Morgunblaðið - 02.02.1992, Qupperneq 21
20
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 2. FEBRÚAR 1992
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 2. FEBRUAR 1992
21
JMwgtuiÞlftfrtfe
Árvakur h.f., Reykjavík
HaraldurSveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Björn Vignir Sigurpálsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal-
stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar-
gjald 1200 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 110 kr. eintakið.
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Niðurskurðarað-
gerðir ríkisstjómar
Að undanförnu hafa stjórnend-
ur sjúkrahúsanna í Reykja-
vík unnið að tillögugerð um sparn-
að í rekstri þessara stofnana til
þess að mæta ákvörðunum Al-
þingis um niðurskurð í fjárfram-
lögum til þeirra. Eitt þessara
sjúkrahúsa, Landakot, hefur sagt
upp öllu starfsfólki sínu en mun
endurráða einhvern hluta þess,
þegar frekari ákvarðanir hafa
verið teknar um framtíðarrekstur
spítalans.
I forystugrein Morgunblaðsins
21. desember sl. var fjallað um
þann niðurskurð, sem þá var
stefnt að á fjárframlögum til
Landakots og þar sagði m.a.:
„Hitt er alveg ljóst, að á meðan
engin niðurstaða er fengin í sam-
einingarmálinu, hlýtur ríkisvaldið
að tryggja viðunandi rekstur
Landakotsspítala. Sighvatur
Björgvinsson, heilbrigðisráðherra,
hefur gert tillögu um skiptingu
fjáiveitingar, sem felur í sér, að
starfsemi Landakotsspítala verður
lömuð. Vinnubrögð af þessu tagi
eru hvorki sæmandi ríkisstjórn,
heilbrigðisráðherra eða fjárveit-
ingavaldinu. Raunverulegur
sparnaður næst ekki í ríkisrekstr-
inum með fljótfærnislegum og
vanhugsuðum ákvörðunum. Þótt
ríkisstjórnin hafi rekið sig á
óvænta hindruu- í viðleitni til að
sameina tvo spítala getur hún
ekki látið standa sig að því að
kippa fótunum undan rekstri ann-
ars spítalans áður en málefnaleg
niðurstaða er fengin í málinu í
■ heild.“
Morgunblaðið hefur hvatt til
niðurskurðar á ríkisútgjöldum
árum saman og ekki sizt eftir að
núverandi ríkisstjórn tók við völd-
um. Blaðið hefur stutt ríkisstjórn-
ina í viðleitni hennar til þess að
ná tökum á íjárhagsvanda ríkis-
sjóðs. Það fer hins vegar ekki á
milli mála, að það er hægt að
halda þannig á málum, að niður-
staðan verði önnur en að var
stefnt. Niðurskurður á fjárfrajn-
lögum til Landakotsspítala er svo
augljóslega fyrir utan óg ofan öll
skynsamleg mörk, að í stað þess
að ríkisstjórnin fái stuðning al-
mennings við þessi niðurskurðar-
áform uppsker hún vaxandi and-
stöðu, ekki einungis vegna niður-
skurðar á Landakoti, heldur gegn
niðurskurðarstefnunni yfirleitt.
Auk framkomu við sjúkrastofn-
un, sem á sér merka sögu og
starfsfólk hennar, sem er óafsak-
anleg, er veruleg hætta á því, jið
ríkisstjómin kippi grundvellinum
undan því starfi, sem nú er unnið
við að ná tökum á ríkisfjármálun-
um í heild, með óviðunandi vinnu-
brögðum.
Það er vandasamt verk að snúa
við þeirri útgjaldaþróun, sem verið
hefur hjá hinu opinbera. Til þess
þarf í senn hörku og lipurð, stað-
festu og sveigjanleika. Það næst
enginn árangur í niðurskurði með
því að ryðjast um eins og naut í
flagi. Gerðar hafa verið tilraunir
til niðurskurðar á kostnaði í heil-
brigðiskerfinu, sem hafa engan
árangur borið. Það sýnir bezt, hve
þetta verk er vandasamt og sjálf-
sagt að hafa fullt og eðlilegt sam-
ráð við starfsfólk þessara stofn-
ana um sparnaðaraðgerðir. Engir
þekkja aðstæður betur en starfs-
mennirnir sjálfir. Að þessu ætti
ríkisstjórnin að huga áður en það
verður of seint.
Innskot
EN HORFUM TIL
fróðleiks um öxl. Gísli
skáld Brynjólfsson sem
öðrum fremur fjallaði
um hræringar og hugsjónastefnur síð-
ustu aldar í tímariti sínu, Norðurfara
HELGI
spjall
(Khöfn. MDCCCXLVIII-MDCCCXL-
IX), og ræðir einkum „frelsis hreifing-
arnar meðal þjóðanna" með áherzlu á
ríkin í norðurálfu eftir byltingarnar
1848, drepur m.a. á kommúnisma og
Proudhon og kemst svo að orði: „La-
martine má segja sje sál nýju stjórnar-
innar; hann er frægur sagnaritari og
skáld, og hefur lært margt af Byron
lávarði, þjóðskáldinu enska; orti hann
á yngri árum sínum langt kvæði, sem
átti að vera framhald af einu af hinum
fegurstu kvæðum Byrons, ‘Childe
Harold’, og má svo segja að það kvæði
hans sje varla annað en lotning og
virðing fyrir hinu göfuga enska skáldi.
Það 'er merkilegt að skáld skuli nú
vera komið til stjórnar í einhveiju
mesta ríki í Norðurálfunni, og margir
munu þeir verða sem segja að stjórn
slíks manns geti ei orðið nema hugar-
burðir tómir og draumar. En það er
ei satt; hin góðu skáld hafa veglegar
og fagrar hugsjónir á því, hvemig
mannkynið eigi að verða, þó þeir
sjaldnast hafi tækifæri til nje geti
sýnt það í verki; en þegar nú þessir
menn, með ágætar og fagrar hugsjón-
ir komast til stjómar, meiga menn þá
ei búast við öllu ágætu? og hver á þá
lengur með að segja þær sjeu tómir
draumar og hugarburðir? Lamartine
vill að allar þjóðir sjeu fijálsar, og það
hefur hann sagt í bijefi sínu tíl hinna
stjómanna, en segist þó ei vilja byija
stríð út af því, fyrr en þjóðirnar sjálf-
ar vilji losa sig, og nái ei fyrir öðrum.
Annars hafa verið deilur milli stjórnar-
mannanna frakknesku sín á miili, og
einkum út úr völonum; Ledru-Rollin
er ákafámaður mesti, og vill með
hörkú koma því fram sem honum þyk-
ir bezt fara og hugsar eigi að vera,
og vill hann að Parísarborg ráði öllu
ein; en Lamartine er stilltari og vill
að hver hafi frelsi sitt um allt land,
og velji svo eptir því. Hvað mikil brögð
hafa orðið að þessu sundurlyndi sjest
á því, að Ledru-Rollin hótaði einu sinni
að skýrskota til almúgans í París ef
hann ei hefði sitt fram, en þá tók
Gamier-Pagés upp handbyssu hjá sjer
og hótaði að skjóta hann strax ef
hann ljeti ei undan. Síðan var sagt
að hann og Lamartine
hefðu sæzt heilum sátt-
um, og hefði þá Ledm-
Rollin faðmað hann
grátandi, og má af því
ráða hvílíkt andlegt afl
Lamartine hefur yfir
hinum; enda kvað hann og vera vand-
aðasti og vænsti maður að öllu. Síðan
urðu þó óspektir í Parísarborg 16da
Apríl út úr fátæku erfiðismönnonum.
Stjómin setti strax í upphafi niður
nefnd til að sjá um hag þeirra, og er
Lodvík Blanc forseti í henni; hann
kvað ei vera fjarlægur skoðun þeirra
manna er kallaðir em sameignarmenn
(communistes), en það er mesti háski,
því sameignarmenn vilja kollvarpa öllu
mannlegu fjelagi sem nú er. Þeir vilja
að allir menn skuli eiga það sem þeir
þurfi á að halda í sameiningu, og njóta
þess svo í bróðerni, en heldur ekki
meira, og því vilja þeir ei að neinir
sjeu peningar til gjaldgengir o. s. frv.
Þessi aðferð mundi drepa öll andleg
framför og steypa mannkyninu aptur
í villu og vanþekkingu, en tilgangurinn
er þó í fyrstu góður. Mörgum góðum
og vænum mönnum gramdist nefni-
lega að sjá hve misjafnt var með
mönnum skipt bæði auð-og annari
velmeigan; til að jafna þetta sáu þeir
ei annað ráð enn að skipta öllu jafnt
meðal manna, og minnka hina meiri
til þess að heíja hina minni, í stað
þess að þeir áttu að reyna að draga
hina minni upp til hinna meiri. Það
er því von að ófróðum fátæklingum,
sem gremst að sjá suma lifa í sæld
meðan þeir eiga sjálfir í mestu eymd,
líki vel sameignar lærdómurinn, því
þeir græddu allt ef honum yrði fram-
gengt en misstu ekkert; en síður
treysta þeir hinum sem vilja gjöra
þeim gott með því að fræða þá og
bæta, því hjálp þeirra kemur ei og
getur ei komið eins fljótt og áþreifan-
lega og hinna, þó þeir í raun og sann-
leika sjeu þeim langtum velviljaðri.
Það eru heldur engin undur þó fátæku
mennimir sjeu tortryggnir orðnir í
þessu máli, því þeir sjá svo opt, að
þeir sem ríkir eru fara svo fyrirlitlega
með þá, og vilja ei hafa þá öðru vísi
enn sem þræla sína. Fátæklingarnir
bíða og dvelja lengi með þolinmæði,
svo þeim er enginn gaumur gefinn,
nema ef það skyldi vera til að hrækja
á þá; en einhvem tíma verður þessi
þolinmæði líka að vera á enda, og þá
rísa þeir iíka upp sem óðir menn; enda
eru þeir þá líka voðalegir, því ekkert
dýr er ógurlegra en maðurinn þegar
hann er rekinn að heljarþröminni —
og hvað mun fremur knýja menn til
örvinglunar og æðis en hungur og
sultur. Ef nú ríku mennimir aptur á
mót færa ætíð vel með fátæklingana
og reyndu með alúð og lempni að
bæta þá og fræða, þá þyrfti aldrei
þetta að verða, því í raun og veru eru
þeir ei voðalegir, en meinlausir og
góðir; þeir eru, eins og hinn nafn-
frægi villudýra temjari, Van Am-
burgh, sagði um úlfana, í eðli sínu
trygglyndustu og beztu dýr. Van
Amburgh sagðist hafa sjeð marga úlfa
deyja af sorg á gröf sumra Raudu-
manna, sem þeir höfðu fylgt, svo
tryggir vora þeir; en þegar þeir væru
soltnir sagði hann þeir hefðu ei hið
sanna eðli sitt, þá væra þeir sjúkir,
óðir og ijeðu sjer ei. Eins eru fátækl-
ingarnir. Þegar hungrið rekur eptir
er von að þeir taki bezt hveiju því sem
fyrst gefur þeim von um að geta stillt
sult sinn, og því eru þeir sem prejdika
sameignina svo háskalegir, að þeir
eiga hægt með að fá alla fátæka
menn, sem nóg er af, í lið með sjer.
Og þó tilgangur þeirra sem fyrst
kenndu þenna lærdom væri góður, þá
hafa opt fantar notað hann til að koma
fram áformum sínum. Af þessu er nú
frakkneska fríríkinu mest hætta búin
og lítill vottur þess sást 16da Apríl
sem fyrr er getið; þann dag fór Loð-
vik Blanc með eitthvað 30,000 erfiðis-
manna út á Marzvöll, sem heitir í
Parísarborg, og áttu þeir þá að heimta
að jafnt væri skipt verkalaunum milli
erfiðismanna og verksmiðja eiganda.
Þetta ætluðu áköfustu sameignar-
menn að nota «jer til þess að fella
stjórnina, og var fyrir því Cabet nokk-
ur og Blanqui, fantur mesti sem hatar
Lamartine. Ljetu þeir því menn fara
að tala í þá átt við fólkið, sem stóð úti
í ýmsum hópum og var skelkað mjög;
því sá orðrómur gekk að þann dag
ætluðu sameignarmenn að brenna og
bræla allt, skipta jafnt með sjer öllum
eignum og drepa niður þá sem ei vildu
þetta. Allir búsettir, menn í Parísar-
borg urðu mjög hræddir, og þjóðliðið
þaut upp til handa og fóta og tók
vopn sín, og var sagt þar hefðu kom-
ið 150,000 vopnaðra manna. Með
þessu móti varð ekki annað úr óeyrð-
onum enn það, að fólkið beiddi þeim
Cabet og Blanqui allra óbæna og
Lamartine vann þar mestan sigur sem
átti að felia hann ...“
M.
(meira næsta sunnudag.)
f
Fram hefur komið í
umræðum um málefni
Sameinaðra verktaka
hf., Regins hf. og ís-
lenzkra aðalverktaka
hf., að í upphafi hafi
alls ekki verið stefnt að
því að búa til einokunarfyrirtæki, þar sem
fámennur hópur einstaklinga og fyrir-
tækja fengi aðstöðu til að safna saman
meiri fjármunum, en dæmi eru til um á
íslandi í slíkum rekstri, vegna veru varn-
arliðsins í landinu. Þvert á móti er aug-
ljóst, að hugmyndin hefur verið sú, að
mynda samtök þeirra, sem störfuðu í
byggingariðnaði á sínum tíma og gefa
þeim kost á verkefnum við framkvæmdir
á Keflavíkurflugvelli. Það hefur og verið
staðfest af forstjóra Sameinaðra verk-
taka hf. að upphaflega stóð til, að það
fyrirtæki a.m.k. yrði opið, þannig að
nýir aðilar á þessu sviði atvinnulífsins
gætu tengzt því.
Hefðu þeir stjómmálamenn, sem tóku
þessar ákvarðanir fyrir u.þ.b. fjörutíu
árum, séð fyrir, að löngu seinna hefðu
um 200 einstaklingar og skúffufyrirtæki
safnað að sér hátt í fjóra milljarða króna
— tæpar 1.400 ‘milljónir hafa verið borg-
aðar út og um 2,2 milljarðar eru eftir í
Sameinuðum verktökum — að ekki sé
talað um Regin hf., dótturfyrirtæki Sam-
bandsins, er óhætt að fullyrða, að þeir
hefðu skipað málum á annan veg. Þann-
ig fer stundum um hin beztu áform
manna, að þau eru afskræmd í fram-
kvæmd. í stað þess, að verktakafyrirtæk-
in á Keflavíkurflugvelli endurspegluðu á
hveijum tíma stétt iðnaðarmanna, bygg-
ingafyrirtæki og verktakafyrirtæki, lentu
þau smátt og smátt í höndum fámenns
hóps manna, sem höfðu skapað sér að-
stöðu til að ná yfirráðum þeirra í sínar
hendur, auk Sambandsins, sem í áratugi
var eitt mesta einokunarveldi á íslandi.
Þegar 900 milljónir króna voru borgað-
ar út á dögunum til hluthafa í Sameinuð-
um verktökum, voru þær greiddar út til
hlutafélaga, sem hvergi hafa komið við
sögu í íslenzku atvinnulífi áratugum sam-
an, dánarbúa, erfíngja o.sv.frv.
Til þess eru vítin að varast þau. En
þótt ótrúlegt megi virðast hefur á undan-
förnum árum verið lagður grundvöllur
að því, að áþekkir atburðir og vakið hafa
hvað mesta reiði fólks síðustu daga og
vikur, verði endurteknir snemma á næstu
öld. Fari svo fram sem horfir, mun æsku-
fólk samtímans, sem þá verður komið á
sextugs- og sjötugsaldur, fylgjast í undr-
un og reiði með umræðum, sem fram
fara í landinu á árunum 2020 til 2030
um ástæður þess, að fiskimiðin, þjóðar-
eignin samkvæmt íslenzkum lögum, væru
orðin eign fámenns hópa einstaklinga og
fyrirtækja, hlutafélaga, sem einu sinni
komu við sögu útgerðar en höfðu varla
sézt við slíka iðju á 21. öldinni, sameign-
arfélaga og hlutafélaga í eigu huldu-
manna, dánarbúa, erfingja og annarra,
sem hugsanlega leigðu út réttinn til sjó-
manna og útgerðarmanna þess tíma að
sækja fiskinn í sjóinn.
Það er engin blekking að halda því
fram, að þetta geti gerzt. Verði ekki
breyting á þeirri fiskveiðistefnu, sem nú
er í gildi mun þetta gerast. Eini munur-
inn á umræðunum um verktakana á
Keflavíkurflugvelli nú og eigendur
fiskimiðanna á árinu 2030 er sá, að þeir
milljarðar, sem nú er verið að deila út,
eru smápeningar í samanburði við þær
gífurlegu fjárhæðir, sem um er að tefla
varðandi fískimiðin.
Þeir, sem hafa íhugað lagalega stöðu
fískveiðimálanna, telja ástæðu til að ætla,
að lögverndaður eignaréttur skv. stjórn-
arskránni sé að skapast á kvótanum.
Verði kvótakerfínu ekki breytt þegar í
stað munu engin rök duga í framtíðinni
gegn slíkum sjónarmiðum, alveg með
Sjálfsög’ð
málshöfðun
REVKJAVÍKURBRÉF
Laugardagur 1. febrúar
sama hætti og sagt er í dag með sterkum
rökum, að ekki sé hægt að skattleggja
varnarliðshagnað Sameinaðra verktaka
og Regins hf. aftur á bak og utanríkisráð-
herra segist ekki geta rift samningum
um framhald einokunar þessara fyrir-
tækja á framkvæmdum á Keflavíkurflug-
velli næstu fjögur ár.
Auðvitað er ljóst, að þeir stjórnmála-
menn, sem hafa komið kvótakerfinu á
og beijast fyrir því að viðhalda því, hafa
ekki stefnt að því frá upphafi að færa
fámennum hópi fólks slíkan auð úr vösum
almennings í landinu. Það ætluðu stjórn-
málamenn sjötta áratugarins heldur ekki
að gera. Að vísu hefur frá upphafi verið
haldið uppi andmælum gegn kvótakerf-
inu, m.a. með rökum um eignasöfnun á
kostnað almennings. En jafnvel þótt skilj-
anlegt sé, að stjórnmálamennirnir hafi
ekki séð þróun kvótakerfisins fyrir, er
alveg ljóst, að þeir hafa enga afsökun
lengur fyrir því að sjá ekki hvað hér er
að gerast.
Sú fjármunamyndun í skjóli einokunar
framkvæmda á Keflavíkurflugvelli, sem
nú er verið að upplýsa, og því miður allt-
of seint, er enn ein röksemd fyrir því að
afnema kvótakerfið í sjávarútvegi þegar
í stað. Það eru blindir menn, sem sjá
ekki, að hér er verið að fjalla um sama
kerfið. Annað fjallar um kvóta á hafi
úti, hitt um kvóta á landi. Kvótanum í
landi var úthlutað á árunum eftir að
varnarliðið kom hingað og nýir aðilar
áttu alltaf að komast inn í þann kvóta,
en þeir voru lokaðir úti. Smátt og smátt
safnaðist sá kvóti á fárra manna hend-
ur. Það sama er að gerast með kvótann
á fiskinum.
ÞRENNT HEFUR
gerzt jákvætt í um-
ræðum um málefni
verktakafyrirtælq-
anna á Keflavíkur-
flugvelli á undanfömum dögum. í fyrsta
lagi má ganga út frá því sem vísu, að
skattahlið málsins verði vísað ti! dómstóla.
Eins og vikið var að í síðasta Reykjavíkur-
bréfí var bæði nauðsynlegt og óhjákvæmi-
legt fyrir ríkisstjómina að taka slíka
ákvörðun. Með því er ekki gefíð í skyn,
að um lögbrot sé að ræða. Margir sérfræð-
ingar, en ekki allir, telja að lagalega hafí
verið staðið rétt að útborgun hinna um-
ræddu 900 milljóna. Vegna hinna sérstöku
aðstæðna er hins vegar alveg nauðsyn-
legt, að Hæstiréttur kveði upp sinn úr-
skurð í málinu. Falli dómur hluthöfum
Sameinaðra verktaka í vil hafa a.m.k. allar
leiðir verið reyndar til þess að forða þessu
misrétti. En auðvitað áttu stjómmálamenn-
imir fyrir löngu að hafa séð hvað hér var
að gerast.
í öðra lagi era athyglisverð þau um-
mæli Thors O. Thors, forstjóra Sameinaðra
verktaka, í viðtali við Morgunblaðið sl.
sunnudag, að Sameinaðir verktakar hf. og
Reginn hf. hafí látið ríkið fá veralegan
hlut í íslenzkum aðalverktökum fyrir lítið.
Thor Ó. Thors sagði: „Ég spyr því aftur:
Höfum við ekki greitt þjóðfélaginu að vissu
leyti til baka með því að samþykkja að
ríkið taki af okkur 18% af eignarhlutanum?
Minnka hann úr 50% í 32% án þess að fá
í rauninni nokkurn skapaðan hlut greiddan
fyrir það?“
Engum dettur í hug, að Sameinaðir
verktakar hf. og Reginn hf. hafi gefið ís-
lenzka ríkinu, þ.e. skattgreiðendum, stóran
hlut í íslenzkum aðalverktökum hf. fyrir
lítið fyrir gæzku sakir. Og það var sýnt
fram á það með tölum hér í blaðinu sl.
föstudag, að ríkið fékk þennan hlut fyrir
ótrúlega litla peninga. Þegar forstjóri Sam-
einaðra verktaka spyr, hvort fyrirtækið
hafí ekki borgað þjóðfélaginu til baka með
þessum hætti er hann auðvitað að viður-
kenna að ástæða hafí verið til að borga
j eitthvað til baka. í þessum ummælum felst
Morgunblaðið/RAX
því viðurkenning á réttmæti þess, að borg-
að sé til baka. Og því ber að fagna. Ur
því að sú viðurkenning liggur fyrir má
spyija: Hvers vegna ekki meira? Er ekki
full ástæða til þess, að ríkisstjómin láti á
það reyna? Enn eru gífurlegir fjármunir í
sjóðum Sameinaðra verktaka hf. Auðvitað
viðurkennir Thor Ó. Thors með tilvitnuðum
orðum, að þessi eignamyndun hafí orðið
til með óvenjulegum hætti. Og þá má
spyija: Úr því að sú viðurkenning liggur
fyrir má þá ekki telja eðlilegt, að frekari
samningar fari fram?
í þriðja lagi er ástæða til að vekja at-
hygli á þeim orðum Jóns Baldvins Hannib-
alssonar utanríkisráðherra hér í blaðinu í
dag, laugardag, að samningur um einokun
aðalverktaka á framkvæmdum á Keflavík-
urflugvelli, sem í gildi er í fjögur ár í við-
bót, útiloki ekki gjaldtöku fyrir þetta einka-
leyfi það sem eftir er af samningstímanum.
Það sýnist rík ástæða til, að slíkt einkaleyf-
isgjald verði lagt á íslenzka aðalverktaka
til þess að tryggja, að stærsti skerfur þess
hagnaðar, sem enn á eftir að verða af
þessum framkvæmdum, gangi til þeirra,
sem auðvitað áttu að fá hann frá upphafi
úr því að hann á annað borð þurfti að
verða til.
Ríkisstjórnin á ekki að draga það lengi
að ræða þetta tvennt, frekari viðræður við
verktakafyrirtækin á grundvelli þeirrar við-
urkenningar, sem felst í samningnum um
meirihlutaaðild ríkisins og einkaleyfísgjald
á Aðalverktaka vegna þeirra framkvæmda,
sem eftir era á Keflavfkurflugvelli á samn-
ingstímanum.
Hvað segja
þeir sem
borga?
ÞAÐ ER SVO MÁL
út af fyrir sig, hver
verða viðbrögð
þeirra sem hafa
borgað þessa pen-
inga á síðustu ára-
tugum og munu borga á næstu árum.
Það eru skattgreiðendur í öðrum aðildar-
ríkjum Atlantshafsbandalagsins. Hér er
ekki eingöngu um að ræða skattgreiðend-
ur í Bandaríkjunum, heldur líka í Nor-
egi, Bretlandi, Þýzkalandi, Hollandi og
sjálfsagt fleiri ríkjum. Ástæðan fyrir því,
að skattgreiðendur í þessum löndum
koma við sögu er sú, að framkvæmdir á
Keflavíkurflugvelli eru að verulegu leyti
fjármagnaðar af Mannvirkjasjóði Atl-
antshafsbandalagsins.
Við íslendingar getum ekki búizt við
því, að þær umræður, sem hér fara nú
fram um þá gífurlegu eignamyndun, sem
orðið hefur af verktakastarfsemi á Kefla-
víkurflugvelli, fari fram hjá stjórnmála-
mönnum í þessum ríkjum, sem auðvitað
bera ábyrgð gagnvart sínum kjósendum.
Þeim er auðvitað jafnljóst og fólki hér,
að þessi mikli hagnaður hefur orðið vegna
þess, að framkvæmdir á Keflavíkurflug-
velli hafa verið dýrar, svo að ekki sé
meira sagt.
Þessi hagnaðarmyndun er okkur ís-
lendingum ekki til sóma í augum ann-
arra þjóða. Sjálfir höfum við á undanförn-
um áratugum fylgzt með umræðum um
það, að nokkrar þjóðir heims hafa farið
fram á peningagreiðslur vegna erlendra
herstöðva. Þær þjóðir hafa ekki þótt
merkilegar í okkar augum. Er þess langt
að bíða, að hagnaðarmyndun af þessari
verktakastarfsemi verði fréttaefni í
fjölmiðlum þeirra þjóða, sem hafa borgað
brúsann?
Eins og Morgunblaðið hefur áður vikið
að, hafa við og við á undanförnum ára-
tugum verið gerðar athugasemdir við
framkvæmdakostnað á íslandi í þeim
þingnefndum Bandaríkjaþings, sem fjalla
um íjárútlát til slíkra framkvæmda. Er
ekki tímabært, að utanríkisráðuneytið
upplýsi nú hvaða umræður hafa farið
fram á undanförnum mánuðum innan
Mannvirkjasjóðs Atlantshafsbandalags-
ins um kostnað við framkvæmdir á Is-
landi? Er ekki ástæða til að skýra frá
ferðum fulltrúa þessa sjóðs hingað til
lands til þess að kanna þessi málefni?
Hver hefur framkvæmdakostnaður á
Keflavíkurflugvelli verið samanborið við
sambærilegar framkvæmdir í Norður-
Noregi svo að nefnt sé dæmi um fram-
kvæmdir við aðstæður, sem eru sennilega
erfiðari en hér?
Framkvæmdirnar á Keflavíkurflugvelli
og hagnaður af þeim er ekki einkamál
okkar Islendinga. Þetta er ekki síður mál
þeirra þjóða, sem hafa borgað þessa pen-
inga. Orðstír okkar sem þjóðar hefur
beðið hnekki vegna þessa máls. Það er
nauðsynlegt og óhjákvæmilegt, að núver-
andi ríkisstjórn upplýsi þjóðina um allar
hliðar þess og geri jafnframt ráðstafanir
til, að skattgreiðendur í öðrum löndum
þurfi ekki að bera meiri fjárhagsbyrðar
af þeim framkvæmdum, sem eftir eru á
Keflavíkurflugvelli, en eðlilegt er. Utan-
ríkisráðherra segir, að ríkið geti ekki
brotið þann samning, sem gerður hefur
verið til nokkurra ára við íslenzka aðal-
verktaka hf. um einkaleyfi til fram-
kvæmda á Keflavíkurflugvelli. En getur
íslenzka ríkið skuldbundið skattgreiðend-
ur í öðrum löndum til þess að halda áfram
að reiða fram óhæfilegar fjárfúlgur án
samráðs við þá?
Hér skal enn á það minnt, að varnarlið-
ið kom ekki til Islands til þess að við
gætum grætt á því. Það kom til íslands
til þess að tryggja öryggi íslenzku þjóðar-
innar á viðsjárverðum tímum og sem
framlag okkar til sameiginlegi’a varna
hins frjálsa heims.
„Framkvæmdirn-
ar á Keflavíkur-
flugvelli og hagn-
aður af þeim er
ekki einkamál
okkar íslendinga.
Þetta er ekki síð-
ur mál þeirra
þjóða, sem hafa
borgað þessa pen-
inga. Orðstír okk-
ar sem þjóðar hef-
ur beðið hnekki
vegna þessa máls.
Það er nauðsyn-
legt og óhjá-
kvæmilegt, að nú-
verandi ríkis-
stjórn upplýsi
þjóðina um allar
hliðar þess og
gerijafnframt
ráðstafanir til, að
skattgreiðendur í
öðrum löndum
þurfi ekki að bera
meiri fjárhags-
byrðar af þeim
framkvæmdum,
sem eftir eru á
Keflavíkurflug-
velli en eðlilegt
er.“
. n