Morgunblaðið - 27.06.1992, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 27. JÚNÍ 1992
33
Minning:
Guðríður A. Jóns-
dóttírfrá Sunnuhvoli
Fædd 5. desember 1898
Dáin 16. júní 1992
{ dag verður gerð útför Guðríðar
Jónsdóttur, fyrrum húsfreyju að
Sunnuhvoli á Stokkseyri. Guðríður
var orðin 93 ára að aldri og hálfu
ári betur þegar hún lést, þannig að
frá skynsemissjónarmiði er hér um
eðlilega hringrás lífsins að ræða
þegar Guðríður er kvödd hinstu
kveðju.
En ég hygg að allir þeir sem
Guðríði þekktu náið kenni nokkurs
tómleika, því að þrátt fyrir háan
aldur og þverrandi heilsu var hún
til hins síðasta mjög gefandi í sam-
skiptum sínum við fólk og skilur
því eftir söknuð, er hún hverfur
yfir á annað tilverustig.
Guðríður var fædd að Túnprýði
á Stokkseyri 5. desember 1898.
Hún átti tvo bræður, Rögnvald,
fæddan 1906, fyrrverandi útgerðar-
maður í Vestmannaeyjum, nú bú-
settur í Hafnarfirði, kvæntur Þuríði
Sigurðardóttur frá Stokkseyri, og
Óskar, sjómaður, fæddur árið 1900
og dáinn 1958. Hann var kvæntur
Sigríði Stefánsdóttur frá Eskifirði
sem nú er látin.
Hinn 29. desember árið 1917
giftist Guðríður Guðmundi Sigur-
jónssyni frá Gamla Hrauni við Eyr-
arbakka. Hefi ég heyrt að öllum
sem til þekktu hafí þótt þetta góður
ráðahagur og mikið jafnræði með
þeim þegar þau bundust tryggða-
böndum. Þau voru ung, hraust,
stórmyndarleg og líkleg til farsælla
átaka í erfiðri lífsbaráttu sem flest-
ir þurftu að heyja á þeim tíma þeg-
ar þau stofnuðu heimili. Það rættist
líka og gæfuhjólið snérist þeim í
hag.
Þau keyptu og stækkuðu íbúðar-
húsið Sunnuhvol á Stokkseyri og
áttu þar fallegt og rausnarlegt fyr-
irmyndarheimili, þar sem annáluð
gestrisni og myndarskapur sat í
öndvegi.
Þeim hjónum varð fjögurra barna
auðið. Elstur var Sigurður húsa-
smíðameistari, fæddur 23. júní
1920, maki Hanna Jóhannsdóttir
frá Selalæk í Vestmannaeyjum,
einkasystir greinarhöfundar. Sig-
urður lést 25. maí árið 1981, þá
aðeins sextugur að aldrei. Sigurður
var einstakur hagleiksmaður,
skarpgreindur og í þess orðs fyllstu
merkingu „drengur góður“. Mér er
óhætt að fullyrða að allir sem hann
þekktu trega hann enn þann dag í
dag. Næstelstur er Jóhannes húsa-
smíðameistari, fæddur 3. febrúar
1923. Maki hans er Anna Þórarins-
dóttir frá Fljótsbakka í Eiðaþinghá.
Eina stúlku eignuðust þau, Guð-
rúnu, sem fæddist 6. júní 1926, en
dó 19. apríl 1951. Hún var gift
Eiríki Björnssyni frá Vestmanna-
eyjum.
Fæddur 6. október 1904
Dáinn 17. júní 1992
Nú hefur elsku Gísli „afi“ verið
kallaður burt frá okkur. Þegar ég
hugsa til baka minnist ég þess ekki
að hafa séð Gísla öðruvísi en bros-
andi. Þessi góðhjartaði maður var
alltaf jákvæður og lífsglaður, og
aldrei talaði hann illa um nokkurn
mann.
Aldrei eignaðist Gísli sjálfur
börn. Hann bjó með Ingibjörgu syst-
ur sinni alla tíð. Pabbi minn Sigur-
þór Margeirsson ólst upp hjá þeim.
Pabbi var Gísla sem sonur og Gísli
okkur systkinunum sem yndislegur
afi.
Eftir að við systkinin eignuðumst
börn sjálf naut hann þess að vera
í návistum við þau og fylgjast með
þeim vaxa úr grasi. Gísli var alltaf
Barnaböm Guðríðar eru 11 að
tölu og barnabarnabömin 19 og
urðu þau að sjálfsögðu ömmu sinni
og langömmu til mikillar gleði og
ánægju.
Guðríður var glæsileg kona sem
tamdi sér ævinlega prúðmannlega
framkomu og afar hlýlega. Hún
hafði góða nærvem. Hún var fé-
lagslynd kona og tók virkan þátt í
starfsemi kvenfélagsins á Stokks-
eyri og sat í stjóm þess til margra
ára.
Guðríður varð fyrir þeirri þung-
bæru sorg að missa mann sinn
skyndilega 12. nóvember 1948
stuttu fyrir fimmtugsafmæli sitt.
Hafði hann fyrir andlát sitt verið
búinn að kaupa fagran hring til að
gefa konu sinni á merkisafmæli
hennar. Þennan tryggðapant bar
Guðríður til hinsta dags. Enn knúði
sorgin dyra hjá Guðríði þegar einka-
dóttir hennar lést eftir þungbær
veikindi aðeins 25 ára að aldri, rétt
tveim árum eftir að hún missti
manninn sinn. Guðrún var harm-
dauði öllum er hana þekktu því að
hún var óvenju glæsileg, greind og
góð stúlka og myndarleg til munns
og handa svo af bar. Hún var nýbú-
in að stofna heimili með eiginmanni
sínum er hún lést.
Ég hygg að Guðríður hafi aldrei
til fulls borið sitt barr eftir þessi
þungbæm áföll, en hún lærði að
lifa með sorgina í hjarta þó að ekki
bæri hún tilfínningar sínar á torg.
Tæplega ellefu árum eftir að
Guðríður missti manni sinn og dótt-
ur fluttist hún búferlum til Reykja-
víkur og bjó sjálfstætt í skjóli sonar
síns Jóhannesar og konu hans Önnu
að Bólstaðahlíð 26 í Reykjavík. Þar
eignaðist hún hlýlegt og fallegt
heimili og naut þess að taka á
móti vinum og vandamönnum af
sama hlýleik og hún hafði fyrrum
gert að Sunnuhvoli. Öllum þótti
gott að koma til hennar.
Guðríður var mikil hannyrðakona
og stytti hún sér stundirnar við þá
þroskandi og góðu iðju. Ekki kast-
aði hún höndunum til við hannyrð-
irnar því að hún var afar vandvirk
kona sem gerði alla hluti vel.
Síðustu 10 árin sem Guðríður
lifði var hún vistmaður á Kumbara-
vogi á Stokkseyri. Þar leið henni
vel og kunhi mjög að meta þá ein-
stöku aðhlynningu og kærleika sem
hún varð aðnjótandi á Kumbara-
vogi, jafnt frá forstöðumönnum og
öllu öðru starfsfólki. Meðal vist-
manna heimilisins eignaðist hún
einnig kæra vini sem hún mat mik-
ils. Óllu starfsfólki og vistmönnum
á Kumbaravogi er þakkað af heilum
hug allur viðurgerningur við Guð-
ríði. Guð blessi það merka kærleiks-
starf sem unnið er á Kumbaravogi.
Öll fjölskylda Guðríðar stóð fast
tilbúinn með eitthvað til að gauka
að börnunum og fór aldrei út úr
húsi nema taka með sér poka með
góðgæti ef að hann myndi hitta
börnin.
Ég minnist allra góðu stundanna
sem við áttum í síðasta mánuði,
sérstaklega bílferðanna sem við fór-
um saman, Gísli, Imba, ég og börn-
in mín. Gísli var sérstök barnagæla.
Þó að Gísli hafi notið þess að keyra
og sjá náttúruna, skipin og allt í
kring um sig, þá fann ég að hann
var alltaf mjög upptekinn af því að
njóta þessara samverustunda með
börnunum. Verst fannst honum ef
að „nafni hans Bergur“ eins og
hann kaltaði Gísla Berg son minn
fór að gráta og var ekki rólegur
fyrr en hann sá að honum leið vel
aftur.
og fallega saman í umhyggju sinni
fyrir velferð hennar. Ékkert var
ógert látið sem mátti verða til þess
að gera elliárin léttbærari. Ástæða
er til að láta þess getið, hve Eiríkur
tengdasonur Guðríðar og seinni
kona hans, Ásdís Jónsdóttir, reynd-
ust Guðríði vel alla tíð. Hjá þeim
var hún ævinlega aufúsugestur og
dvaldi hún oft á heimili þeirra í
lengri eða skemmri tíma við ein-
staklega gott atlæti og eftir að
Guðríður varð vistmaður á Kumb-
aravogi heimsóttu þau hana iðulega
og var tryggð þeirra og vinátta
Guðríði mjög mikils virði.
Þrem dögum fyrir andlát Guðríð-
ar stóð undirrituð ásamt systur
sinni og systurdóttur við sjúkrabeð
Guðríðar. Augljóst var að hveiju
stefndi. Okkur fannst hún þekkja
okkur andartak, en hvort svo var
veit Guð einn. Við áttum hljóða
stund við dánarbeð Guðríðar. Friður
og ró hvíldi yfír ásjónu hennar,
brjóstið rétt bærðist og andlitið var
fölt og slétt og hrukkulaust. Okkur
fannst sem engill dauðans væri
kominn, tilbúinn að flytja hana inn
í eilífðina á Guðs síns fund.
Langri og farsælli ævi er nú lok-
ið. Ég minnist Guðríðar Jónsdóttur
með virðingu.
Ástvinum hennar þakka ég hálfr-
ar aldar elskuleg samskipti og bið
þeim Guðs blessunar um alla fram-
tíð.
Gerður H. Jóhannsdóttir.
Lát tengdamóður minnar Guðríð-
ar Jónsdóttur kom engum sem til
þekktu á óvart. Þessi háaldraða
kona var búin að ganga í gegnum
langt ferli öldrunar og þeirra erfið-
leika og heilsubrests sem því fylgir.
Hún þráði umskiptin og endurfundi
við ástvini sína sem á undan voru
farnir.
Fyrstu kynni okkar urðu þegar
ég, 18 ára gömul, kom gestur á
heimili hennar í fylgd yngsta sonar-
ins, Jóns. Guðríður var þá komin
dálítið á sextugsaldur og orðin
ekkja. Hún hafði misst mann sinn,
Guðmund Siguijónsson, nokkrum
árum áður og einnig einkadótturina
Guðrúnu, sem hún tregaði mjög.
Bæði þessi dauðsföll urðu henni
mjög þungbær og hafa kunnugir
tjáð mér að hún hafi aldrei verið
söm eftir það. Um þetta leyti munu
hafa orðið kaflaskipti í lífi hennar
og hún smám saman dregið sig frá
daglegu amstri. Ég þekkti því aldr-
ei sjálf tengdamóður mína í hlut-
verki hinnar umsvifamiklu húsmóð-
ur sem hún hafði verið á hjóna-
bandsárum sínum.
En að félagsmálum í kvenfélagi
Stokkseyrar starfaði hún af fullum
krafti áfram meðan hún átti heima
á Stokkseyri, eða þar til hún flutti
til Reykjavíkur 1959.
Það er spenna í loftinu og kvíði
byrir bijóstinu hjá barnungri stúlku
að koma að dyrum tilvonandi
tengdamóður i fyrsta sinn. Mynd
konunnar sem opnaði dyrnar er mér
enn í fersku minni. Ég hafði ekki
ástæðu til að kvíða móttökunni.
Hún stóð þama í ganginum hún
Ég veit að í framtíðinni mun ég
ávailt minnast Gísla með sérstökum
hlýhug og geyma með mér brosið
hans sem gaf okkur svo mikið.
Guðríður á Sunnuhvoli, eins og hún
var jafnan nefnd af kunnugum, í
einföldum bómullarkjól með tandur-
hreina og vel strauaða hvita svuntu.
Þykkar fléttur vafðar um höfuðið,
hæglát kona og látlaus með milt
bros. Við fengum kaffi í eldhúsinu
og þó ég muni ekki lengur kaffi-
brauðið geri ég ráð fyrir að það
hafí verið pönnukökur og kleinur,
í slíkum bakstri var hún snillingur.
En hún Guðríður var ekki alltaf
í einföldum og hversdagslegum
búningi. Spariklædd skartaði hún
íslenskum búningi og hann bar hún
með stolti og mikilli reisn og allir
sem hana þekktu voru vitni að.
Guðríður var mikill aðdáandi fag-
urrar handavinnu og minntist jafn-
an dóttur sinnar í tengslum við
hana. Sjálf vann hún mikið í hönd-
unum og hafði mest dálæti á að
hekla þótt pijónarnir og önnur
handavinna hafi einnig leikið í
höndum hennar.
Þótt Guðríður hafi alla tíð haft
eitthvað handa á milli voru þó
Reykjavíkurárin sá tími sem hún
gat helgað þessu hugðarefni sínu.
Það væri ekki létt verk að telja alla
þá dúka og púða sem dreifðir eru
meðal fjölskyldumeðlima og vina.
Það er fátt sagt en mikið ósagt
í stuttri minningargrein. Ég lýk því
þessum orðum með að þakka
tengdamóður minni samfylgdina í
37 ár og óska þess að umskiptin
hafi uppfyllt væntingarnar um ann-
að tilvistarsvið.
Hólmfríður Guðbjörg
Tómasdóttir.
Um leið og við systkinin kveðjum
ömmu okkar Guðríði Jónsdóttur
langar okkur að rifja upp minninga-
brot sem koma upp í hugann frá
því við vorum börn.
Þegar við munum fyrst eftir
ömmu var hún flutt frá Stokkseyri
til Reykjavíkur og bjó í Bólstaðar-
hlíðinni í kjallaranum hjá Jóa
frænda.
Þegar farið var til Reykjavíkur
var komið við hjá ömmu. Hún stóð
í dyrunum og tók á móti okkur með
hvíta svuntu og sló á lærin þegar
Guð blessi elsku Gísla og varð-
veiti minningu hans.
Ingibjörg Sigurþórsdóttir.
Gísli var fædur á Kalastöðum á
Stokkseyri. Foreldrar hans voru
Gísli Gíslason formaður og vélstjóri
á Kalastöðum, fæddur 1866 í Kot-
feiju og dáinn 1935 í Vestmanna-
eyjum af Auðsholtsætt í Ölfusi.
Kona hans var Guðrún Sigurðar-
dóttir fædd 1868 á Kalastöðum,
dáin 1945 í Vestmannaeyjum, af
íragerðisætt.
Gísli var fimmti í röðinni af átta
systkinum. Elstur var Sigurþór,
fæddur 1896 dáinn 1915, Anna
Gíslína, fædd 1898, dáin 1977,
Þóra, fædd 1906, dáin 1982, Hin-
rik, fæddur 1908, dáinn 1986 og
Ingibjörg, fædd 1911. Gísli fór ung-
ur á sjóinn, 15. maí 1920 er hann
skráður á Bifröst frá Hafnarfirði,
þá ekki 16 ára gamall og gekk
hann alla leiðina frá Stokkseyri,
síðar komu skipin Surprise, Loki,
Víkingur, Síðu Hallur. 1928 flytur
hann ásamt fjölskyldu sinni til Vest-
hún heilsaði. Alltaf var hreint og
fínt hjá ömmu og hver hlutur á sín-
um stað. Handavinnan hennar
prýddi heimilið, útsaumaðir púðar,
strengir og myndir og heklaðir dúk-
ar undir hveijum hlut.
Ailtaf vildum við verða eftir og
fá að gista hjá ömmu og var það
auðsótt. Spenningurinn var mikill
að fara í geymsluna og taka fram
gömlu beddana, setja þá upp og búa
um. Hápunktur kvöldsins var þegar
amma bjó til bleytti handa okkur
sem við borðuðum í náttfötunum
við eldhúsborðið. Þegar heim var
farið leysti amma okkur gjarnan
út með sokkum eða vettlingum sem
hún hafði pijónað.
Strax á haustin byijuðum við að
spyija hvort amma yrði hjá okkur
um jólin. Fyrir okkur byijuðu jólin
á vissan hátt um hádegi á aðfanga-
dag. Því þá fór amma að klæða sig
í sparifötin sín sem var íslenski
búningurinn sem hún bar mikla
virðingu fyrir og lagði áherslu á að
klæðast af vandvirkni. Tilhlökkun
barnssálarinnar var mikil að fylgj-
ast með og fræðast um hvemig
bera ætti sig að þegar farið var í
búninginn. Allt eftir settum reglum,
hver hlutur á sinn stað og ekkert
mátti vanta. Þetta eins og allt sem
hún gerði var einskonar athöfn sem
hún framkvæmdi af vandvirkni.
Hátíðleiki jólanna gekk í garð
þegar amma var sest í stólinn inni
í stofu. Eftir að hafa borðað jóla-
matinn og lesið á kortin var farið
að kíkja í pakka. Pökkunum frá
ömmu fylgdi eftirvænting. í þeim
leyndist ávallt eitthvað sem hún
hafði skapað sjálf og ekki voru
dúkkurnar skildar útundan þær
fengu heglaða eða pijónaða kjóla
og peysur.
Þau jól sem við höfðum ömmu
ekki hjá okkur voru alltaf öðruvísi,
þá vantaði þann hátíðlega blæ sem
amma gaf jólunum.
Amma dvaldi oft hjá okkur um
hríð eftir jólin. Hún sat þá gjarnan
við handavinnu og snemma kenndi
hún okkur stelpunum að halda á
pijónum og hekla. Áður en amma
fór aftur heim sá hún til þess að
ekki fyndist götóttur sokkur á heim-
ilinu og að við hefðum stafla af flat-
kökum. En enginn gat gert flatkök-
ur eins og amma.
Amma var trúuð kona og kenndi
okkur bænir og styrkti bamatrú
okkar. Hún sagði okkur sögur og
kvæði en fátt af því hefur lifað eins
lengi í minningunni og þegar hún
söng kvæði Jóhanns Magnúsar
Bjarnasonar.
Segðu mér söguna aftur
söguna þá í gær
um litlu stúlkuna með ljúfu augun
og ljósu fléttumar tvær.
Þótt grátið væri fögrum tárum
yfír örlögum hennar var alltaf beð-
ið um sama ljóðið næsta kvöld.
Með þessum fáu minningabrotum
viljum við kveðja hana ömmu og
óska henni góðrar ferðar til nýrra
heimkynna.
Tómas, Guðríður,
Bergþóra og Erna.
mannaeyja og þar heldur hann
áfram á sjónum, þá ýmist stýrimað-
ur eða háseti, má nefna Þorgeir
Goða, Karl, Hilmir, Örninn, Garðar,
Leó og Helga. Eftir að ég kýnnist
Gísla 1953 er hann hættur á sjónum
og vann við netagerð eftir það,
meðan aldur leyfði.
Gísli giftist ekki eða átti börn,
en systursonur hans Sigurþór ólst
upp hjá mömmu hans og pabba og
kom Gísli þar fljótt í föðurstað er
afinn dó. Eftir Eyjagosið fluttu þau
systkinin Gísli og Ingibjörg til
Stokkseyrar aftur, og síðustu þijú
árin dvöldu þau á Hrafnistu í
Reykjavík. Gísli var einstakt prúð-
menni, þau 39 ár er ég þekkti hann,
skipti hann aldrei skapi, alltaf bros-
andi og naut þess að tala um ætt-
fræði og Árnesinga. í yfír 40 ár
hélt systir hans Ingibjörg heimili
fyrir þau og er hennar missir mik-
ill. Að leiðarlokum þökkum við, ég
og fjölskylda mín, Gísla fyrir allt
er hann var okkur og óskum honum
Guðs blessunar.
Þóra Ásta.
Minning:
Gísli Gíslason