Morgunblaðið - 01.07.1992, Síða 7

MORGUNBLAÐIÐ GREINAR MIÐVIKUDAGUR 1. JÚLÍ 1992
B 7
Sporgöngumenn Færeyinga
Eru íslendingar að lenda í sömu
þrengingum og nágrannar þeirra
Færeyingar? Síðustu mánuðina hafa
verið flutt til landsins færeysk verk-
smiðrjuskip og verið er að smíða
nokkur slík er-
lendis fyrir ís-
lendinga. Trú
manna virðist
vera sú, að þessi
verksmiðjuskip
séu það, sem
koma skal. Þetta
héldu víst Fær-
Gunnbjömsson eyingar líka með
þeim afleiðing-
um, að þar er nú nánast allt at-
vinnu- og efnahagslíf í molum. Tæp-
ast er tilgangur íslenzkra útgerðar-
menna sá að eins fari hér. En hvert
ætla þeir að selja skipin, þegar þau
fara á hausinn hjá þeim?
Það hlýtur að vera orðið tíma-
bært að fólkið í landinu hætti að
trúa blindandi á áróður togaraút-
gerðarmanna og átti sig á því, að
einmitt þessi skuttogarabylting er
það, sem er að tröllríða sjávarútveg-
inum. Skuttogaravæðingin var sjálf-
sagat af hinu góða, en mörg ár eru
síðan nóg var komið. Samt fjölgar
þeim, þeir verða sífellt stærri og
afkastameiri. Löngu er kominn tími
til að hætta togarasmíði og snúa til
baka. Leggja stóraukna áherzlu á
hefðbundnar veiðiaðferðir með krók-
um og netum.
Verði niðurstaðan úr þeim spá-
dómum, sem nú ganga yfir, sú að
veiðiheimildir þurfi enn að dragast
saman, kemur það til með að bitna
mest á hefðbundnu veiðiaðferðun-
um. Afleiðingin verður sú, að marg-
ir bátaútgerðarmenn sjá ekki aðra
leið en að selja frystitogaraútgerð-
unum bátana og kvótana. Þannig
færist sóknin alltaf meira og meira
yfír á togveiðarfærin. Útkoman
verður sú, að innan fárra ára hverfa
bátamir og þær veiðiaðferðir sem
þeim fylgja. Þökk sé kvótakerfínu.
Kvótakerfið togaraverndandi
Kvótakerfi það, sem nú er notað,
virðist eingöngu skila árangri sem
togaravemdandi kerfi. Það gerir
mögulegt að færa alla aflareynslu
til togaranna, sama hvemig reynslan
hefur orðið til. Ástæða þess djöf-
ulgangs, sem verið hefur í kringum
smábátaútgerð, virðist vera helzt sú,
að LÍÚ sá möguleika til að hirða
kvótann af trillunum, ef þær yrðu í
kvóta á annað borð. Þannig hefur
kvótakerfið stuðlað að tilfærslu þús-
unda tonna frá smábátum og virkar
því mun betur til að vernda togar-
ana, heldur en fiskinn í sjónum eins
og stofnað var til.
Með kvótakerfínu fylgir orðið
hagræðing. Hún virkar þannig að
hinir stóm gleypa þá smærri, færa
kvótann á einhvem togarann, láta
síðan smíða nýjan stærri, öflugri og
dýrari. Sóknin minnkar því ekkert
þó einhverjir bátar hverfí. Hún eykst
frekar. Pjárfestingin eykst og sífellt
færri hafa atvinnu af veiðum og
vinnslu. Þannig minnka skatttekjur
ríkisins einnig.
Furðulegast við allt saman er, að
opinberir sjóðir, sem eiga í raun flest
fiskvinnslufyrirtæki á landinu, hag-
ræða með því að lána milljarða til
fljótandi frystihúsa, vitandi að þann-
ig minnka sífellt möguleikar þeirra,
sem standa í fiskvinnslu í landi til
að standa við skuldbindingar sínar.
Hún er einkennileg þessi blessuð
hagræðing. Fyrst stuðlar ríkið að
því að fjöldi fólks missi atvinnuna,
þegar kvótinn færist til verksmiðju-
skipanna, síðan lánar ríkið milljarða
til kaupa á fískvinnslutækjum, eig-
andi á sama tíma sömu tæki stand-
andi verkefnalítil um land allt. Það
hlýtur að þurfa margra ára háskóla-
nátn til að skilja svona nokkuð.
Á dögunum, þegar þau ótíðindi
bámst, að enn þyrfti að skera niður
veiðiheimildir vom togaramenn fljót-
ir að finna sökudólginn. Trillukarl-
ana og línusjómennina. Nú átti að
grípa tækifærið og leggja endanlega
af krókaveiðar við íslandsstrendur.
Væntanlega sjá þeir Kristján Ragn-
arsson og Þorsteinn Már Baldvins-
son í hendi sér að draga megi úr
áfallinu hjá nýju, dým verksm'ðju-
skipunum með því að brenna það
sem óbmnnið er af bátaflotanum,
færa kvótann til þeirra sem græða
víst á veiðunum.
Hvert fer hagnaóurinn?
Það er víst þannig að verksmiðju-
skipin skila hagnaði. Kannski vegna
þess að þau þurfa ekki að vinna
annað en bezta hráefnið, hinu er
bara skilað í sjóinn. Og hvert fer
svo hagnaðurinn? Kannski til ríkisins
í formi skatta eða fer hann mestan
part til útlanda sem greiðsla fyrir
vinnu þeirra hundmða manna, sem
þar starfa við smíðar á verksmiðju-
skipum fyrir íslendinga. Er ekki
kominn tími til að hætta þessari vit-
leysu og snúa aftur til hefðbundinna
veiði- og vinnsluaðferða? Hætta að
hlusta á menn sem bera ekkert fyr-
ir bijósti annað en eiginn hag.
Það sem þarf að gera er að banna
strax frekari innflutning verksmiðj-
uskipa og koma þeim stærstu og
öflugustu í veiðar á vannýttum
stofnum, helzt fyrir utan íslenzka
landhelgi. Ef Grandi hf. getur keypt
skip til utankvótaveiða upp á hálfan
milljarð, þá hljóta hinir verksmiðju-
togaramir að geta það sama. Ef
ekki þá þarf strax að finna kaup-
anda að skipunum erlendis.
Koma á skuttogurum af ýmsum
stærðum út fyrir 12 mflna landhelg-
islínuna, þannig að sú þjóð, sem stolt
stóð í landhelgisbaráttu í áratugi,
þurfi ekki að horfa upp á togara
allt upp að þremur mílum víða í
kringum landið. Þeir skildu það upp
úr aldamótunum, hvaða afleiðingar
slíkt hefur. Nú kippist enginn við
þó fréttist af Landhelgisgæzlunni
með gínandi byssukjafta yfír gamal-
menni á trilluhomi að reyna að fá
í soðið eins og gerðist um páskana
síðustu. Er ekki eitthvað orðið
öfugsnúið við þetta?
Ef framsal á veiðiheimildum verð-
ur leyft áfram, skal nú þegar bann-
að að veiðireynsla sem orðið hefur
til með króka- og netaveiðum megi
færast yfir á togveiðiskip.
Loka uppeldisstöðvum smáfisks.
HeQa hvalveiðar strax.
Afnema nú þegar allar veiðiheim-
ildir erlendra skipa við ísland.
Gera þarf krókavelðum
hærra undlr höfði
Gera krókaveiðum hærra undir
höfði, tjl dæmis með því að afnema
allar takmarkanir á krókaveiðum
báta undir 10 tonnum. Náttúran sér
um að takmarka þær. Tvöföldun á
línuafla má alls ekki skerða. Frekar
ætti að bæta mánuði framan og
aftan við tvöföldunartímann. Verði
tvöföldunin afnumin, hefði það geig-
vænlegar afleiðingar í för með sér.
Þá verður engin hvatning til að
stunda róðra yfír hörðustu mán-
uðina. Þúsundir manna um allt land
misstu lífsviðurværi sitt stóran hluta
ársins og ekkert kemur í staðinn.
Það væri þjóðfélaginu margfalt
ódýrara að leggja nokkrum skut-
togumum. Hins vegar ber að varast
að detta aftur í sama dýið og varð
með togarana og leyfa óhóflega
fjölgun í bátaflotanum. Við íslend-
eftir Gest
ingar virðumst nefnilega hafa til-
hneigingu til að vilja allir gleypa
sama bitann.
Útgerðarmenn báta ættu strax
að segja skilið við LÍÚ og stofna
samtök, sem ynnu heil að þeirra
málum. Fátt hefur verið bátaútgerð
í landinu dýrara undanfarin ár en
áróðursmálaráðuneyti togaramanna
með Kristján Ragnarsson fremstan
í flokki. Er markmiðið með íslenzk-
um sjávarútvegi að reyna að halda
þokkalegum lífsskilyrðum í landinu?
Hvort skildi nú þjóna þeim tilgangi
betur útgerð hefðbundinna vertiðar-
skipa eða útgerð verksmiðjuskipa,
sem fáir hafa atvinnu af? Hvað seg-
ir sagan okkur? Hvemig veiddum
við fisk og verkuðum í gegnum tíð-
ina? Hvað gerðist í Færeyjum og
við Nýfundnaland?. Getur verið að
verksmiðjuskip, sem plægja botninn
og dreifa þúsundum tonna af úr-
gangi á öll mið séu á einhvem hátt
betri kostur en bátar sem veiða með
öngla eina að vopni?
Hefur einhver reiknað út hvað
kemur í hlut ríkisins til samneyzlu,
annars vegar ef veidd em 5.000
tonn af þorski af verksmiðjuskipum
og hins vegar ef sama magn er veitt
af vertíðarbátum? Gaman væri að
sjá niðurstöðu úr slíkum útreikning-
um. Fyrir alla muni látið ekki eigin-
hagsmunapotara hagræða þjóðinni
til helvítis. Hugsið málið og látið til
ykkar heyrast. Það getur ekki verið
áhugamál margra íslendinga að
gerast sporgöngumenn Færeyinga,
sem em unnvörpum að flýja land í
þeirri von að geta aflað sér lífsviður-
væris annars staðar. Spymið við
fótum strax svo við þurfum ekki að
fara út í heim til að fá að borða.
Höfundur er skipstjóri á Val SU.
, SKIPAPLÖTUR - INNRÉTTINGAR
PLÖTUR í LESTAR
|IH SERVANTPLÖTUR
3 I I I I I SALERNISHÓLF
11 BAÐÞIUUR
ELDHÚS-BORÐPLÖTUR
T4 LAGER -NORSK HÁGÆÐA VARA
H.ÞORSBlHSSON&CO
Ármúla 29 - Múlatorgi - s. 38640
Verðmæti sem ekki eru nýtt
Enn sjáum við í Keflavík — Njarð-
vík á eftir einu sumrinu enn án þess
að nýta þau gífurlegu, víðáttumiklu
humarmið, sem em hér við Suð-
vesturland. Ef við nýttum þessa
möguleika mundu
öll frystihús á
svæðinu vera starf-
rækt á fullu yfir
sumarið, öll ung-
menni hafa fulla
vinnu, og Hafnar-
gatan í Keflavík
eftirGrím líta öðmvísi út á
Karlsson síðkvöldum. Það er
óskiljanlegt með
öllu hvers vegna við gemm þetta.
Getur verið að menn og konur í
bæjarstjómum bæjanna séu það lé-
legasta fólk, sem nokkm sinni í sög-
unni hefur þar setið? Getur verið að
þingmenn svæðisins séu margir svo
gjörsamlega útbmnnir og blindir að
þeir sjái ekki lengur tæmar á sjálf-
um sér með venjulegum hætti? Er
fólkið í Keflavík — Njarðvík sinnu-
laust um eigin hagsmuni og bama
sinna? Hver er ástæðan?
Trúlega er hún eitthvað af þessu
öllu, en þó held ég að fólkið á svæð-
inu sé ekki verra en annars staðar,
nema síður sé, en einhveijir hafa
bmgðist hroðalega, það er stað-
reynd.
Þegar unglingavinnunni lýkur,
vegna þess að krakkamir em orðnir
gamlir, taka atvinnuleysið og eymd-
in við, og þar em líka fullorðnir at-
vinnulausir, og vofan hangir yfir
öðmm. Sá, sem fyrir fáum ámm
hefði sagt fyrir um þetta ástand,
að verkmenntun ungmenna hæfíst
og endaði á strákústi og svo tæki
atvinnuleysið við hjá ungum sem
öldnum, hefði verið álitinn geðbilað-
ur. Því þetta vom rótgrónir vertíð-
ar- og fiskvinnslubæir. í vetur sem
leið reyndi ég að hafa tal af þing-
manni svæðisins því mig langaði til
að ræða þessi mál við hann, það
hefur ekki orðið ennþá.
Nú veiða aðeins 17 bátar á svæð-
inu suðvestanlands, með lítinn kvóta.
Hér áður veiddu 20-30 bátar, bara
frá Keflavík og Njarðvík.
Frystihúsin í Keflavík — Njarðvík
gerðu út eftirtalda báta, svo eitthvað
sé upptalið:
Hraðfrystihús Keflav. hf. 5-6 báta
Baldurhf., Keflavík 2-3 báta
Ólafur Sól hf., Keflavík 5 báta
Keflavík hf., Keflavík 5 báta
Sjöstjaman hf., Njarðvík 6-7 báta
Brynjólfur hf., Njarðvík 4 báta
Nú er þessu öllu lokið. Þessir
bátar lögðu gífurleg verðmæti á
land, allir höfðu vinnu, sem vildu.
Svæði, sem humarinn er á, tekur
yfír hundmð sjómílna, og er því
gífurlega stórt, en hörmulega van-
nýtt.
Á sumum bleiðunum hefur ekki
verið látið út humartroll með árangri
ámm saman.
Til að nefna eitthvað af þessum
svæðum má telja upp við Snæfells-
jökul, grynnri, dýpri og innri bleið-
ur, Jökuldýpisbotn og Jökuldýpi. Við
Eldey og Eldeyjarbanka má nefna
gmnnslóð við Hafnarberg, þijár
bleiður norðarlega í Gijótinu, Hóla-
bleiður grynnri og ytri, bleiður við
Eldeyjarboða norðanvið og sunnanv-
ið. Suður af Eldey, austur í Grinda-
víkurdýpi, uppi undir Krísuvíkur-
berg. Úm allt þetta svæði getur þú
valsað með fótreipistroll. Svo lyftir
þú því yfir Tána, heldur svo áfram
til Surteyjar og áfram austur, ef þú
vilt. Svo ég segi aftur, þetta svæði
tekur yfír hundmð sjómflna.
Meðan fjöldi báta stundaði þessar
veiðar, vom mjög mörg svæði þann-
ig að það fékkst enginn humar fyrr
en búið var að hreinsa bleiðuna, sem
kallað var. En það er að fæla allan
fisk eða veiða á bleiðunni. Þá fyrst
kom humarinn upp, og aflaðist vel
af humri. Ef fiskiganga kom inn á
svæðið, hvarf humarinn gersamlega.
Þá þurftu menn að gera það upp
við sig, hvort þeir vildu þrauka þar
til fiskurinn var genginn af, en þá
gaus humarinn upp aftur, eða hvort
menn færðu sig á aðra staði.
Einn vinur minn hafði sérstaka
ánægju af því að vera við Jökulinn,
og suðaði óspart í mér og fleimm
að koma með sér norðureftir fyrsta
túrinn, þvi hann vissi að hann gat
ekki farið einn, þá yrði glataður
túr. Þess vegna fómm við margir
bátar saman á svæðin hvert af öðm.
Og fóm þá fyrstu dagamir oft tveir
til þrír í að taka hálffull trollin af
öllu mögulegu, svampi, kola og alls-
konar físki, en þegar togið var
hreint, varð mokafli af humri.
Að láta þessi veiðisvæði drabbast
niður er óskiljanlegt með öllu, því
að hrognahumarinn er svo smár að
það er sáralítið af honum, sem kem-
ur í trollið, rétt bara sýnishom.
Hrognahumarinn er hins vegar auð-
veld bráð og eftirsóttur af fiskinum,
þess vegna er nægileg veiði og
hreinsun á svæðunum nauðsynleg
friðunaraðgerð fyrir viðkomu hum-
arsins. Þegar þetta samhengi var
augljóst öllum, sem stunduðu þessar
veiðar voru skipin mörg, trúlega
hátt í hundrað. Til að menn geti séð
þetta aftur, þarf að fjölga veiðiskip-
um og láta veiða meira.
Þess vegna er það ekki nema
sanngjamt, að bæjarstjómum Kefla-
víkur og Njarðvíkur verði þegar í
stað úthlutað því magni, sem við
veiddum mest á ámnum áður. Við
munum auðveldlega verða okkur úti
um skip til að sækja þetta og vinna,
sem við eigum fullan rétt á. Það
verður að taka enda hvemig legið
er á þessu svæði. Við verðum að fá
að nýta þennan möguleika, annað
er ófært með öllu.
Höfundur er skipstjóri og býr i
Njarðvík.
Skipstjórar
og útgerðarmenn
Skipstjóri, stýrimaður, matsveinn óskar eftir
skipsrúmi. Vanur öllum veiðiskap.
Upplýsingar í síma 95-12723.
Endurnýjunarréttur
Endurnýjunarréttur á 55-60 tonna bát
(ca 250 m3) til sölu ef viðunandi tilboð fæst.
Þeir sem hafa áhuga sendi nafn og símanúmer
til auglýsingadeildar Mbl. merkt: „E -10401 “.
Til sölu
beitingartrekt, brautir og beituskurðarhnífur,
lítið notað. Gott verð.
Upplýsingar í símum 96-61098 og 96-61946.
KVIftTABANKINN
EKKI BRENNA INNI MEÐ KVÓTA. ANNAST
AFLASKIPTI Á KVÓTA, JÖFN VERÐMÆTI.
HEF LEIGUKVÓTA, FLESTAR TEGUNDIR.
VANTAR VARANLEGA KVÓTA, ALLAR
TEGUNDIR.
Sími 656412, fax 656372.
Jón Karlsson.