Morgunblaðið - 27.10.1991, Blaðsíða 6

6 FRETTIR/INIMLENT_________ ____MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 27. OKTÓBER 1991
Sameining frystihúsa á Austfjörðum:
Hlutur Byggðastofnunar verð-
ur ekki seldur á næstunni
Höfn. Frá Önnu Gunnhildi Ólafsdóttur,
biaðamanni Morgunbiaðsins.
BY GGÐASTOFNUN kemur til
me,ð að eiga á bilinu 30-35% hlut-
afjár í sameinuðu fyrirtæki Hrað-
frystihúss Stöðvarfjarðar og
Hraðfrystihúss Breiðdælinga á
Breiðdalsvík. Að sögn Guðmundar
Malmquist, forstjóra Byggða-
stofnunar, verður hlutur stofnun-
arinnar ekki boðinn til sölu fyrr
en stoðir fyrirtækisins hafa verið
styrktar.
„Það er meining þessa fyrirtækis
að fara svolítið á hlutafjármarkað
og auka hlutafé sitt enn, og á meðan
það er gerf, viljum við ekki bjóða
okkar hluta fram til sölu. Óskastaða
mín í þessu hefði verið sú að sem
flest af þessum fyrirtækjum hefðu
orðið almenningshlutafélög og hlut-
afjársjóður hefði síðan getað sett
svona hæfilegt á markað eftir því
sem við ætti,” sagði Guðmundur.
Akvörðun um nafn ótekin
Samþykkt var að sameina rekstur
Hraðfrystihúss Stöðvafjarðar hf. og
Hraðfrystihús Breiðdælinga hf. á
hluthafafundi á Stöðvarfirði á föstu-
dag. Gengið var frá samþykktum
hins nýja félags og þær eru í sam-
ræmi við samþykktir húsanna á öðru
leyti en því að breyta þarf um nafn
ekki hefur enn verið tekin ákvörðun
um nafn nýja félagsins en sjö manna
starfsstjórn hefur verið skipuð.
í tillögu um sameiningu sem lögð
var fyrir hluthafafundinn á Stöðvar-
firði var gert ráð fyrir að við uppsetn-
ingu og iokafrágang efnahagsreikn-
ings hins sameinaða félags verði
eignir félagsins endurmetnar með
tilliti til raunverulegra verðmæta að
mati' lögiltra endurskoðenda félag-
anna.
Samþykkt var að eignarkvóti
skipa 1991 skyldi verðlagður á 180
Morgunblaðið/Þorkell.
Hluti fundargesta á hluthafa-
fundinum þar sem samþykkt var
að sameina hrafrystihúsin á
Stöðvarfirði og Breiðdalsvík. Á
innfelldu myndinni er tekið á
móti fiski á Stöðvarfirði.
krónur á kíló þorskígildis. Óveiddur
kvóti m.v. 1. september 1991 eða
kvóti veiddur umfram heimildir á
sama tíma skyldi verðlagður á 45
krónur þorskígildis. Einnig var sam-
þykkt að óveiddur kvóti eða keyptur
eignakvóti á tímabilinu frá 1. sept-
ember til 1. nóvember 1991 skyldi
metinn á sama hátt. Þá var sam-
þykkt að skip skyldu metin á 50%
af húfmati einsog það stæði 1. nóv-
ember 1991.
Sameiningin mikill Iéttir
Eftir fundinn sagði Jónas Ragn-
arsson, framkvæmdasfjóri HSS, að
sameiningin væri honum mikill léttir.
„Það er alveg ljóst að_ þetta hefði
ekki komið fyrir aftur. Ég sagði síð-
ast að fullreynt yrði í fjórða sinn og
svo varð,” sagði hann í samtali við
Morgunblaðið og bætti við að 50
milljón króna lán Byggðastofnunar
til félaganna tveggja hefði geit út-
slagið. Hann sagði að starfsfólki yrði
væntanlega sagt upp störfum. á báð-
um stöðum en endurráðið í sömu
störf aftur á móti sagði hann að ein-
hveijar breytingar gætu orðið í stoð-
deildum fyrirtækisins.
Á fundinum í Breiðdalsvík svaraði
- Svavar Þorsteinsson, framkvæmda-
stjóri HBB, fyrirspumum um tillgang
sameiningarinnar. Hann sagði að í
henni ætti að felast ákveðin hagræð-
ing í vinnslu og í stoðdeildum og
Hálfíslensk kona í Danmörku:
Sýnir listaverk í aldagömlu hesthúsi
BORREBY galleri á Suður-Sjálandi er líklega eitt af fáum galleríum
sem staðsett er í fimm alda gömlu hesthúsi. Þetta er ungt gallerí,
opnaði vorið 1990 og annar eigandinn er Lóa Skúladóttir Castenschi-
old en hún býr jafnframt á herragarðinum. Lóa er hálfíslensk og
hefur alltaf haldið góðu sambandi við íslendinga og heimsækir land-
ið reglulega.
Faðir Lóu var Skúli Guðjónsson
læknir en hann starfaði í Árósum
og var prófessor við læknadeild
háskólans þar. Lóa segir fjölskyld-
una alltaf hafa komið til Islands í
sumarfríum og faðir hennar hafi
vitjað æskustöðvanna í Skagafirði.
Því miður hafi hún samt aldrei
lært íslensku.
En hvað kom til að kona sem
ekkert hefur starfað í listum ákveð-
ur á miðjum aldri að opna gallerí?
„Jú, sjáðu til” segir Lóa hláturmild
„þetta var bara rétti tíminn.” Lóa
vann sem sjúkraþjálfari áður en
hún gifti sig Carli Henrik Castensc-
hiold „það tíðkaðist ekki í þá daga
að konur ynnu úti þegar þær voru
giftar.” Þegar börnin fjögur voru
flogin úr hreiðrinu hóf hún aftur
vinnu á sjúkrahúsi en svo kom að
því að hún sagði við sjálfa sig:„Nú
er ég orðin 55 ára og ef eitthvað
nýtt á að gerast í mínu lífi þá verð-
ur það að gerast núna!”
Lóa og vinkona hennar, Jutta
Sabinsky, höfðu talað um að gam-
an gæti verið að reka gallerí og
þær ákváðu að láta þann draum
rætast. Húsnæðið var til reiðu.
Borreby hefur verið í eigu ættingja
Carls Henriks frá því 1783 en aðal-
byggingin var reist árið 1556.
Herragarðurinn er friðaður sem
þýðir það að engu má breyta og
þau hjónin eru skyldug til þess að
halda öllu við. Fjölmargar bygging-
ar eru því ónothæfar þar sem ekki
má stækka dyr fyrir nútíma land-
búnaðarvélar og nútíma vinnu-
brögð. Þegar Lóa gerði upp hest-
húsið fyrir galleríið varð það að
vera sem næst uppruna sínum og
allir bitar voru til dæmis látnir
halda sér, gluggar og gólf eru
óbreytt frá því að hestar voru þarna
á básum.
Galleríið var svo tilbúið vorið
1990. „Við vissum hvorug neitt um
það hvemig ætti að reka gallerí
en þegar það var tilbúið höfðum
við samband við danska listiðnað-
arfélagið og sögðum „við höfum
gallerí, hafið þið listamenn?” Þær
fengu listamenn og galleríið opn-
aði. Það er opið um helgar frá maí
til ágústloka. Aðsókn hefur verið
góð þrátt fyrir að galleríð sé ekki
í alfaraleið en það er um 11/2 tíma
keyrslu frá Kaupmannahöfn. Lóa
segir að yfirleitt komi 5-600 manns
að skoða galleríið hveija helgi. Sú
staðreynd að galleríið er í jafn
gömlum herragarði og raun ber
vitni á auðvitað hvað mestan þátt
í því að draga til sín fólk. Það er
ekki á hveijum degi sem fólk skoð-
ar listaverk í margra alda gömlu
hesthúsi, menn geta nánast heyrt
hófadyn liðinna alda þegar þeir
ganga um á hellulögðu gólfinu í
sýningarsalnum.
Vill gjarnan fá íslenska
listamenn
Lóa segir engari listamann hafa
hafnað boði.um að fá að sýna í
galleríinu. Ákveðnar kröfur eru
gerðar til þeirra sem að sýna á
Borreby. Listamennirnir verða að
vera listaskólagengnir og helst að
hafa sýnt í Charlottenborg sem er
Morgunblaðið/Júlíus
Lóa Skúladóttir Castenschiold.
eitt helsta sýningarhús Danmerk-
ur. Lóa vill gjarnan fá íslenska
listamenn til þess að sýna í salnum
hennar á Borreby og hún hefur
notað tímann í þessari heimsókn
sinni núna til þess að heimsækja
sýningarsali í Reykjavík. „I fyn'a
sýndi Pía Sverrisdóttir glerlista-
kona hjá okkur og ég vil endilega
fá fleiri íslendinga til þess að sýna
hjá mér.”
Sérstaða gallerísins er ekki ein-
göngu sú að vera staðsett í
ævagömlum herragarði heldur
einnig sú að þar eru aðeins sýnd
verk sem kenna má við nytjalist,
það er keramik, textíl- og glerlista-
verk sem og skartgripir. Lóa segist
alltaf haft mikinn áhuga á allri list-
iðn og notagildis þáttur þessara
verka höfði sterkt til sín. „Það er
auðveldara að taka afstöðu til
slíkra verka en til dæmis mál-
verka,” segir hún. „Fólk er ekkert
í vafa um það hvort því líki við til
dæmis keramikskál eða glervasa
en þegar það stendur fyrir framan
málverk þá á það oft erfiðara með
að vita hvað því finnst. Það gáir
að því hver höfundurinn er og ef
hann er frægur þá segir það: Já
þetta er gott!” Keramikin og gler-
listin eru nær hversdagslífi fólks
að mati Lóu og hún viðurkennir
hlæjandi að hún viti lítið um mál-
verk.
Enn sem komið er galleríið ekki
gróðafyrirtæki en Lóa segir að
styrkur þeirra sé sá að þær lögðu
ekki út í þetta með stórfelld
gróðaplön í huga, þótt auðvitað
væri ágætt að fá einhvern pening
út úr þessu starfi. Þær hafa engan
í vinnu hjá sér og gera allt sjálfar
sem gera þarf „svo á maðurinn
minn húsnæðið og hann hef ég jú
í hendi mér!” segir Lóa leiftrandi
af kátínu en bætir við alvarleg í
bragði að þótt þær græði ekki pen-
inga fái þær mikila ánægju út úr
þessu starfi og það sé tilgangurinn.
I framtíðinni gæti Lóa vel hugsað
sér að að koma upp verkstæði í
einhveiju af þeim húsum sem enn
standa auð á herragarðinum. Þar
gæti fólk fylgst með listamönnun-
um að vinnu og skoðað svo verkin
í salnum.
Finnur herragarðsbúandinn Lóa
Skúladóttir Castenschiold fyrir ís-
lensku blóði í æðum sínum? „Á
íslandi finnst mér ég vera ákaflega
dönsk en í Danmörku finnst mér
ég vera oft dálítið íslensk. En það
er alltaf gott að koma til íslands
og hér mæti ég mikilli gestrisni og
vinsemd. Það er alveg nauðsynlegt
fyrir mig að koma hingað reglulega
og anda að mér góða loftinu.”
GÞG
benti á að með kaupum á togaranum
Patriki sem í bígerð væru bættist
kvóti í byggðarlagið. Þá væri einnig
stefnt að utankvótaveiðum og reikn-
að með 300 tonnum af steinbítsafla
á ári, 90 tonnum af keilu og eitthvað
af löngu.
Tillaga um sameiningu húsanna
var samþykkt með 8912 atkvæðum
gegn 627. Tillaga Jóhannesar Páls-
sonar, fulltrúa hlutafjárdeildar
Byggðarstofnunar, um stjórnarmenn
var samþykkt á fundinum. Fyrsti
aðalfundur stjórnarinnar fór fram á
Breiðdalsvík eftir hluthafafundinn
þar.
I stjórninni sitja: Björn Hafþór
Guðmundsson, Bryndís Þórhallsdótt-
ir, Ríkharður Jónsson, Jóhannes
Pálsson, stjómarformaður, Þórhalla
Snæþórsdóttir, Lárus Sigurðsson og
Teitur Sigurðsson.
Stöðfirðingar á móti
sameiningunni
Morgunblaðið leitaði álits nok-
kurra starfsmanna í frystihúsunum
á sameinginu félaganna tveggja. Þau
Margeir Margeirsson, Einar Stefáns-
son og Helena Hannesdóttir, sem
blaðamaður ræddi við í Hraðfrysti-
húsi Stöðvarijarðar, voru sammála
um að flestir ef ekki allir starfsmenn
fyrirtækisins væru alfarið á móti
sameiningu húsanna. „Við höfum
staðið vel að vígi hérna megin. Hagn-
aður fyrstu átta mánuðina var t.d.
um 44 milljónir meðan tap á rekstrin-
um í Breiðdalsvík var 11 milljónir.
Þess vegna erum við hrædd um að
þótt þokkalega gangi töpum við en
ef illa gengur tapa náttúrulega báðir
aðilar,” sagði Margeir.
Helena tók undir orð Margeirs.
„Ég er algjörlega á móti sameining-
unni eins og flestir starfsmenn hér.
Annars höfum við greinilega ekkert
um þetta að segja og fáum fréttirnar
í gegnum fjölmiðla eins og aðrir. Það
eina sem við getum gert er að vinna
áfram á þessum giundvelli og auðvit-
að er jákvætt að fá skip og kvóta í
bygðarlagið þótt okkur þyki þetta
of dýru verði keypt.”
Þremenningarnir voru sammála
um að mannlegi þáttur sameiningar-
innar hefði gleymst. „Mér finnst að
hreppsnefndin hafi staðið sig afar
illa. Hún hefur ekki kallað á okkur
á sinn fund til að skýra málið þó hún
eigi stóran hlut í fyrirtækinu sem
er ijármagnað af útsvörum okkar,”
sagði Einar og Helena bætti við að
andúð starfsmanna væri að hluta til
hræðsla vegna þess að ekkert hefði
frést fyrr en sameingin hefði verið
ákveðin. „Við vitum ekki heldur hvað
tekur við,” sagði Helena. „Við mæt-
um í vinnuna 1. nóvember en kannski
verðum við send í bíl til Breiðdalsvík-
ur,” sagði hún við blaðamann, en
andinn í frystihúsinu leyndi sér ekki
í orðum þremenninganna og í vegg-
skreytingum í kaffistofunni þar sem
skrifað hafði verið „Lengi lifi HSS”.
Rétta skrefið
Á Breiðdalsvík hitti blaðamaður
Þórð Þorgrímsson, Soffíu Rögnvalds-
dóttiir og Kristínu Sigurey Sigurðar-
dóttur. Kristín Sigurey tekur við
verkstjórn í Hraðsfyrstihúsi Breið-
dælinga 1. nóvember, sama dag og
félögin verða sameinuð. „Miðað við
það sem ég veit og mér verið sagt
er sameining rétta skrefið í stöðunni
eins og hún er í dag en maður veit
varla nógu mikið til að taka afstöðu.
Annars er víst að breytingin verður
ekki einn tveir og þrír og hún er
meira mál en að sameina stjórnirn-
ar,” sagði Kristín.
Soffía sagðist í upphafi verið á
móti sameiningunni en núna sæi hún
ekki að hægt væri að gera annað,
enda kvótahallæri. Þórður sagði að
flest starfsfólk væri annarrar skoð-
unar af þeirri ástæðu að því hefði
aldrei verið sagt hvað raunverulega
sparaðist með sameiningu fyrirtækja
tveggja. „Húsið hér er til dæmis
búið betri tækjum en húsið þar og
getur tekið á móti meiri sérvinnslu,”
sagði Þórður.
Hann sagði að ljóst hefði verið frá
upphafi að keyra ætti sameininguna
í gegn en hluthafar á staðnum ræðu
engu. „Ég efast stórlega um að sam-
einingin hefði komið til hefðu heima-
menn ættu jafnmikið í fyrirtækjun-
um hér og þeir á Stöðvarfirði eiga í
sínu,” sagði Þórður. Soffía tók undir
þetta og bætti við að afar óæskilegt
væri að fyrirtækjunum væri stjórnað
að sunnan því fólkið á staðnum bæri
aðrar taugar til fyriitækjanna en
ráðamenn í Reykjavík.