Morgunblaðið - 27.06.1992, Side 36
36
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 27. JÚNÍ 1992
Jóhann Sigurjónsson
Ólafsfirði - Minning
Fæddur 30. október 1921
Dáinn 21. júnl 1992
í dag er til moldar borinn móður-
bróðir minn Jóhann Þorleifur Sigur-
jónsson frá Ytri-Á í Ólafsfirði, en
hann lést í Landspítalanum aðfara-
nótt 21. júní sl. eftir mánaðarlegu
þar.
Jóhann var fæddur í Háakoti í
Skagafirði og voru foreldrar hans
þau Sesselja Helga Jónsdóttir og
Siguijón Jónsson ábúendur í Háa-
koti. Jóhann átti þrjú sér eldri
systkini, Guðrúnu, Kristínu og Jón
og eru þau öll látin. Er Jóhann var
5 ára hafði faðir hans misst heils-
una. Brugðu foreldrar hans þá búi
og fluttu ásamt Jóhanni til Guðrún-
ar dóttur sinnar, er þá var nýlega
gift Antoni Bjömssyni bónda á
Ytri-Á í Ólafsfírði. Ekki naut Jó-
hann langra samvista með föður
sínum því að Sigurjón lést er Jó-
hann var tíu ára. Fleiri skugga bar
á bemsku- og unglingsárin. Þegar
Jóhann var innan við tvítugt fékk
hann iömunarveiki. Missti hann þá
verulegan mátt í fótum og átti örð-
ugt með gang. Engu að síður vann
hann margvísleg störf á heimilinu.
Á Ytri-Á var félagsbú tveggja
fjölskyldna og heimilisfólk margt.
Þar var rekin útgerð auk hefðbund-
ins landbúnaðar. Að margs konar
búnaði þurfti því að dytta og mörg
handtök vann Jóhann þá, enda var
hann bæði verklaginn og iðinn.
Auk viðhalds á áhöldum og veið-
arfærum gerði hann við skófatnað
heimilisfólksins og einnig pijónaði
hann býsnin öll af fatnaði á pijóna-
vél bæði fyrir heimilisfólkið og fjöl-
marga aðra. Við vélpijónið háði
fötlunin honum lítið og þar hygg
ég að hann hafí séð mestan árang-
ur verka sinna. Er Jóhann var þrí-
tugur lést móðir hans. Samband
þeirra hafði alla tíð verið náið svo
að hann missti mikið er hún féll
frá. Með honum og Guðrúnu systur
hans var alltaf mjög kært og eftir
fráfall Helgu, móður þeirra, hygg
ég að þau hafí orðið enn samrýnd-
ari en áður.
Er allmörg ár voru liðin frá lömun-
inni styrktust fætur hans nokkuð
og fram undir fertugt var heilsa
hans best. Gekk hann þá um tíma
til ýmiss konar vinnu er hann gat
ekki stundað áður svo sem fískverk-
un.
Upp úr 1960 fór Jóhann að kenna
til í baki og ágerðust þau veikindi
svo mikið að hann var sendur til
Danmerkur í skurðaðgerð. Tókst
aðgerðin vonum framar og var
henni fylgt eftir með endurhæfingu
á Reykjalundi. En svo fór að sækja
í gamla farið með aflleysi í fótum.
Mun Jóhann þá hafa séð fram á
það að minna gæti hann gert fyrir
heimilið en áður og baggi vildi hann
ekki vera á neinum.
Um þetta leyti var vaxandi skiln-
ingur á því í þjóðfélaginu að öryrkj-
ar ættu ekki bara rétt á því að lifa
og láta sér lynda að vera áhorfend-
ur og þiggjendur heldur ættu þeir
að vera þátttakendur og fá aðstöðu
til þess að leggja fram sína skertu
krafta sér og öðrum til bóta og
blessunar.
í Ólafsfírði var engra kosta völ
með atvinnu fyrir fatlaðan mann á
þessum árum, en í Reykjavík vissi
Jóhann að verið var að gera stór-
átak í málefnum öryrkja, m.a. með
byggingu heimilis og vinnustaðar.
Laust fyrir 1970 flutti hann því
suður. Fyrst í stað var hann á Rey-
kjalundi en þegar hús Öryrkjaband-
alags íslands í Hátúni 10 var tekið
í notkun sótti hann um íbúð þar
og flutti í hana 26. september 1969.
Var hann meðal fyrstu íbúa þessa
húss.
Þama bjó hann svo til æviloka.
Til að byija með fékk hann vinnu
við netagerð úti í bæ en fljótlega
hóf hann störf á Múlalundi og þar
var hans vinnustaður síðan meðan
heilsa og kraftar leyfðu. Síðasti
starfsdagur hans þar var aðeins
mánuði fyrir andlátið.
Með ámnum þvarr enn mátturinn
í fótunum og síðustu árin var hann
að mestu bundinn í hjólastól. Þrátt
fyrir það var engan bilbug á honum
að fínna og æðmorð lét hann ekki
út fyrir sínar varir. Oft fór hann
að Reykjalundi þar sem honum var
veitt sú hjálp sem hægt var. Dvaldi
hann þar að jafnaði í tvo til þijá
mánuði í senn.
Hvenær Jóhann kenndi sér fyrst
þess meins er dró hann til dauða
veit enginn því að hann var maður
dulur og vildi hvorki láta vorkenna
sér né baka öðram fyrirhöfn.
Þótt Jóhanni liði vel í Hátúninu
átti norðlenska sveitin við sjóinn
þó sterk ítök í honum. Á hveiju
vori keyrði hann norður í Ólafsfjörð
og dvaldi hjá Guðrúnu systur sinni
á Ytri-Á allt til hausts. Jafnvel eft-
ir að Guðrún féll frá árið 1988 kom
hann norður, en dvaldi þó mun
skemur en áður.
Norðurferðin 1992 er með öðmm
hætti en ætlað var. Augun sem
fögnuðu fjallasýninni þegar Ólafs-
fjörður opnast á Lágheiðinni em
nú brostin, eyrun sem hlýddu á öld-
ugjálfrið og fuglasönginn em lokuð
og vitín sem námu ilm gróandi jarð-
ar bærast ekki framar.
Vandaður maður og vammlaus
er til moldar genginn. Jóhann Sig-
uijónsson sem af æðmleysi mætti
skúmm og skuggum þessa jarðlífs
er nú lagður upp í þá ferð sem allra
bíður og enginn fær undan vikist.
Megi hann í þeirri för hljóta verð-
ug laun fyrir einlæga trú sína og
manngæsku.
Hreinn Bernharðsson.
+
Ástkœr eiginmaður minn,
SIGURÐUR EINARSSON,
Ásgarði 165,
lést þann 25. júní.
Fyrir hönd vandamanna,
Ellen Svava Stefánsdóttir.
t
Móðir okkar,
GUÐRÚN BJÖRNSDÓTTIR,
Fossi á Sfðu,
lést á heimili sínu laugardaginn 20. júnf.
Útför hennar verður gerð frá Prestbakkakirkju mánudaginn
29. júní kl. 14.
Guðleif Helgadóttir,
Björn Helgason.
+
Útför móður minnar, tengdamóður, ömmu og langömmu,
ÖNNU BENÓNÝSDÓTTUR
frá Laxárdal,
Grœnuhlfð 14,
verður gerð frá Nýju kapellunni í Fossvogi mánudaginn 29. júní
kl. 15.00.
Sigrfður G. Skúladóttir, Egill G. Vigfússon,
börn og barnabörn.
+
Systir okkar og fraenka,
IÐUNN SIGFÚSDÓTTIR
kjólameistari,
Gilsbakkavegi 9,
lést í Fjórðungssjúkrahúsinu á Akureyri 23. júní.
Útförin fer fram frá Stóru-Árskógskirkju þriðjudaginn 30. júní
kl. 14.00.
Fyrir hönd ættingja,
Bára, Bragi og Sigfús Jónasson.
+
*> Eiginmaður minn,
ÞORGEIR JÓSEFSSON
fyrrv. framkvæmdastjóri,
Akranesi,
verður jarðsunginn frá Akraneskirkju máriudaginn 29. júní
kl. 11.00.
Þeim, sem vilja minnast hans, er bent á Sjúkrahús Akraness
og dvalarheimilið Höfða, Akranesi.
Svanlaug Sigurðardóttir.
Gísh Jónatansson
Naustavík
Fæddur 29. júni 1904
Dáinn 19. júni 1992
Erfítt er fyrir fólk okkar tíma
að skynja og setja sig inn í líf og
hugsunarhát þeirrar kynslóðar, sem
sleit sínum bamsskóm á fyrstu
ámm þessarar aldar þegar segja
má að við dyr hvers alþýðuheimilis,
hvers alþýðumanns, hafi skortur og
allsleysi jafnan staðið og ósjaldan
knúið dyra og tekið sinn toll. Við-
horf þeirra sem þá vora að vaxa
upp og gera sér grein fyrir um-
hverfí sínu hafa verið svo gjörólík
því sem nútímafólk upplifír að orð
duga tæpast til að skýra þann
mun. Líf alþýðunnar var þá eins
fábrotið og hugsast gat, yfír orðum
eins og sparsemi og nægjusemi
hvíldi viss leyndardómur og helgi,
iðjusemi var dyggð og i erfíði hvers-
dagsins var gæfa sótt. Langt í
fjarska sást fyrir dagsbrún nýrrar
aldar, tíma sem vora uppfylling
leyndustu óska og vona þess fólks
sem margt hvert hafði ef til vill
aldrei heyrt af munni nokkurs
manns kröfur til annarra um bætt
kjör og gerði heldur ekki tilkali til
þeirra sér til handa en gat unnt
sínum afkomendum og komandi
kynslóðum betra lífs, meira örygg-
is, færri vonleysis- og saknaðartára
en það sjálft hafði orðið að búa við
og þola í lífi sínu. Tími þess liðna
verður ekki kallaður fram, hann
kemur ekki aftur, en við fráfall ald-
ins vinar leitar hugurinn til baka.
Gísla kynntist ég ekki að ráði
fyrr en hann er kominn um sjö-
tugt. Hann hefur þá að mestu hætt
allri erfiðisvinnu en sinnir um bygg-
ingar og túnið sitt sem hann hirðir
vel eins og allt sem hann kemur
höndum að. Áður og öll sín mann-
dómsár stundaði hann bæði sjó og
sinnti landbúskap jöfnum höndum.
Hann hefur snemma verið kapp-
Sérfræðingar
í blómaskreytingum
vid öll tækifæri
blómaverkstæði
INNAfe
Skólavörðustíg 12
á horni Bergstaðastrætis
sími 19090
-Minnmg
samur og frískur til vinnu því að
um fermingaraldur fer hann fyrst
til ísafjarðar í verið með föður sín-
um svo og næstu árin, en ferðir
manna á vertíð við Djúp vom al-
gengar héðan fram á þessa öld.
Engar vom þá bamavemdamefnd-
irnar og vinnan skaðaði ungmennin
ekki mest og er svo enn. Af litlum
efnum festir hann kaup á norskri
skektu aðeins átján ára að aldri;
var það næsta fátítt hér um slóðir
um jafn ungan mann. Sýnir þetta
vel þann kraft og dugnað sem í
honum bjó og hvert hugurinn
stefndi, en um leið og hann og ekki
siður, var með þessu framtaki sínu
að sjá sér farboða var í huga hans
sá manndómur og drengskapur að
geta búið foreldmm og öðmm ást-
vinum sínum meira öryggi og betra
skjól. Byggir hann íbúðarhús í
Naustavík sem er í landi Heydalsár
og einnig hús yfír nokkum búpen-
ing. Hann sinnir búskap og sjó-
mennsku fram undir 1960 eða þar
til fískur hverfur af gmnnslóð,
hættir hann þá sjósókn, fellir skepn-
ur sínar og fer að sækja vinnu suð-
ur á vetmm en kemur heim vor
hvert og sinnir ræktarlandi sínu.
Gísli giftist ekki og eftir að Krist-
jana systir hans fellur frá 1971 er
hann einn. Hlutskipti hans var eins
og svo margra af hans kynslóð sam-
fellt strit og erfíðisvinna. Hann var
þó mikill andans maður. Minni hans
var gott svo sem hafði móðir hans
en hún mun hafa verið fróðleiks-
manneskja hin mesta sérstaklega
er viðkom ættfræði. í árbók íslands
fyrir árið 1952, sem er hennar dán-
arár, nefnir sr. Jón Guðnason höf-
undur árbókarinnar Þuríði Guð-
mundsdóttur ættfræðing, en enga
hafði hún þó menntunina. Aldrei
varð ég þess var að Gísli færi rangt
með og þoldi það illa af öðmm,
væri hann ekki alveg viss lét hann
þess alltaf getið með frásögn og
tiltók þá heimildir. Hann var vel
hagmæltur og rímreglur vom hon-
um engin hindmn. Eftir að um
hægðist fór hann að skrá eitt og
annað sem í huga hans bjó frá löngu
liðinni tíð, er það bæði fróðlegt og
um margt merkilegt, hefur sumt
af því birst á prenti og verið flutt
í útvarp og á allt skilið að varðveit-
ast. Þrátt fyrir oft kröpp kjör var
bókakostur á heimilinu mikill svo
og lestraráhugi, las Gísli mest
fræðibækur og naut þess að ræða
efni þeirra, mest yndi hygg ég þó
að hann hafi haft af því að lesa
ævisögur sjófarenda. Áf bóklestri
og því hve glöggt auga hann hafði
fyrir umhverfí sínu og náttúm
landsins varð hann vel að sér í
mörgum greinum, t.d. í sögu okkar
lands og náttúmfræði, var forvitinn
um sögu Noregs, sagði mér eitt
sinn ástæðu þess. Málfar hans og
tungutak var látlaust en skýrt og
öllum auðskilið. Tilgerð var ekki
fínnanleg í hans fari. Bömum og
ungmennum sýndi hann mikla nær-
gætni og hlýleik og var þá vel minn-
ugur æsku sinnar. Gamansamur var
hann, en í hófí, og hafði ég oft orð
á þvi við hann að leikari hefði hann
átt að verða.
Örsjaldan kom það fyrir að ég
útvegaði honum eitthvað smávegis
en aldrei fékkst hann til að taka
við því nema gjald fyrir það kæmi
um leið. Lánsviðskipti vildi hann
ekki og þekkti ekkert til víxla og
skuldbreytinga. Einn sveitunga sinn
nefndi hann oftar í mín eym sem
sérstakan velgjörðarmann sinn var
það yngsti sonur Heydalsárhjón-
anna Guðbrandar og Ragnheiðar,
Sigurgeir að nafni. Hann er nú fall-
in frá langt um aldur fam. Eitt sinn
var það að Gísli ætlaði á sjó inn
að Hrófá að hitta systur sína.
Hvessir þá og er vindur á móti svo
hann snýr við. Þegar hann kemur
til baka stendur Sigurgeir í flæðar-
málinu, þá drengur um fermingu,
og býður fram aðstoð sína við að
setja bátinn. Þessu lík var fram-
koma hans öll meðan hans naut við.
Við sátum oft i litla notalegu
húsinu hans hvor á móti öðmm og
ræddum málin, báðum fannst, veit
ég, tíminn of fljótur að líða, þess á
milli hringdum við hvor í annan,
því er nú lokið.
Með lífí sínu tel ég að hann hafi
gert að sannleika orð Guðmundar
Böðvarssonar skálds „Til að afkasta
afreksverki þarf ekki stóran reit.“
Ég sendi ástvinum hans öllum
mínar innilegustu samúðarkveðjur.
Guðfinnur S. Finnbogason.