Morgunblaðið - 02.02.1992, Page 10

10
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 2. FEBRÚAR 1992
BOÐORÐ
..BANDORMSINS
Mikið hefur verið rætt og ritað um sparnað í
heilbrigðiskerfinu að undanförnu í kjölfar 5%
flats niðurskurðar á fjárframlögum til
sjúkrastofnana um land allt. Sitt sýnist
hverjum, en forsvarsmenn sjúkrahúsanna
segja Ijóst að niðurskurður mun fyrst og
fremst koma niður á þjónustu við sjúka.
44
eftir Jónönnu Ingvarsdóttur.
Aðhald á öllum sviðum ríkisrekstrar er boðorð „bandormsins“
svokallaða. Og ekki fer heilbrigðisþjónustan varhlutíiaf því þar
sem að fjórðungur fjárlaganna er ætlaður til hennar. Ymsir
aðilar, félög og ráð hafa varað við þeim mikla niðurskurði og
samdrætti í þjónustu sem hljóast muni af sparnaðarráðstöfunum
stjórnvalda og hafa sumir talað um að algjört öngþveiti muni
hljótast af ef sparnaðarhugmyndirnar ná fram að ganga. Aðr-
ir tala um vissulega um harkalegar aðgerðir, en ljóst sé að
eitthvað verði að gera í heilbrigðismálum sem og öðrum
málum þegar svo sé komið að peningamálin í þjóðfélaginu
séu komin úr böndunum. Og þó alltaf sé reynt að gæta að-
halds og sparnaðar, megi alltaf gera betur án þess að vera
með vol eða væl.
Yfirmenn sjúkrastofnana um land allt hafa að undanförnu setið
kófsveittir við að koma saman spamaðartillögum til að mæta 5%
flötum niðurskurði ríkisvaldsins á fjárveitingu frá fyrra ári, en
tillögunum átti að skila til heilbrigðisráðuneytis í gær, 1. febrúar.
Niðurskurðurinn nemur 6,7% á laun og 1,3% á annan rekstur.
„Fyrst og fremst er þetta niðurskurður á laun sem getur ekki
þýtt neitt annað en fækkun starfsmanna," segir Páll Sigurðsson,
ráðuneytisstjóri' í heilbrigðisráðuneyti.
TVÍEGGJAÐUR NIÐURSKURÐUR
Að mati formanna læknaráða Landspít-
ala, Borgarspítala og Landakotsspítala
verður svo miklum samdrætti ekki mætt
nema með lokun nokkurra sjúkradeilda.
„Þessir spítalar geta með engu móti vikið
sér undan því að sinna bráðveikum sjúkling-
um en þjónusta við þá mun versna. Fækkun
sjúkrarúma mun þó einkum bitna á öðrum
hópum svo sem sjúklingum á biðlistum og öldr-
uðum. Samdráttur í starfsemi sjúkrahúsa utan
Reykjavíkur mun enn auka álagið. Þegar geta
þeirra til að sinna mikið veikum sjúklingum
minnkar verður fleirum vísað á sjúkrahúsin í
Reykjavík. Þetta ástand mun versna þegar kemur
fram á sumarið og minni sjúkrahúsin fara að loka
vegna sumarleyfa. Varðandi fólk á biðlistum hefur
margoft verið sýnt fram á að óhófleg bið eftir læknis-
þjónustu veldur einstaklingum iðulega skaða og þján-
ingum. Samfélagið verður fyrir tjóni þar sem sjúkling-
ar verða lengur ðvinnufærir auk þess sem sjúkdómar
geta versnað við langa bið og orðið erfiðari og dýrari í
meðferð. Fækkun sjúkrarúma bætir hvorki heilbrigði
þjóðarinnar né fækkar þeim sem þurfa aðhlynningar
með. Niðurskurður á einum stað í heilbrigðiskerfinu veldur oft-
ast auknum kostnaði annars staðar og því er spamaður oft
enginn ef á heildina er litið. Niðurskurðurinn er tvíeggjaður og
ber að meðhöndla hann af mikilli varúð,“ segja formenn lækn-
aráðanna.
HÁSKALEGUR LEIKUR
Að mati Læknafélags Reykjavíkur bitnar
niðurskurðurinn harkalegast á þeim sem
síst mega við því, en það eru hinir sjúku
sem þurfa á óskertri heilbrigðisþjónustu
að halda. í ályktun félagsins segir m.a.:
„Alþingi íslendinga hefur leikið háska-
legan leik við afgreiðslu síðustu
fjárlaga. Endurskipulagning og enn
frekara aðhald mun hvergi nægja
til að fleyta sjúkrahúsunum í gegn-
um þessa erfiðleika. Biðlistar
munu óhjákvæmilega lengjast á
sumum sviðum, á öðrum sviðum
kann þjónusta að verða lögð nið-
ur. Ein afleiðing þessa er, að
þróun íslenskrar læknisfræði
mun hægja á sér um ófyrirsjá-
anlegan tíma, á sumum svið-
um stöðvast alveg.“
Þá hafa stéttarfélög
hjúkrunarfræðinga og
starfsmannaráð spítala sent
frá sér harðorða yfirlýsing-
ar. Og Læknafélag íslands
hefur varað alvarlega við
áhrifum niðurskurðarins á
velferðarkerfið nú strax og
eins þegar til lengri tíma er
litið. „Það að ætla sér að
ná fram hagkvæmni og
spamaði í heilbrigðisþjón-
ustunni með fljótfærnisleg-
um og ómarkvissum aðgerð-
um getur ekki aðeins snúist
upp í andhverfu sína heldur
jafnframt leitt til alvarlegr-
ar skerðingar á nauðsyn-
legri heilbrigðisþjónustu og
til háskalegrar stöðnunar," segir í ályktun
frá LÍ.
500 MILLJ. KR.
ÓRÁÐSTAFAÐ
Miðað við 5% flatan niðurskurð er sjúk-
rastofnunum gert að leggja fram sparnað-
arhugmyndir upp á 750 milljónir króna,
en heilbrigðisráðherra hefur síðan 500
milljónir króna óráðstafaðar til að bæta
þeim stofnunum upp hluta tekjumissisins
sem hann telur að með þess þurfi. „Ráð-
herra óskaði eftir því við allar stofnanirn-
ar að þær sendu inn sínar áætlanir miðað
við þennan niðurskurð. í ljósi þess telur
hann sig geta séð hvaða starfsemi það
er sem á að víkja á hveijum stað og mið-
að við það hugsar hann sér að dreifa
þessum peningum sem hann hefur á fjár-
lögum til að milda þennan niðurskurð og
á að vera búinn að gera það 10. febrúar.
Okkar mat er það að það verði langerfið-
ast og nánast útilokað fyrir minnstu
stofnanirnar að mæta niðurskurði því þar
er svo fátt starfsfólk fyrir og lítið upp á
að hlaupa," segir Páll Sigurðsson. Ef að
líkum lætur, verða margir kallaðir, en
fáir útvaldir þegar kemur að útdeilingu
500 milljónanna enda renna allflestir
hýru auga til þeirra óráðstöfuðu fjárm-
una. Fyrir utan 5% flatan niðurskurð,
verða tvö sjúkrahús langharðast úti,
en það er Landakotsspítali sem skor-
inn verður niður um 486 milljónir
kr., eða um 38%, og St. Jósefsspít-
ali í Hafnarfirði, sem missir um 70
milljónir af tekjum sínum frá fyrra ári,
eða 25%. Auk þessarra tveggja stofnana,
hefur viðbótarniðurskurður komið á þrjá
spítala á landsbyggðinni í tengslum við
skurðstofurekstur, sem talið var að ekki
væri þörf fyrir, það eru sjúkrahúsin á
Pat- reksfirði, Blönduósi og Stykk-
ishólmi. Niðurskurður til þess-
arra stofnana nemur um 9%.
Að sögn Sighvats Björg-
vinssonar, heilbrigðisráð-
herra, eiga allar stofnanir, sem
heyra undir heilbrigðisráðun-
eytið, rétt á fé úr þeim 500
milljóna króna potti sem til er
og nota á til að milda áhrif
niðurskurðarins. Ráðherra
segir jafnframt að ekki sé
meiningin að úthluta úr
varasjóðnum í hlutfalli við
stærð viðkomandi stofnun-
„ar, heldur yrði hvert tilfelli
sig metið.
RÍKISSPÍTALAR
VILJA SKÝRSVÖR
Ein er sú stofnun, sem ákvað
á fundi sínum í síðustu viku að
aðhafast ekkert í málinu fyrr en að
skýrari svör fengjust frá heilbrigðis-
ráðuneytinu, en það er stærsta sjúkra-
stofnun landsins, Ríkisspítalar. Heim-
ildarmaður innan sjúkrahússgeirans
sagði um þessa ákvörðun stjórnarnefnd-
ar Ríkisspítalanna að bullandi pólitík
væri hlaupin í málið þar á bæ enda sætu
í stjórnarnefndinni tveir fyrrum heil-
brigðisráðherrar, sem nú væru jafnframt
í stjómarandstöðu, þ.e. Svavar Gestsson
og Guðmundur Bjarnason.
Stjórn Ríkisspítala kom saman til
fundar sl. þriðjudag til þess að ræða
sparnaðartillögur sínar, en ákváð þá
að fresta allri tillögugerð um sparnað
til ráðherra þar til að ljóst yrði hver
áhrif þeirra róttæku breytinga, sem
sýnilegar eru á Landakoti, hefðu á
aðra sjúkrahúsþjónustu á höfuðborg-
arsvæðinu. Stjórn Ríkisspítalanna
beindi því jafnframt til ráðuneytisins
að það kæmi meira inn í þá tillögu-
gerð, sem fyrir lægi, og að það gerði
stjórnendum spítalans betri grein
fyrir því hvaða áhrif slíkar sparn-
aðaraðgerðir hefðu á þjónustuna í
heild sinni. Jafnframt vill stjórnin
fá skýr svör frá ráðuneyti um það