Morgunblaðið - 29.10.1991, Síða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 29. OKTÓBER 1991
Versnandi fjárhags-
staða Reykjavíkur
eftir Sigrúnu
Magnúsdóttur
Það hefur verið mér áhyggju-
efni um nokkurt skeið hve fjár-
hagsstaða Reykjavíkurborgar hef-
ur versnað stórlega á skömmum
tíma. Nú er svo komið að ég tel
að ekki verði lengur við unað og
óhjákvæmilegt sé að spyma við
fótum ef ekki á að fara illa.
Við fjárhagsáaítiun þessa árs
vakti ég athygli á versnandi stöðu
borgarsjóðs þrátt fyrir stöðugleika
í efnahagsmálum þjóðarinnar á
síðasta ári. Þegar borgarráði var
kynnt staða borgarsjóðs í lok sept-
ember, kom fram að yfirdráttur
hjá Landsbanka íslands var kr.
1.588 milljónir eða 13% af áætluð-
um tekjum borgarinnar í ár.
Breyting verður 1989
Á árunum 1989 og 1990 skiptir
um í fjárhagsstöðu borgarinnar. í
upphafi ársins 1989 er yfirdráttur
við Landsbanka íslands kr. 549
milljónir en í árslok er hann kom-
inn í tæpar 800 milljónir kr. Stað-
an versnaði enn frekar á árinu
1990 þannig að 31. des. er yfir-
drátturinn við Landsbankann
kominn í kr. 1.405 milljónir, hækk-
aði um rúmar 600 milljónir á ár-
inu. Þá lækkaði hreint veltufé um
helming og veltufjárhlutfallið
hrapaði. Veltufjárhlutfall, sem er
mælikvarði á hlutfallið milli veltu
og skammtímaskulda, segir okkur
heilmikið um stöðu fyrirtækja og
sveitarfélaga. Þegar það fellur er
það vegna þess að skammtíma-
skuldir hafa aukist umfram tekju-
aukningu. Veltuhlutfall borgarinn-
ar var 1988 1,85 en er svo komið
í 1,16 árið 1990. Það er að koma
í ljós að borgarsjóður þoldi ekki
að farið var svo geyst í ráðhús-
bygginguna. Ráðhúsbyggingin er
nánast öll fyrir lánsfé. Yfírdráttur
í Landsbankanum hækkaði árið
1990 um nánast sömu tölu og
varið var í byggingu ráðhúss það
árið. Það er reynt að telja fólki trú
um að efnahagur borgarinnar sé
það góður að ekki hafi þurft að
taka lán til byggingarinnar, en það
er alrangt.
Offjárfesting og gjaldþrot
Auðvitað hafa líka haft áhrif á
borgarsjóð þær gífurlegu offjár-
festingar sem hér hafa orðið í at-
vinnuhúsnæði í borginni, sérstak-
lega í verslunar- og skrifstofuhús-
næði. Offjárfestingar valda því
m.a. að fjölmargir ráða ekki við
skuldbindingar sínar og verða
gjaldþrota og á það bæði við um
fyrirtæki og einstaklinga. Við
mörg gjaldþrot tapast opinberu
gjöldin, þ.e.a.s. skattamir. Und-
anfarin ár hefur borgin einnig af-
skrifað óinnheimtanlegar útsvars-
greiðslur. Allt þetta hefur áhrif á
veltufjárhlutfallið. Ef borgaryfir-
völd hefðu farið eftir eigin sam-
þykktum hefði mátt komast hjá
þessum miklu offjárfestingum. í
aðalskipulagstillögunni 1984-
2004 er gert ráð fyrir að byggja
8 þúsund fermetra í verslunarhús-
næði á ári, en aukningin var 45
þúsund fermetrar eða rúmlega
fímm sinnum meiri en áætlað var
í aðalskipulaginunu.
Skuldasöfnun HR — Perlan
Nákvæmlega það sama er uppi
á teningnum varðandi fjárhag
Hitaveitu Reykjavíkur og borgar-
innar. Lausaskuldir HR jukust
verulega á árinu 1990. Að mestu
leyti var um að ræða skuld við
Rafmagnsveitu R., Innkaupa-
stofnun Reykjavíkurborgar og
borgarsjóð. I september sl. var svo
komið að eigi var hægt að látast
lengur og heimilaði borgarráð
Hitaveitunni að taka erlent lán að
upphæð kr. 450 milljónir. Það er
svipuð upphæð og bygging veit-
ingahúss á Öskjuhlíð fór fram úr
áætlunum á árunum 1990 og
1991.
Skýrsla borgarendurskoðunar
I skýrslu borgarendurskoðunar
um ársreikninga 1990 segir m.a.:
„Borgarendurskoðun leggur ríka
áherslu á að vandað sé til fjárhags-
áætlunar og að viðkomandi aðilar
gæti þess að við meðferð fjármuna
verði fjárhagsáætlun fylgt eins og
kostur er og heimildir segja fyrir
um. Borgarráð hefur samþykkt
að skýrsla borgarendurskoðunar
fái sérstaka afgreiðslu í borgar-
ráði. Sá hluti skýrslunnar sem
varðar frávik gjalda og tekna frá
fjárhagsáætlun hefur ekki fengið
þá meðferð í borgarráði sem æski-
leg er og má fullyrða, að það sé
vegna þess að ekki hefur verið
mótuð ákveðin verklagsregla til
þess að starfa eftir.”
Starfsreglur — siðareglur —
skipurit
Það er alvarleg ásökun sem felst
í skýrslu borgarendurskoðunar, að
borgarráð sinni ekki eftirlitsskyldu
Sigrún Magnúsdóttir
„Það er reynt að telja
fólki trú um að efna-
hagur borgarinnar sé
það góður að ekki hafi
þurft að taka lán til
byggingarinnar, en það
er alrangt.”
sinni hvað varðar frávik frá fjár-
hagsáætlun. í september sl. lagði
Alfreð Þorsteinsson fram tillögu
um að sett verði ný samþykkt fyr-
ir borgarendurskoðun til að auka
sjálfstæði hennar og tekið yrði
mið af starfsreglum Ríkisendur-
skoðunar. Borgarstjóri lagði fram
breytingatillögu, sem var efnislega
samhljóða, og var hún samþykkt.
Við framsóknarmenn töluðum um
það í kosningabaráttunni að setja
þyrfti siðareglur fyrir stjórnendur
borgarinnar. Reykjavíkurbréf Mbl.
frá 6. október tekur einmitt á
þessu: „Hér á íslandi eru engar
hefðir til um það, hver viðbrögðin
verða, ef trúnaðarmenn almenn-
ings fara yfir strikið í meðferð
almannafjár. Þess vegna m.a. er
erfítt að festa hendur á þessum
viðfangsefnum. Hér eru heldur
engar venjur eða hefðir um það,
hvenær nástaða vegna hagsmuna
eða fjölskyldutengsla á að leiða til
þess að menn dragi sig í hlé, sæk-
ist ekki eftir verkum eða embætt-
um eða einhverju öðru.” Þá er
nauðsynlegt að skipurit verði gert
yfir stjórnkerfí borgarinnar og
flutti ég tillögu þess efnis í sum-
ar. Boðleiðir ákvarðanatöku verða
að vera skýrar.
Af framangreindu má ljóst vera
að svona má ekki ganga lengur.
Ijármálastjórn meirihlutans hefur
öll farið úr böndunum. Fyrrverandi
borgarstjóri virðist hafa misst
áhuga í stjórn borgarinnar um það
leyti sem hann ákvað að hasla sér
völl á landsmálapólitík. Reykjavík-
urborg var mjög sterk fjárhags-
lega, sama má segja um hið gróna
fyrirtæki Hitaveitu Reykjavíkur,
en öllu má nú ofbjóða. Það sorg-
lega er að til þessara skulda var
stofnað að óþörfu, einungis til að
uppfylla metnaðardrauma fyrrver-
andi borgarstjóra. Það hlýtur að
hafa verið verulegt áfall fyrir nýj-
an borgarstjóra að uppgötva þenn-
an fortíðarvanda.
Höfundur er borgarfulltrúi
Framsóknarflokksins.
Ölfushreppur í stríði við
heilbrigðisráðuneyti
TREFJAPLASTNAM
Við Iðnskólann í Hafnarfirði verður haldið nám-
skeið í trefjaplasttækni fyrir þá er hafa nokkra
starfsreynslu í faginu.
Námskeiðið hefst 4. nóv. og
er fyrirhugað að því Ijúki 26. nóv.
Tekið er á móti umsóknum á skrifstofu skólans,
símar á skrifstofu eru 51490 og 53190.
Þeir er eiga eldri umsóknir hjá skólanum eru
vinsamlegast beðnir að endurnýja þær.
Á vorönn er fyrirhugað að halda námskeið fyrir
byrjendur. Það námskeið hefst með starfsþjálf-
un.
IÐNSKÓLINN í HAFNARFIRÐI
Egils Saga og Úlfar Tveir
eftir Einar Pálsson.
Fyrir hvern var Egils Saga skrifuð? í hvaða til-
gangi? Hver hluti hennar er sagnfræðilegur og
hver goðfræðilegur? Er Egils Saga luansögn?
Ef svo er, hvað merkir launsögnin? Er Egils Saga
rituð á þrennu plani eins og launsagnir Evrópu-
þjóða? Hampar Egils Saga hetjunni eða kennir
hún hófsemd og stillingu? Orti Egill kvæðin sín?
Voru þau Egill og Gunnhildur kóngamóðir byggð
á táknmyndum?
Lestu þessa bók og svaraðu sjálfur.
Bókaútgáfan Mímir,
Sólvallagötu 28, Reykjavík,
sími 25149.
eftir Sigurgísla
Skúlason
Heilbrigðis- og tryggingaráðu-
neytið hefur ákveðið að breyta
Sogni í Ölfusi til meðferðar á geð-
sjúkum afbrotamönnum. Ráðu-
neytið hefur fengið öll tilskilin leyfí
sem nauðsynleg eru til þessara
breytinga, nema leyfis frá Bygg-
inganefnd Ölfushrepps. Á fundi
sínum hinn 15/10 1991 hafnaði
Bygginganefnd Ölfushrepps þess-
ari beiðni um breytingar innan-
húss að Sogn á þeirri forsendu að
sú starfsemi sem ráðuneytið
áformar að koma upp að Sogni
samrýmist ekki hugmyndum um
nýtingu þessa svæðis eins og þær
eru fram settar í greinargerð fyrir
Svæðisskipulag Olfuss frá 1977
(þetta Svæðisskipulag er ósam-
þykkt).
Nú segir í þessu ósamþykkta
Svæðisskipulagi að gert sé ráð
fyrir því að á þessu svæði (frá
Reykjum og austur með hlíðinni)
sé t.d. búskapur, skógrækt, sum-
arhús eða sumarbúðir, almenn
útivistarsvæði og stofnanir svo
sem heilsuhæli eða annað af svip-
uðum toga.
Það er því greinilega gert ráð
fyrir heilbrigðisstofnun á þessu
svæði. Bygginganefnd hefur heim-
ilað meðferð áfengissjúklinga að
Sogni. Væntanlega hefur nefndin
leyft breytingar innanhúss vegna
þessarar starfsemi á þeirri for-
sendu að drykkjusýki samrýmist
þeim reglum sem settar eru í áður-
nefndu „ósamþykktu” Svæðisskip-
ulagi. Það læðist að manni sá
grunur hvort sveitarstjórn hafí
gefið Byggingarnefnd einhveijar
leiðbeiningar um þá sjúklinga sem
leyfílegt er að meðhöndla á Sogni,
er t.d. leyfilegt að breyta húsinu
Sigurgísli Skúlason
„Það var, eins og allir
vita, leyfilegt að með-
höndla drykkjusýki á
Sogni. Það er ekki ha‘g1
að skilja þetta öðruvísi
en að sveitarsljórn Ölf-
ushrepps hafi komið því
til Byggingarnefndar
að heimilt sé að með-
höndla alla sjúklinga að
Sogni nema geðveika
afbrotamenn.”
að innan ef meðhöndla á krabba-
mein eða húðsjúkdóma svo eitt-
hvað sé nefnt.
Það var, eins og allir vita, leyfí-
legt að meðhöndla drykkjusýki á
Sogni. Það er ekki hægt að skilja
þetta öðruvísi en að sveitarstjórn
Ólfushrepps hafi komið því til
Byggingarnefndar að heimilt sé
að meðhöndla alla sjúklinga á
Sogni nema geðveika afbrota-
menn.
Reglan hlýtur að hljóða eitthvað
á þessa leið: „Sveitarstjóm Ölfus-
hrepps heimilar Byggingarnefnd
að samþykkja breytingar innan-
húss á Sogni ef fyrirhuguð er
meðferð sjúklinga annarra en geð-
sjúklinga sem gerst hafa brotlegir
við lög.”
Það er auk þess augljóst að
sveitarstjórn treystir ekki heil-
brigðis- og tryggingaráðuneytinu
fyrir því að standa að fyrirhugaðri
starfssemi að Sogni þannig að íbú-
ar Ölfushrepps geti verið öruggir
um_ líf sitt og limi.
Eg hef það eftir áreiðanlegum
heimildum að raunveruleg ástæða
fyrir því að sjálfstæðismenn lögðu
það til í Byggingamefnd að fyrir-
huguðum breytingum innanhúss á
Sogni yrði hafnað væri gífurlegur
þrýstingur frá íbúum á nærliggj-
andi bæjum. Þessi mikli þrýstingur
hefur gert það að verkum að sveit-
arstjórnarmeirihlutinn hefur ekki
treyst sér til þess að afgreiða
umsókn ráðuneytisins með eðlileg-
um hætti.
Sveitarstjórnin hefur ákveðið
að skýla sér á bak við Byggingar-
nefnd og „ósamþykkt” Svæðis-
skipulag. Það væri miklu heiðar-
legra að lýsa því yfir að óheimilt
sé að vista geðveika afbrotamenn
í Ölfushreppi. Hér virðist kjarkinn
vanta!
Höfundur er formaður
félagsmálanefndar Olfusbrepps.