Morgunblaðið - 20.06.1992, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 20. JÚNÍ 1992
15
Hjólreiðar og umhverfísvemd
eftír Örvar Möller
Að vera vistvænn og meðvitaður
um umhverfí sitt er ekki bara að
planta tijám og kaupa endurunninn
klósettpappír. Það getur til dæmis
líka falist í því að nota reiðhjól sem
samgöngutæki og um það fjalla
þessar línur. Það útheimtir vissu-
lega meira að nota hjólið, en þó er
það fæstum ofraun að hjóla 10 kíló-
metra til og frá vinnu daglega í það
minnsta þegar veður er skaplegt.
Og í stað þess að flýta sér heim
eftir vinnu til að komast í líkams-
ræktarstöðina þá æfir maður sig á
leiðinni til og frá vinnu.
Hjólreiðar og umferðin
Samvinna ökumanna og hjól-
reiðamanna er yfirleitt allgóð, flest-
ir ökumenn sýna fulla tillitssemi,
en alltaf eru einhverjir sem eru að
flýta sér, fara yfír á rauðu ljósi,
virða ekki umferðarmerki og halda
að heimurinn farist ef þeir þurfa
að bíða nokkur augnablik vegna
hjólreiðamanns. Hjá sumum þeirra
virðist þar að auki vera sport að
aka sem næst hjólinu án þess að
skemma bílinn. Aftur á móti virðist
sem dráttavélar vekji ekki sömu
hvatir hjá þeim þótt þau farartæki
fari oft á tíðum ekki hraðar en hjól-
andi maður. Það má vera að virðing
fyrir farartækjum standi í beinu
hlutfalli við massa þeirra og um-
fang. Þrátt fyrir að flestir ökumenn
stórra ökutækja séu til fýrirmyndar
þá getur verið óþægilegt þegar
vörubíll eða fólksflutningabíll birtist
allt í einu sem veggur á vinstri
hönd hins hjólandi manns, en það
er þó ekki fyrr en þessi stóru öku-
tæki eru komin vel yfír hámarks-
hraða sem sveipirnir og sogið frá
þeim fara að valda vandræðum.
Erfiðastir eru þeir bílar sem eru
með tengivagna, hjá þeim geta
myndast miklir sveipir. Þetta ættu
bílstjórar á þessum bílum að athuga
og sýna aukna aðgát gagnvart hjól-
reiðafólki. Það er svo athyglisvert
að bílar sumra fýrirtækja aka hrað-
ar en bflar annarra og það er fjarri
mér að halda því fram að það séu
bara þeir sem aka um með steypu
eða ruslagáma. En því ekki að nota
göngustígana? Þá fýrst kámar
gamanið. Þeir göngustígar sem eru
á höfuðborgarsvæðinu em yfírleitt
sundurskornir af skurðum og skörp-
um gangstéttarbrúnum, þaktir
glerbrotum og opinberum farar-
tækjum og enda á óheppilegustu
stöðum. Til að nýta þá sem sam-
gönguæðar þarf að taka á sig langa
króka og það er ekki nokkur leið
að halda eðlilegum meðalhraða á
þeim.
. Ráð til úrbóta
Hvað er hægt að gera til að
bæta reiðhjólamenninguna? Það er
vel athugandi fyrir ríki og sveitarfé-
lög að mála óslitna rönd svo sem
75 cm frá vegkanti meðfram þeim
vegum sem uppá það bjóða. Þessi
75 em breiða akrein ætti að duga
hjólreiðamönnum. Þetta er gert t.d.
í Danmörku og Þýskaland og öku-
menn virða þessar rendur þar. Það
væri skynsamlegt að leggja ekki
alltaf gangstéttir og göngustíga
eftir reglustiku heldur eftir því hvar
áætla má að fólk fari um. Dæmi
um þetta má sjá á gatnamótum
Langholtsvegar og Suðurlands-
brautar, göngustígurinn er sveigður
að gatnamótunum en stígfarendur
fara beint af augum. Gera þarf fláa
í gangstéttarbrúnir alstaðar þar
sem von er á hjólum, hjólastólum
og barnavögnum. Það er ekki nóg
að gera fláa og skilja svo eftir 5
cm stall niður á malbikið. Aðstöðu
hjólreiðamanna þarf að bæta á
vinnustöðum. Svona til gamans má
geta þess að lög í mörgum fylkjum
Örvar Möller
„Það er ekki úr vegi að
taka fram hjólið í sum-
ar og hjóla í vinnuna.
Jafnvel einu sinni er
betra en aldrei.“
Bandaríkjanna gera ráð fyrir
ákveðnu hlutfalli milli fjölda bíla-
stæða og hjólastæða hjá fyrirtækj-
um, að auki er gerð krafa um sturt-
ur fyrir starfsmenn. Hérna þekkist
þetta varla, það er helst að einhveij-
ir grindur séu settar niður á lóðum
fyrirtækja, grindur sem eru þess
eðlis að ef eitthvað kemur fyrir þá
er næsta öruggt að gjarðir og tein-
ar láta undan. Hjólagrindur eiga
að vera hannaðar þannig að þær
haldi um stell eða stýri en ekki
gjarðir. Dæmi um ágætis hönnun á
hjólagrind er að fmna hjá Pósti og
síma á Suðurlandsbraut 28, sú
grind er þó ekki gallalaus þar sem
fjallahjól passa ekki í hana.
Að vinna traust
Hjólreiðamenn verða að vinna sér
traust í umferðinni, til dæmis verða
ökumenn og aðrir að geta treyst
því að þeir taki ekki upp á því að
ramba fyrirvaralaust út undan sér,
út á miðja akrein eða því um líkt.
Þeir verða að gæta þess að ekki
fari fyrir þeim eins og sumum með-
bræðra þeirra sem aka um mótor-
knúnum tvíhjólungum og virðast
halda að hvíta línan sem skiftir
akreinum sé sérhönnuð mótorhjóla
akrein. Hjólreiðamenn eiga rétt í
umferðinni, en til þess að hægt sé
að virða þann rétt verða þeir að
sjást. Það er fátt sem gremst meira,
en að sjá svartklæddan riddara á
kolsvörtum reiðskjóta í kolniða-
myrkri. (Þ.e.a.s. ef hann sést á
annað borð.) Án allra ljós og jafn-
vel án endurskinsmerkja. Það eru
til lítil hentug þlikkljós sem sjást
mjög vel af löngu færi, rafhlöðurn-
ar í þeim duga í 2-300 klukku-
stundir. Þessi ljós sem fást t.d. í
reiðhjólaverslunum kosta um 1.500
krónur og ódýrari líftryggingu er
varla hægt að fá. Þeir verða að
virða umferðarljósin skilyrðislaust.
Hægri umferð á hjóla- og göngu-
stígum verður að virða, það á nú
reyndar líka við um gangandi og
hlaupandi stígfarendur. Þegar þeir
taka fram úr á göngustígunum
ættu þeir að láta vita af sér með
bjöllu eða því um líku, því ekki er
nú hávaðamenguninni fyrir að fara
og því getur fólki brugðið þegar
hjólað er upp að hlið þess.
Nokkrir fróðleiksmolar
Bílafjöldi í einkaeign í Kina er 1
bifreið á hveija 74.000 íbúa. Hundr-
aðshluti stórborgarbúa í Ameríku
sem hjóla til vinnu er 1,67%. Hundr-
aðshluti Groningenbúa í Hollandi
sem hjóla til vinnu er 50%,. Hundr-
aðshluti Tianjinbúa í Kína sem hjóla
til vinnu er 77%. Hundraðshluti íbúa
höfuðborgarsvæðisins sem hjóla til
vinnu er minni en 0,5%? Yfirleitt
er einn maður í hveijunr bíl á há-
annatímum í umferðinni í Reykja-
vík. Það vill svo til að það er sami
fjöldi og rúmast á venjulegu reið-
hjóli. Tíminn sem meðaljóninn í
Ameríku eyðir á sólarhring í akstur
eða undirbúning að akstri er 4
klukkutímar.
Fjöldi reiðhjóla sem framleiða
má með þeirri orku og þvi efni sem
fer í eina meðalstóra bifreið er 100.
Ef orku úr einum bensínlítra
væri umbreytt í kaloríur myndi sú
orka duga meðalhjólreiðamanni til
að hjóla 1.073 kílómetra.
Að lokum
Á þessu sést að það er ekki úr
vegi að taka fram hjólið í sumar
og hjóla í vinnuna. Jafnvel einu
sinni er betra en aldrei. Spara bens-
ín, spara æfingagjöld á heilsurækt-
arstöðvunum og fá jafnvel ofurlitla
tilfinningu fyrir því að maður sé
með því að leggja sitt af mörkum
til að hamla gegn menguninni. Eft-
ir nokkur skipti verður þetta að
áráttu sem fátt fær stöðvað nema
ef vera skyldi rigning, tímaskortur
eða leti.
Höfundur er rafeindavirki.
...alltaftilað
O tryggja atvinnu
Pampers Phases
Bleiur, sem breytast með
barninu þínu.
Junior bleian er ný. Þetta er stærri bleia
en áöur hefur verið til frá Pampers og
mjög rakadræg.
Hún er mjó milli fótanna, þaö
auöveldar smáfólkinu allar hreyfingar.
allt aö 3,5 kg ' 3 - 6 kg 4 - 9 kg 8 - 18 kg 10 - 20 kg 12- 25 kg
íslensk /////
Ameríska
TUNGUHÁLS 11 SÍMI682700
MAXI PLUS
JUNIOR