Morgunblaðið - 05.06.1992, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 5. JÚNÍ 1992
35
Minning:
Helga I. Guðmunds
dóttir frá Seli
spurn og sorg, skilningslaus á hve
lífið getur stundum verið miskunn-
arlaust.
Pálmi fæddist í Reykjavík 22.
apríl 1949 og var því nýorðinn 43
ára þegar hann lést, 27. maí sl.
Hann var sonur sæmdarhjónanna
Önnu Pálmadóttur, sem starfar við
Námsgagnastofnun í Reykjavík, og
Guðmundar Guðmundssonar, fyrr-
verandi leigubílstjóra, en hann hef-
ur nú látið af störfum vegna heilsu-
brests.
Pálmi var elstur í hópi fjögurra
alsystkina, en eldri hálfbróðir hans
er Skúli Guðmundsson verslunar-
maður, kvæntur Sigríði Gústafs-
dóttur, sem starfar hjá Flugleiðum,
búsett í Reykjavík. Næstur á eftir
Pálma í systkinahópnum er Einar
Már rithöfundur, kvæntur Þórunni
Jónsdóttur fóstru, búsett í Reykja-
vík. Þar næst kemur Guðmundur
Hrafn, doktor í líffræði, kvæntur
Ólöfu Sigurðardóttur lækni í blóð-
meinafræði, þau eru búsett í Stokk-
hólmi í Svíþjóð. Yngst er Auður
Hrönn arkitekt, gift Eberhard
Jungmann arkitekt, en þau eru
búsett í Karlsruhe í Þýskalandi.
Öllum þeim sem þekktu Pálma
sem bam og ungling ber saman um
að hann hafi verið glaður, skemmti-
legur og hlýr persónuleiki, og for-
eldrum sínum var hann mikill gleði-
gjafi. Hann var ákaflega barngóður
og sýndi yngri systkinum sínum
mikla ástúð og umhyggju, sem hann
einnig sýndi bræðrabörnum sínum
sem fullorðinn, þá orðinn veikur.
Hann var skarpgreindur, afburða
námsmaður, ákaflega listrænn,
málaði, teiknaði, orti ljóð og var
músíkelskur.
Þegar Pálmi var á 19. ári, þá í
seinasta bekk í menntaskóla, varð
hann fyrir þeirri hremmingu, að
sálrænn sjúkdómur lagðist á hann.
Úr þeim hörðu klóm komst hann
aldrei til fulls, þrátt fyrir að hann
nyti allrar þeirrar læknisfræðilegu
hjálpar sem unnt var að veita hon-
um, að ógleymdri allri þeirri umönn-
un, ástúð og ósérhlífni sem foreldar
hans gáfu honum, og sem mér virt-
ust oft vera ofurmannlegar dáðir.
Systkini hans og aðrir innan fjöl-
skyldunnar lögðu einnig allt sitt af
lengi á Landakotsspítala og voru
þá börnin á barnaheimili.
Þegar að skólagöngu kom fóru
þau í Landakotsskóla sem hún taldi
vera bestan allra skóla. Mér fannst
oft þegar hún ræddi um spítalann
og kaþólsku kirkjuna að hún væri
kaþólsk. Þó að hún tilheyrði ekki
þeim söfnuði mér vitanlega. Hún
bar mikla virðingu fyrir þessum
stofnunum. Hún ræddi oft um börn-
in sín, sem voru henni svo hjartfólg-
in og gladdist ef þeim gekk vel.
Hún var hreykin af þeim, því allt
er þetta duglegt fólk enda áttu þau
ekki langt að sækja það. Með dugn-
aði og eljusemi eignaðist Dídí sjálf
sína eigin íbúð sem hún var stolt
af. Þó að íbúðin væri ekki stór var
oft margt um manninn þar og
margir sem fengu þar gistingu.
Dídí var einn af stofnendum fé-
lags einstæðra foreldra og mjög
virkur félagi. Hún var ólöt við að
safna flíkum og öðru, sem hægt
var að selja á flóamarkaði í Skelja-
nesi. Oft þurfti hún að þvo og
strauja flíkur áður en þær yrðu
seldar, en hún taldi það ekki eftir
sér, því hún bar hag þessa félags
mjög fyrir brjósti, minnug þess er
hún sjálf var að basla með börnin
sín ung.
Oft tókum við Dídí lagið saman
mörkum til að létta honum byrðarn-
ar.
Við Pálmi tengdumst fjölskyldu-
böndum fyrir allmörgum árum,
þegar Ólöf dóttir mín giftist Guð-
mundi Hrafni bróður hans, og við
urðum fljótlega góðir vinir. Þegar
stundir komu milli stríða, og sjúk-
dómur hans lá niðri, var Pálmi einn
sá skemmtilegasti og fallegasti
maður sem ég hefi kynnst. Það
geislaði af honum af innri gleði og
fögnuði, ekki síst vegna vonarinnar
um að nú væri han loksins laus úr
fjötrunum. Alltaf hélt hann í vonina
um bata og það gerðum við öll, fjöl-
skyldurnar hans.
Á þessum stundum var gaman
að sitja í stofunni í Skriðustekknum
og ræða við hann um alla heima
og geima, hlusta á hann og fræð-
ast af honum, því hann var víðles-
inn og fróður, og fylgdist vel með
þjóðmálum og heimsmálum þegar
hann hafði frið. Meira að segja,
fýrir nokkrum árum, þegar Pálmi
var tímabundið við betri heilsu, þá
tók hann sig til og lauk stúdents-
prófinu sem hann gat ekki lokið á
yngri árum. Enn sem áður studdu
foreldar hans og fjölskylda hann
og hvöttu hann til dáða, eins og
ætíð þegar hann fékk löngun til að
taka sér fyrir hendur eitthvað sem
gat orðið árangursíkt og gleðilegt
fyrir hann. Og mikið glöddumst við
hjartanlega með honum að stúd-
entsprófinu loknu.
En svo gat sjúkdómurinn brostið
á, fyrirvaralaust eins og þrumu-
gnýr, og þá var ekki að sökum að
spyrja. Þá þjáðumst við öll með
honum.
Nú á síðustu vordögum voru
kvíðinn og tómleikinn orðnir Pálma
svo óbærilegir að hann megnaði
ekki lengur að bera sinn kross.
Ég fel í hendur Guðs, að veita
Pálma að eilífu lausn frá þjáningum
sínum. Ég bið þess að hann fái nú
að ganga inn í dýrðarríki hans og
að honum verði veitt sú blessun og
náð, sem hann varð ekki aðnjótandi
í þessu lífi. Foreldrum Pálma bið
ég sérstakrar blessunar og styrks
til að þau geti tekist á við tómið
sem framundan er.
Guðrún Birna Hannesdóttir.
með börnunum okkar. Hún kunni
heil býsn af ljóðum og lögum og
greip þá gjarnan til gítarsins. Hún
vildi svo gjarnan miðla því sem hún
kunni til barnanna og oftast féll
það í góðan jarðveg.
Þegar ég sagði börnunum á
skóladagheimilinu að Dídí væri
komin á spítala og að hún væri
mikið veik spurðu þau hvenær hún
kæmi aftur. Heimilið er í þeirra
augum ekki það sama án hennar.
Þegar ég svo sagði þeim að hún
væri dáin og farin til guðs urðu þau
hljóð og alvarleg. Litlu seinna
spurði eitt barnið: „Er hún þá ekki
lengur veik?“ Ég veit að þau eiga
eftir að sakna hennar og minnast
þess sem hún gerði fyrir þau.
Ég kveð Dídí mína með söknuði
og þakka henni góð kynni. Mér
reyndist hún vel og það gleymist
ekki. Ég veit að hún fær góða heim-
komu þangað sem hún fer. Við á
skóladagheimilinu i Breiðagerðis-
skóla ásamt fjölskyldu minni viljum
senda börnum hennar, tengdabörn-
um, barnabörnum og systkinum
innilegar samúðarkveðjur og biðjum
guð að veita þeim styrk á sorgar-
stund.
Hvíli hún í friði, blessuð sé minn-
ing hennar.
Kristín Guðmundsdóttir.
Fædd 21. apríl 1904
Dáin 30. maí 1992
Amma mín, Helga Ingveldur
Guðmundsdóttir, lést í Landspítal-
anum 30. maí sl. södd lífdaga og
tilbúin að leggja úr höfn. Hún
fæddist vorið 1904 á Seli í Gríms-
nesi, en þangað átti hún ættir að
rekja. Hún var einkadóttir Guð-
bjargar Eyjólfsdóttur og
Guðmundar Bjarnasonar sem sett-
ust að á Seli í byijun áldarinnar.
Guðmundur, faðir ömmu, var
fæddur á Höfða í Biskupstungum
3. mars 1871. Foreldrar hans voru
Ingveldur Guðmundsdóttir og
Bjarni Jónsson. Guðbjörg, móðir
ömmu, var fædd á Efra-Apavatni
24. september 1868 og voru for-
eldrar hennar Helga Guðmunds-
dóttir (dóttir Ingunnar Magnús-
dóttur, Magnúsar frá Laugarvatni)
og Eyjólfur Árnason.
Guðbjörg og Guðmundur bjuggu
í austurbænum á Seli en þar var
tvíbýli. I vesturbænum bjuggu
Þórunn Björnsdóttir og Kjartan
Vigfússon. Sambýlið á Seli var ein-
stakt og voru bændurnir eins og
bestu bræður og húsfreyjurnar
sem elskulegar systur. Börnin á
bænum voru sem systkini. í þesu
samfélagi ólst amma mín upp
ásamt bræðrum sínum, Eyjólfi og
Bjarna, og Guðrúnu Guðjónsdótt-
ur, æskuvinkonu sinni úr vestur-
bænum, og bræðrum hennar.
Amma undi hag sínum vel og sleit
barnsskónum á Seli umvafin ástúð
foreldra sinna og bræðra. Það kom
þó að því að unga heimasætan á
Seli varð ein af eftirsóttustu heim-
asætunum í Grímsnesinu, þar sem
hún var þeim kostum búin sem
gerðu ungar konur í þá daga að
góðu kvonfangi. Hún var falleg,
kom frá einkar góðu heimili og
hafði fengið gott veganesti. Kunni
ýmislegt fyrir sér í heimilisstörfum
og hafði lært fatasaum í henni
Reykjavík. Amma var félagslynd
og tók virkan þátt í félagsstörfum
í sveitinni á þessum tíma. Með
bræðrum sínum fór hún ríðandi
að Minni-Borg þar sem skemmtan-
ir ungmennafélagsins Hvatar voru
haldnar.
Síðasta veturinn sem amma bjó
á Seli var hún um tíma að læra á
orgel hjá Ragnheiði Böðvarsdóttur
á Minni-Borg og kynntist hún þar
mannsefni sínu, sem var bílstjóri
hjá versluninni þar og dvaldist
hann annað slagið á Minni-Borg.
Fjölskyldan ömmu flutti síðan að
Hömrum vorið 1937 og tóku þá
bræður hennar við búsforráðum
þar.
Árið 1926 giftist Helga frá Seli
Ingólfi Þorsteinsssyni, sem varð
síðar rannsóknarlögreglumaður í
Reykjavík. Eftir það voru örlög
hennar ráðin og hún varð „konan
hans Ingólfs". Þau stofnuðu heim-
ili í Reykjavík og bjuggu þar alla
tíð, nú síðast í Bólstaðarhlíð 41.
Afi dó 24. febrúar 1989 og höfðu
þau þá verið gift í rúm 62 ár.
Þau eignuðust 4 syni: Þorstein,
f. 9. febrúar 1927, d. 20. ágúst
1935; Guðmund Ármann, fram-
kvæmdastjóra í Keflavík, f. 28.
apríl 1929, d. 13. ágúst 1987.
Hanii var giftur Guðrúnu
Guðmundsdóttur og eignuðust þau
5 dætur og eru langömmubörnin
orðin 10; Örn Brynþór, fram-
kvæmdastjóra, f. 8. ágúst 1937,
giftur Hjördísi Óskarsdóttur; Þor-
stein, ráðuneytisstjóra, f. 9. desem-
ber 1944, sambýliskona hans er
Hólmfríður Kofoed-Hansen og á
hann tvö börn.
Það er mikil lífsreynsla að missa
frumburð sinn aðeins 8 ára úr veik-
indum og bar amma þess alltaf
merki að hafa kynnst þeim van-
mætti og þjáningu sem slíkt veld-
ur. í hjarta sínu fann hún oft fyrir
þeim ótta sem einkennir mæður
sem hafa misst börn sín, ótta við
veikindi og þjáningu. Hún vildi
helst ekki vita af því að fólk þyrfti
að þjást eða finna til. Alls ekki
börn eða dýr. Það var henni einnig
þrekraun að missa annan son, sem
hafði verið þeim svo góður, en oft
þakkaði hún Guði ^fyrir syni sína
og hversu góðir þeir voru henni til
hinstu stundar.
Lif heimasætunnar frá Seli átti
eftir að snúast um mennina í lífi
hennar, eiginmanninn, bræður
hennar og syni. Það var mikil
breyting fyrir unga stúlku úr sunn-
lenskri sveit að flytjast á mölina
og verða eiginkona rannsóknarlög-
reglumanns. Kyrrð og ró sveitar-
innar og góða sambýlið á Seli, þar
sem allir lifðu í sátt og samlyndi,
var um margt ólíkt viðburðaríku
lífi og samskiptaáíekstrum í borg-
inni. Árstíðaskiptin eru hvergi eins
skýr og í sveitinni og hún dvaldi
með sonum sínum í huganum er
þeir fóru í Grímsnesið til sumardv-
alar. Stundum dvaldi hún þar lang-
dvölum með þeim á sumrin og
hjálpaði til í sveitinni, m.a. með
fatasaumi. Amma var sannkallað
vorbarn og ekki þótti henni vorið
komið nema hún fengi að sjá litlu
lömbin og nú síðast vildi heimasæt-
an á Seli fara í húsdýragarðinn til
að skynja vorið.
í fyrrasumar kvaddi hún sveit-
ina sína í dagsferð um Grímsnesið
og er hún mér minnisstæð þegar
hún stóð í kirkjugarðinum á Mos-
felli og horfði yfir sveitina sína
eins og hún visi að það væri í hinsta
sinn og sagði: „Hér er allt sem ég
á.“ Á heimleiðinni yljaði hún sér
við ljúfar minningar úr sveitinni
sinni.
Ég varð þess aðnjótandi að búa
hjá afa og ömmu á skólaárum
mínum í Reykjavík og þar nam ég
þá nýtni og nægjusemi em ein-
kennir fyrri kynslóðir. Hjá ömmu
kynntist ég gestrisni, handbragði,
uppskriftum og aðferðum for-
mæðra minna. Þegar húsmæður
réðu ríkjum í eldhúsinu, heimilis-
verkin voru þeirra og lífið snerist
í kringum eiginmann og börn. Hjá
henni tók ég virkan þátt í kleinu-
bakstri og sláturgerð. Dætur mínar
minnast oft á góðu skonsurnar
hennar langömmu. Þau kvenna-
fræði, sem ég nam hjá ömmu, eru
ekki úr bókum en þau eru enn í
gildi. Eitthvað sem gengur mann
fram af manni. Arfleið sem er
dýrmæt og sem ég er afar þakklát
fyrir að hafa fengið. Amma lifði
miklar breytingar, allt frá því að
búa við frumstæð skilyrði við mold-
argólf og hlóðir, yfir í að búa við
nútíma þægindi.
Hún var hannyrðakona og
kenndi mér líka að pijóna og hekla.
Ótaldar eru lopapeysurnar sem
hún pijónaði á okkur systurnar og
fram á síðustu misseri pijónaði hún
á langömmubörnin. Mér er minnis-
stætt hljóðið í pijónunum hennar
með hægum takti, eins og milli-
spil við tifið í stóru veggklukkunni
sem í mínum huga var eilíf. Amma
var myndarleg og hæglát kona,
frekar dul en föst fyrir. Það var
oft stutt í hláturinn og hún
skemmti sér vel í góðra vina hópi.
Hún var bindindismanneskja og
reykti aldrei. Hún hafði yndi af
vísum og söng og seint gleymast
veislurnar hjá afa og ömmu þar
sem gjarnan var tekið lagið og
spilað undir á píanó. Þá naut amma
sín. Henni fannst ekki vera veisla
ef ekki var suhgið.
Eitt af áhugamálum ömmu var
að spila á spil, sérstaklega bridge
og var það helsta dægrastytting
hennar síðustu árin. Amma varð
88 ára og bar aldur sinn vel. Und-
ir það síðasta var þrek hennar lam-
að og þrotinn kraftur en hún æðr-
aðist ekki. Henni þótti biðin stund-
um löng og lífróðurinn var orðinn
erfiður. Ég mun sakna ömmu og
þeirra rólegu, góðu stunda sem við
áttum saman, hvort heldur hún
leiddi litla snót út f mjólkurbúðina
á Barónsstígnum eða leiðbeindi
mér við hina árlegu sláturgerð, því
með henni hverfur ein kynslóð úr
ættartrénu.
Guð blessi minningu Helgu frá
Seli.
Helga Margrét Guðmundsdóttir.
Sérfræðingar
í blómaskreytingum
vió öll tækifæri
ITjj^ blómaverkstæði
PINNA^
Skólavörðustíg 12
á horni Bergstaðastrætis
sími 19090
‘’fNELGARTILBOD
SKOGRÆKTARFELAG
REYKJAVIKUR
Fossvogsbletti 1, fyrir néban Borgarspítalann,
sími 641770, beinn sími söludeildar 641777.
Þessa helgi bjóðum við sitgagreni, hnausplöntur, 120-150 sm. háar á
aðeins kr. 1.850,- Tilboðið gildir fyrir sérmerktar plöntur meðan birgðir endast.
Söludeildin er opin í dagfrá 8-19, á mor gun frá 9-17 og mánudag 9-17.
Lokað hvítmunnudag.