Morgunblaðið - 01.07.1992, Page 6
6 B
MORGUNBLAÐIÐ MARKAÐIR MIÐVIKUDAGUR 1. JÚLÍ 1992
3.vl 2^.vJ 23!vj 24.V.I 25.v.l26.v120
Samtals fóru 210,3 tonn af þorski um fiskmarkaðina
þrjá hér syðra í síðustu viku. Um Fiskmarkað Hafnar-
fjarðarfóru 35,0 tonn og meðalverðið 90,18 kn/kg.
Um Faxamarkað fóru 39,3 tonn á 90,25 kr/kg og um
Fiskmarkað Suðumesja fóru 136,0 tonn á 93,06 kn/kg.
Af karfa vom seld 43,0 tonn, meðalverð í Hafnarfirði var
41,28,42,03 á Faxagarði og 43,54 syðra. Af ufsa vom
seld 102,3 tonn, meðalverð í Hafnarfirði var 32,31,41,42
á Faxagarði og 39,56 hvert kíló á Suðurnesjum. Af ýsu
vom seld 133,7 tonn á mörkuðunum þremur hér syðra
og meðalverðið 104,89 kn/kg.
Mal Júnl
21 ,vj 22.vj 23.vJ 24.vl 25.vj 26^1
F/skverð ytra
Eitt skip, Vigri RE 71, seldi 274,5 tonn í Bremerhafen í síðustu viku á
94,916 kn/kg. Þar af vom 151,4 tonn af karfa á 96,41 kr. hvert kíló, og 74,3
tonn af ufsa á 71,77 kr./kg.
Tvö skip seldu í
síðustu viku í
Bretlandi
samtals 132,7
tonn. Þar af
vom 82,6 tonn
af þorski sem
fóm á 137,71
kn/kg. Úr
gámum vom
síðan seld
256,6 tonn. þar
af vom 31,5
tonn af þorski á
156,59 kn/kg.
Vegið meðaltal
þorskverðsins í
Bretlandi var
því 142,93 kr.
hvert kíló.
90% af saltfiski frá Islandi og
Noregi til Spánar og Portúgals
mmmmammmmmmammmm^^^m markað-
Borgar sig ekki lengur að IS fyril
auglýsa íslenskan saltfisk u£?fa5ðfur
á Spáni, segir José Solemou á“ við svif-
A 70 aðan vanda
að stríða og Portúgalsmarkaður, þó af ððrum ástæðum sé. José
Solemou, forstöðumaður skrifstofu SÍF í Barcelona, segir að í stuttu
máli megi segja að markaðurinn sé í uppnámi. „Það veit enginn
hvað hann er að kaupa.“ Þetta telur hann að miklu leyti mega
rekja til þess að saltfiskur sé flókin vara. Þegar á annað borð sé
búið að salta þorskinn sé ómögulegt að sjá hvaðan hann komi og
því, líkt og gerst hafi í Portúgal, hægt að selja t.d. rússneskan fisk
sem „islenskan".
Mörg hundruA útvatnarar
kaupa fisk af innflytjendum
Smásölumarkaðurínn fyrir salt-
físk á Spáni byggist að mestu leyti
á mörg hundruð svokallaðra út-
vatnara, sem kaupa físk af innflytj-
endum, skera hann niður í bita og
útvatna, þannig að hann sé tilbúinn
til neyslu. Solemou segir útvatnar-
ana ekki vita núna hvaðan á þá
stendur veðrið. Hingað til hafi Is-
lendingar verið einráðir á Katalón-
íumarkaði (sem borgaði hæst verð
allra saltfiskmarkaða) og í krafti
styrks síns og samstöðu hafí þeir
getað komið í veg fyrir utanaðkom-
andi samkeppni.
„Þegar íslendingar leyfðu fleiri
en einum aðila að flytja út til Spán-
ar opnaðist smuga á markaðinum
fyrir físk frá Noregi. Nú hefur verð-
ið lækkað um 20%. Skýringin á því
er ósköp einföld. I Noregi eru um
160 saltfiskútflytjendur, sem eru í
stöðugri samkeppni hver við annan.
Þeir lækka verð sitt niður úr öllu
valdi, sem oft bitnar á j^æðunum.
Þetta er sú hætta, sem Islendingar
standa einnig frammi fyrir ef þeir
standa ekki saman. Á íslandi ero
um 300 saltfiskframleiðendur og
við getum rétt ímyndað okkur
ástandið ef þeir fara að keppa hver
við annan."
Flmm rfkl salja 09 S kaupa
saltflsk I teljandl mæll
Solemou leggur ríka áherslu
áhversu þröngur saltfiskmarkaður-
inn sé í raun. Einungis um fimm
ríki framleiði saitfísk í einhverju
magni og einungis um fimm ríki
kaupi saltfisk í teljandi mæli. Á
Spáni sé staðan sú að ómögulegt
sé fyrir framleiðendur að selja beint
til útvatnaranna. Þetta eigi sér
margar skýringar, til dæmis þá að
útvatnaramir vilji bjóða upp á allar
stærðir saltfisks, en margir fram-
leiðendur framleiði til dæmis ein-
ungis stóran fisk.
Hann segir því nauðsynlegt að
hafa einhvers konar milliliði. Þar
beri hæstaölusamtök framleiðenda,
því að ef þau séu ekki til staðar
muni verð óhjákvæmilega lækka. í
öðru lagi þurfi að vera til staðar
heildsöluaðilar í því landi, sem
kaupi fiskinn og á Spáni og Portú-
gal telji þeir á annan tug í hvoru
landi.
Spánn og Portúgal eru lang mik-
ilvægustu saltfiskmarkaðir verald-
ar og þangað fara um 90% af salt-
fiskútflutningi íslendinga og Norð-
manna. „Það segir sig sjálft að
þegar við erom með á annað hundr-
að útflytjenda en einungis á fjórða
tug imiflytjenda verða það innflytj-
endur, sem ráða lögum og lofum á
markaðinum. Þeir geta leyft sér
að velja og hafiia. Þetta er sú þró-
un, sem nú er hafin hér á Spáni,"
segir Solemou.
„Nauðsynlegt að einungis
eitt tllboð sé á markaðnum"
Hann segir þessa þróun hafa
hafist í janúarmánuði og hún sé
að hans mati mjög varhugaverð.
Þegar svo við bætist að fyrirsjáan-
legt sé að verulega muni draga úr
þorskveiðum Islendinga verði það
enn nauðsynlegra að einungis eitt
íslenskt tilboð sé til staðar á
markaðinum. „Ef ekki erum við að
bjóða því heim að önnur ríki not-
færi sér þetta. Útvatnaramir vita
ekki í hvora löppina þeir eiga að
stíga og margir þeirra selja físk
sem íslenskan, jafnvel þó að hann
sé það ekki, einfaldlega vegna þess
að íslenskur fiskur er álitinn vera
sá besti. Óvissan á markaðinum
eykst líka enn frekar, þar sem út-
vatnaramir kaupa nú einungis inn
til viku í senn, því þeir sjá fram á
að í næstu viku eigi þeir að öllum
líkindum von á enn hagstæðara
verði.“
Innflytjendur halda að
sér höndum og kaupa mlnna
Hann segir innflytjendur einnig
halda að sér höndum og ekki kaupa
inn eins mikið magn og áður, sem
valdi erfiðleikum þegar skipuleggja
eigi fram í tímann. „Innflytjendur
geta ekki gert áætlanir, sem leiðir
til þess að við getum það heldur
ekki og þar með geta framleiðend-
ur ekki gert áætlanir um hversu
mikið magn þeir eigi að salta."
Líkt og í Portúgal verða neytend-
ur hins vegar lítið varir við þetta
verðstríð á saltfiskmarkaðinum,
nema þá með þeim hætti að fiskur
af minni gæðum er farinn að gera
vart við sig. Smásöluaðilar hafa
ekki lækkað sitt verð og því hagn-
ast þeir fyrst og fremst á því
ástandi, sem nú ríkir.
Aðspurður um hvemig SÍF hygð-
ist bregðast við þessari markaðs-
stöðu sagði Solemou að þetta þýddi
meðal annars að ekki væri lengur
skynsamlegt að auglýsa íslenskan
saltfisk.
Saltfiskur
auglýstur
UMFANGSMIKIL kynning hef-
ur farið fram í Katalóníu á ís-
lenskum saltfiski á síðustu árum
og þessa dagana er t.d. í gangi
auglýsingaherferð á TV3, ann-
arri katalónsku sjónvarpsstöð-
inni. José Solernou segir að nú
sjái menn fram á að þetta borgi
sig ekki lengur. Einungis sé ver-
ið að gera öðrum aðilum kleift
að nýta sér þá góðu ímynd, sem
búið sé að skapa fyrir íslenskan
saitfisk. „Það er ekki hægt fyrir
okkur að vera með auglýsinga-
herferðir á meðan við erum í
samkeppni við annan fisk frá
Islandi á þessum markaði."
Sorglegast segir Solemou vera
að þegar íslendingar byijuðu að
keppa hver við annan hafi aðrir séð
hvað væri á seyði og gengið á lag-
ið. Áður hafi enginn reynt fyrir sér
á markaðinum í Katalóníu. Það
hafi einfaldlega verið litið á hann
sem íslenskt svæði.
f Katalóníu búa um 15% íbúa
Spánar en þangað má rekja 20%
þjóðarframleiðslunnar. Gera má
ráð fyrir að Katalanar neyti árlega
um 7-8.000 tonna af saltfiski en
heildameysla Spánveija er um
25-28 þúsund tonn. Meðaltals-
neysla þeirra er því mun meiri en
annarra. Þar að auki borða Kata-
lanar fyrst og fremst dýrasta fisk-
inn, þann íslenska, á meðan aðrir
Spánveijar borða meira af spænsk-
um, norskum og færeyskum salt-
fiski. SÍF hefur verið með um 70%
sölunnar á Katalóníumarkaði í ár
samanborið við 85-90% í fyrra.
„Þetta má fyrst og fremst rekja
til aukinnar samkeppni frá íslandi
og Noregi, sem þiýstir niður verði
á markaðinum."
FREÐFISKUR
Ráðstöfun þorskaflans
milli vinnslugreina
meðaltöl 1971-90
1971-79 1980-83 1986-90
Hlutur frysts
fisks minnkar
HLUTDEILD freðfiskfram-
leiðslunnar hér féll úr 49,3%
tímabilið 1971-1990 í 45,5% á
tímabilinu 1986-1990. Hæst var
hlutfall freðfiskframleiðslunn-
ar 1971, um 60%, en lægst var
það 1982, um 34%. Hin síðari
ár hefur þetta hlutfall verið
40-50% en þegar rýnt er í árs-
fjórðungslegar tölur kemur í
ljós að hlutur freðfiskframleið-
enda er meiri á síðari hluta
ársins en þeim fyrri, eða
50-60% samanborið við 30-40%.
SALTFISKUR
Ráðstöfun þorskaflans,
milli vinnslugr
1986-1990
100Annað
Ferskur
Saltaður
-60
- 40
Frystur
- 20
- 0
1986 '87 '88 '89 '90
70,2
69,3
75%;.
Fiskneysla í 30 löndum
Kg á mann á ári miðað við fisk upp úr sjó
Heimild: FAO - Árbœkur
YSA var það heillin!
Skipting fiskneyslu á íslanq
eftir tegundum
47,0
45Í
43,0
412
352
33,6
28,4 27,8
<8
25,8
22,4
| S
19'5 18'8 ** 18'1 * Z &
Þorskur 7% ,
Lúða 7% |
Rauðspretta 3% I
Steinbítur
Skelfískur
"O
c
U.O 13,4 12,9 12,8
2%H
Annað
l
| 10,4 10,0
JJJjJ
FRAMLEIÐENDUR saltfisks
unnu að jafnaði úr 39% þorsk-
aflans 1971-1990. Hlutdeild
saltfiskframleiðenda óx veru-
lega 1982 en það ár fóru 47%
þorskaflans til saltfiskfram-
leiðslu. Þá takmörkuðust
möguleikar til að afsetja skreið
til Nígeriu og hurfu svo með
öllu 1983, samtimis þvi að ekki
var afkastageta í frystihúsun-
um til að mæta aflatoppunum
á þessum árum. Á timabilinu
1980-1990 hefur hlutdeild salt-
fiskvinnslu í vinnslu aflans far-
ið minnkandi, sem bendir til
þess að útflutningur á ferskum
fiski hafi höggvið stærra skarð
í saltfiskvinnslu en freðfisk-
vinnslu.