Morgunblaðið - 12.08.1992, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 12. ÁGÚST 1992
Deilumar í
Keflavíkursókn
Greinargerð frá sr. Olafi Oddi Jónssyni, sóknarpresti í Keflavík
Það var undarleg tilfinning að
fá ærumeiðingar frá sóknarnefnd
Keflavíkur, en þar hef ég þjónað
um 16 ára skeið. Þannig er mál
með vexti að föstudaginn 12. júní
var ég kallaður á fund sóknar-
nefndar með fimmtán mínútna fyr-
irvara, þá nýkominn úr Borgar-
firði, af formanni sóknamefndar,
Hrafnhildi Gunnarsdóttur. Þegar
ég kom á fundinn var mér afhent
eftirfarandi bréf:
Við, undirritaðir sóknarnefndar-
menn í Keflavík, lýsum því hér
með yfir að við munum segja
okkur úr sóknarnefnd Keflavíkur
1. júlí nk. ef sóknarpresturinn í
Keflavík, séra Ólafur Oddur
Jónsson, segir ekki starfi sínu
lausu fyrir 1. júlí nk.
Á undanförnum árum hefur
borið verulega á samstarfs-
.örðugleikum sóknarnefndar við
umræddan prest og hefur marg-
oft verið reynt að sætta ágrein-
ing á milli nefndarinnar og
sóknarprests. Hefur í þessu
skyni m.a. verið leitað til próf-
asts, en án árangurs.
Undirritaðir sóknamefndar-
menn hafa fullreynt (sic!) að
ekki er hægt að starfa með við-
komandi sóknarpresti og munu
ekki mæta á sáttafundi, verði til
þeirra boðað, en. nefndarmenn
eru reiðubúnir að mæta á fund
til að ákveða nánar starfslok
sóknarprestsins (sic!).
Þetta bréf var óundirritað, en
fyrir neðan voru vélrituð nöfn
Hrafnhildar Gunnarsdóttur, for-
manns sóknarnefndar, Sævars
Reynissonar, gjaldkera,_og Krist-
jáns Hanssonar, ritara. Ég vil taka
það skýrt fram að sóknarnefndar-
menn höfðu hvorki látið í ljós við
mig áður að samstarfið væri ótækt,
né komið til mín til þess að ræða
meinta samstarfsörðugleika. Þegar
ég kvaddi áður en ég fór til náms
í Bandaríkjunum, fyrir tæpu ári,
var mér hrósað og þökkuð vel unn-
in störf. Þetta sama fólk lét þá í
ljós að það hlakkaði til að fá mig
aftur til starfa! En nú e_r komið
annað hljóð í strokkinn. Ég gekk
eftir því á þessum fundi hvort sókn-
arnefnd hefði eitthvað að athuga
við mína embættisfærsiu. Því var
svarað neitandi. Þau hefðu ekkert
við hana að athuga. Þegar ég ítrek-
aði frekar hvað finna mætti að
störfum mínum, að þeirra mati, þá
fékk ég það svar að ég brosi ekki
nægjanlega við fólki í mínu starfi.
Það var sem sagt fundið að minni
persónu, ekkert annað. Auk þess
bættu þremenningarnir við að
„þungavigtarmenn í bænum“ vildu
mig burt.
Ég bað þegar um fund með allri
sóknarnefndinni og auk þess að fá
að tala einslega við sóknamefndar-
menn. Þessu var alfarið hafnað.
Ég bað þau að láta tilfinningarum-
rótið ganga yfír og leyfa skynsem-
inni að komast að, en án árangurs.
Það er rangt sem segir í DV, 20.
júní sl., að sóknarnefndin hafí viljað
„leysa þetta mál í kyrrþey með
samkomulagi". Mér hefur alfarið
verið synjað að fá að ræða við það
fólk sem vegið hefur að mannorði
mínu. Það er engum blöðum um
það að fletta að slíkt er brot á
mannréttindum.
Ég sagði við þremenningana að
ég myndi ekki segja starfí mínu
lausu. Ég væri með hreinan skjöld
og hefði ekkert til saka unnið. Með
það fóru þau heim. Að kvöldi 14.
júní hringdi Hrafnhildur Gunnars-
hádegi þann 15. júní þá yrði bréfíð
sent mér í ábyrgðarpósti, en auk
þess er það stílað á „herra biskup
Islands Ólaf Skúlason og séra
Braga Friðriksson, prófast".
Mér barst síðan tilkynning um
bréfíð þann 18. júní. Það var sam-
hljóða bréfínu frá 10. júní, fyrir
utan smávægilegar orðalagsbreyt-
ingar, en það höfðu undirritað eftir-
farandi aðilar: Hrafnhildur Gunn-
arsdóttir, formaður, Sævar Reynis-
son, gjaldkeri, Kristján Hansson,
ritari, Elsa Kjartansdóttir, Auður
Brynjólfsdóttir, Málfríður Jóhanns-
dóttir, Birgir Guðnason, Sverrir
Guðmundsson, Herbert Ámason,
Kjartan Ásmundsson, Ragnheiður
Skúladóttir og Einar Magnússon
(sign). Tveir sóknarnefndarmanna,
Guðlaug Jóhannsdóttir og Halldór
Ibsen, skrifuðu ekki undir. Öll
málsmeðferð sóknamefndar Kefla-
víkur er vítaverð og ber vitni um
vanhæfí þess fólks sem tók þátt í
aðförinni. Nefndin hafði rétt til
þess að segja af sér, en hún hafði
hvorki rétt til þess að meina mér
að verja hendur mínar né neyða
mig til þess að segja starfí mínu
lausu. Sú viðleitni er fáheyrð vald-
níðsla, þar sem ég hef ekkert til
saka unnið. Ef menn telja sig geta
staðið þannig að verki út frá kristn-
um forsendum, þá hafa þeir gert
hið heilaga demónískt.
Meintir samstarfsörðugleikar
Ég vil geta þess hér að megin
inntak yfírlýsingarinnar um sam-
starfsörðugleika er í meira lagi
hæpin. Þar ber fyrst að nefna að
ég hef verið í ársleyfí frá og með
3. sept. 1991. Á þessu tímabili frá
sept. 1991 hef ég haft lítil sam-
skipti við sóknarnefnd Keflavíkur
og nær engin við þjónandi presta,
sr. Láms Halldórsson og sr. Helgu
Soffíu Konráðsdóttur, enda var ég
við nám í Bandaríkjunum á haust-
misseri, þar sem ég lauk masters-
námi, og síðan við kennslu í guð-
fræðideild Háskóla íslands.
Megin ágreiningur við sóknar-
nefnd Keflavíkur í minni starfstíð
reis út af máli fyrrum meðhjálpara,
sem hefur átt við drykkjuvanda að
stríða. Þáverandi sóknarnefnd tók
aldrei á því máli eins og henni bar
skylda til og eftir að umræddum
manni hafði verið komið þrisvar í
meðferð án árangurs tók ég þá
ákvörðun að óska ekki eftir frekari
þjónustu hans. Ég gerði þetta sam-
kvæmt vígslubréfí mínu frá 27.
marz 1975, þar sem talað er um
að „framfylgja kirkjuaganum eins
og lög standa til“. Eftir á að hyggja
fínnst mér að fólki hafi verið fyrir-
munað að sjá að kærleikurinn geti
verið sársaukafullur. Samt hefur
það verið afstaða kristinna manna
alla tíð, að þegar ágreiningur verð-
ur milli þeirra og sannleikans, þá
eiga þeir að líða fyrir það en ekki
sannleikurinn. Hvað mér viðkemur
þá stóð þessi barátta aldrei við
„hold og blóð“, enda fór ég mildum
orðum um fyrrum meðhjálpara í
greinargerð sem ég hef lagt fram
um þetta mál, en tjái mig ekki um
það frekar nú. Kirkjustjórnin gerði
enga athugasemd við þessa emb-
ættisfærslu mína og er það því úr
sögunni.
Frá mínum sjónarhóli séð hafa
samskipti mín við sóknarnefnd
Keflavíkur á undanfömum árum
að mestu gengið sinn vanagang.
Ágreiningur við núverandi sóknar-
nefnd hefur fyrst og fremst staðið
um atriði eins og þau, að sóknar-
ágreiningur staðið um að fé sóknar-
innar sé ekki notað til að mismuna
starfsfólki í sambandi við starfsað-
stöðu. í því sambandi nægir að
nefna að organistinn, Einar Örn
Einarsson, sem nýverið hóf störf
við kirkjuna, hefur fengið tölvu og
fullbúna skrifstofu, sem er meira
en mér sem sóknarpresti hefur tek-
ist á 16 árum. Einn sóknarnefndar-
manna hefur lýst því yfir að slíkt
geti ekki talist eðlilegt. Umræddur
organisti hefur borið út óhróður
um mig bæði við kórfólk og al-
menning.
Árið 1986 keypti sóknamefnd
hluta í tölvu með mér, en hún hef-
ur aldrei séð mér fyrir sómasam-
legri skrifstofuaðstöðu, eins og
henni ber skylda til. Embættisskrif-
stofan hefur alla tíð verið á mínu
heimili.
í stað þess hefur nefndin keypt
hús undir líkbílinn, enda þótt sú
starfsemi sé rekin af fijálsum fé-
lagasamtökum, og greitt húsaleigu
fyrir þjónandi presta. Þá sjaldan
ég vék að starfsaðstöðu minni og
launamálum, en hér hef ég starfað
í a.m.k. tveggja manna kalli á eins
manns launum, þá var viðkvæðið
alltaf: Þetta er málefni þitt og ríkis-
ins.
Það getur því vart talist ofrausn,
þegar sóknamefndin styrkti mig
til námsdvalar í Bandaríkjunum,
þar sem slíkt hefur verið gert við
fleiri st&rfsmenn kirkjunnar. Af
upphæðinni greiði ég fullan skatt
og skyldur. Hvað mín fjármál varð-
ar hef ég ekkert að fela. Hins veg-
ar hafa þessar árásir á persónu
mína vakið þá spurningu, hvort
ekki sé verið að reyna að draga
athyglina frá þeim staðreyndum
sem ég get um hér að ofan.
Það lýsir best vinnubrögðum
sóknarnefndar, að skýrsla stjórnar,
sem átti að leggja fram á aukaaðal-
safnaðarfundi þann 29. júlí síðast-
liðinn, var breytt og hún prentuð
í Pressunni fyrir fundinn. í þeirri
skýrslu, sem var raunar ekkert
annað en níð um undirritaðan, er
mörgu logið, þar á meðal um að-
dróttanir mínar í garð fyrrum
gjaldkera, Kristjáns Jónssonar,
„þess efnis að fjárreiður sóknar-
nefndar í höndum hans hafi ekki
verið eins og ákjósanlegt væri“,
(Pressan 30. júlí). Það eina sem
ég sagði um fjármálin var haft eft-
ir endurskoðanda sóknarinnar, ^ð
ávaxta mætti fjármuni kirkjunnar
betur. Það getur ekki talist ámælis-
vert að huga að því, enda er fyrir-
hugað að reisa nýtt safnaðarheim-
ili við kirkjuna. Eg hef aldrei efast
um að Kristján Jónsson sé grand-
var maður.
Ég nefni einnig efnistök sóknar-
nefndar varðandi starf væntanlegs
aðstoðarprests í Keflavíkursókn,
sem stendur til að auglýsa í haust.
Eins og flestum er kunnugt tengist
slík staða embætti viðkomandi
sóknarprests en ekki staðnum sem
slíkum. íhlutunarréttur sóknar-
nefndar um þetta mál er ekki fyrir
hendi, þar sem sóknarnefndin kem-
ur ekki til með að greiða viðkom-
andi presti laun. Jafnvel þótt sókn-
amefndin greiddi launin hefði hún
aðeins íhlutun að hluta til. Aðstoð-
arprestur er fyrst og fremst nán-
asti samstarfsmaður sóknarprests.
Þáð var ljóst að sóknarnefndin vildi
eyrnamerkja þessa stöðu þeim
presti sem nýverið hefur þjónað
Keflavíkursókn, áður en staðan
væri auglýst. Slíkt er ótækt með
öllu og raunar lögbrot. Það er nú
staðfest að málefni Helgu Soffíu
var „dropinn sem fyllti mælinn“,
éins óg' sóknafnefndarformaðúrinn
Ólafur Oddur Jónsson
„Þetta er mikið alvöru-
mál ekki aðeins fyrir
mig heldur fyrir marga
aðra. Eina leiðin fyrir
mig er að vinna æruna
aftur þar sem ég var
rændur henni. Að því
mun ég einbeita mér og
áskil mér allan rétt í
þeim efnum.“
orðaði það á sáttafundi. Þegar ég
benti á gildandi lög og erindisbréf
um aðstoðarpresta í þessu sam-
bandi, þá sagði einn sóknar-
nefndarmannanna að „þetta hent-
aði henni ekki“! Það átti sem sagt
að þröngva henni inn þvert á lög
og reglugerðir!
Ég vil vekja athygli á því, að
þegar talað er um meinta sam-
starfsörðugleika, þá er það tvírætt
hugtak og beinist ekki síður að
sóknarnefndinni sjálfri, sem hefur
svert mannorð mitt með því að
gera mig að meintum ofstopa-
manni. Konan mín kannast ekki
við þennan mann, sem hún hefur
þó verið gift í 24 ár, og ég þekki
hann ekki heldur. Lýsing þessa
fólks á mér er ýkjusaga, sem segir
meira til um það sjálft en sjálfan
mig. Það skal viðurkennt að ég er
ekki fullkominn fremur en aðrir og
frábið mér því að fólk leiti að guði
í prestinum sínum. Hitt er alkunna
að oft er vegið að persónu manna
í opinberu lífi, til þess eins að draga
athyglina frá eigin afglöpum.
Samskipti við þjónandi prest
Ég var fús að ræða við þjónandi
prest í Keflavík, séra Helgu Soffíu
Konráðsdóttur. Inntakið í því sem
hún lét í ljós við mig þann 3. júní,
þegar við töluðum saman formlega
í fyrsta skipti eftir að hún kom til
starfa í Keflavík í febrúar síðast-
liðnum, var á þá leið að hún vildi
skipta öllu til helminga.7 Helga Soff-
ía Konráðsdóttir talaði í raun um
tvímenningsprestakall í fram-
kvæmd, rétt eins og skipta ætti
upp sóknarprestsstöðu minni. Hún
vildi að við skiptum starfínu alfar-
ið. Hún þjónaði þessa helgi og tæki
þau embættisverk sem til féllu. Ég
þjónaði þá næstu o.s.frv. Hún sagð-
ist síðan vilja hafa með trúfræðsl-
una að gera en ég mætti hafa sið-
fræðina. Sem sagt Helga Soffía
Konráðsdóttir hafði að engu
greinargerð ásamt erindisbréfí,
sem sent var af biskupi, próföstum,
sóknarprestum, aðstoðarprestum
og formönnum sóknarnefnda þann
12. febrúar sl. Þó var ég sjálfur
búinn að afhenda henni greinar-
gerðina. Þegar hún kvaddi, í miklu
uppnámi, sagðist hún hafa áhuga
á starfínu en ekki samstarfinu við
mig.
Ég ítrekaði við hana að aðstoðar-
prestsstaða yrði auglýst og unnið
eftir gildandi lögum í því sam-
bandi. Reyndar hafði hún sagt við
mig í vetur, á förnum vegi, að hún
væri fráhverf því að sækja um
stöðu aðstoðarprests. Mér fannst
eðlilegt að hún fengi að hugsa sinn
gang várðandi þetta mál og var
opinn fyrir því að skoða þetta nán-
ar, án þess að ég vildi fara þá leið
að henni yrði veitt aðstoðarprests-
starfíð, áður en staðan yrði auglýst.
Helga Soffía Konráðsdóttir var
ásamt mér á aðalsafnaðarfundi
Keflavíkursóknar nú í vor, þegar
fyrrum meðhjálpari, sem áður get-
ur, stóð upp og kvartaði undan
mér við söfnuðinn. Þetta er fyrsta
og eina kvörtunin sem mér hefur
borist um embættisfærslu mína
gegnum árin. Viðkomandi maður
hefur hvorki beðist afsökunar á
framferði sínu sem meðhjálpari né
dregið óhróðursbréf um mig til
baka. En eitt fyrsta verk Helgu
Soffíu Konráðsdóttur eftir þessa
uppákomu á aðalsafnaðarfundi, var
að fá viðkomandi mann til með-
hjálparastarfa á degi aldraðra,
blátt áfram til þess að ögra mér.
Það sést best á því að hann var
sérstaklega auglýstur sem með-
hjálpari í messutilkynningu! Það
voru mistök að fá Helgu til starfa
eftir að hún hafði tapað prestskosn-
ingu í Njarðvík. Framkoma hennar
hefur borið merki taugaveiklunar,
sem miðaði bæði að því að niður-
lægja þann sem fékk stöðuna í
Njarðvík og mig sem sóknarprest
í Keflavík. Þegar fólk er farið að
beita öllum tiltækum ráðum til þess
að sölsa undir sig embætti og not-
ar starfsheiti á ólögmætan hátt,
þá er það komið út fyrir mörk þess
sem talist getur eðlilegt.
Það er afstaða bæði biskupsemb-
ættisins og dóms- og kirkjumála-
ráðuneytis, að það sé í hæsta máta
óeðlilegt að vinna að einhvetju á
bak við þann sem hefur veitingu
fyrir embætti. Meðan ég hef verið
í leyfi hefur það þó ítrekað gerst
m.a. í sambandi við ákvörðun um
teikningar að nýju safnaðarheimili
við Keflavíkurkirkju.
Harkaleg viðbrögð
Viðbrögð sóknarnefndar Kefla-
víkur hafa verið dæmalaust hörð í
minn garð og það er búið að þyrla
upp lygamekki. Ég nefni sem dæmi
að einn sóknarnefndarmanna, Ein-
ar Magnússon, sem skrifar undir
ásakanir um samstarfsörðugleika
við mig, var kjörinn í sóknarnefnd
á síðasta aðalsafnaðarfundi. Við
höfum ekkert haft saman að sælda
í sóknarnefnd.
Talað er um samskiptaörðug-
leika mína við þjónandi prest í
Keflavík (DV á baksíðu 20.6.). Ég
hef engin samskipti haft við þjón-
andi presta. Helga Soffía hefur
beðið um einn fund með mér, eftir
að hún kom til starfa. Hún hefur
aldrei séð ástæðu til þess að spytja
mig um eitt eða neitt. Sóknarnefnd-
arformaðurinn fer einnig með
ósannindi, þegar hann segir að ég
hafí vitað um fundi nefndarinnar,
þar sem gengið var frá aðförinni
að mér. Eftir .að ágreiningurinn
kom upp við sóknarnefndina fékk
ég ekki tækifæri. til þess að ræða
málin og skýra mín sjónarmið.
Helga Soffía Konráðsdóttir
skrifaði sóknarnefndinni bréf, eftir
okkar fund þann 3. júlí sl., bréf,
sem ég hef ekki fengið að sjá. En
þetta bréf kallaði m.a. á þessi hörðu
viðbrögð, sem bera öll einkenni
fordóma. Keflavík hefur talað,
málinu er lokið.
Þetta er mikið alvörumál ekki
aðeins fyrir mig heldur fyrir marga
aðra. Eina leiðin fyrir mig er að
vinna æruna aftur þar sem ég var
rændur henni. Að því mun ég ein-
beita mér og áskil mér allan rétt
í þeim efnum. Ég hef farið fram á
og fengið aðstoð lögfræðings
Prestafélags íslands. Staða mín er
ljós í þessu máli og ég mun leita
leiða til þess að vinna æru mína
aftur.
Kjarni þessa máls er sá að sókn-
arnefnd Keflavíkur hefur tekið sér
vald sem hún hefur ekki. Bæði
prófastur og biskup hafa reynt að
leiða nefndinni þetta fyrir sjónir
en án árangurs. Stífni sóknar-
nefndarinnar og ósveigjanleiki snýr
því að kirkjustjórninni, rétt eins og
mér. Sóknarnefndin hefur ekkert
umboð til að vísa mér frá. Sú stað-
reynd að hún neitar í bréfinu að
mæta á sáttafund, nægir ein og
sér til þess að hún segi af sér. Það
dóttir í mig og sagði að yfirlýsing- nefndin taki sér ekki völd, sem hún
in væri un.dirrituð og ef ég hefði hefur ekki, heldur fari að lögum
ekkrságt embætti niínú laUsu fyrir ^og reglugerðum. Auk þess 'hénir*