Morgunblaðið - 08.10.1992, Side 22

22
íeer HatióTao .8 auoAauTMMia aiG/ua/uoaoM
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 8. OKTÓBER 1992'
Einstæðir foreldrar afhenda heilbrigðisráðherra mótmælalista
Meðlag nemi helmingi
framfærslukostnaðar
Meðlag of tengt lágmarks barnalífeyri, segir ráðherra
FJÓLA Sigtryggsdóttir, í stjóm Félags einstæðra foreldra, afhenti
Sighvati Björgvinssyni, heilbrigðisráðherra, í Alþingishúsinu í gær
undirskriftalista 5.083 einstaklinga sem lýsa yfir fullum stuðningi
við frumvarp Kvennalista til breytinga á lögum almannatrygginga
og skora á Alþingi að taka það til skjótrar afgreiðslu og lögfesta
nú þegar. Frumvarpið gerir ráð fyrir að tekið sé mið af kostnaði
við framfærslu bams við ákvörðun barnalifeyris og hann miðaður
við að nema ekki lægri upphæð en sem nemi helmingi framfærslu-
kostnaðar. Samkvæmt könnun FEF nemur núverandi meðlag að
meðaltali V* af framfærslukostnaði bams. Heilbrigðisráðherra telur
að ekki sé um svo mikinn mun að ræða. Aftur á móti segir hann
að núverandi meðlag sé alls ekki fyrir framfærslu. Hann segir að
meðlag sé of tengt lágmarks bamalífeyri.
Við afhendingu undirskrifta hlutfalli ætti framfærsla sex manna
vegna barnameðlags sagði Sighvat-
ur Björgvinsson, heilbrigðisráð-
herra, að lágmarks bamalífeyrir
væri eitt af því sem yrði að skoða.
Hann benti líka á að meðlag væri
of tengt lágmarks bamalífeyri.
Margir launaháir foreldrar, sem
hefðu skilið, losnuðu við að greiða
nema um 7.000 kr. vegna fram-
færslukostnaðar bama sinna.
„Þetta nær engri átt,“ sagði Sig-
hvatur.
Aðspurður hvort hann teldi að
núverandi bamalífeyrir væri einn
fjórði af framfærslukostnaði bams
sagðist ráðherra efa það. Hann
nefndi dæmi úr sinni eigin fjöl-
skyldu og sagði að samkvæmt þessu
LÍV mótfall-
ið sunnu-
dagsopnun
Sambandsstjómar- og for-
mannafundur Landssambands
íslenskra verslunarmanna sem
haldinn var á Egilsstöðum 3.
október styður ályktun Verslun-
armannafélags Reykjavíkur
vegna sunnudagsopnunar versl-
anna, að þvi er fram kemur í
ályktun sem Morgunblaðinu hef-
ur borist.
Ennnfremur segir: „Landssam-
band íslenskra verslunarmanna fer
þess á leit við almenning að hann
virði hvíldardaga afgreiðslufólks og
fari ekki í verslanir á sunnudögum
og öðrum helgidögum."
fjölskyldu að vera um 180 þúsund
og með húsnæðiskostnaði, skatt-
greiðslum ofl. þyrfti því 300.-
340.000 þúsund krónur til fram-
færslu fjölskyldunnar. Svo háa upp-
hæð sagðist hann ekki hafa haft
þegar hann var að ala sín 4 böm
upp. Aftur á móti segir ráðherra
rétt að um 7.000 kr. séu alls ekki
fyrir framfærslukostnaði bams.
Fjóla Sigtryggsdóttir, úr stjóm
Félags einstæðra foreldra, afhenti
heilbrigðisráðherra listana. Að-
spurð sagðist hún svo sannarlega
vona að þeir hefðu áhrif á stjóm-
völd enda væri tími til kominn að
taka á málum einstæðra foreldra.
Hún benti á að meðlag hefði verið
nokkurn veginn fyrir dagheimilis-
gjaldi fyrir nokkmm árum en hefði
dregist aftur úr þannig að nú væri
meðlag 7.551 kr. en dagheimilis-
gjald rúmar 9.000 kr.
Eftir því sem segir í fréttatil-
kynningu frá Félagi einstæðra for-
eldra vill það vegna mikilla um-
Morgunblaðið/Kristinn
Fjóla Sigtryggsdóttir afhendir Sighvati Björgvinssyni undirskrifta-
lista vegna barnalífeyris.
ræðna nú nýverið um styrktarkerfi
til einstæðra foreldra leggja áherslu
á þá staðreynd að hærri bamabót-
um til einstæðra foreldra hafi verið
komið á af mjög brýnni nauðsyn.
„Þannig átti að reyna að jafna þann
aðstöðumun sem er á kjömm þeirra
barna þar sem fyrirvinna er ein í
stað tveggja, í þjóðfélagi þar sem
laun em það lág að tvo þarf til að
framfleyta fjölskyldu. Þær forsend-
ur hafa ekki breyst,“ segir í tilkynn-
ingunni og við er bætt að langflest-
ir einstæðir foreldrar séu konur á
lágum launum. Frekari skerðing
bamabóta en þegar sé orðin yrði
því reiðarslag fyrir einstæða for-
eldra.
Skýrsla Verðlagsstofnunar um verðstríð stórmarkaðanna
Viðskiptavinir kvarta ekki
- segir Jóhannes Jónsson í Bónus
VERÐLAGSSTOFNUN ætlar ekki að grípa til neinna aðgerða í kjöl-
far athugunar á viðskiptakjörum matvöruverslana og verðstríði stór-
markaða þar sem m.a. kom fram að töluvert er um að stórmarkaðir
seyi vörur undir innkaupsverði og taki vinsælar vörutegundir úr sölu
í stað þess að hækka þær í verði án þess að láta reyna á vijja neytenda
til að kaupa þær á nýju verði. Annar aðaleigandi Bónus-verslananna
segir að ekkert sé óeðlilegt við þessa viðskiptahætti í fijálsri sam-
keppni, það sé hlutverk verslunarinnar að leita eftir hagstæðasta
vöruverði á hveijum tíma, og viðskiptavinir sínir hafí ekki kvartað.
Framkvæmdastjóri Hagkaups segir að menn hafi lent í vítahring með
álagninguna og séð þá einu leið færa að taka vörurnar úr sölu vegna
aðhalds verðkannana. Hann hefur áhyggjur af að innlendir framleið-
endur iðnaðarvara geti farið illa út úr þessum hræringum. Talsmenn
smærri verslana segja útilokað að stórmarkaðir geti selt svo margar
vörutegundir undir innkaupsverði og benda á dæmi um óeðlilega
umbun sem þeir fái við vöruinnkaup sem þeir segjast efast um að
Verðlagsstofnun hafi fengið upplýsingar um.
Guðmundur Sigurðsson yfírvið-
skiptafræðingur Verðlagsstofnunar
segir að það sé ekki hlutverk stofn-
unarinnar að hafa áhrif á það hvaða
vörur væru boðnar í verslunum.
Skýrslan hefði verið gerð vegna
kvartana og kæru sem stofnuninni
hefði borist og vildi hún með skýrsl-
Fréttatilkynning frá Frjálsa lífeyríssjóðnum
Aldrei fjárfest í
verðbréfasjóðum
MORGUNBLAÐINU barst
gær eftirfarandi fréttatil-
kynning frá stjórn Fijálsa líf-
eyrissjóðsins:
í tilefni þeirrar umræðu sem
orðið hefur í sambandi við frest-
un innlausna hjá Fjárfestingarfé-
laginu Skandia hf. vill stjóm
Fijálsa lífeyrissjóðsins taka fram
að stöðvun á innlausn og sölu
hlutdeildarskírteina verðbréfa-
sjóða hefur engin áhrif á eignir
eða rekstur Fijálsa lífeyrissjóðs-
ins.
Frjálsi lífeyrissjóðurinn hefur
aldrei fjárfest í hlutdeildarskír-
teinum verðbréfasjóða, enda er
lífeyrissjóðum ekki heimilt að
Ijárfesta í slíkum bréfum.
Endurskoðun hf. hefur lokið
við endurskoðun Fijálsa lífeyris-
sjóðsins fyrir fyrstu 6 mánuði
ársins og gáfu niðurstöður end-
urskoðunar ekki tilefni til neinna
breytinga á eignum sjóðsins.
Þann 1. júlí sl. skiptust eignir
sjóðsins sem hér segir:
Ábyrgð ríkis og sveitarfélaga
54%
Ábyrgð banka og sparisjóða 20%
Ábyrgð traustra fyrirtækja 6%
Fasteignaveð 15%
Hlutabréf 3%
Sjóður 2%
Fijálsi lífeyrissjóðurinn er rek-
inn af Fjárfestingarfélaginu
Skandia hf. samkvæmt rekstrar-
samningi. Sjóðurinn hefur sjálf-
stæða stjóm og aðskilinn fjárhag
sem hefur ekki breyst við eig-
endaskiptin. Engin breyting hef-
ur orðið á rekstri sjóðsins við
eigendaskiptin. Félagar í Fijálsa
lífeyrissjóðnum þurfa því ekki á
neinn hátt að óttast um inneign-
ir sínar.
Stjórn Frjálsa lífeyrissjóðs-
ins
Sigurður R. Helgason
Haraldur Sveinsson
Bjarnar Ingimarsson
Kristján Þorsteiusson
Jón Halldórsson.
unni vekja umræður um málið og
hvetja þannig til eðlilegri viðskipta-
hátta.
Viðskiptavinir kvarta ekki
Jóhannes Jónsson í Bónus sagði
að það væri hlutverk verslunarinnar
að leita eftir hagstæðasta vömverði
á hveijum tíma. Taldi hann ekkert
athugavert við þá viðskiptahætti að
hætta að selja vöra án þess að leggja
verðhækkun hennar undir dóm neyt-
enda. Jóhannes sagði að fólk hefði
lengi haldið í merkjavöramar þó það
ætti kost á öðram ódýrari vöram.
Bónus héldi sig við ákveðinn fjölda
vörutegunda og yrði því að velja og
hafna í því mikla vöraframboði sem
nú væri. Hann sagðist ekki hafa
heyrt kvartanir viðskiptavina sinna
þó vöram hefði verið skipt út fyrir
aðrar sambærilegar. Þetta mál væri
eingöngu á milli verslunarinnar og
viðskiptavina hennar og kæmu
hvorki Verðlagsstofnun né aðrir aðil-
ar að þeim samningum.
Jóhannes sagði að umræddir við-
skiptahættir væra eðlilegir þættir í
fijálsri samkeppni. Menn yrðu að
vanda sig og leita þeirra leiða til að
reka fyrirtæki sín á sem hagkvæm-
astan hátt. Bónus þyrfti ekki að
kvarta undan eftirspuminni. Þá
bendi hann á að verð innfluttra vara
hefði ekki hækkað, fremur lækkað,
frá árinu 1990. Landbúnaðarvörum-
ar væra þó sér á báti, þær væra
allt of dýrar.
Sagði hann að menn yrðu að átta
sig á nýju umhverfi í versluninni.
Jóhannes taldi ekki óeðlilegt að taka
vöru úr sölu án þess að reynt hafí
á vilja neytenda til að kaupa hana
á nýju verði. Varan væri þar með
ekki útilokuð. Ef einhver kaupandi
sætti sig ekki við þá vöru sem boðin
væri í staðinn gæti hann að sjálf-
sögðu keypt hana í öðram verslun-
um.
Vítahringur
Jón Ásbergsson framkvæmda-
stjóri Hagkaups sagðist kannast við
þau atriði sem Verðlagsstofnun benti
á í skýrslu sinni. „Menn hafa lent í
þessum vítahring með álagninguna
og ekki talið sig eiga annan kost
en að hætta að selja vöruna," sagði
Jón. Hann sagði að þetta hefði við-
gengist á þessum markaði frá því
um mitt sumar.
Sagði Jón að heppilegra hefði
verið að gefa neytendum kost á að
kveða upp sinn dóm yfír verðlagn-
ingunni en í huga neytenda væri hið
eðlilega verð það verð sem fram
kæmi í verðkönnunum og væri blás-
ið upp í fjölmiðlum. Sæi það vöruna
á nýju verði væri kaupmaðurinn sak-
aður um að sprengja verðið upp.
Ekki sagðist Jón hafa áhyggjum
af innfluttu vöranni í þessu efni.
Hins vegar hefði hann áhyggjur af
innlendum framleiðendum sem gætu
lent illa í þessu. Það flækti málið
og þyrfí að leita lausnar á þeim
þætti.
Verðkannanir skekkja
mynstrið
Magnús E. Finnsson fram-
kvæmdastjóri Kaupmannasamtak-
anna sagði að í niðurstöðum athug-
unar Verðlagsstofnunar væri tekið
undir það sjónarmið kaupmanna að
verðkannanir, eins og þær hafi verið
framkvæmdar, hafí ekki verið til
góðs. Þær skekktu mynstrið og birt-
ist það meðal annars í því að verslan-
ir hættu að selja vörar sem þær
gætu ekki lengur selt á undirverði.
Sagði hann að í verðkönnunum væri
verið að bera saman lágt verð og
litla þjónustu stórmarkaða í Reykja-
vík við hverfaverslanir annars vegar
og litlar verslanir úti á landi hins
vegar. Við þetta sköpuðust ýmis
vandamál og væri það sem Verðlags-
stofnun benti nú á aðeins eitt þeirra.
Varðandi ásakanir kaupmanna
um að þeim væri mismunað við kaup
á innfluttum vörum og innlendri
framleiðslu sagði Magnús m.a. að
menn teldu að dæmið eins og Verð-
lagsstofnun setti það upp gæti ekki
staðist. Það væri afar skrítið að
verslun seldi 170 vörategundir undir
innkaupsverði þegar til þess væri
litið að um 40% af sölunni í matvöru-
verslunum væri landbúnaðarvörur
sem seldar væra með lítilli álagn-
ingu.
Sagðist Magnús ekki vera viss um
að Verðlagsstofnun hefði fengið all-
ar þær upplýsingar sem hún hefði
beðið um. Þannig nefndi hann að til
væra dæmi um að stórmarkaðir
fengju meira magn af vöram en
skráð væri á nótu í stað venjulegs
afsláttar. Það væri dæmi um afleið-
ingar þess mikla verðstríðs sem ríkti
á matvöramarkaðnum og væri
spuming hvað menn ætluðu að láta
það ganga langt. í því sambandi rifj-
aði hann upp að tapast hefðu 4 millj-
arðar í gjaldþrotum í matvöraverslun
undanfarin 4-5 ár. Þetta tap lenti
að lokum á neytendum.
Hvaðan koma peningarnir?
„Það er mér með öllu óskiljanlegt
hvemig jafn hámenntaðir og góðir
menn geta komist að svona niður-
stöðu,“ sagði Úlfar Ágústsson kaup-
maður á ísafirði og formaður nefnd-
ar Kaupmannasamtakanna um
verslun í dreifbýli þegar hans álits
var leitað. Úlfar sagði að verslanim-
ar þyrftu einhvers staðar áð fá tekj-
ur til að standa undir verslunar-
kostnaðinum og það gæti ekki stað-
ist að verslun væri að selja 170 vöra-
tegundir á innkaupsverði eða undir
því. Stórmarkaðimir hlytu að fá
óeðlilega umbun frá framleiðendum
og innflytjendum til að selja vöram-
ar án taps á þessu lága verði.
Sagði Úlfar viðurkennt að stór-
markaðirnir seldu sumar vörateg-
undir á 20-30% lægra verði en
kaupmenn á landsbyggðinni. Álagn-
ing þeirra gæti því ekki verið svo
rúm að hún stæði undir stórkostleg-
um meðgjöfum með öðrum vöram.
Þrátt fyrir það virtust sumir stór-
markaðirnir græða á viðskiptunum.
Spurningin væri hvaðan peningamir
til að standa undir verslunarrekstrin-
um kæmu.
Úlfar sagði að starfsmenn Verð-
lagsstofnunar færa inn 1 búðimar
og skoðuðu nótur. Þeir þyrðu hins
vegar ekki að kanna viðskiptahætti
sem tíðkuðust á milli innlendra fram-
leiðenda og stórmarkaðanna, þar
sem verslununum væri umbunað
með því að fá meira af vörum en
sett væri á nótuna. Dæmi væra um
að þriðjungur vörasendingar færi
ekki á opinberan reikning og það
gerði versluninni kleift að lækka
verðið niður fyrir skráð innkaups-
verð án þess að tapa á sölunni. Áð-
eins þeir allra stærstu ættu kost á
svona kjörum. Þetta gerði það að
verkum að sumar vörar væru á
lægra verði í stórmarkaði í Reykja-
vík en heildsöluverð án virðisauka-
skatts hjá umboðsmanni framleið-
andans úti á landi.
Úlfar fullyrti að enginn græddi á
rekstri matvöruverslana í dreifbýl-
inu. Markaðurinn væri víðast hvar
of lítill til að standa undir verslun
en kaupmennimir væra að reyna að
halda uppi þjónustu fyrir samborg-
ara sína við erfiðar aðstæður.