Morgunblaðið - 25.08.1992, Blaðsíða 16

TÍ6
'■WhT^rftlé. -------------------
RÆSTIVAGNAR
Dit rœstivagninn er iéttur
og mebfœriiegur meb
tveimur fötum. Alltaf er
skúrab meb hreinu vatni
þar sem sápuvatn og
skolvatn er abskilib i
tveimur 13 lítra fötum.
MULTIPRESS SYSTEM ®
pressan vindur moppuna
95% og ekki þarf ab taka
hana af til ab vinda hana.
Dit 226
%/Stœrb: 78x39x88
%/Þyngd: 10 kg.
✓ Rúllupressa
%/2 fötu kerfi
%/47 cm. moppa
%/Moppa, moppugrind
og alskaft, abeins
900 gr. á þyngd.
DIT vagnarnir eru
sérstaklega hannabir til ab
draga úr atvinnu-
sjúkdómum sem fylgja
rœstingum, svo sem
vöbvabólgum. Þeireru
einnig sérstaklega húbabir
til ab varna ofnœmi fyrir
nikkel.
SKIPTIMARKAÐUR
Á RÆSTIVÖGNUM
Þekking - Úrvol ■ Þjónusta
REKSTRARVÖRUR
Réttarhálsi 2 - Sími: 91- 685554
Andmæli við óhróðri Alþýðublaðsins
eftir Einar Laxness
Undirritaður, fyrrverandi fram-
kvæmdastjóri Bókaútgáfu Menning-
arsjóðs, hefur kosið að láta allt það
moldviðri, af ýmsum toga spunnið,
sem þyrlað hefur verið upp um
Menningarsjóð á liðnum mánuðum,
lönd og leið. Ég hef ekki talið eðli-
legt sem starfsmaður útgáfustjórn-
arinnar, þ.e. Menntamálaráðs, að
eiga í blaðadeilum vegna útgáfunn-
ar, meðan átökin um Menntamála-
ráð hafa staðið. Hef ég þó ailan
fyrirvara á um það af minni hálfu,
að ekki kunni að verða fjallað um
bókaútgáfu ríkisins á málefnalegan
hátt, ef svo sýndist. Hins vegar er
ekki því að leyna, að ég hef verið
að vænta þess, að eitthvað af því
góða fólki, sem stýrt hefur þessari
útgáfu á liðnum árum, kosið af Al-
þingi, myndi á ritvelli rísa upp til
varnar henni, þegar að henni er sótt.
Ekki endilega til að beijast fyrir
nauðsyn þess, að ríkið sjálft haldi
áfram að gefa út bækur, heldur
miklu fremur til að minna á það
jákvæða menningarstarf, sem hefur
verið unnið af þessari útgáfu um
langa hríð, - þrátt fyrir allt skulum
við segja því af nógu er að taka í
þeim efnum, ef sanngimi er sýnd.
Tilefni skrifa minna nú er eftirfar-
andi: Fyrir nokkrum dögum, 14.
ágúst, endurprentaði Morgunblaðið
upp úr Alþýðublaðinu 12. ágúst leið-
ara, undirritaðan IM, sem er uppfull-
ur af óhróðri, vægast sagt, um Bóka-
útgáfu Menningarsjóðs. Það er
miklu alvarlegra mál, þegar út-
breiddasta blað landsins endurprent-
ar athugasemdalaust rakalausan
óhróður um menn og stofnanir, en
ef þau skrif hefðu aðeins birzt í litlu
blaði, sem fáir líta augum.
í Alþýðublaðinu 12. ágúst segir
m.a.: „Útgáfufélag sem er í höndum
ríkisins og pólitískra varðhunda
flokkakerfísins er ekki beinlínis til
þess fallið að gefa út veglegar bæk-
ur. .. .Ef íslendingar eiga að telja
sig menningarþjóð, bókaþjóð, verður
hið opinbera að styðja slíka útgáfu
þ.e. menningarverk ýmiss konar,
slíkur styrkur er hluti af menningar-
hefð okkar og siðmenningu. Menn-
ingarsjóður hefur síður en svo staðið
undir því nafni. Þessi bókaútgáfa
ríkisins hefur verið háð duttlungum
einstakra stjórnarmanna og forráða-
manna þess. Nokkrar merkar bækur
hafa vissulega séð dagsins ljós eins
og íslenska orðabókin og íslenskir
sjávarhættir og nokkur önnur verk
en meginhluti útgáfunnar hlýtur að
orka tvímælis sem ríkisútgefin
menningar- og fræðiverk. A sama
tíma hafa önnur bókaútgáfufyrir-
tæki í landinu gefið út mun veglegri
og merkilegri verk, alfræðiorðabæk-
ur, vísindarit, menningarsöguleg
verk, orðabækur og þar fram eftir
götunum."
Ég hef verið að bíða þess í nokkra
daga, að a.m.k. ritstjóri Morgun-
blaðsins, Matthías Johannessen,
stjómarmaður í Menningarsjóði í 16
ár og formaður Menntamálaráðs í 4
ár (1983-87), svaraði einhveiju
Einar Laxness
„Það er dæmalaus
ósvífni af leiðarahöf-
undi Alþýðublaðsins að
senda tóninn þeim
mennta- og menningar-
mönnum, sem á ýmsum
tímum hafa stýrt Menn-
ingarsjóði um meira en
hálfrar aldar skeið,
með svo dólgslegum
hætti að stimpla þá
„pólitíska varðhunda
flokkakerfisins“, sem
ekki hafa staðið að
menningarlegri bóka-
útgáfu.“
þeim óhróðri, sem í þessum Alþýðu-
blaðsleiðara kemur fram í hans garð
og okkar annarra samstarfsmanna
hans í Menntamálaráði. Þar sem
ekkert slíkt hefur enn gerzt, sé ég
mig tilneyddan að benda á nokkur
atriði, sem gefa allt aðra mynd af
útgáfu Menningarsjóðs en rógskrif-
ari Alþýðublaðsins dregur upp. Hann
segir, að Menningarsjóður hafi „síð-
ur en svo staðið undir nafni“ að
vera „hluti af menningarhefð okkar
og siðmenningu", - hvorki meira
né minna; Enn fremur, að „megin-
hluti útgáfunnar“ hljóti „að orka
tvímælis sem ríkisútgefm menning-
ar- og fræðiverk." Hvar hefur þessi
skrifari alið manninn? Hvað segja
staðreyndir málsins? Hann nefnir að
vísu íslenska orðabók, en þess má
geta, að hún hefur verið gefin út í
tveimur útgáfum, fyrst 1963, síðan
aukin og endurskoðuð 1983, sígild
bók handa skólum og almenningi,
1200 bls. rit. íslenskir sjávarhættir
eftir Lúðvík Kristjánsson, eru í 5
bindum, á þriðja þúsund bls., ein-
stætt stórvirki um þjóðhætti í sjávar-
útvegi í þúsund ár. Af öðrum merk-
um ritum skal nefna: Kortasaga ís-
lands, í tveimur stórum bindum, eft-
ir Harald Sigurðsson, Alfræði Menn-
ingarsjóðs, vísir að alfræðibók, með
efnisþáttum skipt niður á 13 bindi:
Hundrað ár í Þjóðminjasafni eftir
Kristján Eldjárn, Þingvellir, staðir
og leiðir, eftir Björn Th. Björnsson,
Ferðabók Gaimards með hinum
frægu íslandsmyndum frá 1836, í
upphaflegri gerð, Passíusáimarnir,
myndskreyttir af Barböru Árnason,
Þjóðhátíðin 1974, í 2 bindum, eftir
Indriða G. Þorsteinsson, Hafrann-
sóknir við ísland, í 2 bindum, eftir
Jón Jónsson, fyrrv. forstjóra Haf-
annsóknastofnunar, undirstöðurit
um hafið og fiskinn, Vatns er þörf
eftir Siguijón Rist, undirstöðurit um
ár og vötn á íslandi, Manngerðir
hellar á íslandi eftir þijá unga fræði-
menn, íslensk leiklist, I. bindi, eftir
Svein Einarsson, brautryðjendaverk
á sínu sviði, íslensk ritskýring, í 4
bindum, eftir Hermann Pálsson,
fræðirit um okkar fornu bókmenntir
(Njálu, Laxdælu, Hrafnkels sögu,
Hávamál), Raftækniorðasafn, í 4
bindum, o.fl., o.fl.
Þýdd öndvegisrit hafa sett svip
sinn á útgáfuna, t.d. Hómerskviður,
Forngrísku leikritin, Kalevala, sagn-
fræðirit Durants: Grikkland hið
forna, Rómarveldi, Siðaskiptin, í
ljósi sögunnar, 7 bindi, Sonnettur
Shakespeares, sögur eftir Frans
Kafka, Stefan Zweig, Thorkild Han-
sen, o.fl.
Útgáfa ijóðabóka hefur alitaf ver-
ið þáttur í útgáfu Menningarsjóðs:
Má þar minna á íslenzk úrvalsrit í
16 heftum, ljóð samtals um 20
skálda, auk ljóða og ljóðaþýðinga
ýmissa núlifandi skálda.
Samvinna við Bókmenntafræði-
stofnun Háskóla íslands hefur leitt
til útgáfu fjölmargra öndvegisrita
sígildra höfunda. Eru í þeim flokki
komin út 10 bindi, nú síðast Sólar-
ljóð. Ennfremur hefur fræðiritið Stu-
dia Islandica komið árlega út um
langan tíma í samvinnu við Bók-
menntafræðistofnun (nú alls 49
bindi).
í samvinnu við Sagnfræðistofnun
Háskólans hefur verið gefín út rit-
röðin Sagnfræðirannsóknir í 11
bindum, síðast íslensk togaraútgerð
1945-1970.
Ónefndur er enn samstarfsaðili
Menningarsjóðs frá árinu 1940, Hið
íslenska þjóðvinaféiag, - hið gamla
félag Jóns Sigurðssonar, - sem stað-
ið hefur eitt að útgáfu ýmissa rita,
á síðustu árum m.a. úrvalið úr Bréf-
um til Jóns Sigurðssonar og Step-
hans G. Stephanssonar, en auk þess
með Menningarsjóði útgáfu Alman-
aks og tímaritsins Andvara, sem
hvorttveggja eiga rætur að rekja til
19. aldar.
Margt annarra merkra rita mætti
tína til frá fyrri árum, en skal ekki
gert hér að sinni. Af þessari upptaln-
ingu má þó sjá, hvílíkt öfugmæli það
er hjá leiðarahöfundi Alþýðublaðs-
ins, þegar hann segir, að „megin-
hluti útgáfunnar hlýtur að orka tví-
mælis sem ríkisútgefin menningar-
og fræðiverk. Á sama tíma hafa
HOGCDEYFAR
KUPLINGAR
SACHS
DISKAR
Eigum fyrirliggjandi Sachs
höggdeyfa, kúplingar og
kúplingsdiska í allar helstu
tegundir evrópskra og
japanskra fólks- og vörubíla.
Útvegum alla fáanlegar
kúplingar og höggdeyfa
með hraði.
Það borgar sig að
nota það besta.
Þekkimg Reynsla Þjónusta
FALKINN
SUÐURLANDSBRAUT 8 SlMI 814670
önnur bókaútgáfufyrirtæki í landinu
gefið út mun veglegri og merkiiegri
verk, alfræðiorðabækur, vísindarit,
menningarsöguleg verk, orðabækur
og þar fram eftir götunum". Menn-
ingarsjóður hefur einmitt lagt sér-
staka áherzlu á að gefa út verk af
þeirri tegund, sem leiðarahöfundur-
inn tilgreinir.
Auðvitað er öll bókaútgáfa meira
og minna háð „duttlungum" þeirra
manna, sem stjórna henni, jafnt
einkaútgáfa sem ríkisútgáfa. En það
er dæmalaus ósvífni af leiðarahöf-
undi Alþýðublaðsins að senda tóninn
þeim mennta- og menningarmönn-
um, sem á ýmsum tímum hafa stýrt
Menningarsjóði um meira en hálfrar
aldar skeið, með svo dólgslegum
hætti að stimpla þá „pólitíska varð-
hunda flokkakerfisins“, sem ekki
hafi staðið að menningarlegri bóka-
útgáfu. Þessari kveðju er beint til
manna eins og Sigurðar Ijlordals,
Barða Guðmundssonar, Jónasar
Jónssonar, Valtýs Stefánssonar, Vil-
hjálms Þ. Gíslasonar, Helga Sæ-
mundssonar, Gils Guðmundssonar,
Hannesar Péturssonar, Matthíasar
Johannessen, Baldvins Tryggvason-
ar, Björns Th. Björnssonar, - svo
að nokkrir séu nefndir, að öllum
öðrum ólöstuðum.
Það er hægt að hafa langlundar-
geð og sitja þegjandi undir ýmsu,
sem skrifað er í dagblöðin, þ.á m.
rógskrifum fáséðs blaðs eins og Al-
þýðublaðsins, en þegar sjálft Morg-
unblaðið fer að útbreiða bullið án
nokkurra athugasemda frá mönnum,
sem vita betur, þá fer ekki hjá því
að manni geti ofboðið og reyni því
að bera hönd fyrir höfuð merkrar
menningarstofnunar, sem starfað
hefur í meira en 60 ár í þágu ís-
lenzkrar menningar.
Höfundur er fyrrverandi
framkvæmdasljóri Bókaútgáfu
Menningarsjóðs.
Aths. ritstj.
Hér má taka það fram að með
tilvitnunum í Staksteinum eru rit-
stjórar Morgunblaðsins síður en svo
alltaf að taka undir það sem í tilvitn-
uninni segir, heldur á hún einungis
að sýna málsmeðferð, enda var ekki
tekið undir efnisatriði í fyrrnefndum
Alþýðublaðsleiðara. Það er rétt hjá
Einari Laxness að Menntamálaráð
og Menningarsjóður hafa staðið að
ágætum útgáfum og þótt Morgun-
blaðið hafi barist gegn þjóðnýtingu
og ríkisrekstri eru ritstjórar þess
þeirrar skoðunar að þessi gamal-
gróna og virðulega stofnun geti enn
haft á hendi útgáfur á sérstökum
ritum sem nauðsynlegt er að koma
á framfæri en aðrir hafa ekki bol-
magn til eða áhuga á, svo og efla
margvíslegan stuðning við listir í
landinu eins og verið hefur. En þá
mætti vel hrista upp í stofnuninni
og laga hana að breyttum aðstæð-
um, svo starfssvið hennar sé skýrt
afmarkað. Morgunblaðið hefur
ávallt barist fyrir því að hið opin-
bera styðji markvisst íslenska menn-
ingu og listir.