Morgunblaðið - 29.03.1992, Blaðsíða 32

32 C
MORGUNBLAÐIÐ VELVAKANDI SUNNUDAGUR 29. MARZ 1992

„£g erekki cá stela- þvi • Eg erá&
þáö natr húsina minuu."
Ast er...
3-/3
... að dást hvort að öðru í
speglinum.
TM Reg. U.S Pat Otl.—all rights reserved
® 1992 Los Angeies Times Syndicate
Þú ert heppinn að eiga
svona handlaginn mann.
Minn maður getur ekki einu
sinni sett vatnsrör saman...
BREF ITL BLAÐSINS
Aðalstræti 6 101 Reykjavík - Sími 691100 - Símbréf 691222
Prósíur
Frá Ólafi Gíslasyni:
Brándur nokkur Jóhannesson,
barnauppfræðari, kvartar í Morg-
unblaðinu 3. janúar sl. yfir stöðnuð-
um ljóðasmekk mínum og þjóðar-
innar. Hann kastar gömlum og úr-
eltum þjóðskáldum út í ystu myrkur
og tilnefnir ný. En undrið við þjóð-
skáld Brands er að þau hafa aldrei
á ævi sinni ort ljóð, kunna það ein-
faldlega ekki, og að sögn hans les
ekki nokkur maður verk þeirra.
Öllum er frjálst að bulla í bundnu
máli sem óbundnu, en það er ólíð-
andi að nafnþjófar fái að svíkja sig
inn á ljóðið eins og hin ólesnu nú-
tímaþjóðskáld gera með því að
teygja á prósum sínum á langveginn
með handafli uns hann verður á
blaði ljóði líkur, en án allra annarra
einkenna ljóðs, kallandi fyrirbrigðið
ljóð og sig sjálf ljóðskáld. Og yfir
þessa fölsun blessa svo allskonar
tegundir af sjálfskipuðum menning-
arvitum. Og nú fer að nálgast sú
tíð að allt megi kalla ljóð sem párað
er, — nema ljóð. Og í skjóli vanskap-
aðs og lágkúrulegs ljóðamats
stefnir nú óðfluga í það að allir
íslendingar verði þjóðskáld, — óles-
in! Þessa svikamyllu verður að
stöðva, en markmið hennar er að
útrýma ljóðinu og troða þessum
geðslega umskiptingi, teygða
prósanum, í sæti þess. Skáld hinna
teygðu prósa verða að undirgangast
það að þetta viðrini þeirra hljóti
eðlilega •sjdrn og afleggja stolið
nafn. — Ólafur Tryggvason hefur
stungið upp á nafninu prósur, í flt.,
en þá yrði það prósa í et. og kæmi
saman við prósann í flestum föllum.
Prósíur væri heppilegra heiti og
nægjanlega aðgreinanlegt frá
prósanum. Utkoma í orðabók: Prós-
ía = teygður prósi. Brandur segir
skáld hinna teygðu prósa, öðrum
fremur, gamansöm í verkum sínum.
Hann mætti tilgreina dæmi upp á
slík og verða af frægur að endem-
um. Nei, ef eitthvað er drepleiðin-
legt, er það þessi óendanlegi, ein-
kennalausi prósíunjálgur er hlykkj-
ast þrotlaust áfram fyrir augum
vorum með tilbreytingarlausu, slím-
kenndu skriði, - og bókmenntafræð-
ingur á hverri kryppu og í hverri
lyppu! — Brandur nefnir nokkur
smáljóð mín af léttara taginu, sem
hann sá í blaði, úr stefjabókunum
Nýjar áttir ’89, Tygin nýju ’90 og
Eitt tigið ný ’91 og segir þau ekki
vera ljóð heldur „laglega orðaðan
samsetning um lítið efni“. Þó ljóðin
í bókum þessum séu af ýmsum toga,
er höfuðtilgangur þeirra flestra sá
að vekja sofendur af vanans svefni.
Þar segir vinur til vamms á kröft-
ugu máli í „laglega orðuðum" stutt-
ljóðum. í nýstárlegu, knöppu, formi
er borinn fram raunhæfur boðskap-
ur sem bendir fingri til betra lífs.
Þar fær stétt Brands m.a. þarfar
Frá Kristínu Jónsdóttur:
Eins og kunnugt er, má oft heyra
rætt um agaleysi og vafasamt fram-
ferði ungs fólks, bæði hérlendis og
erlendis. Þessi mál eru einnig þrá-
faldlega rædd í blöðum og þar koma
oft fram harkalega ádeilur á ungu
kynslóðina.
Ég vil leyfa mér að vera annarr-
ar skoðunar. Ég tel ungu kynslóðina
vera betur innrætta og umburðar-
lyndari en hina eldri. Kunnur sál-
fræðingur hefur og bent á það í
blaðagrein, að fyrir nokkrum ára-
tugum hafi verið algengt, að van-
gefið fólk og sérkennilegt, sem varð
fátt til vamar, væri lagt í einelti,
og gerð hróp að því á götum úti,
og algengt hafi verið, að það yrði
fyrir árásum unglinga. Sálfræðing-
urinn taldi, að mjög hefði dregið
úr slíku í seinni tíð.
ábendingar, svo og þjóðskáld hans.
Ef ég vissi heimilisfang Brands
væri ég búinn að senda honum ein-
tök af bókum mínum, honum til
heilsubótar. í staðinn læt ég honum
í té lítið sýni þar sem verðlaunasýk-
in er tekin fyrir: Andans örbirgð
að fela/ enn tekst, þó snilldinni
hraki,/ með aðstoð vitsmunavéla/
að Verðlaunaíjallabaki./ Hugarins
hjóm ekki þvingar/ höfuð sem full
eru af sagi,/ því við erum vitleysing-
ar/ í verðlaunaþjóðfélagi.
Ljóðaunnendur! Mætið með
penna ykkar í skírnarveisluna!
Stöðvum óvini ljóðsins! Myndum
samtök því til verndar og undirbú-
um með því jarðveginn fyrir ljóð-
snillinga framtíðar!
ÓLAFUR GÍSLASON
Neðrabæ, Bíldudal.
Fleiri dæmi_ af svipuðum toga
mætti nefna. í nýlegum æviminn-
ingum merks manns segir nokkuð
af fátæktarbasli hans á kreppuár-
unum, en þá var hann meira af
vilja en mætti að reyna að afla sér
menntunar. En þar er m.a. frá því
skýrt, að sumir skólabræðra hans
hafi orðið að láta ein jakkaföt duga
nokkra vetur. Einn skólapiltanna
hafi orðið að ganga í sömu skónum,
— svonefndum hnöllum, — sína
skólatíð. En þessi fótabúnaður hafi
orðið skopmyndaefni tveimur son-
um viðkomandi skólameistara, sem
töldu sig efni í listamenn. — Slíkt
mundi tæplega gerast nú.
Sem sagt: Mín skoðun er sú, að
heimurinn fari ekki að öllu leyti
versnandi.
KRISTÍN JÓNSDÓTTIR
Unufelli 23, Reykjavík.
Unga kynslóðin er bet-
ur innrætt og umburð-
arlyndari en sú eldri
Víkveiji skrifar
HÖGNI HREKKVÍSI
\
Þegar er farið að bollaleggja um
hvemig safnahúsið við Hverf-
isgötu verði best nýtt, þegar Lands-
bókasafnið verður flutt í Þjóðarbók-
hlöðuna. Meðal þeirra hugmynda,
sem hreyft hefur verið, er að það
verði gert að móttökuhúsi fyrir rík-
isstjórn landsins.
Yíkveiji hefur ekki orðið þess var
að ríkisstjórnir undangenginna ára-
tuga — eða einstakir ráðherrar —
hafi skort húsnæði til að taka á
móti gestum, enda í mörg hús að
venda hér í borginni. Satt best að
segja fínnst honum að finna megi
safnahúsinu þarfara hlutverk.
Talað er um að dagpeningar ráð-
herra og annarra ráðamanna séu
ferðahvetjandi. Hætt er við að sér-
stakt ;móttökuhús verði á sama
hátt veisluhvetjandi.
XXX
Hér um árið var gert sérstakt
„átak“ er beindist að því að
draga úr reykingum landsmanna.
Voru reykingar þá m.a. alfarið
bannaðar innandyra í ýmsum stofn-
unum eða aðeins leyfðar á afmörk-
uðum svæðum.
í framhaldi af því gaf á ákveðn-
um stöðum að Iíta reykjandi fólk
standandi í gættum eða á gang-
stéttum fyrir dyrum úti. Bar það
merki þess að fyrirmælin um reyk-
ingabann voru tekin alvarlega. En
þetta var aðeins í byijun. Að
minnsta kosti er langt síðan Vík-
veiji hefur séð fólk híma utandyra
við reykingar á stöðum þar sem
slíkt var algengt í upphafi „átaks-
ins“.
Við skulum vona að orsökin sé
sú að þeir „úthýstu“ hafi bætt ráð
sitt og hætt að reykja — en ekki
því að slakað hafi verið á klónni
og nú sé bara púað innandyra eins
og áður.
xxx
Mörgum þótti sem ísraelsmenn
kynnu litla mannasiði er þeir
notuðu opinbera heimsókn forsætis-
ráðherra til ísraels til þess að af-
henda honum bréf með ásökunum
á íslenskan ríkisborgara um hina
verstu glæpi. Ekki vakti það síðar
furðu hvaða tími var valinn þar sem
þeir hljóta að hafa vitað um þessa
„glæpi“ í nokkra áratugi, eða allt
frá því að frásögn af þeim var að
finna í bók, sem KGB gaf út á sín-
um tíma til að klekkja á þeim sem
börðust gegn innlimun Eystrasalts-
ríkjanna í Sovétríkin.
Og ekki nóg með kurteisina, í
kjölfarið fylgja nánast fyrirmæli til
íslenskra stjórnvalda um hvernig á
málinu skuli haldið. Þau eiga að
afla gagna í söfnum í Tallinn í Eist-
landi, Stokkhólmi og Helsinki og
einnig ræða við einhveija í Norður-
Ameríku, sem geti borið vitni gegn
sakborningi. Ekki er minnst á að
einnig þurfi að leita vitna, sem
gætu haldið uppi vörnum fyrir sak-
borning.
En hvemig er það, þegar svona
alvarlegar ásakanir eru bornar fram,
þarf ekki ákærandi að hafa undir
höndum pottþéttar sannanir — og
hafa þær tiltækar til afhendingar?
x x x
Gyðingar hafa notið mikillar
samúðar heimsins eftir helför
nasista gegn þeim, meðal annars
íslendinga. Nú í fyrsta sinn hefur
Víkveiji orðið var við nokkrar efa-
semdir í afstöðunni til þeirra. —
Þeir voru hroðalega leiknir — en
það eru takmörk fyrir því hve lengi
er hægt að nærast á hatri og hefni-
girni. Hér hjá okkur þykir betra að
sekur sleppi en að saklaus sé dæmd-
ur. Hjá þeim virðist þetta þveröf-
ugt: Betra er að nokkrir saklausir
þjáist en að einn „sekur“ sleppi við
refsingu.