takmarkaðar gagnkvæmar veiði-
heimildir, sem ríkir veruleg óvissa
um. Á síðastliðnu vori var talað um
að það þyrfti að fara í rannsóknir á
langhala, meðal annars í þeim til-
gangi að geta samið um veiðiheimild-
ir á honum. Við höfum ekki upplýs-
ingar um þennan stofn og við vitum
ekki hvar hann er veiðanlegur. Þess-
ari undirbúningsvinnu sýnist mér að
hafi enn ekki verið hrundið af stað,
sem er auðvitað bagalegt,” sagði
Halldór.
metis frá 15. mars til 1. nóvemb-
er, eða á því tímabili sem inn-
lend framleiðsla fullnægir eftir-
spurn. Leyfður verður innflutn-
ingur á fimm blómategundum á
tímabilinu frá 1. desember til
30. apríl, en þar er um að ræða
nellikur og fjórar aðrar tegnnd-
ir blóma sem að sögn Kjartans.
ef lítil framleiðsla og sala á hér
á landi.
Kjartan sagði að gagnvart garð-
yi-kjunni í heild sinni væri samn-
ingurinn því ekki eins erfiður og
hann hefði í fyrstu litið út fyrir
að vera.
„Þetta er minni breyting en við
áttum von á, en það verður þó að
líta á það sem staðreynd, bæði
varðandi þennan samning og önn-
ur mál er varða verð garðyrkjuaf-
urða, að stjómvöld verða að fara
að skapa þessari atvinnugrein hlið-
stæð skilyrði og eru í Evrópu,
þannig að við getum undirbúið
okkur enn frekar undir samkeppni
og verðsamanburð, þó ekki verði
um óheftan innflutning að ræða,”
sagði hann.
Kjartan sagði að í þessu sam-
bandi vildu garðyrkjubændur fá
endurgreiddan uppsafnaðan sölu-
skatt í fjárfestingum garðyrkjunn-
ar, ódýrari raforku til lýsingar, og
niðurfellingu tolla og aðflutnings-
gjalda á rekstrarvörum til greinar-
innar. Þá óskuðu þeir jafnframt
eftir breytingu á lánareglum til
samræmis við það sem væri á
Evrópumarkaðnum, en þar væri
lánað til mun lengri tíma, auk
þess sem lánshlutfall væri mun
hærra. „Þær greinar sem fram-
leiða neysluvörur, garðyrkjan og
landbúnaður almennt, eru auðvit-
að stór liður í framfærslu fjöl-
skyldunnar, og ég vil meina að
það verði þrýstingur á að innflutn-
ingur verði gefinn fijáls ef verð-
munurinn er of mikill. Ef þessum
atvinnugreinum er hins vegar gef-
inn kostur á að hagræða og fá
sömu rekstrarskiiyrði og eru í
Evrópu, þá verða þessar vörur
ódýrari og þá kemur það auðvitað
heimilunum til góða,” sagði hann.
Stéttarsambands bænda í gær, og
sagði hann að svo virtist sem
ýmsir hlutir hefðu færst til betri
vegar fyrir bændur og vera í meira
samræmi við búvörusamninginn
sem gerður var í vor heldur en
litið hafi út fyrir áður. Varðandi
mjólkurframleiðsluna hefði á tíma-
bili litið út fyrir að búvörusamn-
ingnum yrði raskað mjög með inn-
flutningi, en svo virtist sem margt
hefði verið fært til betri vegar
varðandi ákveðna hiuti í því sam-
bandi, sem boðaðir voru áður og
ekki voru í samræmi við búvöru-
samninginn. Hann sagði að sér
sýndust þó ennþá vera inni ákvæði
um heimild til fríverslunar með
jurtasmjörlíki sem hefði dýrafitu
á bilinu 10-15%, en hvað það þýddi
gæti hann ekki svarað á þessari
stundu.
Varðandi innflutning á blómum
og öðrum tegundum garðyrkjunn-
ar sagði Haukur að samningurinn
tæki miklu meira mið af aðstæðum
hér varðandi dagsetningar, og sér
virtist tilboð Islands nú vera miklu
nær því sem aðrar þjóðir hefðu
lagt fram hver fyrir sig og tekið
mið af sínum aðstæðum.
„Síðan eru það þeir fyrirvarar
sem við höfum haft verulegar
áhyggjur af varðandi kaup er-
lendra aðila á landi. Utanríkisráð-
herra talai’ um að treysta lagaá-
kvæði urn forkaupsrétt sveitarfé-
laga og ríkis, og vissulega er það
heimilt. Forkaupsréttur byggist
hins vegar á því að ganga inn í
kauptilboð, og spurningin er hvers
sveitarfélög eru megn í þessu sam-
bandi. Ef reglur og lög verða ekki
skýrari um þennan forkaupsrétt
og hvernig hann verður fjármagn-
aður, þá teijum við að þarna sé
hætta á ferðum sem við getum
ekki lokað augunum fyrir. Nú er
ég ekki að tala sem bóndi, heldur
miklu frekar sem íslenskur ríkis-
borgari, og ég vil ekki sjá náttúru-
perlur í eigu erlendra aðila þar sem
einfaldlega yrði sagt að öll umferð
væri bönnuð,” sagði Haukur.
FÍI telur að fella þurfi aðstöðugjöld niður;
Engar hugmyndir um hvað
kæmi í stað aðstöðugjalds
- segir formaður Sambands íslenskra sveitarfélaga
„ÞAÐ er nýbúið að endurskoða lög um tekjustofna sveitarfélaga og
ég legg áherslu á nauðsyn þess að slíkum reglum sé ekki umbylt á
fárra ára fresti. Atvinnurekendur hafa ofl haft á orði að fella eigi
aðstöðugjald niður og tryggja sveitarfélögum aðra tekjustofna í stað-
inn, en engar hugmyndir hafa komið fram um hvernig eigi að tryggja
slíkt. Við viljum alls ekki að tekjur verði í staðinn sóttar í vasa ein-
staklinga í sveitarfélögunum,” sagði Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson, for-
maður stjórnar Sambands íslenskra sveitarfélaga, í samtali við Morg-
unblaðið.
I Morgunblaðinu í gær var haft
etir Olafi Davíðssyni, framkvæmda-
stjóra Félags íslenskra iðnrekenda,
að 1% aðstöðugjald af heildartekj-
um fyrirtækja væri séríslenskur
skattur, sem atvinnulíf í öðrum
löndum þyrfti ekki að bera. Ólafur
sagðist telja að í kjölfar samnings
um evrópskt efnahagssvæði hlyti
að fylgja að aðstöðugjald yrði fellt
niður.
Vilhjálmur sagði að 1. janúar
1990 hefðu endurskoðuð lög um
tekjustofna sveitarfélaga tekið
„gildi. í desember í fyrra hefðu kom-
ið fram óskir um að tekjustofnar
sveitarfélaga yrðu endurskoðaðir,
með tilliti til skattlagningar á at-
vinnulífið. „Þá var sett á laggirnar
nefnd og í henni sitja fulltrúar frá
Sambandi sveitarfélaga, fjármála-
ráðuneyti og félagsmálaráðuneyti,”
sagði Vilhjálmur. „Það liggur engin
niðurstaða fyrir í þessu máli og svo
verður væntanlega ekki á næst-
unni. Samband sveitarfélaga hefur
lagt áherslu á' að reynsla fáist á
þessi nýju tekjustofnalög, áður en
farið er að krukka í þau á nýjan
leik. Þó féllst stjórnin á að skipa
fulltrúa í nefndina, til að Ieita
lausna á þessu. Atvinnurekendur
hafa hins vegar lýst því yfir að
þeir vilji aðstöðugjaldið burt, en
tryggja eigi sveitarfélögunum
tekjustofna á móti. Þar hafa þeir
hins vegar ekki getað bent á lausn-
ir. Þá vil ég líka benda á, að vinnu-
veitendur reikna félagsgjöld, til
dæmis í VSI, út frá aðstöðugjalds-
stofni.”
Vilhjálmur sagði, að ef sveitarfé-
lögum yrði tryggður tekjustofn í
stað aðstöðugjalds, þá hlyti hann
að tengjast atvinnulífinu áfram.
Ekki kæmi til mála að íþyngja ein-
staklingum með auknum álögum.
Samkvæmt álagningu skatta fyr-
ir síðasta ár voru heildartekjur
sveitarfélaga vegna aðstöðugjalds
rúmir fimm milljarðar króna.