Morgunblaðið - 10.11.1991, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 10. NÓVEMBER 1991
um. Alls staðar voru hjón eða pör
að vinna saman, í sölutjöldunum á
Piazza del Erbe, á kaffihúsi þar sem
setið var yfir reikningum og rifist,
en brosað sínu breiðasta þegar
kúnninn birtist, og skammt frá torgi
Scalaættarinnar voru samhent hjón .
með sjálfstæðan atvinnurekstur.
Þau ráku snyrtingu fyrir dömur og
herra. Hann tók við aurunum og
vísaði fólki inn. Konan sprautaði
ilmi út í loftið, hann rétti kúnnanum
handþurrku, og þannig gekk það
fyrir sig hratt og snuðrulaust. Þau
voru svo ánægð með reksturinn og
hvort annað að unun var á að horfa.
Enda var fullt útúr dyrum hjá þeim.
Scala-óperan
Meðan við ókum um akra og
engi hafði Ingólfur undirbúið óperu-
kvöldið í Veróna með því að spila
aríur úr frægum óperum. Reyndar
sáum við myndir af Verdi, Rossini,
Callas og öllum þessum elskum í
Scala-óperunni í Mílanó, en hana
skoðuðum við áður en við fórum til
Veróna.
Óperuhúsið er svo kyngimagnað
að erfitt er að ná því úr huga sér.
Rauðar svalir úr plussi mck) gylltum
listum þekja alla veggi, frá gólfi til
lofts upp á fimm hæðir. Menn finna
ósjálfrátt þessar eldheitu tilfmning-
ar og ástríður sem leika um tjöldin
og liggja í fellingum þeirra. Ekki
nokkur leið að lofta þeim út, því
þær voru sungnar af gullröddum.
Af stjörnum sem upplifðu sína
mestu sigra og hið mesta mótlæti,
bæði í einkalífi og á þessu fræga
sviði.
Við skoðuðum Scala-óperuna að
morgni dags, stóðum á svölum og
horfðum yfir mannlaus sæti og svið.
Ingólfur benti á sviðið og sagði:
„Hér hafa allar fegurstu raddirnar
staðið. Hvernig haldið þið að það
sé að standa hér einn á sviðinu, í
þessu musteri ítalskrar tónlistar?”
Maður dró djúpt andann. Svo
sagði hann okkur sögur af stjörnun-
um og fékk ekki að hætta, því við
vorum hugfangin af þessum heimi.
Hann sagði okkur frá Maríu Callas
sem var svo mistæk að hver einasta
sýning var eins og happdrætti fyrir
hana. Hún söng meira af tilfinningu
en af kunnáttu og stundum tókst
henni svo stórkostlega upp að fólk
bókstaflega grét. En hún söng líka
við mótlæti.
Ég vissi nú allt um það mál.
Auðvitað gat aumingja konan ekki
sungið þegar þessir kallar.voru allt-
af að koma henni í uppnám. Hún
hefði betur látið þennan Onassis
sigla sinn sjó á sínum skútum, enda
tók hann Jackie Kennedy fram fyr-
ir hana og það var svo mikil niður-
læging fyrir þessa frægustu söng-
konu allra tíma, að hún hreinlega
dó. Karlskömmin.
Og Ingólfur sagði okkur frá ein-
um frægasta hljómsveitarstjóra
allra tíma, Arturu Toscanine, sem
lést árið 1957. Hann gerði allt til
að ná því besta úr söngvurum og
hljóðfæraleikurum. Grét og grát-
bændi ef svo bar undir. „Og eitt
sinn,” sagði Ingólfur, „lét hann
silkiklút detta og sagði: Svona,
svona á tóntakið að vera.”
Við skoðuðum líka safn Scala-
óperunnar og þegar við konurnar
stóðum fyrir framan málverkið af
Verdi hvísluðum við: „Ó guð, er
hann ekki fallegur. Þessi sársauki
í augunum.”
Karlmennirnir í hópnum mis-
skildu þetta eitthvað, héldu að sárs-
aukinn stafaði af því að hann hafði
ekki fengið inni í tónlistarskólanum
á sínum tíma.
Á sessum
En nú var það óperan Turandot
eftir Puccini í Arenunni í Veróna.
Hringleikahúsið var byggt árið
290 e.Kr., en þá var Veróna róm-
versk nýlenda og hafði verið það
frá árinu 89 f.Kr. Arenan minnir í
fljótu bragði á Colosseum í Róm,
nema hvað hér voru menn ekki
drepnir og étnir af villidýrum. Árið
1117 hrundi hluti af byggingunni í
jarðskjálftum og það var ekki fyrr
en 1913 sem byijað var að syngja
þar aftur.
Seinnipart dags er fólk farið að
bíða fyrir utan húsið, og þegar við
C 7
•^Fjölskyldan fór á
vigtina eftir matinn.
ítalir borða oft fjórrétt-
aða máltíð á hveijum
degi en skammtarnir
eru litlir.
um sjaldgæfu augnablikum þegar
karlmaður segir við konu: Hingað
og ekki lengra góða.
Hljómburðurinn var stórkostleg-
ur og hefði ég aldrei trúað að
óreyndu að mannsröddin gæti bor-
ist svo langt. En þetta hlýtur að
vera skelfileg áreynsla fyrir söngv-
arana. Maður veit nú bara hvernig
er að kalla á krakka inn í háttinn
á sumarkvöldum.
Þegar Turandot söng aríuna „In
questa reggia” úr öðrum þætti hefði
maður helst kosið að fá að deyja í
fanginu á henni. Þvílíkt ógnarvald
getur góður söngvari haft á fjöldan-
um. Og hér létu menn sér ekki
nægja að klappa, heldur voru hend-
ur hafnar á loft og hrópað og kall-
að. Ef söngvari fékk ekki að ljúka
aríunni sökum lófaklapps, stóðu
menn upp og steyttu hnefana, en
aðeins vægar var tekið á þeim sem
varð það á í hrifningu sinni að
syngja með síðustu laglínurnar. Á
þá var bara sussað.
Kaffibrúsar
í hléinu teygði fólk úr sér, stóð
á fætur og horfði yfir svæðið eins
og Rómveijar gerðu forðum. Kók-
salinn kom hlaðinn drykkjum og
þegar hann hafði selt megnið af
birgðum sínum tók hann lagið fyrir
áhorfendur, söng eina aríuna úr
óperunni eins og hann hefði aldrei
gert neitt annað og fékk jafnmikið
lófaklapp og Mártinucci.
Annars höfðu ítalirnir það bara
huggulegt í hléinu. Tóku upp úr
tuðrum sínum kaffibrúsa, kollur,
brauð, kryddglös og litlar vínflöskur
eins og þeir væru í skógarferð.
Klæðnaðúr var með ýmsu móti á
mönnum, sumir í betri fötunum,
aðrir eins og þegar menn fara á
völlinn heima. Ástandið milli mín
og konunnar fyrir framan hafði
ve'rsnað til muna eftir fyrsta þátt.
Breiddi hún úr sér allt hvað hún
gat eins- og lægi hún í sófanum
heima hjá sér, og er ég reyndi af
veikummætti að snúa tánum í aust-
ur eins og lög gerðu ráð fyrir, horfði
hún með fyrirlitningu á fætur mín-
ar. Var það meira en svo að barbar-
ar úr norðri þyldu við. Skelltu þeir
nú fótum niður með frekju og
ASamhent hjón sátu yfir reikningum og rifust, en brostu þegar kúnninn
kom.
mættum á staðinn eftir að hafa
snætt góðan kvöldverð í mestu ró,
komu litlir guttar á móti okkur sem
seldu hvít kerti. Þeir voru svo sætir
að hver kona keypti tíu stykki. Síð-
an keyptum við sessur við inngang-
inn, því auðvitað hefur ekkert
breyst síðan Rómveijar sátu þarna
í skartklæðum á berum steininum.
Ég hugsa nú að þeir hafi haft sess-
ur eins og við. Bakhlutinn hefur
lítið breyst.
Við áttum vís sæti á ákveðnu
svæði, en þó lentum við sem síðast
komum í hópi ítala sem sat við hlið
íslendinganna. Þarna sat maður
sumsé á sinni sessu með engan
stuðning við bakið, og síðan fór það
eftir fólkinu í sætinu fyrir neðan
og framan hversu mikið pláss fæt-
urna fengju. Lítil ítölsk kona í galla-
buxum sat fyrir framan mig og var
svo plássfrek að ég varð til skiptis
að sitja eins og sellóleikari og hafa
konuskömmina í skauti mínu eða
vera innskeif eins og api og reka
hnén í bak hennar. Undi ég þessu
illa frá upphafi.
Leikvangurinn eða óperan vat'
troðfull af ítölum og útlendingum
og ákafinn og eftirvæntingin mynd-
aði titring í loftið. Sumir voru komn-
ir langt að og voru háværir og
spenntir. Himininn hvolfdist dimm-
blár yfir höfði okkar en enn sást
ekki til tunglsins. Stórkostlegt svið-
ið var framundan með tröppunum
miklu sem lágu upp að höll Turand-
ots prinsessu. Fyrir aftan mig sátu
þijár gráhærðar ítalskar frúr í rós-
óttum kjólum og góðlegar á svip,
auðvitað af því að ég leyfði þeim
að hafa pláss fyrir fæturna, og rétti
ein þeirra mér logandi kerti svo ég
gæti kveikt á kertinu mínu. Á
skammri stundu upptendraðist öll
Arenan þegar þijátíu þúsund manns
kveiktu á kertum sínum, og jóla-
svipur kom á andlit okkar Islending-
anna. Það var einstök stund.
Kossstellingar
Fyrsti þáttur byijaði með offorsi
og látum því nú ætlaði Turandot
prinsessa að láta taka einji krón-
prinsinn í viðbót af lífi því hann gat
ekki frekar en aðrir leyst gátur
hennar.
Nicola Martinucci söng hlutverk
Kalafs prins þetta kvöld, þess er
að lokum leysir gátur
Turandots prinsessu,
og söng hann þokka-
lega. Prinsessuna hins
vegar söng Ghena Dim-
itrova með miklum til-
þrifum og glæsibrag.
Að vísu var frúin fjall-
myndarleg og var fólk
því ofurlítið taugaó-
styrkt þegar prinsinn
þurfti að grípa hana
föstum tökum og
sveigja hana undir sig
i kossstellingu. Það
tókst þó, áhorfendur
grétu af hrifningu og
veinuðu brave. Þetta
var jú líka eitt af þess-
hvæstu lágt hin og þessi orð á nor-
rænni tungu.
Loftið varð rafmagnað og í svip-
an sá ég fyrir mér fyrirsagnir blað-
anna í Veróna: „Átök í Arenunni.
Bijáluð útlensk kona rotar veik-
burða ítalska konu með kókflösku”.
Eitthvað leist vinkonum konunn-
ar ekki á ástandið því eftir pískur
og bendingar létu þær hana færa
sig, öll aðstaða varð eðlileg og
menn tóku gleði sína aftur.
Óperan endaði á því að prinsinn
og prinsessan gengu inn í höllina
saman, kórinn söng guðdómlega og
konurnar fyrir aftan mig og alls
staðar_ í kring sungu af innileik
með. Á þær dugði ekkert suss.
Dýrðlegri kvöldstund en óperu-
kvöld í Veróna er vart hægt að lifa.
Elsti íslendingurinn í hópnum Krist-
ján Reykdal, mikill óperuunnandi,
fór meðal annars í þessa listaferð
til Ítalíu til að fara í Arenuna. Ég
spurði hvernig honum hefði fundist
og hann var yfir sig hrifinn eins
og við öli en sagði: „Tenórinn var
ekki nógu góður, Kristján hefði
verið miklu betri. En Dimitrova var
sterk.”
Heldurðu að það hefði ekki verið
gaman að heyra Mariu Callas
syngja Turandot, spurði ég hann,
en skelfingarsvipurinn varð þvílíkur
þegar ég nefndi nafn þeirrar söng-
konu að ég steinþagnaði. Kristján
þoldi víst aldrei-Callas.
Fjórréttað
Þegar 'ítalir hafa hlýtt á söng og
úthelit tilfinningum sínum verða
þeir svangir, þ.e. þeir sem hafa
ekki nesti með sér í óperurnar. Þá
setjast þeir á veitingastaðina sem
eru á torginu fyrir framan Aren-
una, og snæða fjórréttaða máltíð
úti í tunglsljósinu. Þvílíkt líf og
þvílíkur munaður. Við norðanmenn
urðum mjög tortryggnir í fyrstu
þegar við heyrðum af þessu áti ít-
ala. Borða fjórréttað á hvuijum
degi!? Var fólk ekki með fullu viti?
En ekki er allt sem sýnist.
I fyrsta lagi eru allir skammtar
mjög litlir. Til dæmis er brauðsnúð-
ur á Ítalíu helmingi minni en snúð-
ur á íslandi, svo tekið sé nærtækt
dæmi. Venjuleg máltíð á veitinga-
húsi gæti til að mynda hafist á
hráskinku með melónu og kapers,
þá kæmi pastalengjur með léttri
sósu, síðan kálfakjöt með grænu
grænmeti og að lokum kökusneið
og örlítill bolli af expressokaffi.
Allt í litlum skömmtum. Oftast var
maturinn mjög góður, en ljúffeng-
astur fannst mér þó fiskurinn og
kom það mikið á óvart.
Þarna sátu nú Italirnir í kvöld-
skininu, ræddu um tenóra og sópr-
ana og drukku vín og mikið vatn.
Mér var sagt að venjuleg máltíð
ítalskrar fjölskyldu gæti tekið allt
kvöldið og skildist mér að aðaiatrið-
ið væri að vera lengi að borða og
tala mikið, en ekki fljótur að borða
og tala lítið.
Eftir að Rómeó og Júlía dóu hef-
ur þessi eilífa angurværð ríkt í
Veróna. Hef ég grun um að margir
hafi látið örlög þeirra sér að kenn-
ingu verða og reynt að halda frið
í eigin fjölskyldu. Borgin hefur eitt-
hvert seiðandi aðdráttarafl og þeir
sem eiga þess aldrei kost að syngja
í Arenunni, geta að minnsta kosti
látið sig dreyma um að setja þar
upp sjálfstæðan atvinnurekstur.
stórkostlegt og áhorf-
endur gleyma sér og
syngja með.
■