Morgunblaðið - 02.02.1992, Page 12

!«t MAUauaH £ MUöAUUM'/iUX (UUAUUMUíJMCiM
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 2. FEBRÚAR 1992
hvort um sé að ræða tímabundnar
aðgerðir eða frambúðarbreytingu.
Næsti stjórnarfundur hjá Ríkisspí-
tölum er nk. þriðjudag og því ljóst
að engra sparnaðartillagna er að
vænta þaðan fyrr en síðar.
ENDASTÖÐ
„Við viljum auðvitað vera ábyrgir
í því að reyna að standa við fjárlög,
en við viljum þá líka að þeir sem
bera hina pólitísku ábyrgð, þ.e.a.s.
ráðuneyti og ríkisstjórn, komi með
hugmyndir líka og séu meðvituð um
það til hvers þessar aðgerðir leiða.
Okkur finnst ráðuneytið alls ekki
hafa lagt nógu skýrar línur til að
hægt sé að vinna eftir þeim. Reynsl-
an hefur sýnt að Landspítalinn er
endastöð enda spítali allra lands-
manna og þar innan dyra eru menn,
sem telja sér skylt að reyna heldur
að lækna fólk, en að láta það deyja.
Ráðuneytið hlýtur að sjá okkar
vanda og hvað þessi gífurlegi sparn-
aður kallar yfir sig. Því er nauðsyn-
legt að gefa meiri tíma heldur en
að hrapa að einhverjum tillögum sem
annaðhvort yrðu óframkvæmanlegar
eða myndu hafa í för með sér ótrú-
lega erfiðleika. Til þess að fá raun-
hæfari niðurstöðu, held ég að nauð-
synlegt sé að stjórnir sjúkrahúsanna
þriggja í Reykjavík setjist sameigin-
lega yfír málið og reyndar hefur
stjórn Ríkisspítala farið fram á slík-
an fund þar sem að rætt yrði um
hvemig spítalamir þrír gætu hugs-
anlega unnið betur saman og skipt
betur með sér verkum," segir
Guðmundur Bjarnason, stjórnar-
maður í Ríkisspítölum og fyrrum
heilbrigðisráðherra.
SAMKEPPNI
Guðmundur segist alfarið vera'
mótfallinn hugmynd núverandi heil-
brigðisráðherra um sameiningu
Borgarspítala og Landakots enda
væri þá til lengri tíma litið verið að
fara yfír í dýrari þjónustu, en ekki
ódýrari, þá í kjölfar aukinnar sani-
keppni tveggja spftala, Landspítala
og hins sameinaða spítala, eins og
reyndar erlendir ráðgjafar, sem unnu
á vegum Ríkisspftala í fyrra, komust
að í úttekt sínni. Að þeirra mati var
sameining Borgarspftala og Lands-
pítala langhagkvæmasti kosturinn
til spamaðar. „Annaðhvort vil ég sjá
þijá spítala með mjög nána sam-
vinnu á höfuðborgarsvæðinu eða
sem ég reyndar tel besta kostinn,
einn öflugan spítala með eina fag-
lega og rekstrarlega stjórn. Eg er
sannfærður um að önnur hvor þess-
arra leiða myndi leiða lil aukins
sparnaðar í heilbrigðiskerfinu.
Smærri spítala, svo sem Landa-
kotsspítala, St. Jósefsspítala í Hafn-
aifirði og fleiri spítala í nágranna-
byggðunum, þyrfti ekki endilega að
leggja niður eða gera þá að hjúkrun-
arheimilum. Þeir gætu starfað að
sérhæfðum verkefnum. Til dæmis
hefur Landakotsspítali byggt sig upp
sem sérhæfður spítali á sviði augn-
lækninga og það væri ekki óskyn-
samlegt að hann hefði það áfram,“
segir Guðmundur.
„SOVÉT“
„Það er náttúrulega langeðlilegast
að þeir, sem að rekstri stofnananna
standa, skili sjálfir inn tillögum um
það hvemig þeim fínnst skynsamleg-
ast að fara með þá fjármuni, sem
þeim er ætlað. Það væri hálfgert
„'Sovét“, að mínu mati, ef ráðuneyt-
ið ætlaði að fara að skipta sér af
því hvar skera á niður á hinum ein-
stöku stofnunum,“ segir Jón
Sæmundur Siguijónsson, hagfræð-
ingur í heilbrigðisráðuneytinu.
LANDSPÍTALI
Þrátt fyrir að Ríkisspítalar hafi
enn ekki sent inn tillögur um sparn-
að, eru uppi hugmyndir um að leggja
niður þjónustu sem myndi dreifast
sem jafnast á handlækningar, Iy-
flækningar, geðlækningar og jafnvel
öldrunarlækningar, að sögn Davíðs
Á. Gunnarssonar, forstjóra Rík-
isspítalanna. „En ef af því verður
að Landakotsspítali hættir að sinna
bráðaþjónustu, þá er náttúrulega
mjög vafasamt að við getum skorið
niður handlækningar og lyflækning-
ar á okkar bráðadeildum. Þá mynd-
um við vera að hleypa ástandinu hér
á höfuðborgarsvæðinu í algjöran
hnút. Við höfum nú þegar tekið
ákvörðun um umfangsmiklar að-
gerðir og nú þegar er hafið yfír-
vinnubann, bann við ráðningum í
stöður sem losna, bann við ráðningu
í afleysingastöður og bann við fram-
lengingu afleysingastaða, sem þýðir
að nokkrir tugir starfsmanna munu
missa vinnuna á næsta hálfa árinu,“
segir Davíð.
Miðað við 5% flatan niðurskurð
frá fyrra ári, verða Ríkisspítalar af
tekjum upp á 330 milljónir króna,
en miðað við rekstrarhalla í fyrra
og áætlaðan rekstrarhalla í ár, er
Ríkisspítölum gert að spara 470
milljónir í ár, eða 7-8%. „Almennar
sparnaðaraðgerðir gefa aldrei af sér
nema hluta af því sem þeim er ætlað
að spara. Þess vegna er það skoðun
okkar flestra hér að ef við ætluðum
í alvöru að spara, þá verður það
ekki gert nema með því að leggja
af einhveija starfsemi og hreinlega
loka hurðum því þar sem að hurðum
er lokað, fer engin sjúklingur inn og
þá vitum við ekkert af honum. Það
er þessi andstyggilegi hugsunarhátt-
ur sem við verðum að horfast í augu
við. Við sjálfir höfum ekki tekið neina
ákvörðun um að loka hurðum. Það
verður heilbrigðisráðherra að gera
og hann verður jafnframt að ákveða
hvaða hurðum á að loka. Ef menn
hinsvegar settust niður og ræddu
málin í samhengi, sættust á að Land-
akotsspítali fengi að vera sjálfstæður
og öflugur spítali í friði með sín verk-
efni og kæmust síðan að niðurstöðu
um aukna samvinnu og skiptingu
verkefna milli Borgarspítala og
Landspítala, þó ekki yrði endilega
stefnt að sameiningu þeirra, værum
við örugglega að ná miklu meiri
árangri í sparnaði og hagræðingu
heldur en nokkurn tímann kemur úr
því sem nú er verið að gera,“ segir
Davíð.
BORGARSPÍTALI
Borgarspítala er gert að spara 200
milljónir króna og er þá með talin
halli frá fyrra ári, 60 milljónir.
Sparnaðartillögum stjórnar sjúkra-
stofnana Reykjavíkurborgar er ætlað
að skila 198,5 milljónum króna til
sparnaðar og hagræðingar á árinu
1992. Þær forsendur, sem lagðar
voru til grundvallar, sparnaðarhug-
myndunum voru að leitað yrði leiða
er kæmu sem minnst niður á þjón-
ustu við sjúklinga. Lögð yrði áhersla
á að þær skiluðu raunverulegri ha-
græðingu, án þess að ýta vandanum
út til annarra stofnana er hið opin-
bera greiði fyrir. Áhersla var lögð á
að skapa sem flestum starfsmönnum
atvinnu áfram, þótt skerðing verði
á launum margra einstaklinga í efri
launastigum, svo sem lækna og sér-
fræðinga. Og Borgarspítalinn mun
gera tillögu til heiibrigðisráðherra
um að starfsmenn njóti hvatningar
í formi launaauka á miðju ári og í
lok þess, takist að ná þeim markmið-
um, sem stefnt er að fyrir hveija
deild.
Sparnaðartillögur Borgarspítal-
ans skiptast í fjóra meginþætti. í
fyrsta lagi er gert ráð fyrir lækkun
á launalið upp á 56,1 milljón kr.,
þar sem um yrði að ræða samdrátt
í yfirvinnu og afleysingum starfs-
manna og lækkun vinnuhlutfalls í
ákveðnum störfum lækna. í öðru
lagi er gert ráð fyrir tilflutningi á
starfsemi innan stofnunarinnar í
hagræðingarskyni og breytingum á
rekstrarfyrirkomulagi. Slíkar að-
gerðir munu spara 92 milljónir kr.
Nítján rúma langlegudeild í Hvita-
bandinu verður flutt yfir á Grensás-
deild, Heilsuverndarstöðina og jafn-
vel aðrar deildir. Og sú starfsemi,
sem nú er í leiguhúsnæði í Templara-
höllinni, dagdeild og göngudeild geð-
deildar, verður færð yfir í Hvítaband-
ið. Þetta er stærsta einstaka breyt-
ingin og er áætlaður sparnaður við
hana 35 milljónir króna.
Ætlunin er að hafa öldrunardeild
B-6 áfram lokaða til 1. sept. nk. og
einni 30 rúma legudeild í Fossvogi
verður breytt í fímm daga deiid og
lokað um helgar. Gert verður sérs-
takt átak til hagræðingar í rekstri
Arnarholts sem samsvara á 15%
sparnaðarins, eða 25 milljónum kr.
Að sögn Jóhannesar Pálmasonar,
framkvæmdastjóra Borgarspitalans,
gæti það þýtt örlitla fækkun sjúkl-
inga. Almennar sparnaðaraðgerðir,
s.s. betri nýting búnaðar og ýmissa
rekstrarvara, uppsögn dagblaða og
markvissari skipulagning rann-
sókna, mun skila sparnaði að upp-
hæð 21,9 milljónir kr., samkvæmt
tillögunum. Þá er gert ráð fyrir að-
gerðum sem skila munu auknum
tekjum fyrir spítalann að fjárhæð
28,5 milljónir króna, s.s. á sviði
sjúkraþjálfunar og rannsókna á
göngudeildarsjúklingum.
Tillögurnar tengjast fyrst og
fremst sparnaðaraðgerðum sem
unnt er að gera á Borgarspítala og
útibúum hans miðað við umfang
spítalans í dag, en hugmyndir um
aukið umfang munu óhjákvæmilega
hafa kostnáðarauka í för með sér,
segir Jóhannes Pálmason, fram-
kvæmdastjóri Borgarspítala. Hann
bendir á að með sameiningu Landa-
kotsspitala og Borgarspítala kunna
að opnast frekari leiðir til hagræð-
ingar og jafnframt munu breyting-
um fylgja óhjákvæmilegar aðgerðir
til kostnaðarauka, s.s. vegna auk-
inna bráðavakta. í framhaldi af
væntanlegri sameiningu telur stjórn
Sjúkrastofnana Reykjavíkurborgar
enn frekari grundvöll til verkefnatil-
færslu á milli Ríkisspítala og hins
nýja sjúkrahúss. Nú er unnið að
ákveðnum verkefnatilfærslum í
tengslum við Fæðingarheimili
Reykjavíkur og eðlilegt er að fleiri
svið í þjónustu spítalanna komi einn-
ig til slíkrar skoðunar.
LANDAKOT
Landakotsspítali verður harðast
úti í niðurskurðinum, en þar er gert
ráð fyrir 486 milljóna króna sparn-
aði, eða 38% frá fyrra ári, og Ijóst
er að þar þarf að grípa til róttækra
sparnaðarráðstafanna. Ólafur Örn
Arnarson, formaður læknaráðs,
sagði að Landakotsspitali hefði beðið
NIÐURSKURÐURINN MUN
BITNA Á ÞJÓNUSTUNNI
Draga á úr starfsemi sjúkrahúsanna sem einfaldlega mun bitna á þjón-
ustunni. Þetta voru þau svör sem komu frá flestum yfirmönnum sjúkra-
húsa úti á landsbyggðinni þegar Morgunblaðið ræddi við nokkra þeirra
skömmu fyrir helgi, en þá voru þeir, hver á sínum bæ, í óðaönn að
berja saman sparnaðartillögur sínar til heilbrigðisráðherra sem áttu
að berast ráðuneytinu í síðasta lagi í gær, 1. febrúar. Starfsmannafund-
ir voru jafnframt haldnir á velflestum sjúkrahúsum landsins fyrir helgi
og að sögn stjórnenda er langt í frá að starfsfólk sé ánægt, en það
hefur sýnt ótrúlegan skilning.
Yfírmenn sjúkrastofnana úti
á landi eru sammála um
að reyna í lengstu lög að
komast hjá beinum upp-
sögnum. Hins vegar verður gripið til
ýmissa annarra aðgerða, svo sem að
draga úr yfirvinnu, ráða ekki í afleys-
ingastoður, hagræða í innkaupum
og rekstri sem kostur er. Reynt yrði
eftir megni að sinna þeim sjúklingum
sem þyrftu á sjúkrahúsþjónustu að
halda. Ekki væri um það að ræða
að senda þá annað því niðurskurður
væri sá sami hjá öðrum stofnunum.
Ekki vildu menn fullyrða um að sá
sparnaður, sem nú væri boðaður,
næðist þegar reikningar yrðu gerðir
upp þó allir reyndu auðvitað að
kreista fram sparnað eftir megni.
Þær raddir heyrðust að flatur niður-
skurður væri argasta óréttlæti því
stofnanirnar væru ákaflega misjafn-
lega í stakk búnar til að mæta hon-
um. Engin væri vel undir það búin
— aðeins misjafnlega illa. Því hefði
átt að taka tillit til aðstæðna á hverj-
um stað í stað þess að láta eitt yfir
alla ganga. Óhætt er að segja að
bekkur vonbiðla í þann 500 milljóna
króna varasjóð, sem heilbrigðisráð-
herra hefur til skiptana, sé nú fullset-
inn því allflestir hugsa sér sinn skerf
af þeirri köku.
AKUREYRI
„Samþykktar hafa verið hér að-
gerðir sem miða að því að tilskilinn
sparnaður upp á 56 milljónir króna
náist miðað við fyrra ár,“ segir Ingi
Björnsson, framkvæmdastjóri Fjórð-
ungssjúkrahússins á Akureyri. Ekki
vildi Ingi fara sérstaklega út í það
til hvaða aðgerða yrði gripið, en þessi
niðurskurður þýddi óneitanlega þjón-
ustuskerðingu upp að vissu marki
sem kæmi niður á sjúklingum.
Starfsmönnum FSA verða kynntar
aðgerðimar í næstu viku.
Uppi eru hugmyndir um að gera
Kristnesspítala að sjálfstæðri stofn-
un sem rekin yrði í samstarfi við
Eyjafjarðarsveit. Hinn daglegi rekst-
ur yrði eftir sem áður á herðum ríkis-
ins, en fjárfestingar og viðhald færð-
ist 15% yfir á sveitarfélagið. Það
hefur líka komið til álita að reka
Kristnesspítala í tengslum við FSA
sem hugsanlega gæti þýtt einhvern
sparnað, einkum þó í sambandi við
stjórnun, fjárhagseftirlit og bókhald.
Engar viðræður hafa farið fram um
hugsanlega sameiningu.
SAUÐÁRKRÓKUR
Niðurskurður til Sjúkrahússins á
Sauðárkróki samsvarar 15 milljónum
króna. „Það þarf stíft aðhald þó það
dugi sennilega ekki til. Við miðum
við að ekki þurfí að koma til neinna
uppsagna, að svo stöddu að minnsta
kosti, en við munum eins og undan-
farin ár loka einni af sjúkradeildum
okkar í sumar með 19 sjúkrarúm-
um,“ segir Birgir Gunnarsson fram-
kvæmdastjóri. „Þessi niðurskurður
verður hins vegar ekki framkvæman-
legur öðruvísi en að hann komi niður
á þjónustunni því það hefur ekki
verið neitt bruðl í launum á þessum
stofnunum til þessa. Og með minni
þjónustu erum við jafnframt að segja
okkar sjúklingum óbeint að fara eitt-
hvað annað. Þeir þurfa jú að vera
einhvers staðar, en ég sé ekki hag
þjóðarbúsins borgið í þvi að vera að
senda sjúklinga landshorna á milli
þegar hægt er að bjóða þjónustuna
í heimabyggð. Við munum auðvitað
reyna eftir megni að komast hjá því
að senda okkar sjúklinga í burtu,
énda er niðurskurður á öllum sjúkra-
stofnunum, jafnt á landsbyggðinni
sem í Reykjavík. Þegar svo mikill
niðurskurður á sér stað þýðir það
meira álag á það fólk sem er fyrir
- SEGJA
STJÓRIMENDUR
SJÚKRAHÚSA
Á LANDS-
BYGGÐINNI
og minni þjónustu. Ég get ekki sagt
um það hvort sá spamaður skilar
sér, en við skilum að minnsta kosti
inn okkar tillögum í sparnaðarskyni
sem þýðir eitt og annað fyrir stofnun-
ina,“ segir Birgir.
BLÖNDUÓS
„Við vonum í lengstu lög að ekki
þurfi að koma til uppsagna. Hins
vegar verður ekki ráðið í þær stöður
sem losna, dregið verður úr sumaraf-
leysingum, yfírvinna takmörkuð og
ekki verður kallað inn aukafólk þeg-
ar forföll verða,“ segir Bolli Ólafs-
son, framkvæmdastjóri Sjúkrahúss-
ins á Blönduósi. Bolli segir að fyrir
mistök ráðuneytisins hafi niður-
skurður til spítalans numið 9%, en
ekki 5% eins og gehgi yfir flesta
aðra og vónaðist hann til að það
yrði leiðrétt síðar, þegar heilbrigðis-
ráðherra úthlutaði þeim 500 milljón-
um sem hann hefði á fjárlögum.
Heildamiðurskurður til sjúkrahúss-
ins miðað við 9% niðurskurð næmi
10,7 miHjónum króna, en ef leiðrétt-
ing fengist ætti sjúkrahúsið að fá
fjórar milljónir til baka. „Þessar að-
gerðir auka enn frekar á þörfina á
að senda sjúklinga frá okkur, jafnvel
sjúklinga sem við gætum sjálfír tek-
ið til meðferðar hér heima. Og það
liggur í augum uppi að það kallar á
aukið fjármagn, t.d. hvað varðar
sjúkraflutningana sjálfa og kostnað
við hvern legudag á hátæknisjúkra-
húsi í Reykjavík, en ætla má að
kostnaður við hvern legudag hjá
okkur sé um það bil helmingi lægri
en að jafnaði hjá Ríkisspítölunum.
Við teljum okkur vera með mjög
hagstæða einingu hér á Blönduósi
og því yrði það slæmt ef svo kreppir
að okkur að við getum kannski ekki
lagt inn sjúklinga sem við hugsan-
lega gætum annast. Ég er langt frá
því að vera sáttur við þá sparnaðar-
leið sem valin hefur verið. Það hefur
sýnt sig að til eru peningar annars
staðar til að taka af en í heilbrigðis-
geiranum," segir Bolli.
KEFLAVÍK
„Samþykkt stefnumörkun fyrir
Sjúkrahús Keflavíkur frá 1988 gerir
ráð fyrir að langlegusjúklingum yrði
smám saman fækkað niður í um það
bil átta og sjúkrahúsið rekið fyrst
og fremst til að sinna bráðaþjónustu,
almennri skurðlækningaþjónustu og
fæðingarhjálp. Það hlýtur því að
liggja beinast við að fækka legu-
plássum langlegusjúklinga þegar
skerða skal þjónustuna. Samkvæmt
útreikningum er nauðsynlegt að
fækka langlegusjúklingum úr tólf til
fjórtan, eins og nú er, niður í fjóra
í síðasta lagi í júní nk.,“ segir Karl
Guðmundsson, framkvæmdastjóri.
Til að sparnaður náist með fækkun
langlegusjúklinga horfir stjórn SK
til þess að fjármagn fáist úr Fram-
kvæmdasjóði aldraðra til þess að
hefja rekstur hjúkrunardeildarinnar
í Grindavík eigi síðar en í byijun