Morgunblaðið - 26.04.1992, Síða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 26. APRÍL 1992
Hagræðing
ekki
. alltaf
lausnarorðið
iðleikum á yfirstandandi ári. Ríkis-
stjórnin hefur markað þá stefnu að
grípa ekki til neinna heildarbjörg-
unaraðgerða eða efnahagsaðgerða,
sem rétta af hag þessara fyrir-
tækja. Það hefur svo leitt til þess
að sveitarfélög hafa í stórauknum
mæli verið að taka þátt í rekstri
þessara sjávarútvegsfyrirtækja.
Jafnframt hafa lánastofnanir gripið
til þess að sameina skuldsett fyrir-
tæki til þess að reyna að ná fram
hagræðingu, sem gæti snúið þess-
ari þróun við.
Gallinn við þessar aðgerðir er sá
að í fæstum tilvikum rétta þessar
ráðstafanir fyrirtækin nægilega vel
af þannig að þau geti áhyggjulaust
endurskipulagt sig og tryggt rekst-
ur sinn í nánustu framtíð. Það er
því áhyggjuefni að ef rekstrarskil-
yrði og umhverfi sjávarútvegsins
batna ekki verulega, munu ekki
eingöngu sjávarútvegsfyrirtækin
innan ekki langs tíma vera í vand-
ræðum heldur einnig mörg sveitar-
félög og mjög hætt er við því að
lánastofnanir lendi í verulegum erf-
iðleikum með fyrirtæki, sem ráða
ekki við mikla skuldsetningu.
Lækkandi verð á mörkuðum og
söluerfíðleikar munu ekki bæta
þessa mynd og verði veruleg verð-
lækkun, mun það flýta fyrir þessari
þróun.“
- Og þá eru það íbúar sveitar-
félaganna, sem verða að axla
skuldabyrgðina, ekki satt?
„Jú, það segir sig sjálft. Það eru
íbúarnir, sem búa í viðkomandi
sveitarfélagi."
- Þér finnst það sem sagt
ekki réttlætanlegt að bæjar- og
sveitasjóðir leggi fram fé í rekstur
sjávarútvegsfyrirtækjanna eða
ábyrgist lán til þeirra?
„Að mínu mati er það mikið
umhugsunarefni hvort þetta sé rétt
þróun sem þarna er að eiga sér
stað. Samt sem áður er ofur eðli-
legt að sveitarfélögin vilji halda
uppi atvinnu fyrir sitt fólk. Það er
hinsvegar mjög mikilvægt að þegar
farið er í björgunaraðgerðir fyrir
fyrirtæki, sem .illa eru stödd, séu
þær aðgerðir, sem framkvæmdar
eru, nægilega öflugar svo að þær
dugi til fjárhagslegrar endurskipu-
lagningar fyrirtækjanna. Ef að-
gerðirnar duga ekki til þess, er
aðeins tjaldað til einnar nætur og
vandamálinu frestað um stund.“
- Er hægt að auka hagræð-
inguna enn frekar í íslenskum sjáv-
arútvegi?
„Ég held að það sé ekki nokkur
vafi á því að svo sé. Hinsvegar
verður að skilgreina þau markmið,
sem sett eru þegar rætt er um
aukna hagræðingu í sjávarútvegi.
Jafnframt verða menn að gera sér
grein fyrir því hvaða afleiðingar
þær aðgerðir hafa sem miða að því
að ná þessum markmiðum. Það
getur auðvitað verið erfítt við nú-
verandi aðstæður að láta markmið,
eins og hámarksarðsemi í sjávarút-
veginum, jafnvægi í byggðum
landsins og fulla atvinnu, vinna
saman þegar til skamms tíma er
litið.
- Vilt þú sjá aukna samein-
ingu sjávarútvegsfyrirtækja?
„Já. Kostir stórreksturs eru
gjarnan .í hávegum hafðir þegar lit-
ið er til endurskipulagningar í sjáv-
arútveginum. Sameiningu fyrir-
tækja er ákaft fagnað enda sjá
menn í því hagkvæmni og sparnað
myndast. Menn eru hvattir til þess
að halda áfram á þessari sameining-
arbraut til þess að nýta sér kosti
stórrekstrar. En á sama tíma eru
ýmsir sem leggja í sama orðinu
áherslu á að enginn verði of stór.
Gæta verði vel að því að tilkoma
stærri fyrirtækja í sjávarútvegi hafi
á engan hátt áhrif á rekstur smærri
fyrirtækja.
Nú fer því íjarri að ég sé þeirrar
skoðunar að stór og smá fyrirtæki
geti ekki unnið saman í friði. Það
er hinsvegar ljóst að samkeppnin
mun aukast og þá mun hagkvæmni
stórrekstrar í ákveðnum þáttum
skila sér í sterkari samkeppnisstöðu
stærri fyrirtækjanna. Þessu verða
menn að gera sér grein fyrir þegar
rætt er um kosti þess að sameina
sjávarútvegsfyrirtækin. Rekstur
smærri fyrirtækja í sjávarútvegi
hefur jafnframt oft verið arðbær,
en slíkur rekstur byggist oft á þrot-
lausri vinnu þeirra, sem eiga fyrir-
tækin.
Sjávarútvegurinn verður að hag-
ræða í sínum rekstri eins og kostur
er. Á undanförnum mánuðum hafa
fyrirtæki í sjávarútvegi verið að
takast á við vandann og aukið veru-
lega hagræðinguna innan greinar-
innar. Þetta mun hinsvegar hafa
þau áhrif að störfum í sjávarútvegi
mun fækka og trúlega mun störfun-
um fækka verulega á næstunni,
nema til komi nýir möguleikar í
aukinni hráefnisöflun, frekari
vinnslu og markaðssetningu á
meira magni af fiski. Ljóst ér á
sama tíma að um leið og störfunum
fækkar í sjávarútvegi mun það hafa
margföldunaráhrif á störf í þjón-
ustu í landi þannig að hagræðing
í sjávarútveginum mun þegar litið
er til skamms tíma fækka atvinnu-
tækifærum verulega. Ljóst er jafn-
framt að þegar menn meta arðsemi
veiða og vinnslu er að eiga sér stað
ákveðin grundvallarbreyting á eðli
veiða og vinnslu. Það er að menn
vega nú og meta enn frekar en
áður kosti þess að færa hluta af
vinnslunni út á sjó. Jafnframt er
ljóst að með aukinni samþjöppun
fyrirtækja í sjávarútveginum mun
byggðaþróunin breytast hvort sem
mönnum líkar betur eða ver. Þótt
þessi mynd. sem ég dreg upp núna,
sé nokkuð dökk er það skoðun mín
að til þess að geta hámarkað arðinn
Frábær verð
Garðáhöld
Verkfæri
Iþróttavörur
Regnhlíf,
kr. 1.076,-
Galli, kr. 3.078.
FERÐATOSKUR
Sett frá kr. 7.700,-
Búsáhöld
Mublur
Gjafavörur
Borð kr. 2.900
Skartgripir
mikið úrval
Leikföng
leiktæki

PANTANASÍMI 52866
Ég vil ekki sjá fyrirtæk-
in verða gjaldþrota upp
á það að þeim verði
haldið áfram í rekstri.
Þessi gjaldþrotaleið,
sem menn hafa verið
að boða, gengur ekki
upp ef lánastofnanir og
sveitarfélög koma til
bjargar aðeins til þess
eins að lengja í henging-
arólinni.
Staðan er nú þannig að
greinin skuldar um 95
milljarða króna, en
heildartekjur sjávarút-
vegsins á síðasta ári
voru um 75 milljarðar.
nmammammms
Til þess að geta há-
markað arðinn af auð-
lindinni og byggt upp
alþjóðlegan samkeppn-
isfæran sjávarútveg, er
óumflýjanlegt að ís-
lenskur sjávarútvegur
gangi í gegnum þann
sársauka og þær breyt-
ingar, sem svona end-
urskipulagningu er
samfara.
af auðlindinni og byggt upp alþjóð-
legan samkeppnisfæran sjávarút-
veg, er óumflýjanlegt að íslenskur
sjávarútvegur gangi í gegnum þann
sársauka og þær breytingar sem
eru svona endurskipulagningu er
samfara. Ég er líka sannfærður um
það að þótt ýmsar af þeim breyting-
um, sem eiga sér stað í kjölfar svona
umróta séu sársaukafullar, muni
þær, ef vel er á haldið, verða grein-
inni, starfsfólkinu, byggðarlögun-
um og þá um leið þjóðarbúinu öllu
til heilla þegar til lengri tíma er litið.
- Én nú eru ekki allir á eitt
sáttir um þær leiðir, sem greiðastar
eru í endurskipulagningunni í átt
að hagræðingunni?
„Eðlilega greinir menn á þegar
verið er að ræða svo mikla grund-
vallarendurskipulagningu á megin
atvinnugrein þjóðarinnar. Menn
deila um það hvernig þessi upp-
stokkun og endurskipulagning eigi
að fara fram. Ýmsir leggja áherslu
á að nauðsynlegt sé að fara svokall-
aða gjaldþrotaleið, sem þýðir að
sjávarútvegurinn yrði grisjaður með
gjaldþrotum þeirra fyrirtækja, sem
verst eru sett. Reynslan sýnir hins-
vegar að gjaldþrotaleiðin verður
ekki til þess að auka hagræðinguna
í sjávarútveginum. Bankar og sveit-
arfélög keppast við að grípa inn í
þá þróun til þess að koma í veg
fyrir gjaldþrot fyrirtækjanna. Vel
má vera að slíkar björgunaraðgerð-
ir séu aðeins skammgóður vermir
„gjaldþrota" og að þau muni áfram
verða í miklum erfíðleikum eftir
stuttan tíma. Jafnframt má benda
á að þar sem menn hafa farið hina
svokölluðu gjaldþrotaleið, hefur sá
banki, sem staðið hefur uppi með
eignirnar að loknu gjaldþroti, reynt
að koma þessum eignum strax í
gang aftur, oft með skelfilegum
afleiðingum fyrir þá sém starfa
umhverfis þessi endurreistu fyrir-
tæki. Þessi „nýju“ fyrirtæki koma
þannig oft inn í reksturinn með
lægri skuldir og fjárhagslega end-
urskipulagningu og geta þess
vegna, tímabundið, verið sterkir
samkeppnisaðilar um hráefnið.
Þannig geta þau skapað verulega
erfiðleika fyrir þá aðila, sem hafa
þó staðið í skilum og haldið sér á
floti þar til hinn nýi samkeppnisað-
ili bætist í hópinn, en þá um leið
bætist á erfiðleika þeirra, sem fyrir
voru í greininni. Menn eiga því að
leggja áherslu á að það verði sem
minnst af gjaldþrotum, en ekki sem
mest af þeim. Dæmin sanna að
gjaldþrotaleiðin, eins og hún hefur
verið farin, skapar ekkert hagræði
í sjávarútveginum. Ég leyfi mér að
nefna uppgjörið í Ólafsvík og rækju-
iðnaðinn á ísafirði sem dæmi í því
sambandi," segir Magnús Gunnars-
son.
Flensborgarar - f. 1950
Allir sem voru í Flensborg og eru fæddir 1950: Nú hitt-
umst við og rifjum upp gamla daga laugardaginn 23. maí.
Hringið strax í Auðun s. 50723, Harald s. 53338, Guð-
mund s. 50351 eða Gunnlaug s. 98-22051.
Nefndin.
Garðabær
Fundur um öldrunarmál í Garðabæ verður haldinn í sam-
komusal aldraðra í Kirkjulundi 6-8 nk. miðvikudag, 29.
apríl, kl. 20.30.
Dagskrá:
1. Kynntar niðurstöður starfshóps Sjálfstæðisfélags
Garðabæjar um öldrunarmál.
Stutt inngangserindi.
Jón Bjarni Þorsteinsson læknir.
Laufey Jóhannsdóttir forseti bæjarstjórnar.
Bryndís Benediktsdóttir læknir.
Eyjólfur Bergsson arkitekt.
Eysteinn Haraldsson verkfræðingur.
2. Sjónarmið aldraðra í Garðabæ.
3. Önnur mál.
Fundurinn er öllum opinn.
Aldraðir sérstáklega velkomnir á fundinn.
Stjórn Sjálfstæðisfélags Garðabæjar.