Morgunblaðið - 12.04.1992, Blaðsíða 4
4 C
MORGUNBLAÐIÐ SUNNÚDAGUR 12. APRIL 1992
DANMÖRK
GESTIR í dönskum fermingarveislum eru oft á
milii 10 og 30, alira nánustu ættingjar, og aldrei
er um stórveislur að ræða. Oft er þriggja rétta
máltíð og síðan kaffi, kökur og líkjör, og kostar
matur oft frá 1.400 ísl. kr. til 2.700, eftir því hvort
veisla er haldin heima eða á veitingastað.
Sem dæmi um fermingargjöf frá foreldrum
má nefna hjól eða tölvu, en verð gjafar
er oft á bilinu 10 til 30 þúsund ísl. kr. Ættingj-
argefaoftastfyriru.þ.b. 2-5.000 ísl. kr.
Ekki er talið nauðsynlegt að fara á Ijósmynda-
stofu í tilefni fermingar, en þeir sem það kjósa
geta fengið átta myndir fyrir tæpar 3.000 ísl.,
ogborga 1.500 ísl. kr. meiraef þeir viljafá
fleiri og stærri myndir.
Yfirleitt eru vörur aldrei auglýstar sem tilvald-
ar fermingargjafir en þó mun vera eitthvað um
að vörur sem kosta milli 20 og 30 þús. ísl.
kr., séu auglýstar á þessum tíma.
Þess má geta, að á mjög kristnum svæðum
eins og til dæmis á Jótlandi er miklu minna
gert úr veislum og öðru tilstandi fyrir ferming-
ar.
hönd ef þeir geta. í Bandaríkjunum
er það siður þegar vinir koma sam-
an að hver og einn komi með köku
eða annað og virðist barnalegt stolt
ekkert há þeim.“
íslendingar eru afar stoltir og
halda sína veislu hvað sem raular. .
Þegar fólk var spurt hvernig það
færi að því að mæta þeim auka-
kostnaði sem fermingarveislur
hefðu í för með sér var því svarað
til, að skutdir og annað fengi að
sitja á hakanum. Ekki er það held-
ur óalgengt að þeir sem úr minnstu
hafa að spila leigi oft sali og haldi
góða veislu.
„Ég held að langflestir íslending-
ar haldi aðeins veislu fyrir sína allra
nánustu, 30 til 40 manns,“ segir
sr. Hreinn. „Þetta er enn minna í
sniðum í Danmörku þar sem ég
þekki til. Þar er það einungis fjöl-
skyldan sem kemur saman, kannski
20 til 30 manns. Ég var líka I mörg-
um brúðkaupum dönskum þar sem
voru kannski aðeins fleiri gestir og
snyrtilega raðað til borðs. Við erum
öllu stórtækari."
Sr. Frank hefur svipaða sögu að
segja frá Finnlandi. „Eg dvaldi hjá
presti sem var að ferma og fór einn-
ig í fermingarboð með honum. Var
það með allt öðrum blæ en hér
gerist. Fyrir hina allra nánustu var
haldið kaffiboð og gjafirnar ekkert
í líkingu við þær sem hér eru gefnar.
Það er samkeppni á öllum sviðum
hér á landi og ég held að fermingar-
veislur séu þar ekki undanskildar.
En fermingarveislur eru þó fyrir
utan erfidrykkjur, oft eina tækifær-
ið sem stórfjölskyldan getur hist.“ ,
Sr. Vigfús Þór segir að fólk megi
ekki hætta að hittast. „Fermingin
er gleðinnar dagur og veisla af hinu
góða. Marteinn Lúther hafði ekkert
á móti veislum, en líklega ekki gert
ráð fyrir að þser yrðu í líkingu við
það sem hér gerist.“
í LANDILÚTHERS
En hvernig skyldu þeir fagna
fermingu barnsins í landi Lúthers?
Heidi Rabe, blaðamaður í Brem-
en í Norður-Þýskalandi, og Eva
Gottschall meinatæknir og sóknar-
nefndarformaður í Freiburg í
Suður-Þýskalandi spurðust fyrir um
það hjá vinnufélögum, vinum, ætt-
ingjum og nágrönnum hvernig
fermingarveislum og öðru sem
henni tengdist væri háttað og drógu
síðan helstu atriði saman.
Og á Norðurlöndum fóru nokkrir
Islendingar sem lengi hafa verið
búsettir þar ytra á stúfana fyrir
Morgunblaðið. Dagbjörg Baldurs-
dóttir félagsráðgjafi í Bryne, sem
er skammt frá Stavanger, kannaði
fermingar í Noregi, í Svíþjóð kann-
aði Sigrún Guðmundsdóttir hjúkr-
unarfræðingur í Gautabórg þau
mál, og í Danmörku Trausti Bald-
ursson líffræðingur í Óðinsvéum.
Þess ber að geta að ætíð eru til
undantekningar frá öllum siðum og
venjum, en ætla má að yfir heildina
sé þetta svipað. Eftir því sem næst
NOREGUR
ALGENG tala veislugesta í Noregi er um 30 manns,
en stundum færri. Norðmenn eru oft bæði með
mat og kaffi í sömu veislunni svipað og Þjóðveij-
ar. Ef keyptur er matur frá veislueldhúsi kostar
hann um 900 ísl. kr. fyrir manninn. Oft er farið
út að borða ef gestir eru ekki fleiri en 12.
Margar stúlkur vilja fermast í norska þjóð-
búningnum og fá hann þá ífermingarg-
jöf frá foreldrum. Hann er þó ekki gefins, kost-
ar um 60 þúsund krónur íslenskar, þ.e. ef hluti
hans er saumaður heima. Annars fá börn gjarn-
an gjafir frá foreldrum sínum fyrir um það bil
20 þús. ísl. kr. Afar og ömmur gefa oft um
9.000 ísl. kr. og aðrir ættingjar frá 3-5.000
ísl. kr. Algengt er að vinir og nágrannar sem
ekk'i eru boðnir í veisluna sendi kort með pen-
ingum, 500-1.000 ísl. kr.
í dagblöðum er fermingarfatnaður oft auglýst-
ur og einnig auglýsa gullsmiðir fermingargjaf-
ir, en að öðru leyti er lítið um „fermingartilboð"
í dagblöðum. í norska sjónvarpinu eru ekki
auglýsingar. Ekki er algengt að fara á Ijós-
myndastofu í tilefni dagsins, en það er þó að
sjálfsögðu hægt og kosta 12-14 myndir af
stærðinni 9x12 tæpar 6.000 ísl. kr.
Morgunblaðið/Árni Sœberg
Foreldrarnir Sigfús Tómasson og Oddfríður Jónsdóttir ásamt fermingarbarninu Sigríði Grétu Sig-
fúsdóttur.
ENGINN FRIÐUR
FORELDRAR fermingarbarna hafa í mörgu að snúast þessa
dagana og segja þau hjónin Oddfríður Jónsdóttir leikskóla-
stjóri og Sigfús Tómasson vélsljóri sem ferma nú elsta barn
sitt af þremur í Fríkirkjunni í Hafnarfirði, að undirbúningur
fyrir ferminguna hafi staðið á fjórða mánuð.
Við gerðum lítið fyrir jólin,
biðum með stórhreingern-
ingar og að mála þar til núna,“
segir Sigfús, „en þótt við höfum
verið upptekin af undirbúningi
fermingarveislunnar síðustu mán-
uði þá held ég að hún sé ekki
stærri að umfangi en þegar elsti
bróðir minn fermdist fyrir 25
árum.“
Tæplega 50 manns koma í
veisluna og áætlar Oddfríður að
hún muni kosta milli 40 og 50
þúsund. „Marsipanterta kostar
tæpar 10 þús. krónur og snitturn-
ar um 15 þús. krónur. Annars
baka ég allt sjálf og reikna með
að efni í tertur, og drykkjarföng
kosti ekki minna en 20 þúsund.
Síðan má reikna með kostnaði við
servíettur, kerti og annað. Ég get
nefnt, að ég var að hugsa um að
kaupa tvö fermingarkerti sem ég
sá á 1.500 krónur, en það var
fermingarbarnið sjálft sem þvert-
ók fyrir slíkt óþarfa bruðl.“
Oddfríður saumar bæði kjól og
kápu á dóttur sína og dragt á
sjálfa sig, en efnið í allt saman
hafði hún keypt þegar það var á
góðu verði í janúar. Hún segist
þó vita þess dæmi að fötin á ferm-
ingarbarnið og á fjölskylduna geti
kostað um 70 þús. krónur.
„Síðan ætlum við að fara á ljós-
myndastofu því okkur langar að
fá fjölskyldumynd í leiðinni, en
gjaldið fyrir myndatökuna og
raunar allt sem tengist ferming-
unni finnst okkur of hátt. Það er
eins og allir séu að reyna að græða
á manni. Það eru þessi utanað-
komandi áhrif, auglýsingar og
annað, sem eru truflandi og í raun
er enginn friður."
Oddfríður segir að þetta sé orð-
in spuming um lífsgæðakapp-
hlaup og meting. „Fjölmiðlar eru
fullir af auglýsingum þar sem
fólk er hvatt til að kaupa tölvu á
100 þúsund krónur eða hljóm-
flutningstæki á 50 til 70 þúsund
krónur handa fermingarbarni.
Mér skilst að mörgum börnum
þyki sjálfsagt að fá fermingar-
gjafir fyrir fimm til fimmtán þús-
und krónur, jafnvel hest. Ég spyr
bara, hvað halda þessir krakkar
eiginlega að þeir séu?“
Sigfús segir að mikið hafi líka
borið á því að kokkar frá hinum
ýmsu veislueldhúsum hafi hringt
heim til þeirra og boðið fram þjón-
ustu sína, einnig hafi sölubækl-
ingar og afsláttarmiðar streymt
inn um bréfalúguna.
„í sjálfu sér þykir mér mjög
gaman að halda góða veislu og
þetta er kjörið tækifæri fyrir stór-
fjölskylduna að hittast. Hins veg-
ar tel ég að þetta tilstand sé al-
mennt komið út í tóma vitleysu.
Fólk spennir bogann of hátt og
er lengi að jafna sig eftir ferming-
ar. Sumir segja að bniðlið sé eink-
amál hverrar fjölskyldu, en þegar
metingur er kominn inn í dæmið
er þetta ekki lengur neitt einka-
mál. Ég neita því ekki, að ég hef
líka spurt sjálfan mig hvort prest-
arnir vilji öðrum fremur halda í
þessa fermingarvertíð?
Oddfríður segir að gjarnan
megi innheimta fermingarfræðsl-
ugjaldið um haustið en ekki rétt
fyrir fermingu eins og gert er,
þegar útgjöld eru hvað mest. „En
ég er mjög ánægð með þann
fermingarundirbúning sem dóttir
okkar hefur fengið og við höfum
verulega notið þess að taka þátt
í honum með henni. Fræðslan sem
þau fá núna er mun meiri en sú
sem við fengum þegar við fermd-
umst og tel ég það vera mikla
framför."
að senda út boðskort fyrir ferming-
ar. Auðvitað er það aukinn kostnað-
ur en ef aðrir eru með boðskort er
sjálfsagt að vera með þau líka. ís-
lendingar kæra sig ekki um að vera
öðruvísi en aðrir.
Ljósmyndarar verðleggja vinnu
sína með afar mismunandi hætti. Á
einni stofunni í Reykjavík kosta 12
myndir 14.250 kr. en á annarri
6.800 kr. Kunnugir segja þó að um
svipaðar myndir sé að ræða. Það
merkilegasta er þó að menn verða
hvort sem þeim líkar betur eða verr
að borga fyrir 12 myndir. Á einni
stofunni var þó hægt að fá sex
myndir fyrir átta þúsund. Hringt
var á fimm ljósmyndastofur og
spurt hvers vegna menn þyrftu
endilega að fá þessar 12 myndir
sem enginn hefði síðan not fyrir,
og var svarað að það þyrfti að klæða
börnin í kyrtla og að þetta væri
erfiður aldur.
GJAFAKRÖFUR
Þessi erfiði aldur virðist því skapa
fjölda manns atvinnu og veitir víst
ekki af. Það sem helst virðist þó
fara fyrir brjóstið á mönnum og
einkum foreldrum sem borga brús-
ann eru kröfur í sambandi við gjaf-
ir og veislu.
í litlu þjóðfélagi er oft erfitt að
gera hlutina á annan hátt en náung-
inn og virðist það loða við íslend-
inga að apa allt eftir næsta manni.
Sr. Frank kemst ágætlejga að orði
þegar hann segir: „Við Islendingar
teljum okkur trú um að við séum
miklir einstaklingshyggjumenn, en
í raun erum við múgsálir."
Ergir það marga foreldra að hlut-
ir sem kosta frá 50-100 þúsund
krónur skuli vera auglýstir sem til-
valdar fermingargjafir. Eflaustget-
ur efnað fólk gefið barni sínu gjöf
fyrir þessa upphæð og ætti engum
að koma það við, en hið versta er,
að meðal barna og unglinga á ís-
landi ríkir oft sami metingur og hjá
fullorðna fólkinu. Enda læra þau
það sem fyrir þeim er haft. Ung-
menni sem fermdust fyrir fimm
árum upplýstu að þau hefðu verið
á nálum í veislunni, eða allt þar til
peningabunkinn var orðinn nokkuð
bærilegur. „Við kviðum því að fá
kannski minna en vinif okkar höfðu
fengið."
Sr. Frank segir, að þegar það
komi fram í fjölmiðlum að ferming-
arbörnum þyki eðlilegt að fá háar
peningaupphæðir, hest eða utan-
landsferð að gjöf, hafi það vissulega
áhrif. „Einnig auglýsingar í fjöl-
miðlum, eins og til að mynda þegar
tölvur eru auglýstar sem tilvaldar
fermingargjafir. Áhrifagjörn böm
spyija sig eflanst, ef einhveijir fá
þetta, því þá ekki ég?“
Sr. Hreinn telur að þótt eitthvert
barn fái hest í fermingargjöf, þá
hafi það hvort eð er átt að fá hann,
það hafi aðeins verið beðið með það
fram að fermingu.
Margir foreldrar taka þó harða
afstöðu gegn auglýsingum af þessu
tagi og segir ein móðir á Suðurnesj-
um sem nú er að ferma: „Vita for-
eldrar hvað þeir eru að gera börnum
sínum þegar þeir rétta þeim gjafir
sem kosta allt að 100 þúsund krón-
um? Ef bömin mín vilja eignast svo
dýra hluti, verða þau að vinna fyrir
þeim sjálf."
Þótt fermingartilboð af þessu
tagi komi illa við marga foreldra
sem hafa fullt í fangi með sjálfa
veisluna, má þó segja að þau hafi
komið sér vel fyrir aðra kaupendur
sem biðu einmitt eftir hagstæðum
kjörum á ákveðnum vörutegundum.
Annað sem þreytir foreldra ferm-
ingarbarna eru sölubæklingar frá
ýmsum fyrirtækjum sem vilja selja
föður fermingarbarnsins vinnu og
vörur af öllu tagi en bæklingar eru
flestir stílaðir á hann. Að sögn Sr.
Franks hafa sölumenn reynt að fá
lista yfir væntanleg fermingarböm,
en prestar tekið þá ákvörðun að
láta slíka lista ekki í té, þannig að
aðrar leiðir virðast farnar í því sam-
bandi.
VEISLUGLEÐI
Algengur fjöldi gesta í fermingar-
veislum á íslandi virðist vera frá
30 til 80 manns. Samkvæmt upplýs-
ingum frá Biskupsstofu fermast í
kringum 4.000 böm á landinu öllu
og ef miðað er við 40 gesti í hverri
veislu, taka um 160 þúsund Islend-
ingar þátt í veisluhöldum í apríl-
mánuði.
„íslendingar eru afar veisluglöð
þjóð,“ segir sr. Vigfús Þór. „Ferm-
ingarveislurnar eru til dæmis ekki
stórar í sniðum miðað við margar
afmælisveislur sem við höldum. En
það em erfiðir tímar hjá fólki núna
og ættu íslendingar að vera vak-
andi fyrir því og rétta fram hjálpar-