Morgunblaðið - 20.10.1992, Síða 43

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 20. OKTÓBER 1992
43
„Hin nýja stétt“, sem Almenna
bókafélagið gaf út. Margt fleira
þýddi hann í bækur, tímarit og blöð,
jafnframt greinaskrifum. Sóst var
eftir Magnúsi til að hafa umsjón
með útgáfu ritverka af ýmsu tagi
þar sem víðtæk þekking hans og
annáluð vandvirkni og málsmekkur
tryggðu að allt væri vel úr garði
gert. Af sömu ástæðu báru margir
höfundar undir hann handrit sín.
Veit enginn tölu þeirra ritverka sem
þannig urðu betri í höndum Magn-
úsar.
Alþingi fól Magnúsi ritstjórn nor-
ræna þingtímaritsins „Nordisk kon-
takt“ (ásamt Bimi Jóhannssyni)
1966 en hann lét af því stuttu eftir
að hann tók við stöðu sinni hjá
Atlantshafsbandalaginu. Þá gerðist
hann aftur á móti ritstjóri Við-
horfa, tímarits um alþjóðamál. Var
hann það æ síðan.
Af öðrum trúnaðarstörfum sem
Magnúsi voru hugstæð má geta
setu hans í sóknarnefnd Dómkirkj-
unnar í Reykjavík 1973-82, þar
af sem formaður í fimm ár.
Magnús var hár vexti, fallega
hærður og fríður sýnum, hinn
gjörvilegasti og hirðusamur um út-
lit sitt. Hann fór ferða sinna gang-
andi þegar því varð við komið og
gekk hressilega. Um tíma á há-
skólaárum mátti sjá honum bregða
fyrir á reiðhjóli. Hann var einn af
sjálfsagt fáum sinnar kynslóðar
sem ekki tóku bílpróf.
Skýrleiki í hugsun og framsetn-
ingu ásamt traustu minni og glettni
gerðu Magnús sérlega skemmtileg-
an viðmælanda. Hann var flestum
hraðmæltari og nákvæmari í frá-
sögn. Það var til dæmis ekki ónýtt
fyrir þá sem dvöldu langdvölum
fjarri fóstuijörðinni að geta reitt sig
á slíkan mann til að fylla í eyðurn-
ar og rekja hvað væri að gerast í
þjóðlífinu. Frásagnarefnin þraut
seint og oft var frásögnin myndrík
þannig að ekki þurfti mörg orð.
T.d. er mér minnisstætt þegar
Magnús brá upp svipmynd af vax-
andi áhrifum Alberts Guðmunds-
sonar í borgarmálum Reykjavíkur:
Karlarnir á Eyrinni sem hefðu verið
vanir að fá í nefið hjá Gvendi jaka
væru nú allir komnir með vindla frá
Albert.
í fésýslu var Magnús gætinn og
hélt í heiðri gömul sannindi. Þá
skoðun sína að betra væri að kaupa
hús en byggja sjálfur studdi hann
t.d. tilvitnun í spakan eignamann í
Rómaveldi hinu forna. Magnús hélt
upp á sígild eldri tónverk. Víðfeðm
málakunnátta hans tók fram fram-
burði.
Oft þótti mér undrum sæta hve
jafn skoðanafastur og kappsfullur
baráttumaður skoðana sinna og
Magnús var gat hlustað lengi á
andstæð sjónarmið án þess að láta
raust sína heyrast. Sömuleiðis hve
mildi og víðsýni gat mótað mál
hans þegar honum þótti rétt að
ijúfa þögnina. Þetta átti sér djúpar
rætur í þeirri tillitssemi og því
umburðarlyndi, einkum við vini
sína, sem honum voru eiginleg. í
-þessu efni og fleirum voru þeir
Kristján Albertsson rithöfundur lík-
ir. En ég man einnig dæmi þess
að Magnús sæti lengi á sér meðan
að honum var veist en væri síðan
nóg boðið og léti þann sem í hlut
átti fá það svo óþvegið að honum
varð gjörsamlega orðfall. Magnús
var aldrei geðlurða.
Áður en til hjúskapar kom eign-
aðist Magnús dóttur, Guðrúnu, f.
1956, sem nú er húsfreyja. En
mörgum árum síðar giftist hann
Áslaugu Ragnars flugfreyju, síðar
blaðamanni og rithöfundi, dóttur
Kjartans Ragnars hæstaréttarlög-
manns og fv. sendifulltrúa og Ólaf-
íu Þorgrímsdóttur. Þetta var gæfu-
spor því mörg áhugamál og hæfi-
leikar beggja lágu saman og sam-
einuðu þau. Áslaug t.d. líka prýði-
lega fróð, ritfær og menningarlega
sinnuð. Sómdu þau sér vel hvort
við annars hlið. Áttu þau saman
ágæt ár þótt síðan skildu leiðir.
Bjuggu þau fyrst fallegu heimili í
fjölbýlishúsi við Kaplaskjólsveg 39
en fluttu þaðan í einbýlishúsið á
Hávallagötu 42 þar sem Magnús
bjó til æviloka. Tvo syni, báða eink-
ar gjörvilega, eignuðust þau hjón,
Andrés, f. 1965, og Kjartan, f.
1967. Bera þeir mörg ánægjuleg
einkenni foreldranna beggja og lofa
góðu um að þeim verði vel úr því
veganesti. Náið var með þeim feðg-
um þrem og mikið gleðiefni Magn-
úsi að synirnir báðir hafa tekið sér
stöðu í forystusveit þeirra sem nú
halda á loft því merki sem hann
stóð undir af svo miklum vaskleik.
Bóka- og landakortasöfnun var
helsta tómstundaiðja Magnúsar og
ein mesta unun. Síðustu árin vann
hann að því að koma bókum sínum
fyrir.«Dugði þar ekkert minna en
viðbótarbygging við hús hans.
Henni var lokið og Magnús langt
kominn með að skipa bókum sínum
og ritum svo niður sem hann vildi.
Samglöddust honum vinir hans með
að þessum langþráða áfanga væri
að verða náð og horfðu fram til
þess að geta hitt hann fyrir í bók-
hlöðu sinni spakan og ræðinn þegar
hann léti af föstu starfi og ellin
færðist yfir.
Þótt aldurinn væri ekki hærri réð
því líklega silfurgráa hárið og ró-
lyndi hins vitra, þroskaða og lífs-
reynda manns að ekki var laust við
að spekingssvipmót væri farið að
leita að Magnúsi og það fór honum
vel.
Andlát hans bar óvænt að og er
að honum mikill missir. Öllum sem
um sárt eiga að binda, dótturinni,
sonunum, systrunum og öðrum í
fjölskyldu hans, er vottuð einlæg
samúð og þeim beðið Guðs blessun-
ar.
Svip'þyrping sækir þing. Við frá-
fall Magnúsar koma í hugann fleiri
þeir sem fremstir stóðu í háskólalíf-
inu á hans dögum en látist hafa
fyrir aldur fram, þ. á m. Bjarni
Beinteinsson, Benedikt Blöndal,
Jóhann J. Ragnarsson, Jóhannes
L.L, Helgason og Jón E. Ragnars-
son.
En minningin lifir þótt mennirnir
falli.
Olafur Egilsson.
Mætur vinur, Magnús Þórðarson,
framkvæmdastjóri Upplýsinga-
skrifstofu Atlantshafsbandalagsins
á íslandi, er kvaddur, en í dag fer
fram útför hans frá Dómkirkjunni
í Reykjavík. Áratuga samstarfi á
vettvangi varnar- og öryggismála
er lokið. í hetjulegri baráttu fyrir
málstað frelsis og vestræns lýðræð-
is í skjóli vamarbandalags vest-
rænna þjóða, Norður-Atlantshafs-
bandalagsins, hafa fáir íslendingar
staðið Magnúsi Þórðarsyni framar.
Við minnumst hans sem ungs
manns I fylkingarbijósti ungra
Heimdellinga, sem um og eftir 1950
slógu skjaldborg um þá forustu-
menn Sjálfstæðisflokksins, er
tryggðu Islandi aðild að þessu
mesta friðar- og varnarbandalagi
sem sögur fara af. Á viðsjárverðum
tímum í íslenskum stjómmálum,
þegar minnstu munaði að tveir
vinstri flokkanna brygðust i vamar-
o g öryggismálum, tók Magnús
ásamt fleiri ungum sjálfstæðis-
mönnum virkan þátt í stofnun Varð-
bergs árið 1961, félags ungs fólks
í lýðræðisflokkunum um samstarf
í varnar- og öryggismálum. Með
stofnun Varðbergs tókst að byggja
brú milli ungs hugsjónafólks um
vestrænt lýðræði og samvinnu í
Sjálfstæðisflokknum, Alþýðu-
flokknum og Framsóknarflokknum,
sem tengdi það órofa böndum um
að varðveita stöðu og þátttöku ís-
lands í NATO, óháð þeim ágrein-
ingi sem kynni að vera á milli þess-
ara flokka í innanríkismálum.. Þar
með var komið í veg fyrir að and-
stæðingar NATO á íslandi gætu
rekið fleyg inn í raðir ungs fólks í
lýðræðisflokkunum sem vildi vinna
að eflingu samstarfs vestrænna
þjóða í varnar- og öryggismálum.
Magnús Þórðarson og Bjarni heit-
inn Beinteinsson frá Hafnarfirði
voru meðal ötulustu stofnenda
Varðbergs, en stofnun þess félags
og sá jákvæði vettvangur samstarfs
og upplýsingaskipta á þessum svið-
um olli straumhvörfum. í stað þess
að ungir lýðræðissinnar væru í
tvístraðri varnarstÖðu gegn and-
stæðingum NATO, voru þeir sam-
einaðir komnir í sterka sóknarstöðu.
I fylkingarbijósti stóð Magnús
Þórðarson í þijá áratugi.
Hann lilúði að samstarfi unga
fólksins innan Varðbergs og annað-
ist jafnframt framkvæmdastjórn
félagsins Samtök um vestræna
samvinnu. Magnús var menntaður
maður og kunni að meta gildi þekk-
ingar í þágu góðs málstaðar.
Störf Magnúsar eru ómetanleg.
Oft var ráðist á hann af hálfu and-
stæðinga NATO á íslandi með
ósæmilegum hætti, svo ekki sé
fastar að orði kveðið. Auðvitað hlýt-
ur það á stundum að hafa verið
sársaukafullt fyrir hann og skyld-
menni hans. En þeir sem taka þátt
í stórorustum vita, að flestir koma
sárir úr slíkum hildarleik. Þannig
voru átökin við einræðisöfl komm-
únismans. En þegar hvað harðast
og óvægilegast var vegið að NATO
og Magnúsi, brosti hann oft sínu
blíðasta brosi og sagði: „Við skulum
vera róleg og sýna þessum öfga-
fúllu og blindu andstæðingum frels-
is og lýðræðis umburðarlyndi, því
hinn góði málstaður mun sigra.“
Trúin á sigur hins góða var rík í
eðlisfari Magnúsar Þórðarsonar.
Þessi eiginleiki hefur örugglega
gert honum kleift að inna af hendi
hið erfiða og að ýmsu leyti flókna
starf, sem var einkum fólgið í því
að upplýsa og fræða íslensku þjóð-
ina, sem hefur aldrei verið her-
vædd, um þýðingu þess og gildi að
vera þátttakendur í varnar- og ör-
yggisbandalagi þjóða sem um aldir
hafa stundað hernað og vopnaburð.
Magnús Þórðarson varð þeirrar
gæfu aðnjótandi að upplifa það að
áratuga baráttu NÁTO-ríkjanna
gegn hinum kommúnísku einræðis-
öflum lauk með sigri á friðsamlegan
hátt. í þeim samskiptum sigraði
sannleikurinn.
Gamlir samstarfsmenn og vinir
þakka Magnúsi Þórðarsyni góða og
farsæla samfylgd. Við þökkum ára-
tuga vináttu sem aldrei féll skuggi
á. Aðstandendum sendum við inni-
legar samúðarkveðjur.
Ragnheiður Ásgeirsdóttir,
Guðmundur H. Garðarsson.
Flestir menn kynnast einhvem
tímann um ævina fólki, sem öðrum
fremur verður mótandi í heimi
þeirra og gefa honum líf og lit.
Þegar slíkir menn yfirgefa þennan
heim endanlega, deyr einhver þátt-
ur í þeim, sem eftir lifir, litimir í
lífi hans, bragð og lyktarskyn dofn-
ar.
Sá, sem þessar línur skrifar,
kynntist Magnúsi Þórðarsyni í
bemsku og æsku beggja. Við vorum
nágrannar á þessum árum, en
kynntumst þó ekki að ráði fyrr en
veturinn 1945-46, að við tókum
báðir að sækja undirbúningsdeild
fyrir inntökupróf í Menntaskólann
í Reykjavík, sem þá var 13 ára
bekkur í Miðbæjarskólanum. Við
urðum síðan samferða gegnum
menntaskólann og umgengumst þá
mikið og varð úr vinátta, sem ent-
ist meðan báðir lifðu. Ólík viðfangs-
efni urðu til þess að við dvöldum
oft og lengi á stöðum, sem langt
var á milli, en við vissum alltaf
hvor af öðrum.
Þegar í skóla varð það öllum
auðsætt, að Magnús var skarp-
gáfaður og hafði óvenju næma dóm-
greind á menn og málefni. Hneigð-
ist hugur hans snemma að öllum
húmanískum fræðum, einkum sögu
og mannfræði. Varð hann fljótt
mjög vel heima í þessum fögum og
jók þekkingu sína á þeim alla ævi.
Eignaðist hann með tímanum af-
burða gott bókasafn, sem smám
saman náði til allra sviða prentaðs
máls á íslenzku. Varð hann einhver
bókfróðasti maður um íslenzkar
bækur sem ég hef þekkt og varð
kærleikur hans til bókanna — bíblíó-
fflí — mikilvægur þáttur í lífi hans.
Áhugi Magnúsar á öllu, sem
manneskjur snerti, varð snemma til
þess, að hann tók einarða afstöðu
til stjórnmála og hafði af þeim af-
skipti.
I skóla hélt ég, að Magnús myndi
gera einhver sagnfræðileg, fom-
fræðileg eða þjóðfræðileg fög að
ævistarfi sínu, enda leikur ekki
minnsti vafi á því, að hann hafði
alla burði til að vinna afrek á þeim
vettvangi.
En áhugi hans á mannlífi sam-
tímans varð til þess, að afskipti af
stjómmálum leiddu hann til annarra
starfa. Gerðist hann blaðamaður við
Morgunblaðið og síðar fram-
kvæmdastjóri þeirra félaga, sem
skipuleggja samstarf Íslands við
Norður-Atlantshafsbandalagið.
Vann hann þar hið merkasta
starf af þeim heilindum, sem ein-
kenndu alla hans lífsafstöðu. Á
þeim tíma, þegar svonefndum
vinstri mönnum og ýmsum hand-
bendum komrr '.' a tókst með
hræsnisfullum árm</. að skapa með
hópi manna hér á landi nánast hyst-
eríska andstöðu við dvöl vamarliðs
Atlantshafsbandalagsins hér, varð
Magnús fyrir hinu mesta aðkasti
úr þeirri átt. Var hann borinn út
og níddur, þó mest með ábyrgðar-
lausri bakmælgi. Ég hygg, að það
lýsi drenglyndi Magnúsar vel, að
ég heyrði hann aldrei hallmæla
neinum, sem að honum réðist.
Drenglyndi Magnúsar og heilindi
birtust skýrt í því, að hann um-
gekkst alla menn, ég vil meina
fjandmenn sem vini, af sömu eðlis-
lægu háttvísinni. Vitnaði hegðun
hans jafnan um hina sönnu húman-
ísku afstöðu til allra manna, sem
birtist í virðingu verka þeirra og
umburðarlyndi með göllum og
ávirðingum.
Magnús var á þann veg einstak-
lega vel gerður maður, að honum
var létt að gleðjast yfír lífinu og
öllu, sem það býður. Átti þetta ekki
síst við um margt það, sem öðrum
sást yfir, eða aðrir töldu of ómerki-
legt til að veita því athygli. Ég
hygg, að ekkert hafi verið svo lítil-
fjörlegt, að hann gæti ekki haft af
þvi nokkra gleði. Þessi einstaki eig-
inleiki mótaði samskipti Magnúsar
við aðra menn, enda varð glaðværð
og hátíð, hvar sem hann kom. Ég
hygg, að Magnús Þórðarson hafí
verið það salt, sem gaf lífí margra
vina hans bragð, salt sem ekki dofn-
aði. Er fráfall Magnúsar, öllum sem
þekktu hann eitthvað, hinn mesti
skaði.
Ég færi öllum aðstandendum
Magnúsar samúðarkveðjur mínar
og konu minnar.
Sigurður Órn Steingrímsson.
ERFIDRYKKJUR
Verð frá kr. 850-
P E R L A N sími 620200
Birting afmælis-
og minningargreina
Morgunblaðið tekur afmæl-
is- og minningargreinar til
birtingar endurgjaldslaust.
Tekið er við greinum á rit-
sljórn blaðsins á 2. hæð í Aðal-
stræti 6, Reykjavík og á skrif-
stofu blaðsins í Hafnarstræti
85, Akureyri.
Athygli skal á því vakin, að
greinar verða að berast með
góðum fyrirvara. Þannig verður
grein, sem birtast á í miðviku-
dagsblaði að berast síðdegis á
mánudegi og hliðstætt er með
greinar aðra daga.
í minningargreinum skal hinn
látni ekki ávarpaður. Ekki eru
tekin til birtingar frumort ljóð
um hinn látna. Leyfilegt er að
birta tilvitnanir í ljóð eftir þekkt
skáld, og skal þá höfundar get-
ið. Sama gildir ef sálmur er birt-
ur. Meginregla er sú, að minn-
ingargreinar birtist undir fullu
nafni höfundar.
Við birtingu afmælisgreina
gildir sú regla, að aðeins eru
birtar greinar um fólk sem er
70 ára eða eldra. Hins vegar eru
birtar afmælisfréttir með mynd
í dagbók um fólk sem er 50 ára
eða eldra.
Mikil áhersla er á það lögð
að handrit séu vel frá gengin,
vélrituð og með góðu línubili.

/^Blóm oq skreytingar\
við öll tækifæri
'iM
50202
MJARHRAUH 26, HAfTMf.
33978
ÁLfHEIMAR 6, REYKJAVÍK
BLÓMABÚÐIN
DOGG