Morgunblaðið - 27.06.1992, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 27. JÚNÍ 1992
„Afklæðist
mikillætinu...!“
eftír ÓlafJens
Pétursson
Á almennum bænadegi nú í vor
mæltist biskup til þess við sóknar-
presta að þeir bæðu fyrir náttúrunni
og viðleitni til að byggja upp en forð-
ast að eyða og spilla. Þeir skyldu
biðjast „fyrirgefningar á eyðilegg-
ingu og skaðlegu athæfi“. Þetta
mátti skilja fyrr en skall í tönnum
sem hárfína umvöndun við prest og
sóknamefnd Digranessóknar i Kópa-
vogi. Þessir aðilar hafa lengi barist
fyrir kirkjubyggingu rétt hjá frið-
lýstu svæði í bænum. Takist sú fyrir-
ætlan þeirra munu þeir spilla eða
jafnvel eyða einhverri mestu náttúr-
ugersemi á Stór-Reykjavíkursvæð-
inu og stórkostlegasta útsýni sem
þekkist í þéttbýli hér á landi. Það
væri kaldhæðnislegt eftir sigurinn í
Fossvogsmálinu.
Nokkrum dögum áður en tilmæli
biskups birtust, þ.e. þriðjudaginn 19.
maí, kom í Morgunblaðinu greinar-
gerð sóknamefndar um „stöðu und-
irbúnings og hönnunar" að byggingu
Digraneskirkju. Einnig var viðtal í
sama blaði laugardaginn 13. júní við
formann sóknarnefndar. Full ástæða
er til að gera nokkrar athugasemdir
við þessi skrif.
Seinheppin sóknarnefnd
Sóknarnefnd, sem jafnframt er
byggingarnefnd, segir í upphafi
greinargerðar sinnar að undirbún-
ingur að byggingu Digraneskirkju
sé nú kominn á góðan rekspöl en
það verk hafí byijað i september
sl. þegar „staðfest var úthlutun lóð-
ar“. Þetta er heldur ónákvæmt. Það
er sönnu nær að allt frá því að Digra-
nessöfnuður var stofnaður fyrir rúm-
um 20 áram fór sóknarnefndin að
sækjast eftir byggingarlóð undir
kirkju á Víghólasvæðinu og þóttj
ekki annað svæði koma til greina. í
mikillæti sínu lét hún stefnu bæjar-
yfirvalda lönd og leið og fékk Hú-
sameistara ríkisins til að teikna
kirkju á svæðinu. Bæjaryfírvöld
synjuðu um leyfí til að byggja kirkju
á þessu svæði. Engu tautu varð
komið við forystumenn safnaðarins
og þeir hafa lokað augunum fyrir
öllum breytingum sem orðið hafa á
aðstæðum í tvo áratugi. Við það sat
þar til í fyrra. Þá varð stefnubreyt-
ing hjá bæjarstjórn gegn mótmæi-
umn þorra íbúa á svæðinu og margra
annarra bæjarbúa. Svo megn var
óánægjan að stofnuð hafa verið sam-
tök um náttúravernd í Kópavogi,
Víghólasamtökin.
Umsókn um byggingarleyfi liggur
fyrir, segir í greinargerðinni. En svo
vill til að 13. maí, þ.e. áður en grein-
argerðin birtist, höfðu þau tíðindi
gerst að skipulagsyfírvöld breyttu
afstöðu sinni. Ástæðan var sú að
byggingamefnd (sóknamefnd),
lagði fram teikningu af 1085 fer-
metra kirkju í stað 700 fermetra sem
heimild var fyrir, þ.e. bætt hafði
verið við 385 fermetra kjallara.
Skipulagsstjóm ríkisins ákvað að
auglýst skyldi eftir athugasemdum
við breytt deiliskipulag vegna
stækkunarinnar. Að lokinni kynn-
ingunni skal málið ganga sjálfkrafa
fyrir umhverfisráðherra. Bygging-
arleyfí fæst vitaskuld ekki fyrr en
breyting á skipulaginu hefur verið
ákveðin. Enn má því hugsanlega
koma í veg fyrir slysið á Víghóla-
svæðinu.
Sóknarnefnd leggur á flótta
í greinargerðinni álítur sóknar-
nefndin að meirihluti safnaðarins sé
fylgjandi kirkjubyggingu á umrædd-
um stað. Ekki virðist það álit reist
á traustum rökum ef marka má bréf
formanns nefndarinnar til prófasts
j 19. maí sl. Þar er sótt um að fresta
aðalsafnaðarfundi fram í september.
Orðrétt segir um ástæðu þessarar
umsóknar:
„Það er næsta víst, að ef aðalsafn-
aðarfundur yrði haldinn nú fyrir
mánaðamót, myndu andstæðingar
kirkjubyggingarinnar fjölmenna á
fundinn og jafnvel ná þar fram sam-
þykkt í krafti meirihluta fund-
armanna, sem yrði til þess að ónýta
alla þá vinnu, alla þá alúð og fórn-
fysi, sem lögð hefur verið í að gera
að veraleika nær eins og hálfs ára-
tugar samþykkt aðalsafnaðarfundar
um að leita eftir heimild bæjaryf-
irvalda til kirkjubyggingar.“
Til að forðast misskilning skal
tekið fram að andstaða hefur ekki
verið gegn kirkjubyggingu sem slíkri
heldur staðsetningu hennar.
Kannski er slíkur misskilningur
ástæða þess að prófastur mun hafa
orðið við þessari beiðni!
Enda þótt aldrei hafí verið nein
rök fyrir kirkjubyggingu á Víghóla-
svæðinu og breyttar aðstæður geri
þá framkvæmd beinlínis fráleita nú
skal málið keyrt í gegn með bola-
brögðum. Beiðnin um frestun aðal-
safnaðarfundar ber vitni um flótta
sóknamefndarinnar inn í fílabeins-
turninn. Mikillætið ríður ekki við
einteyming. Þó gerir formaðurinn
örvæntingarfulla tilraun til að krafsa
'f bakkann.
Ekki skal efast um að rétt sé
haft eftir formanni sóknarnefndar i
áðurnefndu viðtali. Samt er þar
ýmislegt sagt sem hlýtur að stafa
af misminni eða ókunnugleika, jafn-
vel ranghermi. Reynt er að kenna
saklausum aðilum um mistök við
hönnun og ranglega lýst yfír sak-
leysi sóknamefndar við ákvörðun
sóknarmarka á sínum tíma. Ógn-
vænlegust er þó sú brenglaða sið-
gæðisvitund sem augljóslega birtist
í viðtalinu.
385 fermetra misskilningur
í viðtalinu er fullyrt að bygging
kirkjunnar hafí tafíst vegna þess að
stærð hennar hafí ekki verið nógu
vel skilgreind af Skipulagsnefnd
Kópavogs. „Um var að ræða að ekki
kom nógu skýrt fram að tiltekin
stærð miðaðist við grannflöt en ekki
heildarstærð," stendur skrifað. Ekki
er ljóst hver misskildi hvem eða
hvort verið er að hengja bakara fyr-
ir smið en fyrr má nú vera misskiln-
ingurinn að byggingin skyldi stækka
úr 700 í 1085 fermetra á teikniborði
arkitektsins!
„Löghlýðni" byggingar-
yfirvalda
Formaðurinn segir málið hafa
gengið „svona hægt í gegnum kerf-
ið vegna þess að lögð hafí verið
áhersla á að framfylgja öllum lögum
og reglurn". Hér skulu nefnd þijú
dæmi um „löghlýðnina": Brotin var
regla um grenndarkynningu gagn-
vart nágrönnum. Skipulagsnefnd,
bæjarráð og bæjarstjóm samþykktu
gerð og útlit kirkjunnar áður en
málið kom til afgreiðslu í bygging-
amefnd og nágrannar þannig í raun
sviptir þeim rétti að gera athuga-
semdir. Byggingamefnd hliðraði sér
hjá að nota heimild í byggingarregl-
ugerð til að krefjast þess að gert
Ólafur Jens Pétursson
„Skipulagsstjórn ríkis-
ins ákvað að auglýst
skyldi eftir athuga-
semdum við breytt
deiliskipulag vegna
stækkunarinnar. Að
lokinni kynningunni
skal málið ganga sjálf-
krafa fyrir umhverfis-
ráðherra. Byggingar-
leyfi fæst vitaskuld
ekki fyrr en breyting á
skipulaginu hefur verið
ákveðin. Enn má því
hugsanlega koma í veg
fyrir slysið á Yíghóla-
svæðinu.“
yrði líkan af byggingunni og afsak-
aði þá ráðabreytni með því að vísa
á myndir af tölvulíkani. Þar era
þröngar húsagötur sýndar sem
breiðstræti og jafnvel gætu ókunn-
ugir haldið að byggingin ætti að rísa
uppi á Sprengisandi en ekki í íbúða-
hverfí.
Edenslundur formannsins
Þá telur formaðurinn alrangt að
verið sé að seilast inn á friðaða svæð-
ið því að byggingin verði utan þess.
Rétt er það. Hvorki meira né minna
en þrír metrar verða frá kirkjuvegg
að mörkum svæðisins! Þar á að rísa
bygging sem er nærri 14 metra há.
Með því er brostin ein meginástæða
þess, að Víghólasvæðið var friðað,
einhvert mesta útsýni í þéttbýli hér
á landi stórskemmt. Auk þess mun
kirkjustéttin ná inn á svæðið og ís-
aldarminjum á svæðinu veraleg
hætta búin.
Gert er ráð fyrir malbikuðum bíla-
stæðum fyrir um 120 bíla þar sem
nú er íþróttavöllur. Formaðurinn
segir að fullgengið yrði frá svæðinu.
„Planta á meiri gróðri og koma upp
leikvelli," segir þar. Eitthvað mun
samt þrengt að þessum Edenslundi
formannsins ef marka má afstöðu-
mynd þar sem gert er ráð fyrir
„mögulegu viðbótar bílastæði" sem
líklega yrði einnig malbikað áður en
langt um liði.
Kirkjan byggð fyrir almannafé
Formaðurinn lagði áherslu á að
kostnaður við gerð bílastæða „yrði
ekki greiddur úr bæjarstjóði og því
ekki seilst í vasa bæjarbúa vegna
þeirra framkvæmda". Líkast er því
sem formaðurinn komi af fjöllum í
þessu máli. Hann lætur að því liggja
að söfnuðurinn eigi nægilegt fé til
þessara framkvæmda. í síðasta
„Safnaðarbréfí Digranessóknar"
(mars 1992) kveður hins vegar við
annan tón. Þar er vissulega tekið
skýrt fram að söfnuður standi „sjálf-
ur straum af kostnaði við kirkju-
byggingu og -rekstur“ en síðan
stendur skrifað: „Einnig er það regl-
an að sveitar- og bæjarfélög styðji
söfnuði innan vébanda sinna við
þessar aðstæður og er Kópavogsbær
þar ekki undantekning." Hvort sem
þetta á við um kirkjubygginguna
sérstaklega eða erfíðar „aðstæður“
á þessu tiltekna byggingarsvæði, þá
er svo mikið víst að bærinn þyrfti
að kosta miklu til, enda segir í skip-
ulagsskilmálum orðrétt: „Nánari út-
færsla skipulags og framkvæmdir á
svæðinu era á vegum garðyrkju-
deildar Kópavogs.“
Heildarkostnaður við kirkju-
bygginguna, bílastæði, skólplagnir
o.s.frv. er af kunnugum áætlaður
ekki undir 200 milljónir króna. Það
er vægast sagt varlega áætlað. Sam-
kvæmt ársreikningi fyrir árið 1990
vora tæpar 80 milljónir í kirkju-
byggingarsjóði. Nú mun þetta nálg-
ast 100 milljónir. Hvað svo sem
formaðurinn segir verður ekki annað
séð en að til þess sé ætlast að bæjar-
sjóður komi til hjálpar og á því leik-
ur enginn vafí að bæjarfélagið þyrfti
að leggja fram tugi milljóna vegna
kirkjubyggingar á umræddum stað.
Hvort sem fé verður sótt í bæjar-
sjóð eða ekki þá verður „seilst í vasa“
bæjarbúa vegna kirkjubyggingar-
innar. Sóknargjöldin hafa á rúmum
tuttugu áram rannið í byggingarsjóð
og dugir þó ekki upp í helming af
vanáætluðum kostnaði. Einhvers
staðar verður að taka það sem á
vantar. Þetta fé verður auðvitað
einnig sótt í vasa bæjarbúa og þeir
mundu fæstir telja það eftir ef
kirkjubyggingunni yrði fenginn ás-
ættanlegur staður.
Grágresi
Geranium cinereum
>
Blóm vikunnar
Ágústa Björnsdóttir
239. þáttur
Blágresisættin — Geraniaceae —
er afar fjölbreytileg hvort heldur
um er að ræða liti, stærð eða vöxt
og vaxtarstaðir hennar era á víð
og dreif um lönd og álfur, þó aðal-
lega í tempruðu beltunum. Ýmsar
kvíslar þessarar ættar hafa náð
ótrúlegri útbreiðslu og vinsældum
um heim allan, má þar til nefna
hinar alkunnu „pelargóníur" sem
við hér á landi ræktum nær ein-
göngu sem inniblóm.
Eina kvísl þessarar ættar höfum
við íslendingar tileinkað okkur,
enda vex hún hér villt, og köllum
gjaman gælunafninu „blágresið
blíða" og vitnum þá í ljóð Jóns
Thoroddsens um Barmahlíðina
hans fríðu.
Þennan pistil ætla ég að helga
nánum ættingja blágresisins,
nefnilega grágresi — Geranium cin-
ereum — enda hafa kynni mín af
því verið með miklum ágætum.
Jurtina var ég þó búin að eiga í
garði mínum um langt árabil áður
en mér varð það fullljóst hve mikl-
um kostum hún er búin og heppileg
til ræktunar í okkar harðbýla lándi,
t.d. er hún einstaklega nægjusöm
hvað jarðveg snertir, blómstrar lát-
laust allt sumarið og unir glöð við
sitt þrátt fyrir kulda og regn ef
þvi er að skipta. Það að auki er
grágresið dáfalleg jurt, blómin
rauðfjólublá, fimmdeild, lýsast í
nær hvítt eftir því sem nær dregur
botninum sem annars er næstum
svartur. Dökkar æðar sem mjög
era til prýði hríslast um blómblöð-
in. Laufíð er fínlegt, ívið gráleitt
og örlítið hært. Stönglamir eru um
það bil 15 cm langir, mjög greinótt-
ir og að kalla má jarðlægir. Grágr-
esið vex í þétta bústna brúska, al-
þakta blómum frá því upp úr miðj-
um júnímánuði og allt fram á
haust, jafnvel í nóvember má sjá
það opna einstaka blóm ef tíð er
góð. Grágresið getur staðið árum
saman á sama stað, en þá þarf að
ætla því gott rými, því árlega hleð-
ur það utan á sig nýjum einstak-
lingum sem allir hanga þó á einu
og sömu rótinni, sem í áranna rás
sækir mjög djúpt ofan í jörðina.
Jurtinni virðist ekki verða meint
af þó þessi langa rót verði fyrir
einhveiju hnjaski og jafnvel.skerð-
ist eitthvað við flutning, sé það
gert mjög snemma vors áður er
vöxtur hefst að ráði. Jurtinni er
auðvelt að fjölga með því að taka
sprota utan af rótarhálsinum og
meðhöndla þá eins og hveija aðra
græðlinga.
Grágresið þarf ekki mikla um-
hirðu aðra en þá að fjartegja kalna
stöngla og blöð að vorinu og gott
er að bæta þá um leið nýrri mold
að rótarhálsinum sem hættir nokk-
uð til að ganga upp úr jarðveginum
standi jurtin mjög lengi á sama
stað.
Grágresið má nota á margan
hátt, það er kjörið í steinhæð, einn-
ig í þyrpingar og í kanta. Ekki hef
ég enn sem komið er reynt að setja
grágresið í pott og nota sem hengi-
plöntu, en sennileg stæði hún sig
mjög vel sem slík.
Grágresi mun vera fáanlegt í
gróðrarstöðvum, einnig hefur það
sést á frælista GÍ.
Grágresi