Morgunblaðið - 11.08.1992, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 11. ÁGÚST 1992
Tölvumynd af væntanlegri Digraneskirkju.
Digraneskirkja:
Kynning á teikn-
ingum og áætlunum
TEIKNINGAR og áætlanir um fyrirhugaða kirkjubyggingu Digra-
nessafnaðar í Kópavogi verða kynntar í safnaðarheimili sóknarinn-
ar 12.-15. ágúst.
Kynningin verður í safnaðar-
heimilinu, Bjarnhólastíg 26, mið-
vikudaginn 12., fimmtudaginn 13.
og föstudaginn 14. ágúst kl. 18-21
og ennfremur laugardaginn 15.
ágúst kl. 14-17. Fulltrúar hönnuða
og sóknarnefndar verða til viðtals
á staðnum.
Járnblendiverksmiðjan á Grundartanga:
Reykuiinn fer beint
út í andrúmsloftið
SJÓNMENGUN af reyk frá
Járnblendiverksmiðjunni á
Grundartanga hefur verið meiri
í sumar en undanfarið. Bót verð-
ur ráðin á þessu með haustinu.
Jón Sigurðsson framkvæmda-
Bændur
funda á
Laugum
AÐALFUNDUR Stéttarsam-
bands bænda 1992 verður hald-
inn á Laugum í Reykjadal dag-
ana 27.-29. ágúst.
Fundurinn verður settur ki. 13
fimmtudaginn 27. ágúst og er gert
ráð fyrir að honum ljúki kl. 18
laugardaginn 29. ágúst. Á fundin-
um verða venjuleg aðalfundarstörf.
stjóri verksmiðjunnar segir að
reykmengunin nú stafí einkum af
því að reykur sem áður blandaðist
Iofti í töppunarsal verksmiðjunnar
fari nú beint út úr verksmiðjunni
um reykháfa frá töppunarpalli.
Jón segir.að frá upphafi rekstrar
verksmiðjunnar hafi þess verið
gætt vandlega að engin sjónmeng-
un væri af rekstri hennár. Hins
vegar hefðu verið einstök vinnu-
svæði inni í verksmiðjunni þar sem
nokkur mengun hefði valdið starfs-
mönnum óþægindum. Nú hefur
verið bætt úr þessu, síðast með
fyrrnefndum reykháfum.
Að sögn Jóns verður í haust
settur upp búnaður á Grundart-
anga sem leiða mun reykinn inn í
reykhreinsivirki verksmiðjunnar.
Eftir það verður sjónmengunin á
Grundartanga úr sögunni.
Jón segir að þessi lausn á meng-
unarvandanum sé hönnuð í verk-
smiðjunni sjálfri og kosti alls í
kringum 2 milljónir. Lausn sem
norskir verk- og tæknifræðingar
lögðu til hefði hins vegar kostað
60 til 70 milljónir.
Frönsk barokktónlist
_________Tónlist_____________
Jón Ásgeirsson
Guðrún Óskarsdóttir, sembal-
leikari, Rannveig Sif Sigurðardótt-
ir, sópransöngkona og Kolbeinn
Bjarnason, flautuleikari, höfðu veg
og vanda af fyrri sumartónleikum
í Skálholti um síðustu helgi. Á efn-
isskránni voru frönsk barokkverk
eftir Hotteterre, d’Anglebert, Le-
clair og Boismortier. Af þessum
tónskáldum var Leclair frægastur,
bæði sem frábær fiðlari og höfund-
ur ágætra fiðluverka, sem enn í
dag eru leikin á almennum tónleik-
um. Tónleikarnir hófust á Svítu
eftir Hotteterre, sem er í e-moll
og nefnd „Le Romain". Franskar
svítur voru oft að því leyti til frá-
brugðnar þeim þýsku, að hver kafli
bar heiti, vísandi til innihalds og
hermitónandi blæbrigða. Auk föstu
þáttanna hefur Hotteterre skotið
inn „blóma-aríu“ og „sveitabranl-
dansi“, sem er 14. og 15. aldar
dans en þar í flokki er Basse-dans,
sá sem varðveist hefur í íslenska
þjóðlaginu Vera mátt góður. Kol-
beinn er að verða leikinn með bar-
okkflautuna og var leikur hans og
Guðrúnar mjög góður, þó verkið í
heild hefði mátt vera ögn hryn-
þyngra og dansandi í túlkun.
Guðrún Óskarsdóttir er efnilegur
semballeikari og lék hún svítu í
d-moll eftir d’Anglebert af öryggi
og töluverðri leikni. Svítan var á
sínum tíma danstónlist og prelú-
dían upphaflega notuð til að tón-
stilla lútuna og fyrir dansfólkið að
raða sér upp. Nú eru dansform
þessi ekki lengur iðkuð og dans-
hvatinn í tónlistinni hefur misst
sinn slagkraft. Ástæðurnar fyrir
því að saraböndurnar eru þijár í
þessu verki, þó aðeins ein væri leik-
in, má rekja til þeirrar dansskipun-
ar, sem tíðkaðist í menúettum og
fleiri dönsum og er upphaf þrennd-
arformsins. Sónatan í e-moll eftir
Leclair var besta verk tónleikanna
og var mjög vel flutt. Kolbeinn
„söng“ sónötuna með fallegum
tóni, mótaði tónhendingar verksins
á sannfærandi máta í ágætum sam-
leik við sembalinn.
í efnisskrá eru útskýringar á því
hvað samfelldur bassi (basso cont-
inuo) eða fylgirödd, eins og fyrir-
bærið er kallað í efnisskrá, merkir.
„Basso contiuo" var hjá barokk-
mönnum tónsmíðalegur grunnur
verksins og lærðu þeir að semja
tónverk yfir „gefinn bassa”. Það
er því almennt talið að þessi
„kontra-rödd“ aðalraddarinnar hafi
oftar en ekki verið leikin á gömbu
og sembalinn meira og minna verið
notaður til hljómfyllingar á milli
jaðarraddanna. Þessi ófullkomni
frágangur tónsmíðanna var aflagð-
ur um 1750 og fékk „hægri hönd-
in“ eftir það fullgilt hlutverk í tón-
smíðinni og með tilkomu píanósins
missti svo gamban giidi sitt. Þenn-
an „galla“ hafa flytjendur og/eða
útgefendur þurft að lagfæra með
því að láta semja eða útsetja verk-
in, þ.e. „hægri höndina” og þannig
eru þessi verk oftast útgefin.
í lokaverki tónleikanna, Sumar-
kantötunni eftir Boismortier, hefði
mátt nota gömbu til að undirstrika
mótvægi bassans við söngröddina.
Rannveig Sif Sigurðardóttir hefur
lagt sig eftir barokktónlist og söng
kantötuna af öryggi. Hún hefur
sterka tilfinningu fyrir tón og hend-
ingaskipan barokktónlistar og var
flutningurinn músiklega sannfær-
andi. Heimspekingurinn og tón-
Blokkflautusnillingurinn _ Dan
Laurin hefur áður skemmt íslend-
ingum með frábærum leik sínum
og ekki voru tónleikar hans í Skál-
holti um síðustu helgi til a_ð varpa
þar á nokkrum skugga. Á efnis-
skránni voru verk eftir van Eyck,
Zahnhausen, Masumoto, Marais,
Hirose og tvö Estampe-danslög frá
14. eða 15. öld.
Það er ekki nóg með að fingra-
leikni Laurins sé mikil, eins og kom
fram í skölum og skreytingum
gömlu verkanna, sem voru tvö
smáverk eftir van Eyck, „Fólía-til-
brigði” eftir Marais og tveir Est-
ampe-dansar, heldur er hann ótrú-
lega leikinn í útfærslu á alls konar
blæbrigðum og með þeim hætti,
að vart verður trúað að slíkt sé
hægt á blokkflautur, hvort sem
hann lék á litla sópraníu, eða venju-
legar sópran, alt og tenor flautur.
Leikur Laurins í Bravade eftir
van Eyck var ótrúlegur og sömu-
leiðis í Patorale eftir Masumoto og
Hymn eftir Hirose en í tveinur
seinni verkunum er ekki aðeins lögð
áhersla á hraðan leik, heldur og
margvísleg blæbrigði og tónmynd-
um, tvítónun og tvíröddun, þar sem
hljóðfæraleikarinn syngur „bord-
úntón“ á móti eigin leik, eins og í
Hymn eftir Hirose.
Fólía-tilbrigðin eftir Marais eru
fremur stirðleg tónlist og standa
þau á milli að vera í chaconne formi
og tilbrigðaformi því sem síðar
varð einkennandi fyrir klassíkina,
þ.e.a.s. tilbrigðin eru að mestu
unnin yfir stefið, eins og reyndar
má heyra í ítalskri fiðlutónlist frá
samá tíma. Miklar skreytingar geta
spillt tónrænni framvindu verkanna
skáldið Rousseau (1712-78) segir
í ritgerð sinni „Bréf um franska
tónlist”, að frönsk tunga sé illa
fallin til söngs, í samanburði við
þá ítölsku og að „Frakkar muni
því aldrei eignast söngtónlist”. Af
þessu spruttu „deilumar um gleði-
leikinn”, en Frakkar eiga mikið af
góðri söngtónlist, þó þeir í raun
hafi trúað Rousseau og því um tíma
tekið að stæla ítalska tónlist.
Guðrún Óskarsdóttir er á góðum
vegi sem semballeikari, það sýndi
hún hvað best í einleikssónötunni
eftir d’Anglebert en auk þess lék
hún fylgiraddimar í öðmm við-
fangsefnum tónleikanna af öryggi.
Hér er á ferðinni efnileg tónlistar-
kona, sem ásamt Rannveigu og
Kolbeini fyllir þann hóp, sem nú
er að kalla til arfs í íslensku tónlist-
arlífi.
og því var gerð sú sátt, að fyrst
skyldi leika eða syngja án
skreytinga en við endurtekningu
mátti hlaða á tónlínuna skrauti,
sem þó var ekki skylda. Hvað sem
líður þessum athugasemdum, var
leikur Laurins frábærlega vel út-
færður.
Blæbrigðaútfærslur Dan Laur-
ins á blokkflautuna minna á tóntil-
raunir óbósnillingsins Holligers fyr-
ir nokkram áratugum. Þessar til-
raunir hans voru oft taldar eiga rót
sína að rekja til þess, að allt það
sem samið hafði verið fyrir óbó lék
í höndum hans, án fyrirhafnar og
hann hafl í raun ætlað að gera
óbóið að enn stærra hljóðfæri og
erfiðara en það í raun er. Breyting-
ar á hljóðfæram er einnig saga
tónsmíðinnar og svo vriðist sem
leiktækninn almennt sé nú að nálg-
ast ystu mörk þess sem hefðbundin
hljóðfæri geta skilað og ný hljóð-
færi geti aðeins leyst þennan
vanda. Þessi þróun var tafín um
stundarsakir með því að endur-
vekja gömul hljóðfæri og gamla
tónlist. Hugsanlegt er að ósmíðuð
rafmagnshljóðfæri eigi eftir að
koma fram og þar með tónlist, sem
erfitt er að ímynda sér hvernig
muni hljóma, nema, að þetta
vandamál verði leyst eða lausn
þess tafin, með því að snúa sér að
framgerð tónlistar, sem líklega má
enn finna á meðal frumstæðra og
einangraðra þjóðflokka. Slíkar
hugleiðingar sem þellar koma upp
í hugann, þegar hlýtt er á snillinga
eins og Dan Laurin og um leið
spurningin, hvert skal halda næst
og er einhver slóði enn ógenginn
framundan, eða hvað ...?
DAN LAURIN
Kraftmesta vél
landsins í kvartmílu
Kona stjórnar kvart-
míiukörlunum
Kvartmíla
Gunnlaugur Rögnvaldsson
Menn láta sér ekki allt fyrir brjósti
brenna þegar kemur að aksturs-
íþróttum eins og dæmin sanna. En
ný 800 hestafla keppnisvél Jónasar
Karls Harðarsonar er án vafa dýr-
asta og kraftmesta keppnisvél sem
hérlendis hefur verið notuð. Vélina
notar Jónas í kvartmílu og keppti
með hana í spyrnugrind sinni á
sunnudaginn, en þá fór fram keppni
til Islandsmeistara.
„Vélin er gífurlega orkumikil en
það vantar að skóla mig sem öku-
mann með hana áður en mér tekst
að nýta allt aflið. Ég náði ekki alveg
að skipta nógu vel um gíra í þeim
ferðum sem ég fór, en bíllinn lét vel
að stjóm þrátt fyrir aflið og hliðar-
vind á brautinni,” sagði Jónas í sam-
tali við Morgunblaðið. Vélina kom
Bandaríkjamaðurinn Chris Larecci
með frá heimalandi sínu og setti
saman hérlendis, en hann hefur sett
yfir 60 slíkar vélar saman, en hann
vinnur fyrir eitt virtasta verkstæðið
í kvartmíluheiminum og setti m.a.
saman vélar sem unnu samtals 24
sigra í fyrra þar í landi. „Þessar
vélar sem Jónas og fleiri hafa keypt
endast í fjögur ár við aðstæður eins
og hérlendis og eru mjög traustar,
þær skila 800 hestöflum og það eru
alvöru hestöfl! Það verður spennandi
að sjá hvað gerist hjá Jónasi en
þessi spyrnugrind með svona vél á
að geta farið kvartmíluna á 7-8
sekúndum við bestu aðstæður,”
sagði Chris. I keppninni fór Jónas á
rúmum 10 sekúndum eftir braut-
inni, enda rétt að venjast hreyfmgum
bílsins með nýju vélinni og brautin
var auk þess hál vegna rigningar,
sem gerði það að verkum að fresta
varð keppninni.
Guðjón Karlsson á Suzuki var
kominn í góða stöðu gegn Hlöðver,
íslandsmeistaranum ósfgrandi
Gunnarssyni, þegar keppni var hætt,
en Guðjón hefur m.a. breikkað aftur-
felgu á Suzuki-hjóli sínu um fimm
tommur og keypt nýtt keppnisdekk,
sem gerði gæfumuninn, á meðan
Öflugasta og dýrasta keppnisvél
landsins er í spyrnugrind Jónasar
Karls Harðarsonar, sem stendur
hér við bíl sinn ásamt Chris Lacc-
eri og Val Vífilssyni.
Hlöðver átti í einhveijum vandræð-
um vegna gangtruflana. Hlöðver
setti fyrir skömmu bæði íslands- og
brautarmet og hefur góða stöðu í
íslandsmótinu í kvartmílu fyrir afl-
meiri mótorhjól. Hann ók brautina
á 9,87 sekúndum, sem er besti tími
sem hefur náðst á brautinni í sumar.
Kvartmílu-Kata er hún Katrín
Reynisdóttir kölluð meðal keppenda
í kvartmílu, en hún er keppnisstjóri
Kvartmíluklúbbsins, bæði á kvartm-
ílumótum og sandspyrnumótum,
sem eru hluti af íslandsmótinu í
báðum greinum. Hún stjórnar mót-
unum af röggsemi og nýtur dyggi-
legrar aðstoðar kærasta sins, Sig-
tryggs Harðarsonar, og annarra
karlkynsmeðlima klúbbsins.
„Það gengur ágætlega að hafa
stjórn á körlunum og í raun held ég
að þeir beri meiri virðingu fyrir mér
sem keppnisstjóra af því að ég er
kona, myndu röfla meira í karl-
manni í sömu stöðu,” sagði Katrín
í samtali við Morgunblaðið. Hún tók
við hlutverkinu af öðrum kven-
manni, Steinunni Stefánsdóttur,
þannig að kvenfólk hefur ráðið ríkj-
um í þessu karlasporti síðustu ár.
„Ég fæ ekki miklar skammir frá
strákunum, er samningamanneskja
og get. viðurkennt mistök ef þau
koma upp. Reyndar finnst mér ég
vera ein af strákunum og skil þeirra
áhugamál vel. Þegar ég var yngri
og átti að vera að leika með dúkk-
ur, þá límdi ég bílamódel samán.
Bílaáhuginn hefur því alltaf blundað
í mér, en það blossaði upp enn meiri ,
áhugi á kvartmílunni þegar ég sá
ljóshærðan, myndarlegan strák á
keppni fyrir fjórum árum. Það var
Sigtryggur og málin þróuðust þann-
ig að við fórum að vera saman og
við höfum sameiginlegt áhugamál.
sem er mjög þægilegt fyrir fólk sem
býr saman,“ sagði Katrín.
„Sigtryggur er forfallinn bíla-
áhugamaður og ég hef lært af hon-
um og öðrum í klúbbnum um bíla
og mótshald. Ég hef fylgst með öðr-
um akstursíþróttum, m.a. torfæru
og rallí-cross, en það er mikið líf í
kringum þessar íþróttir og ég held
að ég fái aldrei leið á þessu sporti.
í kvartmílunni liggur við að ný met
séu sett í hverri keppni og met Hlöð-
vers á mótorhjólinu í sumar var frá-
bær árangur. Áhuginn á mílunni er
alltaf að aukast og í haust ætlum
við að standa fyrir keppni milli fram-
haldsskóla, sem gæti laðað að nýliða
næsta sumar. Sjálf er ég að spá í