Morgunblaðið - 11.08.1992, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 11. ÁGÚST 1992
Bush og Rabin funda í Kennenbunkport;
Búist við samkomu-
lagi um lánaábyrgðir
Kennenbunkport, Túnis. Reuter.
GEORGE Bush Bandaríkjafor-
seti og Yitzhak Rabin, forsætis-
ráðherra ísraels, áttu í gær sinn
fyrsta fund,' eftir að sá síðar-
nefndi tók við embætti, á suin-
ardvalastað Bandaríkjaforseta í
Kennenbunkport í Maine-ríki.
Er búist við að á fundinum, sem
lýkur í dag, muni nást samkomu-
lag um að Bandaríkjamenn veiti
Israelum' umfangsmiklar lána-
ábyrgðir.
Embættismenn beggja ríkja
sögðust fyrir fundinn vona að hann
mundi marka upphaf mjög náins
samstarfs leiðtoganna tveggja en
samskipti Bandaríkjanna og Israels
kólnuðu verulega í valdatíð Yitz-
haks Shamirs, fyrrum forsætisráð-
herra ísraels. Rabin gisti í nótt í
Kennenbunkport sem gestur á
heimili Bandaríkjaforseta og er það
túlkað sem tákn um hið breytta
andrúmsloft í samskiptum ríkj-
anna.
„Rabin er mjög, mjög harður í
hom að taka. En hann er ekki fast-
ur í einhveijum hugmyndafræðileg-
um ramma sem gerir okkur nánast
ókleift að ræða við hann,“ sagði
einn bandarískur embættismaður.
Annar bandarískur emæbættis-
maður sagði „ekkert“ standa í vegi
fyrir því að ísraelum yrðu veittar
lánaábyrgðir fyrir 10 milljarða doll-
ara láni til að geta tekið við um
400 þúsund flóttamönnum frá fyrr-
um Sovétríkjunum. Fram til þessa
hefur Bandaríkjastjóm ekki viljað
veita slíka lánaábyrgð þar sem rík-
isstjóm Shamirs neitaði að verða
við þeirri kröfu að frysta frekara
landnám á hemumdu svæðunum.
ísraelska dómsmálaráðuneytið
skýrði frá því á sunnudag að til
stæði að breyta lögum sem sett
voru árið 1986 og banna samskipti
við Frelsishrejfingu Palestínu-
manna (PLO). A gmndvelli þessara
laga hafa ísrelar hafnað því að PLO
gæti átt nokkurn þátt í friðarvið-
ræðunum um Mið-Austurlönd.
Yasser Arafat, leiðtogi PLO, fagn-
aði þessari yfirlýsingu og hvatti
ísraelsk stjórnvöld til að ganga
skrefi lengra og taka upp beinar
viðræður við samtök sín.
Næsta umferð friðarviðræðn-
anna hefst í Washington þann 24.
ágúst.
Reuter.
Múslímskir og króatískir fangar í Manjaca-fangelsinu sem er skammt
norður af borginni Banja Luka í Bosníu, en hún er á yfirráðasvæði
Serba.
Rauði krossinn fær aðgang að fangabúðum í Bosníu:
Serbar hefja brottflutning
fanga úr verstu búðunum
Prijedor, Zagreb. The Daily Telegraph.
SERBAR í Bosníu-Herzegovínu
hafa hafið brottflutning múslim-
skra og króatískra fanga úr hin-
um illræmdu Omarska-fanga-
búðum til Manjaca, öðrum af
tveimur búðum sem Rauði kross-
inn hefur fengið aðgang að til
þessa. Serbar segjast ætla að
opna allar fangabúðir sinar í
Bosníu fyrir eftirlitsmönnum
Rauða krossins. Talið er að leið-
toga þeirra, Radovan Karadzic,
sé mjög i mun að draga úr þrýst-
ingi á hemaðaríhlutun vest-
rænna ríkja vegna frétta af búð-
unum og hann sé jafnvel tilbúinn
að ræða frið nú til að festa land-
vinninga Serba í sessi.
RAUÐI KROSSINN KANNAR FANGABUÐIR
Leiðtogar Serba í Bosníu samþykkja að fulltrúar Alþjóða Rauða
krossins kanni fangabúðir í Bosníu eftir að fréttir af pyntingum og
aftökum vekja óhug og kalla á hörð viðbrögð á aiþjóðavettvangi.
---^
Könnun
fangabúöa
hefst að
líkindum
á morgun
' SLÓVENÍA S _
_./ ® Zagreb
Ungverjaland
*•**••..
jn Luka Dolro) Beígrad
® ,®_______
Fjórir ságðir
drepnir og
fimm særðir
í bardögum
á laugar-
dag
Brúðkaup
í Hvalsey
Kaupmannahöfn. Frá Níls Jergen Bruun,
fréttaritara Morgunblaðsins.
JONATHAN Motzfeldt, fyrrum
formaður grænlensku land-
stjórnarinnar, og íslensk kona,
Kristjana Guðmundsdóttir, vom
gefin saman í hjónaband í kirkju
norrænna manna í Hvalsey við
Qaqortoq síðastliðinn laugardag.
Um 300 gestir frá íslandi, Fær-
eyjum og Danmörku voru viðstadd-
ir hjónavígsluna, þar á meðal Poul
Schluter, forsætisráðherra Dana,
og eiginkona hans, Anne Marie
Vessel, sem eru á ferðalagi í Græn-
landi.
Yfír 1.000 fangar hafa verið
fluttir frá Omarska, en sjónvarps-
myndir þaðan af sveltum og illa
höldnum föngum hafa vakið hryll-
ing og var líkt við myndir úr útrým-
ingarbúðum nasista. Aðstæður í
Manjaca eru slæmar vegna matar-
skorts og þrengsla, en eru samt
betri en í Omarska. Serbar og Kró-
atar í Bosníu hafa samið um skipti
á stríðsföngum og eiga þau að hefj-
ast á morgun, miðvikudag, þegar
báðir aðilar hyggjast afhenda 300
manns.
Blaðamaður The Daily Telegraph
fékk að heimsækja þorpið Prijedor
í norðanverðri Bosníu um helgina,
en flóttamenn segja að þar hafí
allt að 3.000 manns verið í haldi
Serba í verksmiðjubyggingu. Hann
sá engan í verksmiðjunni, nema
varðmann sem sagði að allir fangar
hefðu verið fluttir burt fyrir mán-
Friðargaesluliðar Sameinuðu þjóðanna
opna aftur flugvöllinn I Sarajevo sem
lokaö var sl. þriðjudag. Búist við 20 flug-
vélum með hjálpargögn á dag
uði síðan. Einn bæjarbúa tjáði hon-
um að fangamir hefðu verið fluttir
í búðir í Tmopolje, sem hafa verið
nefndar, ásamt Omarska, sem einar
þær verstu sem Serbar starfrækja.
Demal Ceric, 31 árs gamall mað-
ur, segist hafa verið 10 daga í haldi
í verksmiðjunni með 780 öðrum
föngum. Hann sagði að þeir sem
vom yngri en 16 ára og eldri en
sextugir hafi fengið eina máltíð á
dag, en hinir fengu engan mat, lít-
ið vatn og fengu ekki að ganga
öma sinna. Þessa tíu daga hafí átta
menn verið teknir af lífi, fjórir hefðu
verið barðir til dauðs og aðrir tveir
dáið eftir meiðingar. Sjálfur var
Sveitir múslima sagðar hafa
haldið uppi skothríð á austur-
hluta Goradze en þangað
hefur ekki verið hægt að senda
hjálpargögn I fjóra mánuði
Ceric fluttur til heimabæjar síns,
Bosanski Novi, og sleppt eftir að
hann skrifaði undir afsal fyrir húsi
sínu.
íbúar Prijedor vom 35.000 tals-
ins fyrir stríðið og voru Króatar í
naumum meirihluta, en múslimar
og Serbar síðan álíka margir. Ekki
hafa allir flúið „þjóðernishreinsan-
ir“ Serba og blaðamaður hitti með-
al annars að máli múslima, serb-
neskan vin hans og ungverska konu
hans. „Hér bjuggu múslimar, Kró-
atar og Serbar saman í sátt og
samlyndi," sagði sá serbneski, „það
eru leiðtogarnir sem eiga sök á
þessu.“
&
Einnigbjóðum viðgestum
að velja afhinum frábœra
sjávarrétta- og sérréttamatseðli.
BORÐAPANTANIRI SIMA 25700. ™Áux.
Noregur og EES:
EB haldið utan við
norsku olíusvæðin?
NORÐMENN reyna nú að koma í veg fyrir að fyrirtæki í Evrópu-
bandalaginu (EB) fái fullt leyfi til að taka þátt í olíu- og gas-
vinnslu á hafsvæðum sem heyra til landinu þegar samningurinn
um Evrópska efnahagssvæðið (EES) gengur í gildi, að sögn danska
blaðsins Berscn. Norska stjórnin telur að slíkar heimildir komi
fyrst til greina ef Noregur gangi í EB.
Bjorn Tore Godal, sem fer með
Evrópumálin í norsku stjóminni,
hefur að sögn blaðsins tekið mál-
ið upp á fundum með Frans
Andriessen, sem fer með sam-
skipti EB við önnur ríki fyrir hönd
framkvæmdastjómar bandalags-
ins, og Henning Christoffersen
er annast efnahagsmál.
Framkvæmdastjómin hefur
lagt fram tillögu um nýja tilskip-
un er kveður á um rétt fyrir-
tækja EB-ríkja til olíu- og gas-
vinnslu hvar sem er í bandalags-
ríkjunum. Verði hún samþykkt
mun hún sjálfkrafa taka gildi í
EES er svæðið verður að veru-
leika. Svo getur farið að fijáls
aðgangur að norsku olíusvæðun-
um verði eitt af fyrstu málunum
sem lögð verði fyrir dómstól EB
til úrskurðar ef Norðmenn mót-
mæla þessu ákvæði þegar EES
tekur gildi.
Eftirlitsmenn
SÞ leita í
Bagdad
EFTIRLITSSVEIT Sameinuðu
þjóðanna (SÞ), sem kom til ír-
aks á sunnudag, leitaði í gær
gagna, sem gætu komið írök-
um að haldi við smíði kjarn-
orkuvopna. Nefndin hefur enn
ekki reynt að komast inn í
íraskar ráðuneytisbyggingar en
í síðustu viku bönnuðu Irakar
leit eftirlitssveita SÞ í slíkum
byggingum. Bandarískir emb-
ættismenn sögðu í gær að eftir-
lit SÞ í Bagdad virtist ganga
vel en vöruðu íraka jafnframt
við því, að reyna að tefja eða
villa um fyrir eftirlitsmönnum
samtakanna á einhvern hátt.
Rannsókn á
ofbeldi íhuguð
RÍKISSTJÓRN Suður-Afríku
tilkynnti í gær að hún íhugaði
að fyrirskipa umfangsmikla
rannsókn á ofbeldisverkum í
landinu eftir að fímmtán manns
létust í átökum um helgina.
Stjórnin segir að fyrirhuguð
rannsókn sé liður í áætlun
hennar um að koma á réttarbót
í landinu og draga úr ofbeldi.
Mun rannsóknin meðal annars
eiga að leiða í ljós hvort að
öryggissveitir lögreglunnar og
hópar tengdir Afríska þjóðar-
ráðinu beri ábyrgð á fjölda
hryðjuverka, sem framinn hef-
ur verið í landinu að undan-
fömu. Afríska þjóðarráðið hef-
ur hvað eftir annað verið sakað
um grimmileg ódæðisverk og
þá aðallega gagnvart svertingj-
um, sem eru sakaðir um sam-
vinnu við hvíta menn eða að
fylgja öðrum svertingjahreyf-
ingum að málum. Afríska þjóð-
arráðið hefur hins vegar sakað
lögreglusveitir um að standa
að baki fjöldamorðum á svörtu
fólki og illa meðferð á föngum
í fangelsum landsins.
Rússneskri
geimferð lokið
RÚSSNESKUM geimleiðangri
lauk farsællega þegar fórir
Rússar og einn Frakki lentu
heilu og höldnu á steppum
Kazakhstan í gær eftir ferð í
MIR-geimstöðina, sem er á
sporbaug um jörðu. Geimstöðin
er komin til ára sinna og var
megintilgangur ferðarinnar að
endumýja tæknibúnað stöðvar-
innar þannig að hún verði not-
hæf til ársins 1996.
Hraðamet 1
siglingu yfir
Atlantshaf
ÍTALSKIR siglingamenn bættu
hraðamet á siglingu yfír Atl-
antshaf um næstum 22 klukku-
stundir þegar þeir sigldu yfir
hafið á 58 tímum og 34 mínút-
um um helgina. Þar með bættu
þeir tveggja ára gamalt met
upp á tæpa áttatíu klukkutíma.
Bátnum var siglt frá Ameríku
til Englands og er af nýrri teg-
und hraðbáta, sem ítalskt fyrir-
tæki hyggst brátt setja á mark-
að. Báturinn, sem sló metið,
er 67 metra langur og var útbú-
inn þremur aflvélum í ferðinni.
Oveður í
Frakklandi
HAGLÉL skemmdi uppskeru á
um eitt þúsund hektara vín-
ræktarsvæði í vesturhluta
Frakklands um helgina. Tals-
maður samtaka vínræktar-
framleiðenda sagði í gær að öll
uppskeran hefði eyðilagst hjá
fjölda bænda og gætu margir
þeirra þurft að bregða búi
vegna óveðursins.