Morgunblaðið - 16.05.1992, Blaðsíða 4

4 B
Georg Guðni í Nýhöfn:
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 16. MAÍ 1992
r
VEIT HVAÐAN EG KEM,
EKKI HVERT ÉG FER
Nafnið Georg Guðni klingir fjöllum í huga margra, myndir af Snæfell-
sjökli, Skjaldbreið og Esjunni koma upp í hugann. Nú eða mynd af
hlíð sem ber við himin, kletti sem nær út í haf. Það eru fimm ár síð-
an Georg Guðni var síðast á ferðinni hér heima með einkasýningu
og margt hefur breyst. Fjöllin eru horfin en landslagið hefur þó sterk
tök á málaranum. Á sýningu Georgs Guðna í Nýhöfn, sem hefst í
dag, verða á ferðinni sjötíu vatnslita- og blýantsteikningar sem ná
yfir tímabilið 1986-1991. Það gefst því gott tækifæri til þess að kynna
sér hvað Georg Guðni hefur verið að taka sér fyrir hendur á þessum
tíma og hver þróunin er í verkum hans því teikningarnar kallast á
við málverkin, í þeim fikrar hann sig áfram og gerir tilraunir.
Georg Guðni er með vinnu-
stofu í gömlu húsi sem er
í eigu Kópavogshælis.
Rýmið er talsvert meira en það sem
hann átti að venjast á gömlu vinnu-
stofunni sinni í Hafnarstræti, en það
skrýtna er að verkin eru öll minni
núna en áður. Þetta hús á sér marg-
víslega sögu, hér hefur verið berkla-
veikt fólk og holdsveikt, þroskaþjálf-
askólinn var hér til húsa sem og
eldhús hælisins og hér fær Georg
Guðni að vera þar til að gert verður
við húsið. Hann lætur ágætlega af
veru sinni í húsinu en hann þarf þó
að gæta sín á því að hafa málverkin
á réttum stöðum því vætan á sum-
staðar greiðan aðgang inn og stund-
um er erfitt að ná upp nægjanlegum
hita þannig að málverkin þoma
hreinlega ekki.
Á kaffistofunni eru nokkrar
teikninganna sem verða á sýning-
unni í Nýhöfn, hógværar og hljóðlát-
ar samanborðið við appelsínugula
litinn á veggjunum. Þegar litið er
nær sést að þær hafa mikið að segja,
einkum er gaman að skoða teikning-
ar frá ólíkum árum. Þarna eru fjöll-
in sem við þekkjum, þröngur dalur
en svo líka teikningar þar sem geó-
metrísk hugsun virðist ríkja. Georg
Guðni segir að hann hafi verið nokk-
uð upptekinn af formpælingum um
tíma og geometrísk form tóku við
af fjallinu.
Meðan við erum að ræða þessa
þróun sýnir Georg Guðni mér mynd
af málverki þar sem rauði iiturinn
og krossformið eru áberandi. Þessa
mynd málaði hann fyrir rúmu ári
og ætlaði að setja á sýningu en eft-
ir nokkurn tíma tók hann sig til og
málaði yfir hana og nú ræður blái
liturinn óg léttleikinn ríkjum. „Það
var, skal ég segja þér, einhver lands-
lagsþrá í mér síðasta haust,“ segir
Georg Guðni um leið og hann virðir
fyrir sér bláu myndina. En landslag-
ið sem Georg Guðni sér fyrir sér
núna hefur breytt um svip frá því
sem áður var, það er léttara og loft-
kenndara. Það er úti við sjóndeildar-
hring. „Já, ég er kannski kominn út
í þetta ósýnilega núna, þess sem er
á milli manns og þess sem maður
er að reyna að horfa á, sem er
kannski bara í manni sjálfum eftir
allt. Ég er að reyna að gera sjón-
rænt það sem maður sér í raun ekki.
Þetta er eins og þegar maður horfír
langt út í buskann og skilin milli
jarðar og himins verða óljós og erf-
itt verður að greina hvort er meira
loftkennt, loftið eða jörðin."
Fletir mætast í verkum Georgs
Guðna, hvort sem það eru himinn
og fjall, fjall og haf, fjall og fjall,
loft og jörð. „Ég er mikið að reyna
sameina hluti; lóðrétt og lárétt, jörð
og himinn, einfalt og flókið. Það
sama á oft við þegar ég nota liti,
þá reyni ég kannski að gera lit dökk-
an en hafa hann samt ljósan, eða
bláan lit sem er líka kannski gulur.
Ég er að reyna að vefja þetta allt
saman þannig að það geti ekki losn-
að í sundur og þetta á sinn þátt í
því, held ég, hvað ég vinn hægt og
lengi.“
Meðan við röbbum saman situr
Georg Guðni í heljarmiklum hægind-
Jgg ‘ '";7' "'SMÉMM
,

.......<.......................
„Ég hef alltaf veriÓ hrifinn af þessari," sagói Georg Guðni um þessa teikningu sína
af Helgafelli sem er fró 1987.
Morgunblaðið/Emilía
Georg Guðni i hægindastólnum góða
með eina af teiknibókunum sínum.
astól og þar situr hann einmitt oft
með teiknibókina á hnjánum. Hann
grípur kannski í teikninguna þegar
hann tekur sér kaffipásu frá mál-
verkinu, eins er þægilegt að hafa
bókina með sér á ferðalögum erlend-
is. Uppi í hillu eru bækur fullar af
teikningum liðinna ára en á sýning-
unni verða um 70 myndir. Georg
Guðni segist ekki endilega hafa ver-
ið að velja þær teikningar sem hann
taldi bestar, fremur þær sem honum
fannst gefa sem bestar vísbendingar
um það sem hann hafði verið að
fást við á undangengnum árum.
Hann bendir á teikningu frá árinu
1986 og segist fínna í henni teng-
ingu við léttleikann sem hann sé að
fást við í málverkinu um þessar
mundir. „Oft er það þannig að mað-
ur er að vinna við eitthvað sem er
manni nýtt en svo fínnur maður að
það tengist á einhvern hátt gömlu
verki. En í teikningunum prufa ég
mig áfram, revni hvað ég get kom-
ist langt og það er mikilvægur þátt-
ur þess að geta gert eitthvað nýtt,
öðruvísi en áður.“
Hluti af teikningunum á sýning-
unni var á sýningu í Stokkhólmi
fyrir ári og í vetur sýndi Georg
Guðni 37 teikningar í Slunkaríki á
Isafírði og hann segir ástæðuna fyr-
ir sýningunni nú meðal annars vera
þá að hann hafi viljað sýna teikning-
arnar hér svo þær færu ekki allar
til útlanda. Það er hins vegar stað-
reyndin með stóran hluta af mál-
verkunum að þau eru í eigu útlend-
inga og hafa aldrei verið á sýningu
hér og segir Georg Guðni það aldrei
hafa verið ætlun sína í upphafí. „Það
eru mörg verk sem ég vildi gjarna
að væru frekar í eigu í íslendinga."
Af hveiju hefur Georg Guðni þá
ekki verið með einkasýningu hér á
landi í fimm ár? Fjögur ár hafa liðið
frá síðustu samsýningu. Hefur hann
ekki áhuga á því að sýna hér?
„Jú, jú. Á tímabili, svona frá ’87
til ’89, langaði mig reyndar ekkert
að sýna hér. Mér fannst ég vera
búinn að sýna allt sem ég var að
gera. Svo var það líka að ekki var
mikið um almennilega sýningarsali.
Nýlistasafnið var lokað um tíma og
Kjarvalsstaðir eru svo stórir. Síðan
hefur það bara verið þannig að ég
hef fengið boð frá erlendum gallerí-
um um að þau væru tilbúin að halda
sýningu og þá hef ég farið á fullt
með mála á hana og ég geri bara
ekki meira en að anna um það bil
einni sýningu á ári.“
En nú er komið að sýningu hér
heima sem Georg Guðni opnar í
Nýhöfn í dag og stendur til 3. júní
og allt bendir til þess að á næsta
ári verði hann hér með sýningu á
málverkum. Hann heldur einnig
áfram að sýna á Norðurlöndunum
eins og undanfarin ár og þarf ekki
að kvarta undan aðgerðaleysi. Hann
neitar þó alfarið að frægð og frami
í útlöndum séu eitthvað sem hann
sækist eftir en eftir hveiju sækist
þá Georg Guðni og hvað býr í fram-
tíðinni?
Ég vil mála mínar myndir og sýna
svona einu sinni ári, sem ég get með
góðu móti annað. Aðalmálið er að
búa til hlutina og leyfa sér að sýna
þá.
Hvað tekur við núna? Ég held
áfram þar sem frá var horfið í því
að fást þetta loftkennda, það verður
upphafspunkturinn. Ég veit hvaðan
ég kem en ekki hvert ég fer. Ég
veit hvert mig langar en það er ekki
víst að ég komist þangað. Maður
verður að hafa eitthvað til að stefna
á, teygja sig hingað.og þangað og
athuga hvert maður kemst.“
Guðrún Þóra
MÁLAR Á ZINKPLÖTUR
Finnska myndlistarkonan Nina Roos sýnir um þessar myndir verk
sín í Gallerí 11 á Skólavörðustíg. Nina fer ekki troðnar leiðir í verk-
um sínum en allar myndirnar á sýningunni eru málaðar á zinkplöt-
ur. Nina er fædd 1956 og býr og starfar í Helsinki.
Morgunblaðið/Júlíus
Finnska listakonan Nina Roos fyrir framan myndaröðina Ógegnsæi.
Málverk Ninu Roos eru ekki
abstrakt (sem sam-
kvæmt skilgreiningu er
eitthvað sem ekki er hægt að skynja
með skynfærunum). Ekki eru þau
heldur viðfangsefni sem nýtur
þeirra forréttinda að geta kallast
fyrirmynd. Þess vegna fáumst við
við hið ímyndaða ástand, eitthvað
„fyrir" og „milli“. Þessa skilgrein-
ingu á verkum Ninu er að fínna í
sýningarskrá hennar og er eftir
tvíburasystur hennar, Ritu Roos.
Sú staðreynd að Nina er tvíburi
speglast á tíðum í verkum hennar
en þar er oft að fínna tvöföldun eða
speglun af einhveiju tagi. Nina fer
þó sérstæðar leiðir í málverki sínu
en fyrir fjórum árum hóf hún að
þróa þá aðferð sem hún notar núna
það er að mála á zinkplötur. Með
því móti hefur hún fært málverkið
nær tækni ljósmyndarinnar.
Þegar myndir Ninu á sýningunni
eru skoðaðar er augljóst að þar
ráða tveir litir ferðinni, fjólublár og
grár. Nina segist gjarnan vinna
með einn eða tvo liti í einu og litinn
noti hún til þess að framkalla
ákveðnar hugmyndir. Hún vill
leggja áherslu á það að liturinn sé
eilífur en formið geti breyst, hafí
einkenni stundarfyrirbrigðis. Nina
segist hafa hrifist mjög af fjólubláa
litnum einkum fyrir þá sök að hann
hafi í raun eðli negatífunnar, sé
nokkurs konar ekki litur. í fram-
haldi af því ræðir hún hvernig hlut-
urinn verði til í gegnum fjarveru
sína á negatífunni og á röntgen-
mynd. Þessi áhugi á fjarvistinni er
áberandi í myndum Ninu og minnir
á kenningar Lacans og fleiri um
að tungumálið verði til vegna
skorts. Á sama hátt og Nina leitast
við kanna eðli hlutarins í gegnum
fjarveru hans gerir hún tilraun til
þess að upphefja allar fjarlægðir,
þannig að erfitt er að átta sig á
því hvort málverkið sé séð úr fjar-
lægð eða nálægð, utan frá eða inn-
an frá, sé hluti eða heild einhvers.
í myndaröðinni „Ógagnsæi" sjáum
við hnakkann á tveimur innpökkuð-
um höfðum og þar er Nina meðal
annars að leika sér að útilokun
heyrninnar sem skynfæris, sjón-
skynjunin breytist þegar maðurinn
heyrir ekki. En hins vegar er ekk-
ert í málverkinu sem segir okkur
að þessi tvö höfuð geti séð því
áhorfandinn sér einungis hnakkann
og þá værum við kominn út í skynj-
un án sjónar og heyrnar sem væri
þá enn ný upplifun í fjarveru þess-
ara skynfæra.
Það er sterkur ljóðrænn blær
yfir öllum myndum Ninu og tengist
kannski helst því óræða, Ljóðrænan
er á tíðum óljós, vekur upp kenndir
fremur en að gefa svör og það er
einmitt það sem Nina vill forðast í
lengstu lög, að gefa svör. Að henn-
ar mati er hægt að leysa hlutina á
svo margvíslegan hátt að við getum
aldrei vitað hvort okkar lausn er
sú rétta. Þannig er aldrei hægt að
negla niður eina merkingu fremur
en aðra og segir hún að sér fínnist
mest gaman þegar hlutirnir séu sí-
fellt að breytast og vekji þannig
upp nýjar spurningar.
Nina hefur verið með einkasýn-
ingar í Helsingfors og Stokkhólmi
undanfarin ár en einnig hefur hún
sýnt í Búdapest. Auk þess hefur
hún tekið þátt í þó nokkrum sam-
sýningum í Finnlandi en einnig í
Rússlandi, Kóreu og Svíþjóð. Þetta
er í fyrsta skipti sem Nina sýnir
hér á landi og sýning hennar stend-
ur til 24. maí.
gþg