Morgunblaðið - 08.10.1992, Blaðsíða 24

24
,
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 8. OKTÓBER 1992
Þing breska Ihaldsflokksins
Meíríhluti styð-
ur Maastricht
Brighton. Reuter.
JOHN Major, forsætísráðherra og leiðtogi Ihaldsflokksins, vann mikil-
vægan sigur á flokksþingi íhaldsflokksins í gær, þegar meirihlutí þing-
fulltrúa samþykkti að staðfesta bæri Maastricht-samkomulagið um
pólitískan og efnahagslegan samruna Evrópubandalagsins. Greiddu
þrír fjórðu fulltrúanna atkvæði með tíllögu flokksleiðtogans þessa efn-
is. Major á samt eftír að vinna samkomulaginu meirihluta á breska
þinginu en jafnvel andstæðingar Maastricht voru þeirrar skoðunar að
honum myndi takast það eftír atkvæðagreiðsluna á flokksþinginu.
Michael Heseltine, iðnaðar- og
viðskiptaráðherra Bretlands, sagði
í ræðu á þinginu í gær að stjórnin
myndi fylgja mjög harðri stefnu í
efnahagsmálum til að halda verð-
bólgu í skefjum og skera grimmt
niður ríkisútgjöld.
„Við gerum okkur grein fyrir
að fólk sem óttast að missa at-
vinnu sína, að fyrirtæki sem ramba
á barmi gjaldþrots, að allir þeir sem
finna fyrir kreppunni, munu fara
fram á breytingar á stjómarstefn-
unni þegar það sem þeir í raun
vilja er að bundinn verði endi á
kreppuna," sagði Heseltine. Sagði
hann að samt yrði ekki hvikað frá
markmiðum stjómarinnar og að
hún myndi ekki „fara á taugum".
Bretland er nú í dýpstu efnahags-
lægð sem verið hefur frá fjórða
áratugnum.
Reuter
Norman Lamont, fjármálaráðherra Bretlands, og kona hans ganga út úr Grand Hotel í Brighton. Hart
hefur verið lagt að Lamont að segja af sér, en hann heldur ræðu á flokksþingi breska íhaldsflokksins í dag.
Georgíustj óiu sendir mik-
inn liðsauka til Abkhazíu
Moskvu, Brussel. Reuter.
STJÓRNARHERINN I Georgíu flutti í gær mikinn liðsafla til Suk-
humi, höfuðborgar héraðsins Abkhazíu. Harðir bardagar hafa átt
sér stað þar undanfarið milli stjómarhersins og abkhazískra aðskiln-
aðarsinna og náðu hinir síðarnefndu stórum hluta héraðsins á sitt
vald í kjölfar blóðugra bardaga fyrr í vikunni.
Pólland
vill í NATO
HANNA Suchocka, forsætis-
ráðherra Póllands, lýsti í gær
yfír áhuga ríkis síns að ganga
í Atlantshafsbandalagið
(NATO). Suchocka er nú í
heimsókn í höfuðstöðvum
NATO í Bmssel. Sagði hún í
ræðu að Pólveijar, Ungveijar
og Tékkar byggjust við að fá
smám saman að taka meiri
þátt í öryggissamstarfí banda-
lagsins þar sem langtíma-
markmiðið yrði fullgild aðild.
Ríkisstjórn
Kúveit segir
af sér
Ríkisstjóm Kúveit sagði af
sér í gær tveimur dögum eftir
kosingar í landinu. Stjórnar-
andstæðingar fengu meirihluta
í kosningunum. Búist er við að
ný stjóm verði mynduð innan
tveggja vikna. Nýir þingmenn
segja að það verði forgangs-
verkefni þingsins að hafa eftir-
lit með ijárreiðum stjórnvalda.
Ennfremur segjast þeir ætla
að láta kanna framferði yfír-
valda eftir innrás íraka í ágúst
1990.
Vaxtalækkun
í Svíþjóð
Millibankavextir vom lækk-
aðir í Svíþjóð í gær í 18%. Við-
brögð á verðbréfamörkuðum
voru jákvæð og hækkaði gengi
bréfanna við opnun í gær. Einn-
ig gætti frekari lækkunar
markaðsvaxta en sú þróun
byijaði strax á mánudag.
„Jeltsín veld-
ur ekki emb-
ættinu“
MÍKHAÍL Gorbatsjov, fyrrver-
andi leiðtogi Sovétríkjanna,
sagði í viðtali, sem birt var í
gær, að Borís Jeltsín, forseti
Rússlands, réði ekki við emb-
ættið. „Ég vil ekki að hann
tapi, en hann er að tapa,“ bætti
hann við. Sýnt þykir að Jeltsín
bregðist ókvæða við þessum
ummælum, en sjálfur gagn-
rýndi forsetinn Gorbatsjov í
fyrradag fyrir að hafa neitað
að koma fyrir æðsta dómstól
landsins í réttarhöldunum
vegna starfsemi sovéska
kommúnistaflokksins.
Georgíustjóm sakar Rússa um
að styðja óbeint við bakið á aðskiln-
aðarsinnum í Abkhazíu með þvi að
koma ekki í veg fyrir að menn úr
ÖRYGGISRÁÐ Sameinuðu þjóð-
anna (SÞ) hefur ákveðið að
stofna nefnd sérfræðinga sem á
að rannsaka meinta stríðsglæpi
í fyrrverandi lýðveldum Júgó-
slavíu. Þetta er í fyrsta sinn sem
slík nefnd er stofnuð og hún
gæti orðið til þess að efnt yrði
til réttarhalda vegna stríðsglæp-
anna í líkingu við NUrnberg-rétt-
arhöldin yfír þýskum nasistum.
Hersveitír Serba í Bosníu-Herze-
govínu náðu í fyrradag á sitt
vald borginni Bosanski Brod, við
landamærin að Króatíu, og vest-
rænir stjómarerindrekar sögðu
þetta mesta hernaðarsigur sveit-
anna undanfarna þijá mánuði.
Öryggisráð Sameinuðu þjóðanna
samþykkti í fyrrakvöld að fela
Boutros Boutros-Ghali, fram-
kvæmdastjóra Sameinuðu þjóð-
anna, að skipa nefnd sérfræðinga,
einkum lögfræðinga, til að rann-
saka glæpi gegn mannkyninu í
Bosníu og Króatíu. Rannsóknin á
að beinast að morðum, pyntingum
og „þjóðernishreinsunum", sem fel-
ast í því að borgarar eru neyddir
til að flýja heimkynni sín í því skyni
að skapa „þjóðemislega hrein
svæði“. Serbar eru einkum sakaðir
um slíkar hreinsanir en fregnir
herma að múslimar og Króatar séu
ekki saklausir af þeim.
Nokkrir fulltrúar aðildarríkja ör-
yggisráðsins sögðust ætla að beita
sér fyrir því að meintir stríðsglæpa-
menn yrðu sóttir til saka, en óvíst
er hvort það sé framkvæmanlegt
þar sem enginn alþjóðlegur dóm-
stóll hefur vald til að fjalla um
Ijallahéruðum, er liggja að landa-
mærum Georgíu, fari yfír landa-
mærin til að beijast við hlið Abk-
haza. Edúard Shevardnadze, for-
stríðsglæpi. Jean-Bemard Merimee,
sendiherra Frakklands og forseti
ráðsins, sagði að til að stofna slíkan
dómstól þyrfti alþjóðlegan sátt-
mála, en hann bætti við að fyrsta
skrefíð væri að safna upplýsingum
um stríðsglæpina.
Fall Bosanski Brod er mikilvæg-
ur sigur fyrir Serba þar sem það
merkir að þeir hafa náð yfírráðum
yfír landræmu í norðurhluta Bosníu
sem tengir Serbíu við yfírráðasvæði
Serba í Krajina-héraði í Króatíu.
Yfírvöld í Bosníu sögðu að 250
manns, óbreyttir borgarar jafnt sem
króatískir og múslimskir hermenn,
hefðu beðið bana í nokkurra daga
loft- og stórskotaárásum sem gerð-
ar voru á Bosanski Brod til að und-
irbúa framrásina.
Hersveitir múslima og Króata
veittu enn mótspymu í bænum
Koraci, um 10 km suðvestur af
Bosanski Brod, en fregnir hermdu
í gær að Serbar væru að uppræta
síðustu stöðvar þeirra. Þá gerðu
Serbar loftárás á bæinn Maglaj í
miðhluta Bosníu þótt utanríkisráð-
herra Serbíu hefði tilkynnt að þeir
væru hættir að beita flugvélum í
stríðinu.
Yfírlýsingu utanríkisráðherrans
var ætlað að koma í veg fyrir að
öryggisráð Sameinuðu þjóðanna
bannaði flug serneskra herþotna í
Bosníu. Lawrence Eagleburger, ut-
anríkisráðherra Bandaríkjanna,
sagði í gær að Bandaríkjastjóm
yrði líklega að fallast á málamiðlun
varðandi flugbannið. Öryggisráðið
myndi þá fyrst í stað láta nægja
að banna flug' Serba yfír Bosníu
maður ríkisráðs Georgíu, og Borís
Jeltsín, forseti Rússlands, ræddu
málin í gegnum síma í gær og voru
orðaskipti leiðtoganna „einstaklega
hvöss og hreinskilin" samkvæmt
opinbemm yfírlýsingum. Er það
talið merkja að Jeltsín og She-
vardnadze, sem fram til þessa hafa
átt mjög vingjamleg samskipti,
en ef loftárásir Serba héldu áfram
yrði gengið frá annari ályktun um
hvernig framfylgja ætti banninu.
hafí hnakkrifist.
Talsmaður hjá Atlantshafs-
bandalaginu (NATO) skýrði í gær
frá því að Alexander Chikvaidze,
utanríkisráðherra Georgíu, væri
væntanlegur til viðræðna í Bmssel
í dag. Hefur ríkisráð Georgíu farið
fram á það við bandalagið að það
geri „allt sem í valdi þess stendur"
til að tryggja georgískt landsvaéði
og til að friðsamleg lausn finnist á
deilunni.
Manfred Wömer, framkvæmda-
stjóri NATO, sagði í gær að menn
hefðu miklar áhyggjur af ástandinu
í Georgíu. „Ég tel að við höfum
meira en nóg af deilum, kreppum
og stríðum um allt Evrópu- og
Atlantshafssvæðið. Við þurfum
ekki á enn einu stríði að halda,“
sagði hann í gær. Heimildir innan
bandalagsins herma að það sé ekki
fyrst og fremst sjálf borgarstyijöld-
in í Georgíu sem menn hafi mestar
áhyggjur af heldur hættan á átök-
um milli Rússlands og Georgíu.
Arfur Sovétríkjanna fyrrverandi
Heilsutjón og
spillt umhverfi
Moskvu. Reuter.
DÖKK mynd er dregin upp af spilltu umhverfi Rússa og slæmu
heilsufari i skýrslu, sem stjórnvöld hafa látið taka saman. Aðeins
eitt af hverjum fjórum börnum getur samkvæmt niðurstöðum henn-
ar talist heilbrigt, þegar skólagöngu þeirra lýkur.
í útdrætti, sem birtist í dagblað-
inu Nezacísímaja Gazeta á mið-
vikudag, sagði, að meira en þriðj-
ungur íbúa Rússlands byggi í borg-
um, þar sem loftmengun væri tíu
sinnum meiri en viðmiðunarmörk
leyfðu — eða jafnvel enn meiri.
Helmingur af öllu kranavatni er
óhæfur til drykkjar og svo að segja
allar rússneskar ár eru mengaðar
— í surtium er mengunin mörg
hundruð sinnum meiri en viður-
kennd viðmiðunarmörk leyfa.
Staðtölur um umhverfismál og
heilsufar voru álitnar leyndarmál í
tíð risaveldisins sáluga, og umfang
eyðileggingarinnar, sem stóriðnað-
urinn og kjamorkuvæðingin hafa
valdið, er nú fyrst að koma í ljós.
„Við segjum þjóðinni núna, í
fyrsta skipti í 70 ár, opinskátt og
rétt frá þeim umhverfisvoða, sem
við höfum fengið í arf, og heilsu-
farsástandinu," sagði Boris Jeltsín
forseti í rússneska þinginu á þriðju-
dag.
I útdrætti skýrslunnar kom með-
al annars fram, að yfir 2,5 milljón-
ir manna búa á svæðum, sem
menguðust í Iqamorkuslysinu í
Tsjemobyl 1986 — og þá er aðeins
átt við þá sem búa í Rússlandi, en
mengunin bitnaði einnig á milljón-
um Ukraínumanna og Hvít-Rússa.
Aðeins fjórðungur barna, sem
Ijúka skólagöngu, getur talist heil-
brigður. Ef nýliðaráðningar hersins
miðuðust við alþjóðlega heilsu-
staðla, yrði aðeins um fímmti hver
ungur Rússi talinn hæfur til að
gegna herþjónustu.
Stríðið í Bosníu
SÞ skipar nefnd til að
rannsaka stríðsglæpi
Slavonski Brod, Sameinuðu þjóðunum, Washington. Reuter.