Morgunblaðið - 01.11.1992, Blaðsíða 20

20
sGfii HaaMHvðH .r auoAaunMua giaAjanuoHOfr
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 1. NÓVEMBER Í992
„Það er Ijóst
oó Skandia
mun stando
oó fullu ó bak
við þetta fé-
lag og ég kef
enga éstæéu
til aé ætla aé
þetta hafi
slæm éhrif ó
markaéinn
hér é landi,"
segir Friðrik
Jóhannsson,
forstjóri Fjár-
festingarf-
élagsins
Skandia.
FRIÐRIK JÓHANNSSON,
FORSTJÓRI
FJÁRFESTINGARFÉLAGSINS SKANDIA
VIÐ
LOKUM
EKKIAFTUR
eftir Ómar FriÓriksson
„ÉG held að það hafi allir skilning á þeirri
aðstöðu sem félagið var komið í. Astandið
sem hér skapaðist var auðvitað óþolandi
en mér sýnist af viðbrögðunum að fóik
hafi fullan skilning á þessari aðstöðu. Það
er ljóst að Skandia mun standa að fullu á
bak við félagið og ég hef enga ástæðu tíl
þess að ætla að þeir erfiðleikar sem nú
eru að baki hafi slæm áhrif á markaðinn
hér á landi. Þetta fyrirtæki mun hrista
þetta af sér á mjög skömmum tima,“ segir
Friðrik Jóhannsson, forsljóri Fjárfesting-
arfélagsins Skandia. Hann kveðst telja víst
að gengi hlutdeildarskirteinanna í sjóðum
félagsins muni hækka á ný en aðspurður
um hversu hratt það gerist svarar hann;
„Við munum fara varlega og sljórn félags-
ins þarf að skoða þetta vel á næstunni.
Það er fullljóst að hinir sænsku eignaraðil-
ar félagsins eru mjög varkárir í eigna-
mati.“
Landsbankinn hefur samþykkt að taka
Fj árfestingarfélagið Skandia í við-
skipti að sögn Friðriks. „Við höfum
fengið þá fyrirgreiðslu sem við höf-
um óskað eftir og bankinn fær á allan hátt
fullnægjandi tiyggingar fyrir þeim viðskipt-
um,“ segir hann. „Við höftim haft bein sam-
skipti við bankastjóm Landsbankans vegna
þessara viðskipta." Sagði Friðrik að móðurfyr-
irtækið í Svíþjóð veitti félaginu einnig fullan
fjárhagslegan stuðning. „Miðað við þau sam-
skipti sem við höfum átt við bankann nú þeg-
ar get ég sagt að ég hlakka til að vinna með
þeim í framtíðinni."
Aðspurður sagði Friðrik að eigendur félags-
ins hefðu verið búnir að taka ákvörðun um
opnun verðbréfasjóðina áður en formlega var
gengið frá viðskiptunum við Landsbankann.
Hefði Landsbar.kinn ekki komið inn í málið
hefði Skandia ætlað að íjármagna félagið beint
frá Svíþjóð.
Verri tryggingar
„Verðbréfasjóðimir eru endurskoðaðir með
reglubundnu millibili. Þegar endurskoðun lauk
í haust kom í Ijós að það vantaði 5-6% upp á
að eignimar stæðu undir því gengi sem gefið
var upp. Þetta leiddi síðan til deilna milli fyrr-
verandi og núverandi eigenda og því fylgdu
mjög harðar yfirlýsingar og aðgerðir. Á endan-
um varð þetta til þess að fresta þurfti viðskipt-
um með hlutdeildarskírteinin," segir Friðrik
um aðdraganda þess að lokað var fyrir inn-
lausn úr sjóðum félagsins fyrir tæplega fjórum
vikum.
„Þessi 5-6% munur kom okkur mjög á óvart
vegna þess að staða sjóðanna fyrr á árinu gaf
ekki tilefni til annars en að ætla að gengið
væri í lagi. Ég held að það hvað þetta kemur
upp á skömmum tíma sé að nokkru leyti fyrir
tilviljun og lýsi einnig því að efnahagsástandið
hefur farið mjög versnandi. Lánastofnanir
hafa orðið fyrir miklum töpum eins og komið
hefur fram í fréttum. Tryggingar, sem áður
voru taldar góðar og gildar, eru ekki eins hald-
góðar í dag. Taka má dæmi af tryggingum í
atvinnuhúsnæði en á undanfömum mánuðum
hefur þurft að iána sífelit stærra hlutfall af
kaupverði fasteigna þrátt fyrir að verð hafi
haldist nokkum veginn stöðugt eða lækkað
lítillega. í öðru lagi þarf nú að lána til lengri
tíma en áður og á lægri vöxtum þannig að
staðgreiðsluvirði þessara eigna fer lækkandi.
Á þessu hefur orðið gjörbreyting og fasteign
sem trygging er minna virði en áður. Einnig
eru endurskoðendur varfærari en áður í ljósi
efnahagsástands en við reiknuðum þó ekki
með því að þeir yrðu eins harðir í hom að
taka og raun varð á,“ segir hann.
„Starfsemi Verðbréfasjóðsins hófst árið
1985 og fyrstu fjögur árin varð gríðarleg aukn-
ing í viðskiptunum. Fjárfestingarfélag Islands
er frumkvöðull á þessu sviði og hafði á tíma-
bili 70% markaðshlutdeild. Á þessum tíma var
áhætta í þessum viðskiptum metin út frá allt
öðrum aðstæðum en eru í dag. Það var verð-
bólga , mikil þensla og uppgangur og meir var
horft til veðtrygginga og minna til greiðslu-
getu. í dag eru hins vegar ríkar kröfur gerðar
til hvors tveggja. Á undanfömum árum hefur
verið samdráttur í framleiðslu ár eftir ár.
Ástandið hefur verið sérstaklega slæmt upp á
síðkastið, sem hefur að sjálfsögðu áhrif á
greiðslugetu og rýrir þær tryggingar sem að
baki standa. Þetta kemur meðal annars fram
hjá bönkunum sem hafa þurft að auka af-
skriftareikninga sína stórlega," segir Friðrik.
Óheppilegt að vera í viðskiptum við
deUuaðila
Hann segir að Fjárfestingarfélagið hafi
vissulega gengið í gegnum erfiðleika undan-
famar vikur og rekstur þess verið í mikilli
óvissu á tímabili. „Þess vegna þurftum við að
grípa til þess ráðs að meta eignimar á annan
hátt núna og búa okkur undir að geta selt þær
hratt út. Það er grundvallaratriði við rekstur
verðbréfasjóða að eigendur hlutdeildarskírtein-
anna eigi jafnan rétt til þeirra eigna sem í
sjóðun um eru. Allar aðgerðir okkar nú miða
að því að tryggja þennan rétt og að þeim verði
á engan hátt mismunað," sagði Friðrik.
- Hvers vegna tókst ekki að ná formlegum
samningum við íslandsbanka um yfirdráttar-
viðskipti? „íslandsbanki er stærsti eigandi Fjár-
festingarfélags íslands með 35% hlut og
sænsku aðilunum þótti ekki heppilegt að vera
í viðskiptum þar á sama tíma og deilur stæðu
á milli þeirra og Fj'árfestingarfélagsins. Hins
vegar höfum við átt mjög góð samskipti við
íslandsbanka í gegnum tíðina."
Friðrik vildi ekki tjá sig um hvort það hefðu
verið mistök að krefjast riftunar á kaupsamn-
ingnum í stað þess að láta strax reyna á ákvæði
hans um gerðardóm eins og nú hefur orðið
niðurstaðan. Hann var þá spurður hvort hann
hefði verið sammála þeirri aðgerð að loka fyr-
ir viðskipti með hlutdeildarskírteini í sjóðunum.
„Það var mikið búið að ganga á þegar kom
að lokun sjóðanna. Ef þessu væri líkt við skák
og ætti að taka þann eina leik upp sérstaklega
væri alveg eins gott að byija taflið upp á nýtt,“
svaraði Friðrik.
Varkárara mat
- Hvað þýðir gengisfelling bréfanna fyrir
eigendur þeirra?
„Þrátt fyrir að gengi skírteinanna sé breytt
með þessum hætti eru eftir sem áður sömu
eignir inni í sjóðunum. Vegna hættu á miklum
innlausnum reyndist hins vegar nauðsynlegt
■ Ég geri róð fyrir oð það taki
einhvern tíma að nó þessari
lækkun til baka
■ íslandsbanki er stærsti eig-
andi Fjórfestingarfélags ís-
lands og sænsku aðilunum
þótti ekki heppilegt að vera
í viðskiptum þor ó sama tíma
og deilur stæðu
■ Höf um ekki orðið fyrir töpum
vegna f járfestinga undanfar-
inna 2 til 3 ára svo nokkru
nemi
■ Höfum hug á að kynna mjög
f Ijótlega að minnsta kosti tvo
nýja verðbréfasjóði
■ Það gengur ekki að bankarnir
eigi hér alla skapaða hluti
að meta eignimar til þess verðs sem fást
myndi fyrir þær við tafarlausa sölu. Mér finnst
afleitt að við skyldum þurfa að loka. Við lokum
ekkert aftur hér, það eru klárar línur," segir
hann.
- Telurðu víst að gengi bréfanna hækki á
nýjan Ieik ef eigendur þeirra halda að sér hönd-
um?
„Já. Ég á ekki von á miklum innlausnum,
því ég tel að okkur hafi tekist mun betur að
skýra þetta en við áttum von á í upphafi. Ég
geri þó ráð fyrir að það taki einhvem tíma að
ná þessari lækkun til baka,“ svaraði hann.
Friðrik var spurður hvort sjóðimir hefðu
keypt bréf sem hæpið væri að tækist að inn-
heimta og hvort mikil vanskil væm hjá sjóðun-
um?
„Á undanförnum áram höfum við verið
nokkuð íhaldssöm varðandi kaup á bréfum.
Við höfum ekki enn orðið fyrir töpum vegna
fjárfestinga undanfarinna tveggja til þriggja
ára svo nokkra nemi. Á þessum sama tíma
höfum við aukið hlutfall bréfa ríkis og sveitar-
félaga umtalsvert og era þau nú komin í um
20% af stærð sjóðanna. Það hafa orðið miklar
breytingar með tilkomu Skandia, sem gerir
strangari kröfur um fjárfestingarstefnu en við
höfðum áður gert og framvegis verður okkur
einungis heimilt að fjárfesta í bréfum sem era
skráð á opinberam verðbréfamörkuðum og
mikil viðskipti era með. Það þýðir að við þurf-
um að leita víðar, því ekki era margar tegund-
ir verðbréfa sem uppfylla þessi skilyrði á ís-
lenska markaðnum. Við höfum hug á að kynna
mjög fljótlega að minnsta kosti tvo nýja verð-
bréfasjóði sem munu fjárfesta samkvæmt svo-
kölluðum UCITS-reglum, en það eru þær regl-
ur sem gilda innan EB, og verða sjóðirnir því
að einhveiju leyti í erlendum verðbréfum."
- Verður ekki að gera strangari kröfur um
að halda viðskiptum með umsjón sjóðanna
aðskildum frá verðgildi bréfanna?
„Það mun breytast samkvæmt framvarpi
sem nú liggur fyrir þinginu en samkvæmt því
er gert ráð fyrir aðskilnaði milli rekstraraðila
og vörsluaðila. Tilgangurinn með því hlýtur
að vera aukin neytendavernd."
- Eru þessir atburðir að undanfömu ekki
til marks um að fjármálamarkaðurinn hefur
ekki náð að þróast hér á landi?
„Ég held að það sé að vissu leyti rétt. Það
hefur tekið miklu lengri tíma en ráð var fyrir
gert að koma Verðbréfaþinginu í gang og fjár-
festar hafa ekki gert nægilega ríkar kröfur
um að eignir þeirra væra þingskráðar. Þá
hafa viðskipti með erlend bréf ekki verið heimil-
uð nema að litlu marki en það breytist þegar
takmarkanir á viðskiptum með erlend verðbréf
verða afnumdar um næstu áramót. Þá skapast
meiri möguleikar á að fjárfesta í takt við það
sem sjóðir í öðram löndum gera,“ svaraði Frið-
rik.
Óheppilegt eignarhald
- Er Skandia í Svíþjóð sá fjárhagslegi bak-
hjarl sem þú gerðir ráð fyrir?
„Mér er ljóst að sá stuðingur sem við höfum
núna er meiri en við höfum átt að venjast í
þessu fyrirtæki. Ég tel að eignaraðildin að
verðbréfafyrirtækinu eins og hún var hafi
bæði haft kosti og galla. Kostimir fólust í að
margir aðilar stóðu á bak við félagið og það
gefur möguleika á auknum viðskiptatengslum.
Á hinn bóginn er það staðreynd að eftir samein-
ingu bankanna í íslandsbanka hefur íslands-
banki, sem er stærsti eignaraðili Fjárfestingar-
félags íslands hf. einnig rekið sitt eigið verð-
bréfafyrirtæki. Þessi tilhögun var ekki heppileg
til lengri tíma litið,“ sagði hann.
„Bankamir hafa á undanfömum áram sóst
eftir sífellt stærri hlutdeild í verðbréfaviðskipt-
um og um tíma var svo komið að keppinautar
okkar voru að öllu leyti í eigu innlendra banka
og sparisjóða, sem gerði það að verkum, að
erfitt var orðið að starfrækja hér óháð verð-
bréfafyrirtæki. Það er því mjög gott að fá
Skandia hér inn til mótvægis við þessa aðila
vegna þess að það gengur ekki að bankamir
eigi hér alla skapaða hluti.“
- Hvert verður framhaldið á starfsemi
Skandia á þessu vettvangi?
„Þótt íslenskt þjóðfélag standi sjálfsagt
framar öðram á ýmsum sviðum er fjármála-
markaður hér skemmra á veg kominn en víða
annars staðar. Þetta gefur Skandia þvi mikil
tækifæri. Markmið þess er að veita viðskipta-
vinum sínum fjárhagslegt öiyggi og við munum
leggja mikla áherslu á að tengja saman spam-
að og persónulegar tryggingar. Skandia hefur
miklu meiri reynslu af rekstri verðbréfasjóða
en nokkur aðili hér á landi.“
- Skandia í Svíþjóð hefur átt í erfiðleikum
og því má spyija hvort þeir hafi haft áhrif á
afstöðu félagsins til málefna þess hér á landi?
„Nei. Skandia héfur sett sér það markmið
að ná 20% markaðshlutdeild á Norðurlöndun-
um, hveiju fyrir sig og það lítur á þetta svæði,
að íslandi meðtöldu, sem sinn heimamarkað.
Það er stefnt að því að ná stærðarhagkvæmni
og að geta í tímans rás boðið sömu vörur og
þjónustu á öllum þessum markaði og vera sam-
keppnishæfara við önnur fyrirtæki í Evrópu.
Bæði trygginga- og bankastarfsemi á Norður-
löndunum hefur gengið illa á undanförnum
áram og Skandia er þar engin undantekning.
Félagið er þó gífurlega sterkt og eiginfjárstaða
þess er upp á 130 milljarða íslenskra króna
og það veltir yfir 400 milljörðum árlega. Verð
hlutabréfa í Skandia hefur lækkað á undan-
fömum árum. Undanfarnar vikur hafa hluta-
bréf í Skandia hins vegar hækkað mjög veru-
lega í verði eða allt að 70% og fjárfestar virð-
ast því bjartsýnir á framtíðina."
•---i——