Morgunblaðið - 26.10.1991, Blaðsíða 44

VOLVO
PENTA
Besti vinur sjómannsins!
TVÖFALDUR1. vinningur
LAUGARDAGUR 26. OKTÓBER 1991 VERÐ í LAUSASÖLU 110 KR.
LEIGUSAMNINGUR hefur verið
gerður milli landeigenda Kal-
manstungu í Hvítársíðu í Borgar-
firði og hóps rjúpnaveiðimanna
um leigu á hluta lands Kalmans-
' tungu yfir rjúpnaveiðitímabilið.
Samningurinn, sem gerður var í
haust, er til tíu ára og nær einung-
is yfir ijúpnaveiðitímabilið ár hvert.
Að sögn Kalmans Stefánssonar,
annars tveggja bónda í Kalmans-
tungu, auglýstu þeir hluta landsins
til leigu í haust. Hann segist ekki
vita um önnur slík dæmi. „Þetta er
í rauninni ekkert öðruvísi en að
leigja laxveiðiá. Okkur finnst þetta
vera rétta leiðin. Þetta skapar já-
kvætt viðhorf fyrir landinu. Menn
fá tilfinningu fyrir því og fara þess
vegna betur með landið en ella, þar
sem samningurinn er gerður til tíu
ára,” segir Kalman Stefánsson.
Mikil ijúpnaveiði er í Borgarfirð-
-■ inum og að sögn Bergþórs Krist-
leifssonar bónda á Húsafelli hefur
verið mikill ágangur í Okið að
undanförnu. Hann segir veiðina
hins vegar vera lélega, a.m.k. í
norðanverðu Oki, þar sem Húsafell
á land að fjallinu. Hann segist ekki
hafa heyrt um neinn sem hafi feng-
ið meira en tíu ijúpur í veiðiferð.
Bílvelta á Holtavörðuheiði
Morgunblaðið/Jón Sigurðsson
Lögreglan í Borgarnesi var kvödd út í gærdag vegna bílveltu á Holtavörðuheiði. Hálka var á heiðinni og virðist sem bílstjórinn hafi misst vald
á bílnum, hann oltið og lent utan vegar. Að sögn lögreglunnar í Borgarnesi urðu ekki slys á fólki við óhappið.
Lausafjárstaða bankanna sú versta í langan tíma:
Bankamir hafa dregið
verulega úr útlánum
Lausafjárstaða viðskiptabank-
anna er nú sú versta um langan
tíma, og eiga þeir allir í erfiðleik-
um með að uppfylla reglur Seðla-
bankans um að lausafjárhlutfall
þeirra sé 12%. Viðbrögð bank-
anna við þessari erfiðu stöðu eru
að draga úr útlánum, og til dæm-
is er Morgunbiaðinu kunnugt um
að í sumum útibúum Landsbank-
ans hefur verið tekið fyrir víxil-
viðskipti um sinn. Björn Líndal,
aðstoðarbankastjóri bankans,
segir að útibússljórar séu að
hlýða fyrirmælum bankastjórn-
arinnar um að draga úr útlánuin
eins og frekast sé kostur.
Ólafur Örn Ingólfsson, fram-
kvæmdastjóri fjárreiðudeildar
Landsbankans, sagði í samtali við
Morgunblaðið að allir bankarnir
væru mjög aðkrepptir með lausafé
þessa dagana. „Það byijaði að
þrengja að í september, og keyrði
um þverbak í byijun október með
virðisaukaskattinum, en þá
streymdu milljarðar króna úr bönk-
unum og í ríkissjóð. Þá hefur verið
gífurlegt gjaldeyrisútstreymi, eins
og rætt hefur verið um,” sagði Ólaf-
Fortíðarvandi Byggingarsjóðs verkamanna 8,4 milljarðar:
Auka þarf ríkisframlög og
hækka vexti á eldri lánum
EINUNGIS aukin framlög úr ríkissjóði, og/eða hækkun vaxta af
þegar veittum lánum, getur komið í veg fyrir gjaldþrot Byggingar-
sjóðs verkamanna, að mati fortíðarvandanefndar. Nefndin metur
fortíðarvanda sjóðsins 8,4 milljarða króna, en það er sá munur á
útláns- og innlánsvöxtum sjóðsins sem safnast hefur upp gegnum
árin. Fortíðarvandanefnd Ieggur einnig til, að skilyrði fyrir lánveiting-
um úr sjóðnum verði hert og lánskjör endurskoðuð.
Fortíðarvandanefnd hefur skilað
skýrslu um vanda Byggingarsjóðs
verkamanna. Þar er fortíðarvandi
"sjóðsins skilgreindur sem sú fjárhæð
sem falla myndi á ríkissjóð, ef Bygg-
ingarsjóði verkamanna yrði lokað
og hann gerður upp. Þennan vanda,
sem nefndin metur á 8,4 milljarða
króna, má rekja til vaxtamunar á
teknum og veittum lánum sjóðsins.
Þá hefur verið tekið tillit til 7,4
t milljarða króna eiginfjár sjóðsins.
Flest lán sem sjóðurinn veitir, eru
verðtryggð til 43 ára með 1% vöxt-
um og afborgunarlaus fyrsta árið.
Þessi lán fjármagnar sjóðurinn aðal-
lega með lánum frá lífeyrissjóðum
sem bera 6,5-7% vexti. „Þessi vaxta-
munur, og sú staðreynd að ríkis-
framlög hafa ekki dugað til að vega
hann upp, er ástæða þess að ef
ekkert verður að gert mun koma til
gjaldþrots sjóðsins,” segir í skýrsl-
unni.
Nefndin segir, að einungis aukið
ríkisframlag og/eða hækkun á vöxt-
um á þegar veittum lánum sjóðsins
dugi til að leysa þennan vanda. Og
til að koma í veg fyrir að sambæri-
legur vandi myndist aftur þurfi ár-
legt framlag til sjóðsins að standa
undir vaxtamun tekinna og veittra
lána út lánstímann.
Nefndin leggur auk þess ýmislegt
til um úrbætur í starfsemi sjóðsins.
Þar á meðal að endurskoða almenn
tekju- og eignamörk, sem mynda
skilyrði fyrir lánveitingum úr sjóðn-
um. Nú eru tekjumörk 112 þúsund
hjá einstaklingum og 140 þúsund
hjá hjónum, auk 10 þúsund króna
fyrir hvert barn, og eignamörk eru
1.250 þúsund krónur. Þá gagnrýnir
nefndin, að hægt sé að fá lán úr
félagslegum sjóði óháð eignum og
tekjum, en ekki eru tekju- eða eigna-
mörk vegna lána til almennra kaup-
leiguíbúða.
Fortíðarvandanefnd leggur einn-
ig til að Byggingarsjóðurinn kanni
sjálfur þörf fyrir félagslegar íbúðir,
en í gildandi lögum er þetta verk-
efni sveitarfélaga. Nefndin telur
hættu á að þörf fyrir félagslegar
íbúðir sé metin of há, framkvæmi
sjóðurinn ekki sjálfur þær kannanir.
Einnig telur nefndin tímabært að
endurskoða lánskjör sjóðsins, en
bendir á að hækkun vexta á lánum
sjóðsins muni að verulegu leyti leiða
til aukinna útgjalda ríkissjóðs vegna
vaxtabóta.
Loks leggur nefndin til að bygg-
ingarkostnaður í félagslega kerfmu
verði lækkaður, bæði með betri nýt-
ingu nýbygginga og með því að
kaupa eldri íbúðir í ríkara mæli.
Einnig bendir nefndin á, að kostnað-
ur við umsjón félagslega húsnæðis-
kerfisins sé hár, og leita þurfi leiða
til að lækka hann.
ur Örn.
Hann sagði að þegar einstakir
bankar væru komnir undir þau
mörk, sem þeim væru sett um
lausafjárhlutfall, væri oft hægt' að
bæta stöðuna með því að fá skamm-
tímalán hjá öðrum bönkum á milli-
bankamarkaði. Núna væru allir
bankarnir hins vegar svo aðþrengd-
ir að ekki væri hægt að fara þá
leið. Þá væri ekki um annað að
ræða en að stöðva útlán, eða sjá
að minnsta kosti til þess að minna
fé færi út úr bankanum en kæmi
inn. „Við höfum þess vegna stigið
tímabundið á útlánabremsuna. Ef
það er ekki gert og bankinn fær
ekki inn nýja peninga, þarf einfald-
lega að borga með hverri einustu
krónu, sem við lánum,” sagði Ólaf-
ur Örn.
„Ástandið hefur versnað til muna
og við erum komnir niður undir þau
mörk, sem okkur eru sett,” sagði
Jón Adolf Guðjónsson, bankastjóri
Búnaðarbankans, í samtali við
Morgunblaðið. „Þetta er greinilega
versta tímabil, sem verið hefur á
árinu.” Jón Adolf sagði að Búnaðar-
bankinn hefði enn sem komið væri
ekki gripið til aðhaldsaðgerða
vegna hinnar slæmu lausafjárstöðu.
Valur Valsson, bankastjóri ís-
landsbanka, sagði að lausafjárstað-
an hefði verið að þyngjast undan-
farnar vikur, og nú væri svo komið
að það stæði í járnum hjá bankanum
að hægt væri að standa við 12%
lágmarkið. „Það eru eðlileg við-
brögð allra útibúa að halda að sér
höndum í útlánum við þessar að-
stæður,” sagði Valur, en vildi ekki
skýra frá því hvort bankastjórnin
hefði gefið sérstök fyrirmæli um
aðhaldsaðgerðir.
Mikil hálka
í borgiimi
MIKIL hálka var víða á götum
borgarinnar í gærkvöldi. Eitt
óhapp varð af völdum hálkunnar
á mótum Gagnvegar og Vestur-
landsvegar þegar ökumaður bíls
missti stjórn á ökutækinu og
hafnaði á ljósastaur. Ökumaður-
inn slapp með minniháttar
meiðsli.
Að sögn lögreglunnar í Reykjavík
var hálkan mest í Breiðholts- og
Árbæjarhverfi en víða í borginni
voru þó hálkublettir. Veðurstofan
spáir ísingu fram eftir degi í dag
og varar lögreglan við hálkublettum
sem myndast og erfitt er fyrir öku-
menn að átta sig á.
Rjúpnaskytt-
ur taka veiði-
land á leigu