Morgunblaðið - 19.07.1992, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ AFMÆLI SUNNUDAGUR 19. JÚLÍ 1992
Afmæliskveðja:
Sr. Hubert Oremus
Steinþór Ásgeirsson
- Afmæliskveðja
Á morgun 20. júlí eru 794 ár
síðan jarðneskar leifar heilags
Þorláks, verndardýrlings íslend-
inga, voru settar í helgiskrín og
komið fyrir í Skálholtskirkju. Þann
sama dag fyrir 75 árum fæddist
annar þjónn kaþólsku kirkjunnar,
Hubertus Theodorus Oremus í
borginni Zeist í Hollandi.
Þorláksmessa á sumri var með
meiri helgidögum í kaþólskum sið
á miðöldum, en fjölskylda séra
Oremusar hafði einnig æma
ástæðu til samfagnaðar á þessum
degi. 20. júlí, 1915 trúlofuðust
foreldrar hans; nákvæmlega ári
seinna á sama degi giftu þau sig
og sveinninn Hubert fæddist svo
þann dag árið 1917 fyrstur átta
systkina. Ekki er víst að séra Þor-
lákur og séra Oremus eigi mikið
fleira sameiginlegt. Að minnsta
kosti eru ekki til heimildir um að
hinn helga mann hafi dreymt um
að verða Kínveiji en frá blautu
bamsbeini var séra Oremus mjög
hugfanginn af Kína og gekk í
bemsku með þá von að gerast trú-
boði í Kína. Við öll hátíðleg tæki-
færi þegar fólk klæddist alls konar
dulargervum, var honum það alltaf
kappsmál að klæðast sem Kín-
veiji. En leið hans átti eftir að
liggja annað.
Arið 1943 lauk séra Oremus
prestnámi frá æðri prestaskólan-
um í Panningen en 1936 hafði
hann gengið í reglu Lazarista
(Congregatio Missionis) og átti
hann því 55 ára regluafmæli á
síðasta ári. Lazarista-regluna
stofnaði St. Vineent, kenndur við
Pál postula, árið 1625 en árið
1633 var henni fengið í hendur
Saint-Lazare holdsveikisjúkrahús-
ið í París og þaðan dregur reglan
q, nafn sitt. Menntun afmælisbams-
ins var þó víðtækari. Áður en hann
gekk í prestaskólann hafði hann
stundað nám í trúboðsprestaskóla,
þar sem hann m.a. náði leikni í
sex tungumálum og síðar á ferli
sínum lagði hann stund á ellefu
mál til viðbótar. Hann er þó að
sögn farinn að ryðga allmikið í
sumum þeirra 17 tungumála sem
hann hefur lært um ævina. Áður
en hann þáði prestvígslu (19. júlí
1944) hafði hann lokið námi í
guðfræði og heimspeki til viðbótar
því sem heyrir til prestskapar.
Áfram hélt hann að viða að sér
þekkingu og lauk hann prófum í
kínversku, list, sögu og bókmennt-
um Kína svo og í trúboðsfræði og
lækningu hitabeltissjúkdóma. Auk
þess öðlaðist hann alþjóðlegt dóm-
arapróf í blaki.
A ámnum 1948 til 1977 kenndi
hann tungumál, kínverskar bók-
menntir og trúabragðafræði við
háskóla í Hollandi, París, Istanbúl
og Alexandríu en alls dvaldist
hann 16 ár í Miðausturlöndum en
hingað til lands kom hann 10. júní
1978. Fyrstu árin þjónaði hann í
Hafnarfirði fyrst sem prestur
Karmelsystra og síðar sem sóknar-
prestur. Síðan 1988 hefur hann
gegnt preststörfum í Landakoti
fyrir utan stutt tímabil er hann
hélt til Færeyja til að þjóna ka-
þólskum þar.
Þeir sem þekkja til latneska
messutextans hafa margir velt
fyrir sér ættamafninu Oremus en
það þýðir á latínu „Vér skulum
biðja“. Til að taka af allan vafa
kom nafnið til af slysni fremur en
að bænrækni hafi ráðið þar ein-
hveiju um. Forfaðir séra Oremus-
ar, var húgenotti og hét Oresmes
(Orémes) flúði árið 1690 frá
Frakklandi til Hollands enda var
húgenottum erfitt um vik í ka-
þólsku umhverfi. Við komuna til
Hollands var hann spurður að
nafni og heyrðist landamæravörð-
um hann segja „Oremus“ og drógu
þeir af því þá ályktun að maðurinn
væri rammkaþólskur og veittu
honum umsvifalaust inngöngu í
landið og nýja nafnið festist við
fjölskylduna og afkomendur.
Óraijarlægð er á milli kínver-
skra æskudrauma séra Oremusar
og íslands en þó hefur hann sagt
að hvergi hafi honum fundist jafn
gott að vera og á íslandi. Hann
er þó ekki laus við hið „kínverska“
eðli sitt enda mjög fróður á því
sviði og gjaman hefur hann kín-
verska speki á takteinum þegar
svo ber undir. Það er kannski af
þeim sökum að lundin er svo létt
sem raun ber vitni og ekki munar
öldunginn um að spretta úr spori
eins og fjölmargir hafa orðið vitni
að. Ekki er ætlunin að hlaða lofí
á afmælisbamið; hið góða innræti
má lesa af svip hans og segir allt
sem segja þarf. Bestu kveðjur
fylgja honum á þessum tímamót-
um.
I dag, sunnudag kl. 2 síðdegis,
les séra Oremus messu í Krists-
kirkju og eftir messuna tekur hann
á móti gestum í safnaðarheimilinu
að Hávallagötu 16.
Reynir Guðmundsson.
Löng ævi og viðburðarík er ævin-
týri líkust. Steinþór Ásgeirsson sem
í dag þann 19. júlí fyllir áttunda
tuginn á að baki merka ævi sem
réðist af því annars vegar að hann
hefur lifað umbrotatíma á högum
íslenzku þjóðarinnar og svo hinu
að það er eðli og upplag Steinþórs
að láta sjást til ferða sinna í samtím-
anum. Margar dýpri þrár hans eru
tengdar draumum um stórstígar
framfarir í búnaði landsmanna og
verkmennt allri og hefur Steinþór
látið til sín taka bæði sem fram-
kvæmdastjóri hjá Landnámi ríkisins
meðan það var og hét en einnig
með útsjónarsemi og framúrstefnu-
aðferðum við lausn þeirra verkefna
sem hann hefur unnið fyrir stærsta
sveitarfélag landsins. Hann var
skjótur að sjá og skilja hversu þjóð-
in margefldist tii hverskonar fram-
kvæmda þegar Bandaríkin færðu
okkur nútímann og byltingu í verk-
tækni. Stríðið mikla sem olli sorgum
um allan heim - einnig á mörgum
íslenzkum heimilum - bar holskefl-
ur mikilla breytinga að ströndum
íslands. Þjóðlífíð fór allt á skrið og
aldagamlar hefðir urðu að víkja
fyrir þunga hinna nýju hátta. Stein-
þór og Þorgerður Þórarinsdóttir
kona hans, en þau standa bæði föst-
um fótum á hinni íslenzku arfleifð,
hafa á þeim grunni gengið öruggum
skrefum til móts við nútímann en
haft með sér úr gömlum glæðum
vizkumola hinnar þjóðlegu sam-
eignar. Þar er að fínna leiðar-
merki, ljós eða dulin, sem þeir einir
skilja er eiga heyrn á undirtóna
tungunnar og skilaboðin í hinni tví-
ræðu vísu þjóðarsálarinnar. í því
ríki er Steinþór góður þegn enda
ágætur gæslumaður tungunnar og
þeirrar launhelgi sem hún lykur um.
Bókakostur Steinþórs ber þessu
vitni og eru bækur þær ekki einung-
is til skrauts á heimili hans og Þor-
gerðar. Steinþór hefur, auk starfa
sinna fyrir land og borg, verið til-
þrifamikill við búskap og hrossa-
rækt á jörð þeirra Þorgerðar, Gott-
orp í Húnavatnssýslu, en jörð sú
er brot af gömlu ríkidæmi þeirra
forfeðra Steinþórs er bjuggu á þess-
um slóðum.
Steinþór hefur lengst af ævinnar
verið ákafur bridsspilari og er kunn-
ur meðal spilamanna. Hann hefur
skipað þá sveit er hefur lyft þess-
ari íþrótt á þann pall að hinir yngri
menn eru komnir inn í raðir heims-
meistara, á bak við það er mikil
elja margra manna og kvenna um
langt árabil.
Ljóst er að Steinþór hefur komið
víða við og lagt gjörva hönd að
mörgu - framúrskarandi heilsa
hefur gert honum kleift að njóta
hæfíleika sinna og beita þeim -
hitt hefur líka verið honum ómetan-
legt að kona hans Þorgerður hefur
aldrei vikið af vaktinni og verður
við hlið hans í dag milli kl. 15-17
er þau hjón taka á móti vinum og
velunnurum í veitingasalnum að
Sigj;úni 3.
Emil Als.
------» ♦ »-----
Útiskákmót í
Hafnarfirði
Sparisjóður Hafnarfjarðar
efnir til útiskákmóts á Thors-
plani við Strandgötu þar í bæ á
fimmtudag, 23. júlí, kl. 15.
Mótið er öllum opið og nemur
heildarverðlaunafé 40 þúsund krón-
um. Tefldar verða 7 umferðir, 7
mínútnaskákir.
Viðri ekki til skákiðkunar utan-
húss þennan dag verður mótinu
frestað til fimmtudagsins 30. júlí
kl. 15.
*-
*
KAUPMANWAH/IFNARBRÉF
Drottningarlegt sam-
lyndi í aldarfj órðung1
Danir eru bæði iðnir og hugvitssamir
við að gera sér dagamun og í samræmi
við það eiga þeir sér mörg orð, er tengj-
ast því að hafa það notalegt og eins siði,
er tengjast hátíðlegum tækifærum. Þessir
eiginleikar þeirra koma meðal annars
fram þegar þeir halda upp á silfurbrúð-
kaup. Þá er venjan að nánustu vinir og
ættingjar veki parið fyrir allar aldir. Þeir
mæta með hljóðfæraleikara, helst homa-
flokk, og yið þessa óvæntu uppákomu
staulast parið út á sparináttfötunum eða
slopp.
Fyrst er gjarnan sungið lagið um hve
unaðslegt sé að fylgjast að og svo er ljós-
ritið með nýja söngnum dregið upp. Hluti
af því að halda uppá tyllidaga hér um
sveitir er nefnilega að yrkja tækifærisvís-
ur við eitthvert góðkunnugt lag og
ótrúlega margir Danir víla ekki fyrir sér
ljóðasmíðina. Morgunathöfninni fylgir
einnig nífalt húrrahróp fyrir parinu. Og
ekki má gleyma viðeigandi skreytingum.
Rauð-hvít pappírsflögg, sjálfur
„dannebrog" úti um allt og oft líka við-
hafnarhlið úr blómum yfir hurðinni, þar
sem parið tekur sér gjarnan stöðu.
Eftir sönginn úti fyrir er farið inn og
gætt sér á vínarbrauðum, rúnstykkjum,_
kaffi og snaps, sem gestimir hafa tekið-
með sér. Seinna um daginn eða um kvöld-
ið er svo matast saman eftir „smag og
behag“, eins og það heitir á máli inn-
fæddra.
Um daginn var haldið silfurbrúðkaup
í Danaveldi, sem sprengdi alveg af sér
þennan ramma. Fyrir milligöngu sjón-
varpsins var allri þjóðinni boðið til skoðun-
arveislu, sem stóð í tvo daga, auk ýmissa
atriða, sem stóðu yfír undanfamar vikur
og alveg fram í júnílok. Til sjálfrar veisl-
unnar var boðið í eigin persónu kónga-
fólki úr Evrópu, erlendu og innlendu fyrir-
fólki og vinum og kunningjum, sem ekki
falla undir áðumefnda hópa. Það gengur
ekki hljóðalaust fyrir sig, þegar það er
sjálf drottingin og prinsinn, sem eiga silf-
urbrúðkaup og það var vilji þeirra að öll
þjóðin fengi að taka þátt í, eða að minnsta
kosti að sjá.
Hátíðahöldin byijuðu nokkmm viku
fyrir sjálfan hátíðisdaginn með því að
Konunglega leikhúsið efndi til hátíðarsýn-
ingar. Drottningin hafði keypt alla miðana
og bauð til hennar vinum og vandamönn-
um og öðmm gestum, svo sem sendiherr-
um erlendra ríkja og frammámönnum í
menningar- og viðskiptalífinu. Á sýning-
unni vom atriði úr leikritum, ballettum
og ópemm, sem öll áttu það sammerkt
að hafa eitthvað með ástina að gera. Síð-
an ferðuðust drottningin og prinsinn um
landið, vog enduðu með því að vígja veg
að Fredensborgarhöll, þar sem hjónin
voru kringum brúðkaupsdaginn og þar
sem aðalveislumar fóm fram. í bók um
höllina, sem var gefin út um þessar mund-
ir, orti Hinrik prins ljóð í orðastað hallar-
innar og þýddi ásamt konu sinni. Auk
þess komu þau fram í viðtölum við alla
helstu flölmiðla hérlendis. Brúðkaupið var
rifjað upp, meðal annars var það sýnt í
1 '/2tíma sjónvarpsdagskrá helgina fyrir
brúðkaupsdaginn. Sjálfur brúðkaupsdag-
urinn byijaði eins og hann á að gera.
Vinir og ættingjar mættu með tónlistar-
fólk um morguninn og drottningin og
prinsinn opnuðu svefnherbergisgluggann
í Fredensborgarhöll, hún með slegið hár
og ómáluð og fjarska lukkuleg á svip,
prinsinn hæglátari eins og hans er vandi.
Krónprinsinn leiddi húrrahrópin.
Brúðkaupsafmælið hefur gefíð marg-
víslegar ástæður til að líta yfir farinn
veg. Fjórða hvert hjónband, sem stofnað
var til fyrir 25 árum, hefur verið leyst
upp. Karl Bretaprins, sem aðeins hefur
verið giftur í tíu ár, mætti einn æi veisl-
una. í heimalandi hans heldur hluti blaða-
mannastéttarinnar sér á floti með ósam-
lyndisfréttum úr hans fjölskyldu, sem
hafa verið með mesta móti undanfarið.
Þannig er það ekki hér í landi. Drottning-
arfjölskyldan er auðvitað undir smásjá,
en hún gefur fjölmiðlum fá tækifæri til
að velta sér upp úr einkalífi sínu og dönsk
blöð setja sér líka ákveðin takmörk í
hvernig er skrifað um fjölskylduna, því
drottningin er bæði virt og vinsæl meðal
almennings.
Prinsarnir hafa stöku sinnum gefið
færi á sér, verið teknir fyrir of hraðan
akstur, stundað næturlífið með stelpum,
en þeir eru ekki einir um það, svo slíkt
vekur kannski í mesta lagi axlayppingar
meðal þjóðarinnar. Nýlega var haldið
Kaupmannahafnar-maraþon. í það skráði
sig ungur maður að nafni Friðrik. Skrá-
setjandinn skildi ekkert í að unga mannin-
um vafðist tunga um tönn, þegar hann
átti að gefa upp eftimafn sitt, sagðist
ekki hafa neitt slíkt. Þá kviknaði ljós hjá
starfsmanninum, þetta var sjálfur krón-
prinsinn, sem svo hljóp og stóð sig með
prýði.
Prinsinn, eiginmaður drottningar, er
ekki áberandi persóna hér. Skýringin á
því er vísast að hluta sú að það er fyrst
og fremst hún, sem kemur fram. Hann
fylgir með. Jafnvel synir þeirra eru drottn-
ingarsynir, eins og hann hefur sjálfur
bent á með bros á vör. En hann er líka
útlendingur hér og hefur aldrei samlagast
dönsku umhverfí og hugsunarhætti og
alls ekki tungumálinu. Heimilismálið á
hinu drottningarlega heimili er móðurmál
hans, franskan. Hann er stirðmæltur á
dönsku og á erfitt með að tjá sig lipur-
lega á því máli. Á blaðamannafundi um
daginn í tilefni af afmælinu spurðu blaða-
menn spurninga um dyggðina og hvort
ungt fólk ætti að varðveita hana fyrir
hjónaband. Þetta orð „dyd“ misskildi
prinsinn sem „död“, dauða, og gat ekki
skilið af hveiju það ætti að ræða dauðann
í sambandi við hjónabandið. Eiginkona
hans bjargaði honum glettnislega úr gildr-
unni með því að segja hlæjandi að blað-
mennirnir væru að físka eftir því hvort
þeim fyndist að fólk ætti að sofa saman
fyrir hjónaband. Þar bættist við ein skop-
sagan enn um dönskukunnáttu prinsins.
Brúðarparið 25 ára hefur aðspurt lagt
áherslu á að þau séu mjög góðir vinir og
það eru til margar myndir af þeim hlæj-
andi saman. Vináttan liggi meðal annars
í því að þau eigi sameiginleg áhugamál,
en einnig mörg áhugamál, sem þau deili
ekki hvort með öðru. Fjölskyldan á kast-
ala í Cahors í .Frakklandi og þar eru vín-
ekrur. Vínframleiðslan og rekstur landar-
eignarinnar tekur dijúgan hluta af tíma
hans. Þarna ver fjölskyldan líka hluta af
sumrinu. Hann stundar líka siglingar og
vinnur fyrir alþjóðlegan náttúruverndar-
sjóð, World Wildlife Fund. Erlendis kemur
hann oft fram sem fulltrúi Danmerkur,
til dæmis til að koma dönskum vörum á
framfæri.
Drottningin teiknar og málar og hefur
tekið að sér verkefni sem listamaður,
meðal annars myndskreytt bækur, auk
þess sem hún hefur gert sviðsmynd og
búninga fyrir balletta, bæði fyrir Konung-
lega ballettinn og ballettskóla. Hún stund-
ar hannyrðir, líkt og móðir hennar, og
hefur teiknað mynstur, hannað og saum-
að hökla og annað kirkjulín, og þýtt, svo
eitthvað sé nefnt.
Þeim hefur því tekist að fínna sér líf
bæði saman og sitt í hvoru lagi, að
minnsta kosti þannig að þau geta enn
hlegið saman og það er ekki slæmur
árangur eftir 25 ár, ekki síst í ljósi þess
hve margir glata hlátrinum og það á
styttri tíma en aldarfjórðungi. I staðinn
fyrir ástarbrímann hefur vináttan komið
og hún virðist endingargóð.