Morgunblaðið - 27.06.1992, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 27. JÚNÍ 1992
Að hafa það sem sannara reynist
eftir Tryggva Þór
Herbertsson
í 23. tbl. vikuritsins Vísbending-
ar 14. júní sl. birtist grein eftir
undirritaðan undir fyrirsögninni
„Nýtt fiskeldisævintýri?" í stuttu
máli fjallar greinin um þann kostn-
að sem reglugerð sú er skyldar
bifreiðaeigendur til að búa bifreið-
ar sínar hvarfakútum og gengur í
gildi fyrsta júlí nk. skapar. Niður-
stöður undirritaðs voru þær að við
tilteknar einföldunarforsendur
mætti leiða að því rök að reglu-
gerðin myndi kosta þjóðarbúið 15
milljarða króna um ófyrirsjáanlega
framtíð. Greinin virðist hafa vakið
nokkra athygli því hún var birt í
heild sinni í dálknum Staksteinum
í Morgunblaðinu 19. júní sl. Einnig
gerði Ellert B. Schram, ritstjóri,
efni greinarinnar að umfjöllunar-
efni í leiðara sínum í Dagblaðinu
22. júní sl. í leiðaranum skorar
ritstjórinn á umhverfisráðherra að
láta kanna og svara gagnrýni und-
irritaðs. í Morgunblaðinu 24. júní
sl. birtist síðan fréttatilkynning
undirituð af umhverfis- og dóms-
málaráðuneyti þar sem gagnrýn-
inni er svarað. Jafnframt er í frétt-
atilkynningunni svarað svipaðri
gagnrýni úr annarri átt, þ.e. frá
doktor Einari V. Ingimundarsyni
umhverfisverkfræðingi.
í áðurnefndri fréttatilkynningu
kemur m.a. fram: „Flestir bíla-
framleiðendur, ef ekki allir,
geta boðið bíla með hvarfakút-
um, einnig bílaframleiðendur í
A-Evrópu. Ekki er vitað til að
bílar með hvarfakútum hafi
hækkað í verði þeirra vegna.
Raunar ber bílablöðunum saman
um að svo sé ekki.“ Ef fyrri full-
yrðingin er skoðuð i samhengi við
það að ekki fýrir löngu síðan fór
ónefnt bifreiðaumboð sem er með
umboð fyrir tékkneskar bifreiðar
fram á að fá undanþágu frá reglu-
gerðinni þar sem framleiðendur
geta ekki búið bifreiðar sínar full-
nægjandi hvarfakútum fyrr en eftr
ir nk. áramót, er fullyrðingin röng.
Svo mörg voru þau orð! Síðari full-
yrðinguna, þ.e. að bifreiðar búnar
hvarfakútum hækki ekki í verði,
er enn auðveldara að hrekja. Ráðu-
neytismenn bera fyrir sig þrjár
heimildir. í fyrsta lagi skýrslu sem
unnin var af Bifreiðaskoðun ís-
lands og ber nafnið „Greinargerð
um mengunarvamir í bílum“ og
kom út í júlí 1991; í öðru lagi álit
nefndar sem umhverfisráðherra
skipaði fyrir nokkru; og í þriðja
lagi, eins og segir í fréttatilkynn-
ingunni, bílablöð. Ef greinargerð
Bifreiðaskoðunar íslands er skoðuð
má sjá á bls. 8 í skýrslunni: „Tal-
ið er að söluverð bíla til landsins
hækki um 60 þúsund krónur ef
þeir eru búnir hvarfakútum.
Auk þess er kostnaður fólginn
í aukinni menntun, reglubund-
inni skoðun, endurvinnslu á
bensíngufum á bensínstöðvum
og auknum tækjabúnaði á bíla-
verkstæðum." í áðurnefndri
nefnd sat fulltrúi bílgreinasam-
bandsins og fékk hann þann starfa
að athuga hvort og þá hve mikið
innkaupsverð myndi hækka ef þeir
væru búnir hvarfakútum. Niður-
staða hans var, samkvæmt heim-
ildum Félags íslenskra bifreiðaeig-
enda, að innkaupsverð bifreiða
myndi hækka um 40-180 þúsund,
mismunandi eftir tegundum. Hvað
bílablaðaheimildina varðar á undir-
ritaður er erfitt með að athuga
hana nema hún verði tiltekin nán-
ar. Til viðbótar þessu segir í Dag-
blaðinu 24. júní 1991: „Upplýs-
ingar frá umhverfisráðuneytinu
segja hins vegar að raunhæft
sé að tala um að bílverð hækki
um 10% (við það að búa bifreið-
ar hvarfakútum). Samkvæmt því
myndi bíll að verðmæti 1 milljón
hækka um 100 þúsund krónur.“
Eins og sjá má á þessu er ráðuneyt-
ið orðið tvísaga.
Til að styrkja forsendur greinar-
innar í Vísbendingu, notaðist
undirritaður við tvær heimildir. Sú
fyrri er ættuð frá Félagi íslenskra
bifreiðaeigenda og kemur hún
heim og saman við þá seinni sem
er fengin úr viðtali við Carl Hahn
forstjóra Volkswagen-bílaverk-
smiðjanna, sem Time Magazine
birti 9. mars sl. Þar segir Hahn á
bls. 33: „Endurbætur munu ekki
verða ódýrar. Aðeins það að búa
bifreiðar hvarfakútum, eins og
reglugerð Evrópubandalagsins
gerir ráð fyrir að verði gert í
byrjun árs 1993, mun hækka
útsöluverð nýrra bifreiða um
meira en eitt þúsund banda-
ríkjadali." Þess má geta að eitt
þúsund bandaríkjadalir eru um 58
þúsund íslenskrar krónur. Eins og
sjá má á þessari upptalningu er
seinni fullyrðing þeirra ráðuneytis-
manna ekki allskostar rétt.
Ef lesið er áfram í fréttatilkynn-
ingu ráðuneytanna má sjá:
„Astæðan er sú (að hvarfakútar
Tryggvi Þór Herbertsson
/
„Með þessum orðum
telur undirritaður að
hann sé búinn að hrekja
fullyrðingar þær sem
settar eru fram í frétta-
tilkynningu ráðuneyt-
anna.“
hafa ekki hækkað verð bifreiða)
að flest lönd í V-Evrópu, N-
Ameríku, Astralíu og Japan
gera kröfur um hvarfakúta.
Þannig eru þeir orðnir hluti af
raðsmíðinni í bílaframleiðslu.
Þess vegna eru sumar tegundir
orðnar dýrari án hvarfakúta."
Eins og fram kom hér fyrr í þess-
um greinarstúf gengur reglugerð
Evrópubandalagsins ekki í gildi
fyrr en í byrjun næsta árs auk
þess þess sem framleiðendur bif-
reiða fá aðlögunartíma fram til
fyrsta júlí á næsta ári til að bjóða
upp á bifreiðar með hvarfakútum.
Nú er það svo að stór landsvæði
í heiminum eru á því þróunarstigi
að mengunarvarnir eru ekki for-
gangsmál, má þar nefna A-Evr-
ópu, stærstan hluta Asíu, Afríku
og S-Ameríku. Þessi landsvæði eru
umtalsverður markaður fyrir bíla-
framleiðendur og er það undir-
rituðum til efs, m.a. af fyrrgreind-
um ástæðum, að hvarfakútar verði
álitnir jafn nauðsynlegir og t.d.
stefnuljós í raðsmíði bíla. Jafnvel
þó svo að framtíðarsýn ráðuneytis-
manna, hvað varðar raðsmíðina,
rætist, verður ekki horft fram hjá
því að svona eru hlutirnir í dag.
Með þessum orðum telur undir-
ritaður að hann sé búinn að hrekja
fullyrðingar þær sem settar eru
fram í fréttatilkynningu ráðuneyt-
anna. Nú spyija eflaust margir sig
að því hvers vegna undirrituðum
liggur svo mikið á hjarta þegar
kostnaður við hvarfakúta ber á
góma. Eflaust flýgur mörgum í
hug að hér sé verið að gæta
hagsmuna einhverskonar þrýsti-
hóps eða að um pólitískt hnútuk-
ast sé að ræða, svo er þó ekki.
Einu hagsmunirnir sem undirritað-
ur ber fyrir brjósti eru þeir, að
hann er íslendingur sem ofbýður
sá kostnaður, þ.e. 15 milljarðar
króna, sem er verið að leggja á
þjóðarbúið með reglugerð þessari.
Höfundur er iðnrekstrar
fræðingvr og starfar að
sérverkefnum fyrir Hagfræði-
stofnun Háskóia íslands.
í

Leiðrétting við
eftir Einar Karl
Haraldsson
Nýverið hafa þrír virtir lögfræð-
ingar ráðlagt Alþingi og forseta að
afgreiða ekki EES-samninginn að
óbreyttri stjórnarskrá. Rök hafa
verið færð að þvi að textar EES-
samningsins og fylgisamninga hans
rekist á við stjórnarskrána sem
ekki gerir ráð fyrir öðru en inn-
lendri málsmeðferð á ákvarðana-
töku. Deilan er risin um það hvort
í samningunum felist framsal á
framkvæmda-, löggjafar- og
dómsvaldi til eriendra aðila.
í forystugrein, sem Alþýðublaðið
birtir 23/6 og Morgunblaðið hefur
endurprentað, er því haldið fram
að stjómarskrárbreytingar séu
hvergi fyrirhugaðar í EFTA-ríkjun-
um vegna EES-samningsins. Okkur
er greinilega ætlað að draga þá
ályktun af þessum orðum að þar
af leiðandi þurfi ekki að breyta
stjórnarskránni á íslandi. Þetta er
misskilningur ef ekki vísvitandi rök-
leysa.
Ágreiningslaust í Noregi
í fyrsta lagi verða EES-samn-
ingarnir bomir upp á þingum Finn-
lands, Noregs og Svíþjóðar í sam-
ræmi við stjórnarskrárákvæði sem
áskilja aukinn meirihluta í málum
sem snerta fullveldi ríkjanna. í
Noregi er sérstaklega áskilið í
stjórnarskránni að % hluta atkvæða
á stórþinginu þurfti til þess að fram-
selja vald í hendur alþjóðastofnana.
Það er ágreiningslaust í Noregi að
beita eigi þessu ákvæði í sambandi
við afgreiðslu EES-samningsins þar
í landi.
í öðru lagi er vert að hugleiða
að í Svíþjóð og Finnlandi hafa
ákvæði um aukinn meirihluta og
þjóðaratkvæði nýlega verið sett í
stjórnarskrá, 1980 og 1987. Merg-
urinn málsins er sá að í stjómar-
skrá og stjómskipunarlögum
grannlanda okkar em skýr ákvæði
um að tvo þriðju eða fimm sjöttu
hluta atkvæða á þingi þurfti til
þess að afsala í einhveiju tilliti full-
veldi ríkisins eins og jafnan er um
að ræða þegar gerðir em samning-
ar um aðild að vamar- eða efna-
hagsbandalögum ríkja.
I þriðja lagi er ljóst að íslenska
stjómmálamenn hefur brostið þrek
til þess að laga stjómarskrá ís-
lenska lýðveldisins að nútímalegum
leiðara
viðhorfum. Það vantar til að mynda
í hana þá minnihlutavernd gagn-
vart fullveldisafsali sem er að finna
í stjómarskrám grannríkjanna. Það
er svo eðli slíkrar vemdar að hún
opnar þá leið til valdaframsals, sé
nægilega stór meirihluti fyrir hendi
á Alþingi, sem stjómarskrá lýðveld-
isins lokar.
Minnihlutavernd hefði
opnað leið
Þegar störf stjómarskrámefndar
em skoðuð kemur í ljós að það er
Alþýðubandalagið sem haft hefur
nútímalegust viðhorf í þessu efni.
í skýrslu hennar frá því í janúar
1983 má lesa að Ólafur Ragnar
Grímsson og Ragnar Arnalds lögðu
til eftirfarandi:
„Frumvarp til laga eða þingsl-
ályktunar sem felur í sér að ríkis-
valdið eða forræði íslenskra
stjórnvalda sé að einhverju leyti
selt í hendur alþjóðlegrar stofn-
unar eða samtaka telst ekki sam-
þykkt nema hlotið hafi 6A hluta
greiddra atkvæða á Alþingi. Nú
hlýtur frumvarpið ekki tilskilinn
meirihluta og getur þá ríkis-
stjórnin borið frumvarpið undir
atkvæði allra kosningabærra
manna I landinu til samþykktar
eða synjunar."
Setjum nú svo að ekki hefði ver-
ið gengið að ítmstu kröfum Alþýðu-
bandalagsmanna heldur sæst á að
þijá fjórðu hluta atkvæða þyrfti til
þess að afgreiða mál er snertu fuil-
veldið. Þá hefði þurft 48 þingmenn
af 63 til þess að afgreiða mál er
snertu fullveldið. Þá hefði þurft 42
þingmenn af 63 til þess að afgreiða
EES-samninginn, en sameiginlega
Einar Karl Haraldsson
„Við erum að fjalla um
stjórnarskrá íslenska
lýðveldisins og þá stað-
reynd að í hana vantar
ákvæði sem gera öðrum
N orðurlandaþj óðum
kleift að afgreiða EES-
samningana án stjórn-
arskrárbreytinga. Það
sem skiptir máli er okk-
ar stjórnarskrá en ekki
annarra.“
hafa Alþýðuflokkur, Framsóknar-
flokkur og Sjálfstæðisflokkur 49
þingmenn á Alþingi. Enda þótt það
sé hugsanlegt, eins og nýafstaðin
þjóðaratkvæðagreiðsla í Danmörku
sýndi, þá er ólíklegt að svo breiður
meirihiuti á Alþingi verði viðskila
við þjóðarviljann, hvað þá ef um
fjóra fimmtu hluta væri að ræða.
Ekkert varð af meiriháttar end-
urskoðun stjórnarskrárinnar fyrir
tíu árum. íslenskir þjóðréttarfræð-
ingar og virtir lögfræðingar era
þeirrar skoðunar að stjórnarskráin
óbreytt loki á samþykkt EES-samn-
ingsins. Enda þótt hann feli í sér
viðamestu löggjafarbyltingu á ís-
landi frá því að Járnsíða og Jónsbók
voru lögteknar á þrettándu öld hef-
ur EES-saamningurinn ekki í för
með sér neinar þær hagsbætur fyr-
ir þjóðina sem réttlæta að stjómar-
skrá lýðveldisins sé vikið til hliðar.
Allt verður að gera til þess að
tryggja stjómskipunarlega rétta
afgreiðslu EES-samningsins hvaða
afstöðu sem menn annars hafa til
hans.
Hér á við það sjónarmið sem rit-
stjórar Morgunblaðsins hafa haldið
fram í forystugrein af öðru tilefni:
„Það skiptir engu máli fyrir okk-
ur Islendinga hvernig önnur að-
ildarríki EFTA meta EES-samn-
inginn út frá sínum þjóðarhags-
munum. Það sem máli skiptir er
þýðing EES-samningsins fyrir
okkur íslendinga, þegar sá samn-
ingur er metinn út frá okkar
þjóðarhagsmunum."
Það skiptir engu máli þótt Al-
þýðublaðið telji ekki þörf á að
breyta stjórnarskrá annarra EFTA-
ríkja til þess að samþykkja EES-
samninginn. Við emm að fjalla um
stjórnarskrá íslenska lýðveldisins
og þá staðreynd að í hana vantar
ákvæði sem gera öðrum Norður-
landaþjóðum kleift að afgreiða
EES-samningana án stjórnarskrár-
breytinga. Það sem skiptir máli er
okkar stjórnarskrá en ekki annarra.
Jlk | ..alltaf þegar
jmj er ociLd
BÍLASÝNING í DAG KL. 10 -14
Komiö og skoðið 1992 árgeröirnar af MAZDA !
RÆSIR HF
SKÚLAGÖTU 59, REYKJAVÍK S.61 95 50
I
I
I
I