Morgunblaðið - 23.01.1992, Qupperneq 21

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 23. JANUAR 1992
21
Sameinaðir verktakar hf:
Hagnaður gekk til
aukningar eigin fjár
gr. kemur fram að söluhagnaður af
eignarhlutum í sameignarfélögum
ákvarðast sem mismunur á söluverði
og kaupverði. Kaupverð eignarhluta
í hendi seljenda ákveðst sem hlutur
hans í eigin fé félagsins í byrjun
þess árs sem salan fer fram. I síð-
asta málslið 2. mgr. 18. gr. kemur
fram skilgreining á eigin fé sameign-
arfélags en hann er þessi: „Til eigin
fjár í þessu sambandi telst skatt-
skyld hrein eign félagsins að með-
töldu stofnfé en að undanskildum
65% af ijárfestingarsjóði, sbr. 11. tl.
31. gr.“ (55% af varasjóði, sjá lög
nr. 40/1978.)
Af framangreindu er ljóst að í
núgildandi skattalögum er lagt mat
á eignarhluta með ákveðnum hætti.
Þess er því krafist, sé á annað borð
verið að leggja mat á eignarhluta í
sameignarfélagi, að það verði gert á
sama hátt og fyrir er mælt í 18. gr.
laga nr. 75/1981 um tekjuskatt og
eignarskatt.
III.: 1) „Samkvæmt áliti ríkis-
skattstjóra, dags. 29. janúar 1982,
er heimild Sameinaðra verktaka hf.
til útgáfu jöfnunarhlutabréfa á árinu
1979 kr. 18.567.010. Samkvæmt
áliti ríkisskattstjóra, dags. 21. sept-
ember 1990, kemur fram að heimild
félagsins til útgáfu jöfnunarhluta-
bréfa á árinu 1990 sé kr.
103.315.073 og hefur þá verið tekið
tillit til framreiknings á heimild frá
1979 í samræmi við hækkun á vísi-
tölu jöfnunarhlutabréfa. svo og til
lækkunar á hlutafé.
2) Ekki verður hér lagt mat á
réttmæti útreiknings umboðsmanns
kæranda í kæru hans til ríkisskatta-
nefndar, sbr. og bréf umboðsmanns-
ins til stjórnar Sameinaðra verktaka
hf., dags. 18. janúar 1991, en þar
kemur fram að að hans áliti sé heim-
ild félagsins til útgáfu jöfnunarhluta-
bréfa á árinu 1979 kr. 40.906.783
og hefur þá verið lagt mat á hreina
eign sameignarfélagsins Islenskra
aðalverktaka. Sé hins vegar gengið
út frá framangreindri fjárhæð (kr.
40.906.783) skal á það bent að þeg-
ar þessi fjárhæð hefur verið fram-
reiknuð í samræmi við hækkun á
vísitölu jöfnunarhlutabréfa og tekið
tillit til áður útgefinna jöfnunarhluta-
bréfa þá virðist heimild til útgáfu
jöfnunarhlutabréfa á árinu 1991 ekki
vera kr. 849.088.661 eins og fram
kemur hjá umboðsmanni kæranda
heldur á þessi fjárhæð samkvæmt
útreikningum ríkisskattstjóra að
vera kr. 808.278.887.“
IV
Með bréfi ríkisskattanefndar,
dags. 6. desember 1991, var kær-
anda sent ljósrit af kröfugerð ríkis-
skattstjóra og honum gefínn kostur
á að tjá sig um þau atriði í henni
er hann teldi ástæðu til. Svar barst
í bréfi umboðsmanns hans dags.
þann sama dag svohljóðandi:
„Um aðalkröfu ríkisskattstjóra:
Ágreiningsefnið í máli þessu snýst
fyrst og fremst um heimild Samein-
aðra verktaka hf. (SV) til útgáfu
jöfnunarhlutabréfa á árinu 1990, en
Félag Vatnsvirkja hf. fékk jöfnunar-
hlutabréf frá því félagi á árinu, ssem
skattstjóri telur skattskyld að hluta
samkvæmt 9. gr. laga nr. 75/1981.
í greinargerð ríkisskattstjóra segir
svo í 1. lið:
„Veit úrlausnarefnið að því hvað
átt er við með raunverulegu eigin fé
í því sambandi. Hefur í aðalatriðum
verið litið svo á af ríkisskattstjóra
að átt sé við skattskylda hreina eign
félagsins, þó með því verulega frá-
viki og lagt hefur verið mat á varan-
lega rekstrarfjármuni."
Ríkisskattstjóri hefur sett sér
ákveðnar viðmiðunarreglur í þessu
sambandi, en ekki verður séð af 9.
gr. skattalaganna að það sé hlutverk
hans að setja bindandi reglur um það
með hvaða hætti reikna skuli raun-
verulegt verðmæti hreinnar eignar.
Hlutverk hans samkvæmt nefndri
lagagrein er aðeins að ákveða hvern-
ig reikna skal hina almennu verð-
hækkun sem um er rætt í greininni
og hefur hann birt árlega sérstaka
vísitölu í því skyni. Þá er rangt sem
fram kemur í greinargerðinni að rík-
isskattstjóri hafi litið svo á að átt
sé við skattskylda hreina eign félags
að öðru leyti en því er varðar varan-
lega rekstrarfjármuni. Um það vitna
fjölmörg álit sem ríkisskattstjóri hef-
ur látið frá sér fara um þetta efni.
Þar á meðal var sérstök niðurfærsla
vörubirgða, sem var um skeið allt
að 30%, ekki reiknuð til lækkunar á
hreinni eign og hlutabréfaeign í öðr-
um félögum hefur verið reiknuð á
„raunverði“ eins og reyndar drepið
er lítillega á í greinargerðinni.
í greinargerðinni segir svo:
„Ætla má að tilgangur sá sem
hafður var í huga við samningu þessa
lagaákvæðis er hér greinir hafi verið
sá að miða bæri forsendur útreikn-
inga við almennar venjur um reikn-
ingsskil."
Þessari röksemdarfærslu er mót-
mælt enda fær hún ekki staðist. Það
skal reyndar tekið fram að nokkuð
er breytileg hvernig eignarhlutar í
öðrum félögum hafa verið eignfærðir
í reikningsskilum á undanförnum
árum, en þegar eignarhluturinn er
orðinn af þeirri stærð sem hér um
ræðir er það viðurkennd aðferð að
færa hann á verði sem svarartil eign-
arhlutdeildar í bokfærðu eigin fé við-
komandi félags. Það er hins vegar
heldur ekki viðmiðun við mat á raun-
verulegu verðmæti hreinnar eignar
samkvæmt 9. gr. eða bráðabirgða-
ákvæði II. Með raunverulegu verð-
mæti er heldur ekki átt við skatt-
skylda eign því þá hefði það verið
beinlínis tekið fram.
Það getur ekki átt að skipta máli
hvort hlutafélag á eignarhlut í öðru
hlutafélagi eða sameignarfélagi þeg-
ar meta skal raunverulegt verðmæti
hreinnar eignar. Verður ekki séð að
niðurlag í 2. kafla greinargerðarinn-
ar um aðalkröfuna geti skipt máli í
þessu sambandi. Það er munur að
formi til á hlutafélagi og sameignar-
félagi, en það breytir engu um að-
ferðir eða möguleika til að meta
raunverulegt verðmæti hreinnar
eignar slíkra félaga. Sérstakar regiur
gilda um eignarskattskyldu slíkra
eignarhluta, hlutabréf eru eignar-
skattskyld á nafnverði og stofnfé
einnig á nafnverði, en það breytir
engu um raunverulegt verðmæti eig-
in íjár eins og áður segir.
Um mótrök við aðalkröfu ríkis-
skattstjóra vísast að öðru leyti til
kæru okkar til ríkisskattanefndar og
greinargerðar okkar sem lögð hefur
verið fram í málinu. Megineign Sam-
einaðra verktaka hf. er eignarhlutur
í íslenskum aðalverktökum sf. og
verður raunverulegt verðmæti
hreinnar eignar SV ekki metið án
þess að tekið sé tillit til þessarar eign-
ar. Nafnverð stofnfjárins, sem SV
eiga í íslenskum aðalverktökum sf.,
er 170 þús. kr., en bókfært eigið fé
í árslok 1989 nam 3.704.008 þús. kr.
Um varakröfu ríkisskattstjóra:
I varakröfunni er gerð krafa um
að eignarhluti SV í ÍA verði metinn
eftir 18. gr. laga um tekjuskatt og
eignarskatt, en þar er fjallað um
með hvaða hætti reikna skuli út sölu-
hagnað af eignarhlutum í sameignar-
félögum. Þessari kröfu er mótmælt
þar sem hún á ekki við í þessu sam-
bandi. Hér er ekki verið að reikna
út skattskyldan söluhagnað, enda
hefur engin sala farið fram. Ef ætlun
ríkisskattstjóra hefur verið að jafna
ákvæðum þessarar greinar við
ákvæði 17. gr. laganna þar sem fjall-
að er um útreikning á söluhagnaði
hlutabréfa, þar á meðal heimild til
útgáfu jöfnunarhlutabréfa, þá er hér
um gjörólík ákvæði að ræða. í 18.
gr. er ekkert fjallað um heimild til
útreiknings á raunverulegu verðmæti
hreinnar eignar í árslok 1978 eins
og gert er við mat á heimild hlutafé-
laga til útgáfu jöfnunarhlutabréfa
og þar með við útreikning á sölu-
hagnaði hlutabréfa. Ákvæðin um
söluhagnað eru byggð á allt öðrum
grunni en ákvæðin í 9. gr. og bráða-
birgðaákvæði II, þar sem meta skal
raunverulegt verðmæti hreinnar
eignar félags og eiga þau því ekki
við í þessu sambandi.
í niðurlagi greinargerðar ríkis-
skattstjóra er ekki lagt mat á rétt-
mæti útreiknings okkar á heimild til
útgáfu jöfnunarhlutabréfa, en sagt
að framreikningur okkar á metnu
eigin fé sé of hár um 40.809.774 kr.
(849.088.661 - 808.278.887). Við
höfum sent ríkisskattstjóra vinnu-
skjöl varðandi útreikningana, en höf-
um ekki fengið skýringar á þessum
mun. Með vísun til þess sem hér
hefur verið rakið eru kröfur í kæru
okkar til nefndarinnar hér með ítrek-
aðar fyrir hönd félagsins."
V.
Svo sem fram er komið snýst deila
aðila máls þessa um það, hvaða skiln-
ing leggja beri í það ákvæði 1. mgr.
9. gr. laga nr. 75/1981, um tekju-
skatt og eignarskatt, sem setur út-
gáfu jöfnunarhlutabréfa án þess að
hún teljist til skattskylds arðs af
hlutabréfum það skilyrði, að hún sé
„byggð á raunverulegu verðmæti
hreinnar eignar félagsins í lok þess
árs sem næst er á undan útgáfuári,
að teknu tilliti til opinberra gjalda
sem tengd eru því ári.“ Er ágrein-
ingsefnið, hvort í því sambandi skuli
endurmeta eignarhuta Sameinaðra
verktaka hf. í íslenskum aðalverk-
tökum sf. Þrátt fyrir framangreint
orðalag er ekki ótvírætt, hvernig
meta skuli raunverulegt verðmæti
hreinnar eignar í þessu sambandi.
Þegar horft er til framkvæmdar
þessa ákvæðis er ljóst, að í reynd
hefur verið vikið frá skattmati eigna.
Fallast má á þá túlkun á ákvæðinu,
því að ef miða hefði átt við skatt-
mat, hefði löggjafinn vafalítið orðað
ákvæðið öðruvísi. Þá þykja sjónarmið
þau, er framkoma í athugasemdum
við 7. gr. frv. til laga um tekjuskatt
og eignarskatt, er varð að 1. nr.
70/1962, um tekjuskatt og eignar-
skatt, styðja þessa niðurstöðu. Það
þykir eiga að leiða til þess, að fallist
verði á þá kröfu kæranda að endur-
meta beri eignarhluta Sameinaðra
verktaka hf. í nefndu sameignarfé-
lagi við notkun heimildar til skatt-
fijálsrar útgáfu jöfnunarhlutabréfa,
þó að það hafi ekki verið gert áður.
Kemur þá til skoðunar hvaða mörk
ákvæði 5. ml. 1. mgr. 9 gr. nefndra
laga, með síðari breytingum, og
ákvæði til bráðabirgða II með lögum
nr. 75/1981, setji fjárhæð skatt-
ftjálsrar útgáfu jöfnunarhlutabréfa
og hvort Sameinaðir verktakar hf.
hafi farið út fyrir þau mörk. Er eftir-
farandi tekið fram í síðargreinda
ákvæðinu:
„Úthlutun jöfnunarhlutabréfa,
sem byggð er á raunverulegu verð-
mæti hreinnar eignar félags í árslok
1978 að teknu tilliti til opinberra
gjalda sem tengd eru því ári, er ávallt
heimil án þess að hún teljist til arðs,
sbr. 9. gr. Til hreinnar eignar félags
í þessu sambandi telst þó ekki vara-
sjóður sem myndaður hefur verið
samkvæmt eldri skattalögum, sbr.
einnig 12. tl. 1. mgr. 31. gr. Skatt-
frelsi slíkrar úthlutunar er því skil-
yrði bundið að hún hafi ekki í för
með sér breytta eignarhlutdeild hlut-
aðeigenda eða hluthafa í hlutafélagi.
Um úthlutun jöfnunarhlutabréfa,
sem byggð er á breytingu hreinnar
eignar eftir árslok 1978, fer eftir
ákvæðum 9. gr.“
í greinargerð með frumvarpi því,
sem varð að þeim lögum, segir svo
um þetta ákvæði:
„Hér er hliðstæð heimild til útgáfu
jöfnunarhlutabréfa og veitt var með
lögum nr. 68/1971, sbr. lög nr.
7/1972. Úthutunin skal byggð á
raunverulegri hreinni eign félags í
árslok 1978, óháð vísitölu liðinna
ára, en úthlutun eftir það verður
bæði bundin hreinni eign og vísitölu
eins og í gildandi lögum.“
Með vísan til ofangreindra laga-
ákvæða og nefndrar greinargerðar
verður að telja að þau mörk, sem
lýst er í greinargerðinni, gildi um
skattfrelsi úthlutunar jöfnunarhluta-
bréfa. Samkvæmt framtalsgögnum
Sameinaðra verktaka hf. og ís-
lenskra aðalverktaka sf. gjaldárið
1979, sem liggja frammi í málinu,
þykir mega telja að eignarhluti Sam-
einaðra verktaka hf. í því sameignar-
félagi hafi í árslok 1978 numið þeirri
Qárhæð, metinn samkvæmt þeirri
reglu sem áður er sagt frá, að Sam-
einuðum verktökum hf. hafí á árinu
1990 verið heimilt að gefa út þau
jöfnunarhlutabréf, sem um getur í
máli þessu, með þeim afleiðingum,
að hluthafar í Sameinuðum verktök-
um hf., þ. á m. kærandi, njóti skatt-
frelsis af þeirri útgáfu við ákvörðun
opinberra gjalda gjaldárið 1991. Er
því fallist á kröfu kæranda í máli
þessu, en aðalkröfu og varakröfu rík-
isskattstjóra hafnað.
Úrskurðaorð:
Fallist er á kröfu kæranda.
Úrskurð þennan kváðu upp Gunn-
ar Jóhannsson, Gylfi Knudsen og
Ólafur H. Ólafsson.
Gjaldstofnar og áður álögð opinber
gjöld breytast sem hér segir:
Vegna: Félags vatnsvirkja hf.
Qjaldár Var Verður Mism.
Telgusk.st. 1991 10.001.931 9.850.160 151.771
Tekjuskatt. 1991 4.500.869 4.432.572 68.297
F.h. rikisskattanefndai',
Gunnar Jóhannsson.
Morgunblaðinu hefur borist eftir-
farandi fréttatilkynning frá Sam-
einuðum verktökum hf.:
„Stefnt hefur verið að því í langan
tíma að breyta Sameinuðum verktök-
um hf. í almenningshlutafélag, og á
síðastliðnu ári voru gerðar sam-
þykktir um að breyta bæði Samein-
uðum verktökum og íslenskum aðal-
verktökum sf. í almenningshlutafé-
lög, ekki seinna en á þessu ári.
Var forráðamönnum Sameinaðra
verktaka Ijóst, að áður yrði að vera
hægt að minnka eigið fé félagsins
sem myndast hafði á löngum tíma,
en félagið hafði ekki gefið út jöfnun-
arhlutabréf til jafns við verðbólgu í
mörg ár, en kosið heldur að auka
hreina eign félagsins með hagnaði
af rekstri, sem félagið hafði greitt
opinber gjöld af á hveijum tíma.
Eigið fé félagsins er fyrst og
fremst eign þess í íslenskum aðal-
verktökum sf., eignarhluti þess í
fasteigninni Höfðabakka 9, og ekki
síður í afrakstri af annarri starfsemi
félagsins í gegnum árin, en félagið
er nú á fímmtugsaldri.
Þess vegna var óskað eftir úr-
skurði hjá þar til bærum yfirvöldum,
hver mætti vera lækkun hlutafjár
með útgreiðslu til eigenda, án þes
að sá hluti eiginfjárins, sem greiddur
væri út, skattlegðist aftur hjá hlut-
höfum. Sú upphæð sem þannig mátti
greiða samkvæmt úrskurði yfírvalda
nam 900 milljónum króna.“
Frábært 12 vikna námskeið fyrirbörn og unglinga 10-16 ára!
Sæti laus á laugardögum og sunnudögum!
Hringið strax og leitið nánari upplýsinga.
Tölvu- og verkfræðiþjónustan
Verkfræðistofa Halldórs Kristjánssonar
Grensásvegi 16«stofnuð 1. mars 1986 (J)
&

S I M A L I N A N
UPPSELT
KX-T 2386 BE Verð kr. 12.332 stgr.
Simi með simsvara — Ljós i takkaborði — Útfarandi skila-
boö upp i 1/2 mln. — Hver móttekin skilaboð geta verið
upp i 21/2 mln. — Lesa má inn eigin minnisatriði —
Gefur til kynna að 15 skilaboð hafa verið lesin inn —
Hægt að ákveða hvort símsvarinn svari á 3 eða 5
hringingu — Tónval/púlsval — 15 minni, þar af 3
númer fyrir hraðval — Endurhringing — Hægt að
geyma viðmælanda — Stillanleg hringing —
Hljóðstillir fyrir hátalara — Veggfesting.
KX-T 2365 E Verð kr. 10.849 stgr.
Skjásími, sem sýnir klukku, simanúmer sem val-
ið er, timalengd simtals — Handfrjáls notkun —
28 beinvalsminni — Endurhringir sjálfkrafa 4
sinnum — Hægt að setja sfmanúmer I skamm-
tima endurvalsminni — Hægt að geyma við-
mælanda — Tónval — Stillanleg hringing —
Hægt að setja simanúmer I minni á meöan
talað er — Veggfesting.
KX-T 2322 E
KX-T 2342 E Verð frá kr. 5.680 stgr.
KX-T 2342 E handfrjáls notkun — KX-T 2322 E hálf-
handfrjáls notkun — 26 númera minni, þar af 6
númer fyrir beinval — Endurhringing — Hægt er
að setja slöast valda númer i geymslu til endur-
hringingar, einnig er hægt að setja slmanúmer i
skammtima minni á meðan talað er — Tónval/
púlsval — Hljóðstillir fyrir hátalara — 3 stilling-
ar fyrir hringingu — Veggfesting.
PANAFAX UF 121
Verð kr. 64.562,-stgr.
Telefaxtæki með 10 númera skammvals-
minni — Allt frá stuttum orðsendingum til
Ijósmynda — Sendir A4 slðu á aöeins 17
sekúndum — i fyrirtækið — Á heimiliö.
FARSIMI Verð frá kr. 96.775 stgr.
Panasonic farsiminn er léttur og meðfærilegur,
vegur aðeins 4,9 kg. og er þá rafhlaöan meðtalin.
Hægt er að flytja tækið með sér, hvenær og hvert
sem er, en einnig eru ótal möguleikar á að hafa
slmtækið fast f bilnum, bátnum eða sumarbú-
staðnum.
HEKLA
LAUGAVEGI 174
S. 695500/695550