Morgunblaðið - 23.01.1992, Page 25

Morgunblaðið - 23.01.1992, Page 25
24 MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 23. JANÚAR 1992 MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 23. JANUAR 1992 25 -4- Útgefandi Framkvæmdastjóri Ritstjórar Fulltrúar ritstjóra Fréttastjórar Ritstjórnarfulltrúi Árvakur h.f., Reykjavík Haraldur Sveinsson. Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Þorbjörn Guðmundsson, Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen. Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson. Björn Vignir Sigurpálsson. Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal- stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar- gjald 1200 kr. á mánuði innanlands. I lausasölu 110 kr. eintakið. Einkavæðing í Reykjavík Islendingum hefur miðað hæg- ar en mörgum öðrum vest- rænum þjóðum í þróun atvinnulífs og þjóðarbúskapar frá höftum og miðstýringu, sem settu svip sinn á ár heimsstyijaldarinnar síðari, 1939—1945. Stór skref voru að vísu stigin til aukins fijálsræðis í atvinnulífinu á viðreisnarárunum, 1959—1971. Hins vegar hefur miðað hægar í þessari þróun en við mátti búast á 8. og 9. áratugn- um, enda sátu hér að völdum meira en helft þessa tímabils ríkis- stjórnir sem höfðu Alþýðubanda- lag og Framsóknarflokk samtímis innan sinna vébanda. Staða einkaframtaks í atvinnu- lífinu hefur samt sem áður breytzt mjög mikið til hins betra frá því sem var fyrstu eftirstríðsárin. Sem dæmi má nefna að fyrir ijórum til fimm áratugum voru bæjarút- gerðir mikils ráðandi í íslenzkum sjávarútvegi. Engin slík er starf- rækt í dag, þótt að vísu hafi brydd- að á tilhneigingu til þátttöku bæj- arfélaga í __ útgerðarstarfsemi á nýjan leik. Á sama hátt er eðlilegt að ýmis konar atvinnustarfsemi, sem ríkið og sveitarfélögin hafa annast færist í hendur einstakl- inga og/eða samtaka þeirra, m.a. opinna hlutafélaga, sem sækja eig- infé sitt á almennan hlutabréfa- markað. Þróun í þessa átt er í samræmi við þau markaðssjónarmið sem setja æ ríkari svip á þau ríki heims sem bezt hafa búið að þegnum sínum, ekki aðeins í efnahagslegu og stjórnarfarslegu tilliti, heldur jafnframt í félags- og menningar- málum. Samkeppnisríkin hafa um áratuga skeið skilað mun meiri verðmætum á hvern vinnandi þegn en hagkerfi sósíalismans. Þau hafa þann veg tryggt, betur en ella, kostnaðarlega undirstöðu velferð- arþátta samfélagsins. Reyndar vex þeirri skoðun hvar- vetna fylgi að hið opinbera, ríki og sveitarfélög, eigi ekki að standa í atvinnu- eða áhætturekstri, með skattgreiðendur sem ábyrgðarað- ila, á framleiðslu- eða þjónustu- sviðum sem einstaklingar (eða fyr- irtæki þeirra) hafa bolmagn og vilja tíl að sinna. Ríki og sveitarfé- lög hafa ærin verkefni á sinni könnu þótt þau gangi með grund- uðum og skipulögðum hætti út úr áhætturekstri sem betur er kom- inn hjá einkageiranum; hafa reyndar meiri burði til að sinna meginverkefnum sínum eftir en áður. Það er því ástæða til fagna þeim orðum Markúsar Arnar Antons- sonar, borgarstjóra, að Reykjavík- urborg hafi frá síðstliðnu hausti unnið að undirbúningi mjög um- fangsmikillar einkavæðingar í starfsemi sinni. Annar vegar er um að ræða útboð á ýmis konar þjónustu, eins og sorphirðu, rekstri almennings- vagna (strætisvagna), kaup á sumarblómum og tijám o.m.fl. Ætlunin er að hefja tilraunir með slík útboð þegar á þessu ári og marka síðan stefnuna í ljósi þess lærdóms, sem reynslan gefur. Út- boð framkvæmda hjá Reykjavík- urborg hafa gefið góða raun; hafa tryggt skattgreiðendum meiri framkvæmdir fyrir sama eða minna fjármagn. Það er meira en tímabært að feta sömu slóð með þá þjónustuþætti, sem henta til útboða. Hins vegar verður kannað hvort og hvern veg megi breyta fyrir- tækjum/stofnunum borgarinnar, sem annast ýmis konar rekstur, í hlutafélög. Borgarstjóri nefndi sem dæmi Pípugerð Reykjavíkur, Malbikunarstöð Reykjavíkur og Strætisvagna Reykjavíkur. Orð- rétt sagði borgarstjóri: „Umræður hafa verið um það frá sl. hausti innan meirihluta borgarstjómar að til greina komi að huga að breytingum á rekstrar- formi orkufyrirtækja. Menn eru þá fyrst og fremst með það í huga að Rafmagnsveita Reykjavíkur verði gerð að hlutafélagi, annað hvort algjörlega í eigu borgarinn- ar, eða með það að markmiði að selja hluta á almennum markaði.“ Borgarstjóri vitnaði til stefnu- skrár landsfundar Sjálfstæðis- flokksins, en þar er tekið fram að breyta beri rekstri orkuveitufyrir- tækja og sameina rafmagnsveitur og hitaveitur í eitt fyrirtæki. „Það er ein hlið sem við hljótum að kanna hér í Reykjavík með Raf- magnsveituna annars vegar og Hitaveituna hins vegar, ekki sízt þar sem stefnt er að því að Hita- veitan fari að framleiða rafmagn á Nesjavöllum í framtíðinni", sagði Markús Örn Antonsson. Ástæða er til að fagna þessum stefnumarkandi orðum borgar- stjórans. Það fer vel á því að Reykjavík gangi á undan öðrum sveitarfélögum í umtalsverðri einkavæðingu. Hið eina sem vekur undrun er að meirihluti Sjálfstæð- ismanna í borgarstjórn Reykjavík- ur skuli ekki hafa tekið til höndum á þessu sviði fyrr. Umræður um einkavæðingu og framkvæmd hennar hafa staðið yfir í a.m.k. áratug í nágrannalöndum okkar. Sjálfstæðisflokkurinn hefur haft meirihlutaaðstöðu í Reykjavík sl. átta ár eftir fjögurra ára vinstri stjórn þar áður. Á þessu tímabili var Bæjarútgerð Reykjavíkur einkavædd og það var mikið framfaraskref. En gjaman hefði mátt halda áfram á braut einka- væðingar hjá borginni þá þegar. Stjórnmálamenn spurðir um ákvörðun hluthafafundar Sameinaðra verktaka hf: Friðrik Sophusson: Kannað hvort skjóta eigi úrskurði rík- isskatta- nefndar til dómstóla Fjármálaráðherra ætlar að kanna hvort ástæða sé til að skjóta þeim úrskurði ríkisskattanefndar til dómstóla, að ekki sé hægt að skattleggja sem arðgreiðslur út- gáfu Sameinaðra verktaka á jöfnunarhlutabréfum umfram þau mörk sem ríkisskattstjóri hafði áður úrskurðað að væru skatt- fijáls. Friðrik Sophus- son fjármálaráð- herra sagði við Morgunblaðið, að þegar Sameinuðum verktökum hafi á sínum tíma verið heimiluð útgáfa jöfnunarhlutabréfa hafi verið ákveðið að miða mætti við endurmat á eignum í árslok 1978 og verðbreytingar síðan. Það hafi síðan gerst fyrir nokkru, að útgáfa Sameinaðra verktaka á jöfnunar- hlutabréfum fór umfram þau mörk, sem embætti ríkisskattstjóra taldi að gætu verið skattlaus, og þessi umframhlutabréf hafi því veríð skattlögð eins og um arð væri að ræða. Einn hluthafi fór með þessa álagn- ingu fyrir ríkisskattanefnd sem próf- mál og niðurstaða nefndarinnar var að fallast á kröfu hluthafans og þar með hafna úrskurði ríkisskattstjóra. Friðrik sagði, að í framhaldi af þessu hafi Sameinaðir verktakar í apríl 1989 gefíð út jöfnunarhlutabréf og fært hlutafé sitt þannig upp en ákveðið jafnframt að greiða hluthöf- um út nokkurn hluta þess. Slíkt væri í sjálfu sér ekki umdeilt heldur það hvað skattfrelsi jöfnunarhluta- bréfa næði langt. „Menn mega ekki gleyma því að íslenskir aðalverktakar hafa þegar greitt skatt af þessum ágóða sem þarna er um að ræða. Og í raun er aðeins verið að færa ákveðna eign úr einum stað í annan. Það er hins vegar álitamál hvort það sé eðlilegt, og ég hef beðið ráðuneytið og önnur skattyfirvöld að skoða þetta mál og undirbúa ráðstafanir ef þörf er. Þar kemur til greina að Ieita álits dóm- stóla á niðurstöðu ríkiskattanefnd- ar,“ sagði Friðrik Sophusson. Sameinaðir verktakar eiga hlut í íslenskum aðalverktökum sem hafa haft einkarétt á framkvæmdum fyrir varnarliðið á Keflavíkurflugvelli í áratugi. Þegar fjármálaráðherra var spurður hvort hann teldi að í því ljósi ættu sérstakar reglur að gilda um þetta fyrirtæki varðandi ráðstöfun ágóða, svaraði hann að afar erfitt væri að setja sérreglur um þetta fyrirtæki og starfsemi þess eftirá. „Hitt er svo annað mál, að þegar horft er fram í tímann þá er það augljóst að besta aðferðin er að gera Sameinaða verktaka að almennings- hlutafélagi og að íslenskir aðalverk- takar starfi eins og hvert annað verk- takafyrirtæki. Starfsemi þess verði ekki bundin við Keflavíkurflugvöll og önnur fyrirtæki fái á sama hátt að starfa þar,“ sagði Friðrik. Kristín Einarsdóttir: Otrúlegt að þetta skuli vera heimilt KRISTÍN Einarsdóttir þingmaður Kvennalistans segir óeðlilegt að hægt sé að komast upp með að hækka hlutafé fyrirtækja, færa það síðan niður aftur og greiða út til hluthafa til þess að losna við skatta af ágóða. Og hún segir einnig óðelilegt að Sameinaðir verktakar hafi ákveðið að gera slíka hluti. „Það er nauðsyn- legt er að setja reglur um þessar arðgreiðslur. Og það er hreint ótrú- legt að fyrirtækinu skuli vera heimilt samkvæmt lögum að gera þessa hluti án þess að greiða eðlilega skatta til ríkissjóðs," sagði Kristín Einarsdótt- ir. Hún sagði að sér fyndist einnig merkilegt, að ríkisstjórninni virtist þykja auðvelt að setja lög á öryrkja og gamalt fólk á sama tíma og það virtist vera flókið að setja reglur um skatta á fjármagnstekjur og það sem þama ætti sér stað. Jón Baldvin Hannibalsson: Akvörðunin lögleg en siðlaus Jón Baldvin Ilannibalsson utanrík- isráðherra segir löglega en sið- lausa þá ákvörðun hlutahafafund- ar Sameinaðra verktaka að hækka hlutafé félagsins um 900 milljónir króna og færa það svo aftur niður og greiða til hluthafa til að kom- ast hjá skatti. Hann segir þetta staðfesta nauðsyn þess að ríkis- stjórnin hraði sem mest undirbún- ingi frumvarps um skatUagningu fjármagnstekna. Sameinaðir verk takar eiga hlut í íslenskum aðal- verktökum sem hafa haft einkarétt á framkvæmdum fyrir Varnarliðið. Þegar Jón Baldvin Hannibalsson utan- ríkisráðherra var spurður hvort hann teldi eðlilegt að eigendur fyrirtækisins ráðstöfuðu með þessum hætti ágóða sem þannig hefði myndast, svaraði hann það rétt, að gróði fyrirtækisins hefði myndast í skjóli einokunar sem ríkisvaldið veitti. „Það er einmitt út frá þeirri megin- staðreynd, að ég beitti mér á sínum tíma fyrir því að ríkið næði meiri- hlutaeign í Aðalverktökum með það í huga að þróa það síðan yfir í al- menningshlutafélag. Hluthafar í Sameinuðum verktökum hafa leikið þennan leik áður, og ég ligg ekkert á þeirri skoðun minni, að hafi hin fleygu orð Vilmundar [Gylfasonar], „löglegt en siðlaust“, nokkurn tíma átt við, þá sé það nú. Þetta varðar hins vegar skattalög og þau heyra undir fjármálaráðherra þótt þessi félagsskapur sé að minni- hluta meðeigandi ríkisins í Aðalverk- tökum þá ber utanríkisráðherra enga ábyrgð á þessum akvörðunum þeirra né hefur hann aðstöðu til að fá þeim breytt. En þetta staðfestir enn nauð- syn þess, að ríkisstjórnin hraði sem mest má verða undirbúningi að nýj- um lögum um skattlagningu fjár- magns- og eignatekna. Sem betur fer hefur tekist um það samstaða og sú ákvörðun verið innsigluð í stjórnarsáttmála og Hvítbók, og frumvarpið mun væntanlega koma fram á þessu þingi,“ sagði Jón Bald- vin. Þegar utanríkisráðherra var spurður hvort hann teldi koma til greina að setja ætti sérstök lög um ráðstöfun hagnaðar þessa fyrirtækis í ljósi einkaréttar þess, sagðist hann hafa skoðað það, bæði sem fjármála- ráðherra og utanríkisráðherra. „Niðurstaða lögfróðra mánna var ævinlega sú hin sama: Að mismunun sem fólst í öllum gerðum slíks laga- frumvarps hefði ekki staðist ákvæði stjórnarskrár,“ sagði Jón Baldvin Hannibalsson. * Olafur Ragnar Grímsson: Dreg í efa að þetta sé lögform- lega rétt „MÉR finnst þetta fullkomlega óeðlilegt. Ég dreg í efa að það sé lögformlega rétt. Það er alla- vega siðlaust," sagði Ólafur Ragnar Grímsson þegar leitað var álits hans á greiðslum Sam- einaðra verktaka til hluthafanna. „Ég hef ekki trú á því að lagabókstaf- urinn sé þannig að menn geti á einum og sama fundinum fírað upp og fírað svo aftur niður verðgildi hlutabréf- anna til þess að geta tekið út 900 milljónir skattfijálst," sagði Ólafur Ragnar. „Fyrir okkur sem höfum hér á Alþingi staðið í baráttu gegn því að lagðar séu á sjúlinga, ör- yrkja, ellilífeyrisþega og barnaljöl- skyldur þær byrðar sem stjórnar- frumvörpin fela í sér, er sérkenni- legt að sama dag og greidd eru atk- æði um „bandorminn" komi tilkynn- ing um að tiltölulega lítill hópur manna hafi tekið út 900 milljónir skattfijálst, út á aðstöðu sem hið opinbera hefur skaffað þeim. Þetta er hærri upphæð en það sem ríkis- stjórnin er að beijast við að taka með skerðingunni í grunnskólunum og hjá ellilífeyrisþegum og öryrkj- um. Ég hef í tvö til þijú ár lagt á það ríka áherslu að hér þyrfti að koma skattlagning á fjármagns- og eigna- tekjur í samræmi við það sem er í nágrannalöndum okkar og að endurskoiða þyrfti hlutafélagalögin en því miður hafa verið öfl í þessu þjóðfélagi sem hafa komið í veg fyrir að slík breyting hafi verið sam- þykkt. Maður skilur kannski nú með þessu dæmi hvaða hagsmunir eru í húfi. Sameinaðir verktakar eru eitt af óskabörnum fjölskyldnanna fjórt- án, yfir 90% af eignaraðildinni er í höndum aðila sem gengið hafa und- ir þessu heiti og þeir sem stjórna fyrirtækinu eru erkifurstar fjöl- skylduveldisins," sagði Ólafur Ragn- ar. Ólafur Ragnar var fjármálaráð- herra þegar eigendur Sameinaðra verktaka ákváðu í fyrra skiptið að lækka hlutafé félagsins og greiða sér mismuninn. í ljósi ummæla hans um ákvörðun fyrirtækisins nú var hann spurður af hveiju hann hefði ekki beitt sér fyrir breytingum þeg- ar hann var fjármálaráðherra: „Eg beitti mér af mikilli hörku fyrir því að hér yrði tekin upp skattlagning fjármagnstekna. Menn muna kannski eftir því að þegar ég hóf þann málflutning veturinn 1988-89 fékk ég gerningahríð frá Sjálfstæð- isflokknum og Morgunblaðinu. Stofnuð voru sérstök samtök spari- fjáreigenda sem héldu ijöldafundi mér til höfuðs. Ég lét hins vegar vinna áfram að málinu. Frumvarp og aðrar tillögur um það efni voru fullbúnar haustið 1990. Þáverandi stjórnarflokkar vildu, þar á meðal Alþýðuflokkurinn, vildu ekki fara í þá skattlagningu fyrir kosningar og núverandi stjórnarflokkar hafa ekki viljað beita sér fyrir henni. Gallinn við skattlagningu Ijár- magns- og eignatekna hér á landi er að hún er ekki samræmd. Göt eru löggjöfinni sem gera mönnum kleift að taka skattfijálsar tekjur út úr hlutafélögum í gegnum verð- bréfaeign, meðal annars hlutabréf. Ég vildi stoppa í þau göt,“ sagði Ólafur Ragnar. Steingrímur Hermannsson tals- maður Framsóknarflokksins í efna- hagsmálum er erlendis og Halldór Ásgrímsson varaformaður flokksins sagðistekki hafa kynnt sér þetta mál nægilega til þess að geta tjáð sig um það. VÍS boðar breytt iðgjöld bifreiðatrygginga: Iðgjöld reyndra öku- manna lækka um 19% í BRÉFI sem viðskiptavinir Vátryggingafélags íslands hf., VÍS, fá í hendurnar í dag og næstu daga verður kynnt ný iðjaldaskrá af bif- reiðatryggingum. Iðgjöldin verða breytileg eftir aldri og Ijóna- reynslu. Að sögn Axels Gíslasonar, forstjóra VIS, taka þessar nýjung- ar gildi á næstu dögum að fenginni endanlegri staðfestingu Trygg- ingaeftirlitsins. Axel sagði að lækkun iðgjalda gæti orðið mest um 19% hjá ökumönnum eldri 30 ára, og hækkun iðgjalda 17-24 ára mest orðið um 20%, en ekki verður innheimt af þessum aldurshópi sjálfsábyrgð þó hann Iendi í tjóm. VÍS mun ekki innheimta aukaið- gjald af tryggingataka 30 ára og eldri þótt ökumaður yngri en 25 ára aki bílnum. Valdi hann hins vegar bótaskyldu tjóni mun félagið inn- heimta 22.800 kr. sjálfsábyrgð. Iðgjöld ökumanna 25-29 ára hækka ekki að meðaltali. Ökumenn í þessum aldurshóp með háan bónus fá lækkun iðgjalda en þeir með lág- an bónus fá hækkun. Ekki verður um mismun á gjaldskrá að ræða eftir eknum kílómetrum. Félagið mun veita 15% afslátt af öllum þáttum svonefndrar F-plús Ijölskyldutryggingar. Þá verður í boði 15% afsláttur af öðrum ein- staklingstryggingum og líftrygg- ingum fyrir tryggingartaka VIS sem eru með F-plús trygginguna. Að auki mun félagið bjóða þeim er hafa F-pIús tryggingu 10% viðbót- arafslátt af tryggingunni fyrir einn bíl og 15% fyrir tvo bíla tiyggða hjá félaginu. í bréfinu segir að al- gengur heildarafsláttur tengdur F- plús tryggingunni verði frá 6-12 þúsund kr. á ári. VÍS kynnir einnig nýjungar í húftryggingum. Nýjum bótasviðum hefur verið bætt inn í svonefnda Al-kaskó tryggingu og býðst hún á óbreyttum iðgjöldum. Bónusflokk- um hefur verið Ijölgað úr tveimum, 20 og 40%, í fjóra, 10%, 20%, 30% og 40%, sem, að sögn Axels, gerir það að verkum að góðir ökumenn falla nú minna í bónus valdi þeir tjóni. Einnig eru kynntar tvær nýjar húftryggingar, Úmferðarkaskó og Vegakaskó. Umferðarkaskó er sögð nýjung sem henti vel í þéttbýli og bætir hún tjón sem verða við árekstra og áakstra. Bónus er sá sami og í ábyrgðartryggingu bif- reiða og getur hæstur orðið 70% og eigináhætta er 48.800 kr. Ið- gjald slíkrar tryggingar með fullum bónusi fyrir lítinn bíl er 8.900 kr. á ári, 11.532 fyrir meðalbíl og 12.493 fýrir stóran bíl. Vegakaskó er sögð nýjung sem henti þeim sem aka aðallega á þjóðvegum landsins. Hún bætir tjón vegna veltu, bruna, foks, hruns og hraps. Iðgjaldið er óháð bónusi og eigináhætta 48.800 kr. Iðgjald Vegakaskó er 8.688 kr. fyr- ir lítinn bíl, 11.256 kr. fyrir meðal- bíl og 12.195 kr. fyrir stóran bíl. Ráðgert er að iðgjöld af trygging- um vélhjóla og leigubifreiða hækki en iðgjöld af tryggingum dráttar- véla lækki. AF INNLENDUM VETTVANGI AGNES BRAGADÓTTIR Útgáfajöfnunar- hlutabréfa er verð- trygging hlutafjár í KJÖLFAR þess að hluthafafundur Sameinaðra verktaka ákvað síðastliðinn miðvikudag að auka hlutafé félagsins um 900 milljón- ir og færa niður aftur um leið með því að greiða hluthöfum þess- ar 900 milljónir út, vakna ýmsar spurningar um lagalegar hliðar þessa máls. Svo og um það hvort hér sé verið að fara einhverjar krókaleiðir, til þess að komast hjá skattheimtu. Hér á eftir verður reynt að varpa ljósi á þær hliðar. Raunverulegt verðmæti hreinn- ar eignar, var lykilorðið í rök- stuðningi Félags vatnsvirkja, er þeir kærðu til Ríkisskattanefndar endurákvörðun ríkisskattstjóra á opinberum gjöldum félagsins í haust. Líkast til hefur þetta lykil- orð, sem er bein tilvitnun í níundu grein laga um tekjuskatt og eign- askatt einnig ráðið úrslitum í því að úrskurður Ríkisskattanefndar var kærandanum í hag. Flestir virðast þeirrar skoðunar að ákvörðun hluthafafundar Sam- einaðra verktaka á mánudaginn var að hækka hlutafé um 900 milljónir og færa það strax niður aftur með því að greiða hluthöfun- um út í hönd þennan tæpa millj- arð hafi verið fyllilega lögleg, en að sama skapi virðast jafn margir telja hana hafa verið siðlausa. Meginreglan, samkvæmt níundu grein laga um tekjuskatt og eignaskatt, er sú að arðgreiðsl- ui' og önnur afhending verðmæta úr hlutafélögum til hluthafa er skattskyld hjá hluthöfunum. Þó geta hluthafarnir dregið frá þeim arði sem þeir fá ákveðna fjárhæð, vegna ákvæðisins um skattfrelsi arðsins, upp að ákveðnu marki. Það sem gerir það að verkum að sú leið sem hluthafafundur Sam- einaðra verktaka ákvað að fara sl. mánudag, er fær án þess að til skattgreiðslna hluthafanna komi, er heimild til þess að verð- tryggja hlutaféð með útgáfu jöfn- unarhlutabréfa. Þau jöfnunar- hlutabréf sem hluthafar fá í hend- ur eru þannig ekki skattskyld, að uppfylltum ákveðnum skilyrðum. Þau skilyrði sem uppfylla þarf eru tvö. Annað að það félag sem úthlutar jöfnunarhlutabréfum, þarf að eiga eigið fé, sem útgáf- unni nemur, en hitt að útgáfa jöfnunarhlutabréfa má ekki fara fram úr ákveðnu marki. Til við- miðunar í því sambandi er fram- reikningur á eigin fé félaga frá árinu 1979, eftir vísitölu jöfnunar- hlutabréfa. Því má ekki gefa út jöfnunarhlutabréf umfram eigið fé eins og það var í árslok 1978, þegar það hefur verið framreikn- að með vísitölu jöfnunarhluta- bréfa til þess árs sem útgáfan fer fram á, sem er í tilviki Samein- aðra verktaka 1992. Hér er því um einskonar verðtryggingu að ræða á nafnvirði hlutaíjárins. Fari útgáfa jöfnunarhlutabréfa fram úr þessu, þá er það sem umfram er skattskylt. Það er einmitt þetta atriði sem gerði það að verkum að kæra barst til Ríkisskattanefndar, þar sem ríkisskattstjóri hafði þann 21. október 1991 endurákvarðað opinber gjöld kæranda, sem í þessu tilviki var Félag vatnsvirkja hf. sem er 7% eignaraðili að Sam- einuðum verktökum. (Sjá úrskurð Ríkisskattanefndar sem birtur er í heijd á bls. 21-22.) „Útgáfa bréfanna skal byggð á raunverulegu verðmæti hreinn- ar eignar félagsins í lok þess árs sem næst er á undan útgáfuári,“ segir í 9. grein skattalaganna. Það er á þessari málsgrein sem kærandinn, Félag vatnsvirkja hf. byggði kæru sína, en samkvæmt upplýsingum mínum þá hefur rík- isskattstjóri á undanförnum árum haldið því fram að meta beri stofnfé í öðrum félögum á nafn- verði, en Sameinaðir verktakar hafa sagt að meta megi það upp miðað við innra virði í Aðalverk- tökum. Ríkisskattstjóri mun hafa metið málið á ofangreindan hátt árið 1982, en þá sagði í svari ríkis- skattstjóra að ekki mætti meta stofnfé upp miðað við innra virði. Sameinaðir verktakar fóru á sínum tíma fram á álit ríkisskatt- stjóra um það hver heimild félags- ins væri til útgáfu jöfnunarhluta- bréfa, en í kjölfar þess álits kom upp ágreiningur um það hvernig meta skyldi „raunverulegt verð- mæti hreinnar eignar“. Ágrein- ingurinn snerist um það hvernig ineta skyldi eignarhlut félagsins í íslenskum aðalverktökum. Vildi í'íkisskattstjóri miða eingöngu við nafnverð upphaflegs stofnljár, án þess að það væri nokkuð fram- reiknað og án tillits til þess hvert væri raunverulegt verðmæti eign- arinnar á bak við nafnverðið. Sameinaðir verktakar áttu stofnfé í lslenskum aðalverktökum miðað við árslok 1978 170 þúsund krón- ur, en ljóst er að á bak við 32% eignarhlut í íslenskum aðalverk- tökum eru fleiri hundruð milljónir króna, að ekki sé meira sagt. Samkvæmt málflutningi kær- anda, var því farið fram á það við ríkisskattanefnd að hún úr- skurðaði að meta bæri raunveru- legt verðmæti þessarar eignar og að heimildin til útgáfu jöfnunar- hlutabréfa miðaðist við það mat. Ríkisskattanefnd úrskurðaði svo í málinu á síðasta degi nýlið- ins árs, þar sem fallist var á skiln- ing félagsins í þessum efnum. Það var á þessum úrskurði sem hluthafafundur Sameinaðra verk- taka byggði ákvörðun sína síðast- liðinn mánudag, að gefa út jöfn- unarhlutabréf upp á 900 milljónir króna, og greiða þau um leið út til hluthafa og lækka þar með hlutaféð aftur um 900 milljónir króna. Þessar greiðslur til hlut- hafa eru ekki skattskyldar, ekki frekar en ef hluthafi hefði selt hlutabréf sín eftir þessa útgáfu, á nafnverði. Þarna er því um það að ræða, að hluthafarnir ákveða að borga sér út af eigin fé félags- ins, sem hefur myndast á löngum tíma, af hagnaði af rekstri ís- lenskra aðalverktaka. Nafnverð þess hlutafjár sem eftir er í Sameinuðum verktökum er nú 310 milljónir króna. Ef eig- ið fé félagsins er hærra en það, og það eigið fé kæmi til útborgun- ar til hluthafa, þá yrði það sem hluthafarnir fengju umfram nafn- verðið skattskylt. Sama máli gegnir um það ef hluthafarnir seldu hlutabréf sín á hærra verði en nafnverði, þá yrði sá hluti and- virðisins sem væri umfram nafn- verð, skattskylt sem söluhagnað- ur. Ef Ríkisskattanefnd hefði á hinn bóginn úrskurðað í málinu í samræmi við álit ríkisskattstjóra, þá hefði hluthafafundur Samein- aðra verktaka að líkindum ekki ákveðið að fara þá leið sem ákveð- in var, því þá hefði hún þýtt það að íjórar krónur af hveijum tíu sem greiddar hefðu verið út, hefði ratað rakleiðis í ríkiskassann, eða um 360 milljónir króna. Ríkisskattstjóri hefur mögu- leika á því að skjóta þessu máli til dómstólanna, en ekkert liggur fyrir um hvort það verður gert. Raunar er talið fremur ólíklegt að það verði gert, en embætti rík- isskattstjóra vildi í gær ekki úti- loka það. Var greint frá því að skammt væri um liðið frá því að úrskurðurinn barst ríkisskatt- stjóra og hann yrði nú skoðaður vandlega. Eins og kemur fram í samtali við Friðrik Sophusson, fjármálaráðherra, annars staðar í blaðinu, er ekki útilokað að fjár- málaráðuneytið höfði mál af þessu tilefni.

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.