Morgunblaðið - 16.02.1992, Blaðsíða 30

30 C
MORGUNBLAÐIÐ SAMSAFNIÐ SUNNUDAGUR 16. FEBRÚAR 1992
1
ÆSKUMYNDIN...
ERAF GUÐJÓNIFRIÐRIKSSYNI, SAGNFRÆÐINGI
ÚR MYNDASAFNINU
ÓLAFUR K. MAGNÚSSON
Rólegurog
hugsandi
„GUÐJÓN var ákaflega rólegl barn og hvers
manns hugljúfi held ég,“ segir Sesselja Friðriks-
dóttir, röntgentæknir, systir Guðjóns Friðriks-
sonar, sagnfræðings. Hún bætir við að hann hafi
snemma byrjað að grúska og sótt mikið til frænda
síns, Skafta Guðjónssonar, sem leigði herbergi
hjá foreldrum þeirra. „Hann gat verið tímunum
saman inni hjá honum og grúskað í ættfræði og
öllu mögulegu."
Guðjón er Reykvíkingur og
fæddist 9. mars 1945 á Bar-
ónsstígnum og ólst þar upp til
tólf ára aldurs. Foreldrar hans
voru Sigríður Vigfúsdóttir og Frið-
rik Guðjónsson, trésmiður. Guðjón
á tvær systur sem eru tíu og átta
árum eldri en hann og ólst hann
því upp sem einbirni. „Eg var dálít-
ið utan við mig sem barn og fékk
snemma á mig prófessorsnafnbót-
ina. Annars hafði ég ýmis ein-
kenni einbirnis; gat verið einþykk-
ur og var kannski svolítið dekrað-
ur,“ segir hann.
Barónsstígurinn var á því svæði
sem var Breiðholt þess tíma. Mik-
Snemma beygðist krókurinn,
Guðjón Friðriksson.
ið af bömum. Aðal leiksvæðin
voru göturnar, opið svæði þar sem
nú er Heilsuvemdarstöðin og
Skólavörðuholtið. „Þar var stórt
braggahverfi og margir krakkar
sem við höfðum þó lítið samneyti
við. Þau gengu undir nafnbótinni
„braggaskríllinn“ og var eins kon-
ar gjá milli þeirra og hinna krakk-
ana. Það var helst að það slæi í
brýnu milli hópanna.“
Skólagangan hófst í Austurbæj-
arskólanum sem á þessum árum
var troðfullur af bömum. Á þeim
árum var raðað í bekk eftir lestrar-
kunnáttu og þar sem Guðjón var
fluglæs þegar hann byijaði í skóla,
lenti hann í besta bekk. Þar eign-
aðist hann nýan kunningjahóp þar
sem enginn af gömlu félögunum
lentu í sama bekk. „Mér er það
minnisstætt að fyrsta daginn í
skólanum sat ég fyrir framan
Ásmund nokkurn Stefánsson, nú-
verandi forseta ASÍ. Hann var
býsna stríðinn og var alltaf að
sparka í rassinn á mér en ég þorði
ekki að hreyfa mig af því að ég
var svo feiminn við kennarann og
nýja liðið. Seinna urðum við samt
ágætis félagar," segir Guðjón.
Níu ára var Guðjón sendur í
sveit eins og flest börn á þessum
árum. Var hann í nokkur sumur
á Klausturhólum í Grímsnesi. „Mér
er það minnisstætt að fyrsta dag-
inn sem ég kom í sveitina, níu ára
gamall, var kýr að bera úti á túni.
Enginn fullorðinn karlmaður var
heima þannig að húsfreyjan á
bænum, Guðný Friðbjamardóttir,
fór með allan krakkaskarann og
togaði kálfinn úr kúnni. Þetta var
náttúrulega algjör opinberun fyrir
Reykjavíkurstrákinn sem aldrei
hafði hugleitt hvernig þessir hlutir
gengju fyrir sig.
Eg er líklega af síðustu kynslóð
Reykvíkinga sem átti því láni að
fagna að vera sendur í sveit. Ég
held að ég hafi lært jafn mikið
um gang lífsins og hringrás nátt-
úrunnar þar og ég gerði alla mína
barnaskólatíð.“
Úr starfi Flugbjörg-
umrsveitarinmr
Um miðjan dag hinn 18. septemb-
er 1950 barst sú gleðifregn að
flugvélin Geysir, sem
brotlent hafði á Vatna-
jökli, væri fundin og öll
áhöfn hennar heil á húfi.
Þegar eftir fund vélarinn-
ar var það efst í huga
manna hvernig áhöfninni
yrði fyrst og auðveldast
náð af jöklinum. Ógerlegt
virtist að lenda þarna
flugvél svo að landleiðin var eina
úrræðið. Varð að ráði að Þorsteinn
Þorsteinsson, formaður deildar
Ferðafélags íslands á Akureyri,
tækist á hendur að útbúa og
stjórna leiðangri sem gengi á jökul-
inn af Kistufelli. Leiðangurinn
tókst giftusamlega en þetta atvik
opnaði þó augu manna fyrir nauð-
syn þess að stofna skipulögð sam-
tök, sem sérhæðu sig í
björgun af þessu tagi.
í framhaldi af því
stofnuðu nokkrir vaskir
menn Flugbjörgunar-
sveitina, sem á að baki
farsælt starf allt fram
á okkar dag og starfar
enn af miklum þrótti.
Fyrsti formaður Flug-
björgunarsveitarinnar var Björn
Br. Björnsson, en núverandi for-
maður er Jón Gunnarsson, sem tók
við fyrir tveimur árum af Ingvari
Valdimarssyni. í myndasafninu að
þessu sinni eru nokkar myndir frá
starfí sveitarinnar á fyrstu árunum
eftir 1950.
Birgðakönnun, frá vinstri: Ulfar Jakobsen, sem var gjaldkeri sveitar-
innar til margra ára, og Guðmundur Guðmundsson, fyrrverandi
slökkviliðsstjóri á Reykjavíkurflugvelli.
SVEITINIVIÍN ER . . .
VALÞJÓFSDALUR
Kristján Ólafsson
ÞANNIG...
TEKUR MARINÓ G. NJÁLSSON ÁKVARÐANIR
Morgunblaðið/Emilía
Marinó segir fólk oft ofmeta eigin vitneskju en vanmeta að sama
skapi þann lærdóm sem draga megi af reynslunni.
vSveitin mín er Valþjófsdalur í
Önundarfirði," segir Kristján Ól-
afsson rafvirki í Reykjavík.
„Þetta segi ég þótt ég hafi átt
heima í Furufirði í Grunnavíkur-
hreppi þártil ég var kominn á
fjórða ár. Ég get ekki sagt að ég
muni eftir mér í þeirri sveit, hins
vegar fannst mér ég þekkja þar
hyem stein þegar ég kom þangað
aftur með systur minni þegar ég
var orðinn rösklega tvítugur.
Nokkru eftir að ég og fjölskylda
mín fluttum á ísafjörð árið
1944 var mér komið í sveit á sumr-
in að Kirkjubóli í Valþjófsdal og þar
var ég í sex sumur og líkaði mjög
vel. í Valþjófsdal voru 6 bæir, fjórir
bæjanna voru að framanverðu og
tveir í dalbotni. Tvíbýlt var þá í
Kirkjubóli. Bóndinn sem ég var hjá,
Sörli Ágústsson, var yfirleitt á síld
eða togurum á sumrin svo við strák-
amir, ég og synimir á heimilinu,
Ágúst og Guðmundur, tókum ríkan
þátt í bústörfunum ásamt húsmóður-
inni, Guðbjörgu Guðmundsdóttur, og
dætrum þeirra hjóna. Heyjað var
víða í nágrenninu á þessum árum,
meðal annars var heyjað úr Val-
þjófsdal út í Mosdai og eitt sumarið
man ég að við fengum flæðiengjar
í Holti.
Vegasamband var ékkert fyrstu
árin mín þarna. Mjólkin var því reidd
á klökkum inn í Hjarðardal. Við
strákamir fengum ekki að fara í þær
ferðir því farin _var glæfravegur,
fyrir svokallaða Ófæru. Hins vegar
stunduðum við krakkarnir óhikað
fjallgöngur á sunnudögum, en þá
áttum við alltaf frí. Við klifruðum
þá óhikað upp þverhnípta kletta-
veggi eins og ekkert væri. Ríkuleg
þátttaka mín í bústörfunum á
Kirkjubóli og klettaklifrið juku mér
sannarlega áræði og sjálfstæði.
Aö læra af
reynslunni
ÖLL ÞURFUM við að taka
ákvarðanir og flest erum við
sjálfmenntuð í ákvarðanatöku.
Þar með er ekki sagt að okkur
farist það alltaf jafn vel úr hendi.
Sú er að minnsta kosti skoðun
Marinós G. Njálssonar, ákvörð-
unarfræðings. Hann segir að rétt
eins og íþróttamenn, þurfum við
öll að þjálfa okkur í því að taka
ákvarðanir, það minnki líkurnar
á röngum og illa grunduðum
ákvörðunum.
Marinó er með mastersgráðu og
verkfræðigráðu í aðgerða-
rahnsóknum frá Stanfordháskóla í
Kaliforníu, en slíkar rannsóknir
kallast einnig bestunarfræði. Mar-
inó sérhæfði sig í ákvörðunarfræði
og hefur nú tekið að sér að benda
fólki á tíu helstu villur sem það
gerir við ákvörðunartöku. En hveij-
ar eru þær?
„Ég legg áherslu á að fólk fylgi
ákveðnu ferli þegar það tekur
ákvarðanir í stað þess að treysta
um of á eigið innsæi,“ segir Marinó.
„Fyrsta' villa fólks er sú að það
tekur ákvörðun án þess að sjá fyrir
afleiðingarnar. I öðm lagi afmarkar
fólk vandamál oft ranglega og úti-
lokar góða kosti. Þriðja atriðið sem
oft fer úrskeiðis er „pólitíska gildr-
an“ svokallaða. Þá horfir fólk að-
eins á eina hlið á málinu í stað
þess að gera sér grein fyrir eða
viðurkenna að hvert vandamál hef-
ur fleiri en eina hlið. í fjórða lagi
ofmetur fólk eigin vitneskju. I
fimmta lagi er fólk oft skammsýnt,
það treystir of mikið á óviðeigandi
þumalputtareglur og leitar ekki
nánari upplýsinga. 1 sjötta lagi
hættir fólki til að taka ákvarðanir
út í loftið, byggðar á tilfínningum
en ekki staðreyndum. í sjöunda lagi
telja margir að hópákvörðunin sé
ævinlega rétt, að það sé sjálfkrafa
lausn á vandamáli að mynda hóp.
Áttunda gildran sem fólk fellur í
er sú að vilja ekki læra af reynsl-
unni. Við eigum það til að réttlæta
það sem miður fer og að eigna
okkur velgengni, sem byggir á ut-
anaðkomandi þáttum, t.d. heppni.
1 níunda lagi verðum við að gera
okkur grein fyrir því að hafa þarf
fyrir því að læra af reynslunni, slík-
ur lærdómur verður ekki dreginn
sjálfkrafa. Og í tíunda og síðasta
lagi þurfum við ekki aðeins að koma
okkur upp ákveðnu ákvörðunar-
ferli, heldur einnig að vera reiðubú-
in að endurskoða það í ljósi reynsl-
unnar.“